Χ?λιε? και μια ν?χτε?

Τ?τλο?	??? ???? ?????
Γλ?σσα	Αραβικ? [1] [2]
Χαρακτ?ρε?	Σεχραζ?ντ , Σαχρι?ρ , Dunyazad , Solomon in Islam , Χαρο?ν αλ-Ρασ?ντ , Σεβ?χ , Badroulbadour , Γ?ροντα ?λιον , Aziz , Uns al-Wujud , Ahmed , Alasnam και Thief of Baghdad
LC Class	PJ7711-PJ7737
Σχετικ? πολυμ?σα
δεδομ?να ( π   ?   σ   ?   ε )

Οι Χ?λιε? και μ?α ν?χτε? ( αραβικ? : ???? ??? ???? ?????) ε?ναι συλλογ? ιστορι?ν και παραμυθι?ν απ? τη Μ?ση Ανατολ? και τη Ν?τια Ασ?α που συγκεντρ?θηκαν και αποδ?θηκαν στα αραβικ? κατ? τη δι?ρκεια τη? Ισλαμικ?? Χρυσ?? Εποχ??. Ε?ναι επ?ση? γνωστ? ω? Αραβικ?? ν?χτε? ? Παραμ?θια τη? Χαλιμ?? .

Το ?ργο συγκεντρ?θηκε κατ? τη δι?ρκεια πολλ?ν αι?νων απ? δι?φορου? συγγραφε??, μεταφραστ?? και μελετητ?? σε ?λη τη Μ?ση Ανατολ?, την Κεντρικ? Ασ?α και τη Β?ρεια Αφρικ?. Οι ρ?ζε? των ?διων των ιστορι?ν ανιχνε?ονται π?σω στην αρχα?α και μεσαιωνικ? αραβικ?, περσικ?, ινδικ?, τουρκικ?, αιγυπτιακ? και μεσοποταμιακ? παρ?δοση και λογοτεχν?α. Ειδικ?τερα, πολλ?? ιστορ?ε? προ?ρχονται απ? την παρ?δοση τη? εποχ?? των Χαλιφ?των εν? ?λλε? προ?ρχονται απ? την Περσ?α, ?χοντα? εισ?γει και ορισμ?να ινδικ? στοιχε?α. ^[3]

Αυτ? που ε?ναι κοιν? σε ?λε? τι? εκδ?σει? τη? συλλογ?? ε?ναι η αρχικ? ιστορ?α-πλα?σιο με τον Σαχρι?ρ (απ? την περσικ? λ?ξη ?????? που σημα?νει "βασιλι??" ? "ηγεμ?να?") και την Σεχραζ?ντ/Χαλιμ?. Μερικ?? εκδ?σει? περι?χουν μ?νο μερικ?? εκατοντ?δε? ιστορ?ε?/ν?χτε?, εν? ?λλε? περιλαμβ?νουν 1.001 ? και περισσ?τερε?.

Μερικ?? ιστορ?ε?, και ιδια?τερα " Ο Αλαντ?ν και το Μαγικ? Λυχν?ρι ", "Ο Αλ? Μπαμπ? και οι Σαρ?ντα Κλ?φτε?" και ο " Σεβ?χ ", αν και ε?ναι σχεδ?ν γν?σια παραδοσιακ? παραμ?θια τη? Μ?ση? Ανατολ??, δεν αποτελο?σαν μ?ρο? των αραβικ?ν εκδ?σεων αλλ? ενσωματ?θηκαν στη συλλογ? απ? τον Αντου?ν Γκαλ?ν και ?λλου? ευρωπα?ου? μεταφραστ??. ^[4]

Οι "Χ?λιε? και Μ?α Ν?χτε?" αποτελο?ν ?να απ? τα πιο δημοφιλ? στον δυτικ? κ?σμο ?ργα τη? αραβικ?? λογοτεχν?α?. Ε?ναι αξιοσημε?ωτο ?τι ο πρωτοποριακ?? και πλο?σιο? ποιητικ?? λ?γο?, οι ψαλμωδ?ε?, τα τραγο?δια, οι θρ?νοι, οι ?μνοι, οι προσευχ??, οι επικλ?σει?, οι γρ?φοι και τα σχ?λια που παρ?χονται απ? του? χαρακτ?ρε? των ιστορι?ν ε?ναι μοναδικ? στην αραβικ? ?κδοση τη? συλλογ??. Μερικ? ε?ναι σ?ντομα ?σο μ?α γραμμ?, εν? ?λλα εκτε?νονται σε δεκ?δε? γραμμ??.

