Με τον ?ρο χημικ? αντ?δραση ? χημικ? φαιν?μενο χαρακτηρ?ζεται γενικ? οποιαδ?ποτε διεργασ?α μετασχηματισμο? μια? χημικ?? ουσ?α? σε ?λλη. Ακριβ?στερα, χημικ? αντ?δραση ε?ναι μια μεταβολ? τη? ?λη? κατ? την οπο?α μ?α ? περισσ?τερε? ουσ?ε? (αντιδρ?ντα) μετατρ?πονται σε μ?α ? περισσ?τερε? διαφορετικ?? ουσ?ε?. Οι χημικ?? αντιδρ?σει? περιγρ?φονται με τη βο?θεια χημικ?ν εξισ?σεων.

Απ? τον ορισμ? προκ?πτει ?τι οι αλλαγ?? κατ?σταση? (?πω? π.χ. το λι?σιμο του π?γου ? η εξ?τμιση του νερο?) δεν ε?ναι αντιδρ?σει?.

Σε κ?θε χημικ? αντ?δραση, ο συνολικ?? αριθμ?? ατ?μων των αντιδρ?ντων ισο?ται με το συνολικ? αριθμ? ατ?μων των προ??ντων. Ισοδ?ναμα, η συνολικ? μ?ζα των αντιδρ?ντων ε?ναι ?ση με τη συνολικ? μ?ζα των προ??ντων. Η τελευτα?α πρ?ταση ε?ναι γνωστ? και ω? αρχ? διατ?ρηση? τη? μ?ζα? . ?να? ?λλο? τρ?πο? ?κφραση? τη? ?δια? ?ννοια? ε?ναι ο εξ??: Σε κ?θε χημικ? αντ?δραση το συνολικ? μοριακ? β?ρο? παραμ?νει σταθερ?. Συνεπ?? σε μια χημικ? αντ?δραση η ?λη αλλ?ζει μορφ?? και ιδι?τητε? αλλ? δεν καταστρ?φεται ο?τε δημιουργε?ται.

Στη χημικ? αντ?δραση τα ?τομα των χημικ?ν στοιχε?ων που λαμβ?νουν μ?ρο? ε?τε μεμονωμ?να ε?τε συμμετ?χοντα? σε αρχικ?? χημικ?? εν?σει? , αναδιατ?σσονται με συν?πεια ? να δημιουργο?ν ν?ε? χημικ?? εν?σει? ? ν? αποχωρ?ζονται απ? τι? αρχικ??, σε ?διο π?ντα αριθμ? ατ?μων, αλλ? σε διαφορετικο?? ?μω? συνδυασμο??. ?τσι τα μεν αρχικ? στοιχε?α ? εν?σει? λ?γονται αντιδρ?ντα εν? τα παραγ?μενα προ??ντα τη? χημικ?? αντ?δραση?.
Εξαιτ?α? των χημικ?ν αντιδρ?σεων, τα χημικ? στοιχε?α συνδυ?ζονται ?τσι ?στε να συγκροτο?ν σχεδ?ν ?λο τον Κ?σμο γ?ρω μα?. Για παρ?δειγμα: η σκουρι?, το μα?ρισμα των ασημικ?ν, το μαγε?ρεμα των τροφ?ν, οι κα?σει? , η π?ψη , κ.?. αποτελο?ν προ??ντα χημικ?ν αντιδρ?σεων.

Ταξιν?μηση των χημικ?ν αντιδρ?σεων [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η χημικ? συμπεριφορ? εν?? σ?ματο? δεν ε?ναι π?ντα η ?δια αλλ? εξαρτ?ται απ? τη φ?ση του ?λλου σωμ?το? με το οπο?ο αντιδρ? και απ? τι? συνθ?κε? που επικρατο?ν. Επομ?νω? τα χημικ? φαιν?μενα δεν ε?ναι ?λα του ?διου τ?που και ταξινομο?νται με δι?φορα κριτ?ρια. Μια γενικ? ταξιν?μηση ε?ναι :

• Οργανικ?? αντιδρ?σει?
• Αν?ργανε? αντιδρ?σει?