Η λογοτεχνικ? παρ?δοση του αραβικο? κ?σμου ?χει αποδ?σει μικρ? σημασ?α στι? Χ?λιε? και μ?α Ν?χτε? , οι οπο?ε? θεωρο?νται, ακ?μη και απ? τη σ?γχρονη δυτικ? κριτικ?, ω? μ?α ?νιση συλλογ? αφηγημ?των. Επιπλ?ον, τα αραβικ? τη? τελικ?? μορφ?? θεωρο?νται πλαδαρ? και αστ?λιστα, ^[5] και το ?φο? ανεπιτ?δευτο μεν αλλ? με κοινοτοπ?ε? και γραμματικ? λ?θη ανεπ?τρεπτα για επαγγελματ?α ?ραβα συγγραφ?α. ^[6]

Τ?τλο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στην Ελλ?δα, η συλλογ? αυτ? ?γινε περισσ?τερο γνωστ? με τον τ?τλο Παραμ?θια τη? Χαλιμ?? απ? τον τ?τλο που δ?θηκε στο ?ργο στην Α?γυπτο. Κατ? τον 18ο αι?να, στην Α?γυπτο η δημοφιλ?? αυτ? συλλογ? κυκλοφορο?σε σε μορφ? βιβλ?ου που περιε?χε μ?νο την κεντρικ? ιστορ?α, περιλαμβ?νοντα? τ?σσερι? ? π?ντε ν?χτε? και στην οπο?α ?λα τα περσικ? ον?ματα ε?χαν αντικατασταθε? με αραβικ?. ?τσι, το ?νομα τη? ηρω?δα? Σεχραζ?ντ (??????) αντικαταστ?θηκε με το αραβικ? Χαλιμ? μπιντ Σα?ντ Αλ Αχι?λι, κ?ρη του σεβαστο? Αχι?λι.

Στην πρ?τη ελληνικ? ?κδοση, ο εκδ?τη? προτ?μησε το αραβικ? ?νομα να ταιρι?ζει καλ?τερα (ω? φωνηεντ?ληκτο) για τα ελληνικ? δεδομ?να και παρουσ?ασε την συλλογ? αυτ? με ηρω?δα τη Χαλιμ?. ^[7] Αργ?τερα ?μω? στην Ελληνικ? Οπερ?τα το ?διο ?ργο παρουσι?σθηκε με το ?νομα Σεχραζ?ντ.

Περιεχ?μενα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι Χ?λιε? και Μ?α Ν?χτε? στηρ?ζονται στην κεντρικ? ιστορ?α εν?? Π?ρση βασιλι?, του Σαχρι?ρ, και τη? ν?α? του ν?φη?, Σεχραζ?ντ. Ο βασιλι?? συγκλον?ζεται ?ταν ανακαλ?πτει ?τι η γυνα?κα του αδελφο? του ε?ναι ?πιστη και ?ταν ανακαλ?πτει ?τι και η δικ? του γυνα?κα ?ταν επ?ση? ?πιστη, και μ?λιστα με ?να δο?λο του παλατιο?, την εκτελε?. ?μω? ?ταν τ?σο μεγ?λη η π?κρα του και η θλ?ψη του, ?στε ?γινε μισογ?νη? πιστε?οντα? ?τι ?λε? οι γυνα?κε? ε?ναι ?διε?. ?τσι, ο βασιλι?? Σαχρι?ρ ?ρχισε να παντρε?εται κ?θε μ?ρα και μ?α παρθ?να, την οπο?α εκτελο?σε το επ?μενο πρω? ?στε να μην ?χει την ευκαιρ?α να τον ατιμ?σει. Τελικ? ο βεζ?ρη? , του οπο?ου το καθ?κον ?ταν να του βρ?σκει παρθ?νε?, δεν μπορο?σε πια να του βρει ?λλε? ν?φε?. Η Σεχραζ?ντ (απ? την περσικ? λ?ξη ??????, που πιθαν?ν σημα?νει "ευγενικ?? καταγωγ??" ^[8] ), κ?ρη του βεζ?ρη, προσφ?ρεται η ?δια να γ?νει η επ?μενη ν?φη και ο πατ?ρα? τη? το αποδ?χεται απρ?θυμα. Τη ν?χτα του γ?μου του?, η Σεχραζ?ντ ξεκιν?ει να αφηγε?ται στον βασιλι? ?να παραμ?θι, το οπο?ο ?μω? αφ?νει ανολοκλ?ρωτο. Ο βασιλι??, θ?λοντα? ν' ακο?σει τη συν?χεια και το τ?λο? του παραμυθιο?, αναγκ?ζεται να αναβ?λει την εκτ?λεσ? τη?. Το επ?μενο βρ?δυ, η Σεχραζ?ντ τελει?νει την αφ?γηση του παραμυθιο? και αμ?σω? αρχ?ζει ?λλο, το οπο?ο αφ?νει επ?ση? ανολοκλ?ρωτο. Ο βασιλι??, θ?λοντα? ν' ακο?σει και π?λι τη συν?χεια, αναβ?λλει για ?λλη μια φορ? την εκτ?λεση τη? Σεχραζ?ντ, κι αυτ? συνεχ?ζεται για 1.001 ν?χτε?. Το τελευτα?ο βρ?δυ, ο βασιλι?? αποφασ?ζει να τη? χαρ?σει τη ζω? για π?ντα κι ?τσι η Σεχραζ?ντ παραμ?νει βασ?λισσα.

Οι ιστορ?ε? ποικ?λλουν καθ?? περιλαμβ?νουν ιστορικ?? αφηγ?σει?, ιστορ?ε? αγ?πη?, τραγωδ?ε?, κωμωδ?ε?, ποι?ματα και δι?φορου? τ?που? ερωτικ?ν ιστορι?ν. Πολλ?? ιστορ?ε? απεικον?ζουν τζ?νια , πιθ?κου? , μ?γου?, ταχυδακτυλουργο?? και θρυλικ?? τοποθεσ?ε?, τα οπο?α συχν? συνυπ?ρχουν, ?χι π?ντα ορθολογικ?, με πραγματικο?? ανθρ?που? και γεωγραφικ? μ?ρη. Αν?μεσα στου? πρωταγωνιστ?? των ιστορι?ν περιλαμβ?νεται ο ιστορικ?? Αββασ?δη? χαλ?φη? Χαρο?ν αλ Ρασ?ντ , ο Μεγ?λο? Βεζ?ρη? Γιαχ?α ο Βαρμακ?δη? και ο ποιητ?? Αμπο? Νουβ?? , παρ? το γεγον?? ?τι ?ζησαν 200 χρ?νια μετ? την πτ?ση τη? αυτοκρατορ?α? των Σασσανιδ?ν, στη? οπο?α? το ιστορικ? πλα?σιο τοποθετε?ται η κεντρικ? ιστορ?α τη? Σεχραζ?ντ. Μερικ?? φορ?? ?να? χαρακτ?ρα? απ? μ?α ιστορ?α τη? Σεχραζ?ντ ξεκιν?ει παρουσι?ζοντα? ?ναν ?λλον χαρακτ?ρα να αφηγε?ται μ?α δικ? του ιστορ?α, κι αυτ? η ιστορ?α μπορε? να περι?χει ?λλη μ?α, δημιουργ?ντα? ?τσι μ?α πλο?σια και πολυεπ?πεδη αφ?γηση...