?λλα κριτ?ρια ταξιν?μηση? :

Αν?λογα με τι? μεταβολ?? ? μη των αριθμ?ν οξε?δωση? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι χημικ?? αντιδρ?σει? αν?λογα με το αν μεταβ?λλονται οι αριθμο? οξε?δωση? κ?ποιων ατ?μων των αντιδρ?ντων, διακρ?νονται σε :

• Αντιδρ?σει? κατ? τι? οπο?ε? δεν μεταβ?λλεται ο αριθμ?? οξε?δωση? των στοιχε?ων ^[1] και
• Αντιδρ?σει? κατ? τι? οπο?ε? μεταβ?λλεται ο αριθμ?? οξε?δωση? των στοιχε?ων (οξειδοαναγωγικ??) ^[2]

Αν?λογα με τη μεταβολ? τη? θερμ?τητα? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι χημικ?? αντιδρ?σει? αν?λογα με τι? μεταβολ?? τη? θερμ?τητα? που παρατηρε?ται σ? αυτ?? κατατ?σσονται σε τρει? κατηγορ?ε?:

• Εξ?θερμε? , ?ταν εκλ?εται (αποδ?δεται) (+Q) εν?ργεια υπ? μορφ? θερμ?τητα? στο περιβ?λλον. ?τσι ελαττ?νεται η ενθαλπ?α των αντιδρ?ντων (ΔΗ<0). Δηλαδ? σ'αυτ?? τι? αντιδρ?σει? τα προ??ντα βρ?σκονται σε χαμηλ?τερο ενεργειακ? επ?πεδο απ? τα αντιδρ?ντα. ^[3]
• Ενδ?θερμε? , ?ταν απορροφο?ν εν?ργεια (-Q) υπ? μορφ? θερμ?τητα? απ? το περιβ?λλον. ?τσι αυξ?νεται η ενθαλπ?α των αντιδρ?ντων (ΔΗ>0). Δηλαδ? σ'αυτ?? τι? αντιδρ?σει? τα προ??ντα βρ?σκονται σε υψηλ?τερο ενεργειακ? επ?πεδο απ? τα αντιδρ?ντα. ^[4]
• Θερμοουδ?τερε? στι? οπο?ε? δεν παρατηρο?νται ενεργειακ?? μεταβολ?? ? αυτ?? ε?ναι π?ρα πολ? μικρ??. ^[5]

Στην πραγματικ?τητα ?λε? οι χημικ?? αντιδρ?σει?, ακ?μη και οι εξ?θερμε? και οι θερμοουδ?τερε? απαιτο?ν την απορρ?φηση κ?ποια? εν?ργεια? απ? εξωτερικ? πηγ? προκειμ?νου αυτ?? να ξεκιν?σουν και ν?αρχ?σει η λ?ση των δεσμ?ν των αντιδρ?ντων που ασφαλ?? και δεν μπορε? να γ?νει απ? μ?νη τη?. Η απαιτο?μενη αυτ? εν?ργεια ονομ?ζεται " εν?ργεια ενεργοπο?ηση? " και παρ?χεται συν?θω? ω? θερμ?τητα απ? κ?ποια ?λλη αντ?δραση που ?χει ?δη ξεκιν?σει. Για παρ?δειγμα απ? ?να αναμμ?νο σπ?ρτο του οπο?ου η εν?ργεια δημιουργ?θηκε απ? χημικ? αντ?δραση των ουσι?ν τη? κεφαλ?? του, πα?ρνει φωτι? ?να τεμ?χιο χ?ρτου. Η εν?ργεια ενεργοπο?ηση? του σπ?ρτου ?γινε μετ? απ? τριβ? του σε κατ?λληλη επιφ?νεια.