Οι δι?φορε? εκδ?σει? ?χουν και διαφορ?? στην εξ?λιξη (σε ορισμ?νε? η Σεχραζ?ντ ζητ?ει χ?ρη, σε ορισμ?νε? ο βασιλι?? βλ?πει τα παιδι? του? και αποφασ?ζει να μην εκτελ?σει τη σ?ζυγ? του και σε ?λλε? συμβα?νουν δι?φορα πρ?γματα που αποσπο?ν την προσοχ? του βασιλι?) αλλ? ?λε? καταλ?γουν με τον βασιλι? να δ?νει χ?ρη στη σ?ζυγ? του και να τη? χαρ?ζει τη ζω?. Τα πρ?τυπα του αφηγητ? γι' αυτ? που αποκαλε?ται κορ?φωση τη? δραματικ?? στιγμ??, φα?νεται να ε?ναι ευρ?τερα απ' ?,τι στη σ?γχρονη λογοτεχν?α. Εν? σε πολλ?? περιπτ?σει? η ιστορ?α διακ?πτεται τη στιγμ? που ο ?ρωα? βρ?σκεται σε κ?νδυνο να χ?σει τη ζω? του ? αντιμετωπ?ζει ?λλο μεγ?λο πρ?βλημα, σε ορισμ?να μ?ρη του πλ?ρου? κειμ?νου η Σεχραζ?ντ διακ?πτει την αφ?γησ? τη? στη μ?ση μ?α? αναφορ?? αφηρημ?νων φιλοσοφικ?ν αρχ?ν ? εν?? συμπλ?γματο? σημε?ων τη? Ισλαμικ?? φιλοσοφ?α?, και σε μ?α περ?πτωση κατ? την αναλυτικ? περιγραφ? τη? ανθρ?πινη? ανατομ?α? σ?μφωνα με τον Γαλην? -και σε ?λε? αυτ?? τι? περιπτ?σει? αποδεικν?εται ?τι ε?ναι δικαιολογημ?νη η πεπο?θησ? τη? ?τι η περι?ργεια του βασιλι? για τη συν?χεια θα τη? χ?ριζε ?λλη μια μ?ρα ζω??.

Προ?λευση: εκδοχ?? και μεταφρ?σει? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το ζ?τημα τη? προ?λευση? του ?ργου ε?ναι εξαιρετικ? περ?πλοκο και οι σ?γχρονοι μελετητ?? ?χουν κ?νει πολλ?? προσπ?θειε? να βρουν το πω? προ?λθε το ?ργο ?πω? ε?ναι γνωστ? σ?μερα. Παραμ?νει ?γνωστο το π?τε, πο? και απ? ποιου? γρ?φτηκαν οι Χ?λιε? και μια Ν?χτε? , καθ?? οι εκτεταμ?νε? ?ρευνε? ?χουν αποκαλ?ψει σημαντικ? αριθμ? χειρογρ?φων, τα οπο?α ωστ?σο ε?ναι ελλιπ?. Τι? δεκαετ?ε? του 1880 και του 1890 πραγματοποι?θηκε μεγ?λη μελ?τη π?νω στι? Χ?λιε? και μια Ν?χτε? απ? δι?φορου? λ?γιου?, κατ? τη δι?ρκεια τη? οπο?α? προ?κυψε μ?α συναινετικ? ?ποψη για την ιστορ?α του κειμ?νου. Οι περισσ?τεροι μελετητ?? συμφωνο?ν ?τι πρ?κειται για ?να σ?νθετο ?ργο και ?τι οι πρ?τε? ιστορ?ε? του ?ρθαν απ? την Ινδ?α και την Περσ?α . Κ?ποια στιγμ?, κατ? π?σα πιθαν?τητα στι? αρχ?? του 8ου αι?να, αυτ?? οι ιστορ?ε? μεταφρ?στηκαν στα αραβικ? υπ? τον τ?τλο "Οι Χ?λιε? Ν?χτε?". Αυτ? η συλλογ? αποτ?λεσε στη συν?χεια τη β?ση του Χ?λιε? και μια Ν?χτε? . Ο αρχικ?? πυρ?να? των ιστορι?ν ?ταν αρκετ? μικρ??. Κατ? την εποχ? του χαλιφ?του των Αββασιδ?ν, τον 9ο ? τον 10ο αι?να, στον αρχικ? πυρ?να τη? συλλογ?? προστ?θηκαν ν?ε? ιστορ?ε? με φ?ντο τη Βαγδ?τη του Χαρο?ν αλ Ρασ?ντ . Επ?ση?, ?σω? απ? τον 10ο αι?να και μετ?, προστ?θηκαν στη συλλογ? ανεξ?ρτητε? ηρωικ?? αφηγ?σει? και ιστορ?ε?. Αρκετ?? απ? τι? ιστορ?ε? προ?ρχονται και απ? την αρχα?α ελληνικ? μυθολογ?α και τη βυζαντιν? παρ?δοση. ^[9] Απ? τον 13ο αι?να και μετ?, προστ?θηκαν επιπλ?ον ιστορ?ε? στη Συρ?α και την Α?γυπτο , πολλ?? εκ των οπο?ων δε?χνουν την ενασχ?ληση με το σεξ και τη μαγε?α. Μ?χρι τον 16ο αι., προστ?θηκαν ιστορ?ε? απ? τι? ισλαμικ?? αντι- Σταυροφορ?ε? και ?λλε? ιστορ?ε? που ?φεραν στη Μ?ση Ανατολ? οι Μογγ?λοι , ^[6] με αποτ?λεσμα η συλλογ? να μεγαλ?σει αρκετ? ?στε να καλ?ψει πλ?ρω? τι? 1.001 ν?χτε? αφηγ?σεων που υπ?σχεται ο τ?τλο? του ?ργου. ^[10]

Εικασ?ε? σχετικ? με την ινδικ? καταγωγ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Μερικο? μελετητ?? θεωρο?ν ?τι το ?ργο ?χει ινδικ? καταγωγ?. ^{[11] [12]} Αυτ? οφε?λεται στο γεγον?? ?τι η συλλογ? κ?νει χρ?ση στοιχε?ων που βρ?θηκαν στη σανσκριτικ? λογοτεχν?α, ?πω? το πλα?σιο κ?ποιων ιστορι?ν και οι θρ?λοι με ζ?α. ^[13] Η ινδικ? λαογραφ?α εκπροσωπε?ται στη συλλογ? απ? ορισμ?νε? ιστορ?ε? ζ?ων, οι οπο?ε? αντανακλο?ν επιρρο? απ? αρχα?ου? σανσκριτικο?? μ?θου?. Ιδια?τερα αξιοσημε?ωτη ε?ναι η επιρρο? τη? ινδικ?? Πεντατε?χου ( Παντσατ?ντρα ) εν? κοιν?? ιστορ?ε? επισημ?νθηκαν και στι? Ιστορ?ε? τη? Τζατ?κα , μ?α συλλογ? 547 βουδιστικ?ν ιστορι?ν, οι οπο?ε? ω? επ? το πλε?στον ?χουν ?ναν ηθικ? σκοπ?. ^[14]