Αν?λογα με τη φ?ση των αντιδρ?ντων [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι αντιδρ?σει? διακρ?νονται σε :

• Μοριακ?? στι? οπο?ε? τα αντιδρ?ντα ε?ναι μ?ρια ?πω? ε?ναι οι περισσ?τερε? οργανικ?? αντιδρ?σει?.
• Ιοντικ?? στι? οπο?ε? τα αντιδρ?ντα ε?ναι με μορφ? ι?ντων. ^[6]

Αν?λογα με την απ?δοση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Μον?δρομε? ? ποσοτικ?? ε?ναι οι χημικ?? αντιδρ?σει? κατ? τι? οπο?ε? παρατηρε?ται πλ?ρη? μετατροπ? των αντιδρ?ντων σε προ??ντα, εφ?σον τα αντιδρ?ντα βρ?σκονται σε στοιχειομετρικ? αναλογ?α. Σ'αυτ?? τι? αντιδρ?σει? η (θεωρητικ?) απ?δοση ε?ναι 100 % και πορε?ονται μ?νο προ? μ?α κατε?θυνση ^[7]
• Αμφ?δρομε? ε?ναι οι χημικ?? αντιδρ?σει? κατ? τι? οπο?ε? τα αντιδρ?ντα, εφ?σον ε?ναι σε στοιχειομετρικ? αναλογ?α, δε μετασχηματ?ζονται πλ?ρω? σε προ??ντα αλλ? ?να μ?ρο? του? παραμ?νει ω? ?χει αφο? στη μον?δα του χρ?νου τα προ??ντα επανασχηματ?ζουν τα αντιδρ?ντα με αποτ?λεσμα κ?ποια στιγμ? να επ?λθει χημικ? ισορροπ?α . ^[8]

?λλε? κατηγορ?ε? χημικ?ν αντιδρ?σεων [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Υπ?ρχουν κι ?λλε? κατηγορ?ε? χημικ?ν αντιδρ?σεων που δεν ε?ναι ?μω? τ?σο συνηθισμ?νε? ? χρησιμοποιο?νται σε ιδια?τερε? περιπτ?σει? :

• Στη βιομηχαν?α ?που τα χημικ? φαιν?μενα πρ?πει να γ?νονται γρ?γορα και με μεγ?λη απ?δοση, οι αντιδρ?σει? ταξινομο?νται σε καταλυτικ?? ^[9] και μη καταλυτικ?? .
• Φωτοχημικ?? ε?ναι οι χημικ?? αντιδρ?σει? που πραγματοποιο?νται με την εν?ργεια του φωτ??.
• Ηλεκτροχημικ?? ε?ναι οι χημικ?? αντιδρ?σει? που πραγματοποιο?νται με την επ?δραση του ηλεκτρικο? ρε?ματο?.
• Διαδοχικ?? λ?γονται οι αντιδρ?σει? στι? οπο?ε? κ?ποιο απ? τα προ??ντα τη? πρ?τη? αντ?δραση? στη σειρ? συμμετ?χει στα αντιδρ?ντα τη? επ?μενη? κ.ο.κ.

Σημει?σει? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Πηγ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Μπαζ?κη? Ι. Α. "Γενικ? Χημε?α", Αθ?να.
• Μανωλκ?δη? Κ., Μπ?ζα? Κ. "Στοιχε?α Αν?ργανη? Χημε?α?", ?κδοση 14η, Αθ?να 1984.
• Μανωλκ?δη? Κ., Μπ?ζα? Κ. "Χημικ?? Αντιδρ?σει?", Αθ?να 1976.
• Μανωλκ?δη? Κ., Μπ?ζα? Κ. "Στοιχε?α οργανικ?? χημε?α?", ?κδοση 13η, Αθ?να 1985.
• Αλεξ?νδρου Ν. Ε. "Γενικ? Οργανικ? Χημε?α, Δομ?-Φ?σματα-Μηχανισμο?", Τ?μοι 1ο? και 2ο?, Θεσσαλον?κη 1985.

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Δε?τε επ?ση? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Χημικ? εξ?σωση
• Αρχ? διατ?ρηση? τη? μ?ζα?
• Αν?ργανη αντ?δραση
• Οργανικ? αντ?δραση