Περσικ? πρωτ?τυπο [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η πρ?τη αναφορ? στα παραμ?θια τη? Σεχραζ?ντ βρ?σκεται σε μ?α αραβικ? μετ?φραση εν?? περσικο? βιβλ?ου με τ?τλο Οι Χ?λιε? Ιστορ?ε? . Τον 10ο αι?να ο Ιμπν αλ-Ναντ?μ συν?ταξε στη Βαγδ?τη ?ναν κατ?λογο βιβλ?ων (το "Φιχρ?στ") ^{[6] [15]} και επισ?μανε ?τι οι Σασσαν?δε? βασιλι?δε? τη? Περσ?α? απολ?μβαναν βραδι?? με παραμ?θια και μ?θου?. ^[16] Στη συν?χεια ο αλ-Ναντ?μ γρ?φει για τι? περσικ?? Χ?λιε? Ιστορ?ε? ^[17] εξηγ?ντα? το πλα?σιο τη? ιστορ?α? ^[18] : ?να? αιμοδιψ?? βασιλι?? σκοτ?νει μ?α σειρ? απ? συζ?γου? του μετ? την πρ?τη ν?χτα του γ?μου του?. Τελικ? μ?α παλλακ?δα ε?χε την ευφυ?α να γλιτ?σει λ?γοντ?? του μ?α ιστορ?α κ?θε βρ?δυ, την οπο?α ?φηνε στη μ?ση μ?χρι την επ?μενη ν?χτα ?τσι ?στε ο βασιλι?? να αναβ?λει την εκτ?λεσ? τη?. ^[19] Τον ?διο αι?να, ο Αλ-Μασουντ? αναφ?ρεται επ?ση? στο ?διο ?ργο λ?γοντα? ?τι η αραβικ? μετ?φραση ονομ?ζεται Χ?λιε? Ψυχαγωγικ?? Ιστορ?ε? αλλ? ε?ναι γενικ? γνωστ? ω? Χ?λιε? Ν?χτε? . ^[20] Καμ?α φυσικ? μορφ? των Χ?λιων Ιστορι?ν δεν ?χει διασωθε? κι ?τσι η ακριβ?? σχ?ση του ?ργου αυτο? με τι? υπ?ρχουσε? αργ?τερα αραβικ?? εκδ?σει? παραμ?νει ?να μυστ?ριο. ^[21] Ωστ?σο, στα μ?σα του 20ου αι?να η Ν?μπια ?μποτ βρ?κε ?να ?γγραφο με λ?γε? γραμμ?? απ? ?να αραβικ? ?ργο με τον τ?τλο Το Βιβλ?ο τη? Ιστορ?α? των Χιλ?ων Νυχτ?ν , που χρονολογε?ται απ? τον 9ο αι?να. Πρ?κειται για το παλαι?τερο σωζ?μενο απ?σπασμα απ? τι? Χ?λιε? και μια ν?χτε? .

Η κεντρικ? ιστορ?α τη? Σεχραζ?ντ απ? τι? Χ?λιε? και μια ν?χτε? ?πω? υφ?σταται σ?μερα ελ?φθη απ? το περσικ? πρωτ?τυπο. Και δι?φορε? ?λλε? ιστορ?ε? ?χουν περσικ? προ?λευση, αν και ε?ναι ασαφ?? το πω? μπ?καν στη συλλογ?. ^{[22] [23]}

Αραβικ?? εκδ?σει? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η πρ?τη αναφορ? στην αραβικ? ?κδοση με τον πλ?ρη τ?τλο Χ?λιε? και μια ν?χτε? εμφαν?ζεται στο Κ?ιρο τον 12ο αι?να, στα αρχε?α εν?? Εβρα?ου βιβλιοπ?λη. ^{[24] [25]} Ο καθηγητ?? Ντου?ιτ Ρ?ινολντ? περιγρ?φει τι? επ?μενε? μεταμορφ?σει? τη? αραβικ?? ?κδοση?: "Ορισμ?νε? απ? τι? προηγο?μενε? περσικ?? εκδ?σει? μπορε? να ?χουν διασωθε? μ?σω τη? αραβικ?? παρ?δοση? και να ?χουν μεταβληθε? ?τσι ?στε τα αραβικ? μουσουλμανικ? ον?ματα και τοπων?μια να αντικατ?στησαν τα αντ?στοιχα προ-ισλαμικ? περσικ?, αλλ? ε?ναι επ?ση? σαφ?? ?τι ολ?κληροι κ?κλοι αραβικ?ν παραμυθι?ν προστ?θηκαν τελικ? στη συλλογ? και προφαν?? αντικατ?στησαν τα περισσ?τερα περσικ? στοιχε?α. ?να? τ?τοιο? κ?κλο? αραβικ?ν ιστορι?ν επικεντρ?νεται σε μ?α μικρ? ομ?δα ιστορικ?ν προσωπικοτ?των απ? τη Βαγδ?τη του 9ου αι?να, συμπεριλαμβανομ?νου του χαλ?φη Χαρο?ν αλ Ρασ?ντ (απεβ?ωσε το 809), τον βεζ?ρη Γιαχ?α τον Βαρμακ?δη (απεβ?ωσε το 803) και τον ποιητ? Αμπο? Νουβ?? (απεβ?ωσε το 814). Μ?α ?λλη ομ?δα ε?ναι ?να σ?νολο ιστορι?ν απ? το μεσαιωνικ? Κ?ιρο, ?που αναφ?ρονται πρ?σωπα και μ?ρη που χρονολογο?νται τον 13ο και τον 14ο αι?να.". ^[26]

Οι κ?ριε? γνωστ?? αραβικ?? χειρ?γραφε? παραδ?σει? του ?ργου ε?ναι δ?ο: η συριακ? και η αιγυπτιακ?. Η συριακ? παρ?δοση περιλαμβ?νει τα αρχαι?τερα χειρ?γραφα. Αυτ? η ?κδοση ε?ναι επ?ση? πολ? μικρ?τερη και περιλαμβ?νει λιγ?τερε? ιστορ?ε?. Σε ?ντυπη μορφ? εκπροσωπε?ται απ? τη λεγ?μενη πρ?τη ?κδοση τη? Καλκο?τα? (1814-1818) και κυρ?ω? απ? την ?κδοση του Λ?ιντεν (1984), η οπο?α βασ?στηκε π?νω απ' ?λα στο χειρ?γραφο του Γκαλ?ν. Πιστε?εται ?τι ε?ναι η πιο αγν? ?κφραση του ?φου? των μεσαιωνικ?ν Αραβικ?ν Νυχτ?ν . ^{[27] [28]}

Τα κε?μενα τη? αιγυπτιακ?? παρ?δοση? προ?κυψαν αργ?τερα και περι?χουν περισσ?τερε? ιστορ?ε? και με πολ? πιο ποικ?λο περιεχ?μενο. Στη συλλογ? ?χει ενσωματωθε? ?να? πολ? μεγ?λο? αριθμ?? αρχικ? ανεξ?ρτητων ιστορι?ν, οι περισσ?τερε? εκ των οπο?ων ενσωματ?θηκαν αφο? γρ?φτηκε το χειρ?γραφο του Γκαλ?ν. ^[29] Συμπεριλ?φθηκαν στη συλλογ? τον 18ο και τον 19ο αι?να, ?σω? για να επιτευχθε? ο αριθμ?? των 1.001 νυχτ?ν/ιστορι?ν. Το τελικ? προ??ν αυτ?? τη? αναθε?ρηση? περι?χει 1.001 ν?χτε? και εκπροσωπε?ται σε ?ντυπη μορφ?, με μικρ?? διαφοροποι?σει?, απ? την ?κδοση του Μπουλ?κ (1835) και τη δε?τερη ?κδοση τη? Καλκο?τα? (1839-1842).

?λε? οι υπ?ρχουσε? σημαντικ?? εκδ?σει? των δ?ο αναθεωρ?σεων (τη? συριακ?? και τη? αιγυπτιακ??) μοιρ?ζονται ?ναν μικρ? κοιν? πυρ?να ιστορι?ν, μεταξ? των οπο?ων "Ο Ψαρ?? και το Τζ?νι", "Η Ιστορ?α του Χαμ?λη και των Τρι?ν Κυρι?ν", "Η Ιστορ?α των Τρι?ν Μ?λων" και "Η Ιστορ?α του Κ?μαρ αλ-Ζαμ?ν".

?χει γ?νει αρκετ? συζ?τηση σχετικ? με το ποια αραβικ? αναθε?ρηση ε?ναι πιο "αυθεντικ?" και πιο κοντ? στην πρωτ?τυπη. Οι αιγυπτιακ?? εκδ?σει? ?χουν τροποποιηθε? σε μεγαλ?τερη ?κταση και πιο πρ?σφατα και οι μελετητ?? υποψι?ζονται ?τι αυτ? μπορε? να ?χει προκληθε? εν μ?ρει απ? την ευρωπα?κ? ζ?τηση για μ?α "ολοκληρωμ?νη ?κδοση". Φα?νεται ?μω? πω? αυτο? του ε?δου? οι τροποποι?σει? ?ταν συνηθισμ?νε? σε ?λη την ιστορ?α τη? συλλογ?? και ?τι π?ντα ενσωματ?νονταν σε αυτ? και ανεξ?ρτητε? ιστορ?ε?.

Σ?γχρονε? μεταφρ?σει? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η πρ?τη ευρωπα?κ? ?κδοση (1704-1717) ?ταν μετ?φραση, στα γαλλικ? , απ? τον Αντου?ν Γκαλ?ν , εν?? αραβικο? κειμ?νου τη? συριακ?? αναθε?ρηση? καθ?? και ?λλων πηγ?ν. Αυτ? το 12τομο βιβλ?ο, Les Mille et une nuits, contes arabes traduits en francais ("Χ?λιε? και μια ν?χτε?, αραβικ?? ιστορ?ε? μεταφρασμ?νε? στα γαλλικ?"), περιλ?μβανε ιστορ?ε? που δεν υπ?ρχουν στο αρχικ? αραβικ? χειρ?γραφο." Το Λυχν?ρι του Αλαντ?ν " και Ο Αλ? Μπαμπ? και οι Σαρ?ντα Κλ?φτε? εμφαν?στηκαν για πρ?τη φορ? στη μετ?φραση του Γκαλ?ν και δεν υπ?ρχουν σε καν?να απ? τα πρωτ?τυπα χειρ?γραφα. Ο ?διο? ?γραψε ?τι ?κουσε τι? ιστορ?ε? απ? ?ναν Σ?ριο χριστιαν? Μαρων?τη λ?γιο και αφηγητ? απ? το Χαλ?πι . Η ?κδοση του Γκαλ?ν ?ταν εξαιρετικ? δημοφιλ?? σε ?λη την Ευρ?πη και οι νε?τερε? εκδοχ?? που εκδ?θηκαν απ? τον εκδ?τη του Γκαλ?ν ?φεραν το ?νομα του Γκαλ?ν χωρ?? τη συγκατ?θεσ? του.

Η πρ?τη αυτ? ευρωπα?κ? ?κδοση του ?ργου γν?ρισε τερ?στια επιτυχ?α, με αποτ?λεσμα να μεταφρασθε? σε πολλ?? ευρωπα?κ?? γλ?σσε? και να συμβ?λλει, σε μεγ?λο βαθμ?, στη δημιουργ?α εν?? ανατολ?τικου ρε?ματο? σε ?λη την Ευρ?πη. Ωστ?σο, αργ?τερα ο Γκαλ?ν δ?χτηκε ?ντονη κριτικ? επειδ? παρ?φρασε (σχεδ?ν διασκε?ασε) το ?ργο και μ?λιστα μ?ρο? μ?νο του πρωτοτ?που, παραλε?ποντα? τμ?ματα που θεωρ?θηκαν ?σεμνα, αλλοι?νοντα? πολλ? ον?ματα και προσθ?τοντα? πολλ?? λεπτομ?ρειε? δικ?? του επιν?ηση?. ^{[30] [31]}

Καθ?? οι μελετητ?? αναζητο?σαν την υποτιθ?μενη πλ?ρη, πρωτ?τυπη μορφ? του ?ργου, στρ?φηκαν στα πιο ογκ?δη κε?μενα τη? αιγυπτιακ?? αναθε?ρηση?, η οπο?α σ?ντομα θεωρ?θηκε ω? η βασικ? ?κδοση. Οι πρ?τε? μεταφρ?σει? αυτο? του ε?δου?, ?πω? αυτ?? του ?ντουαρντ Λ?ιν (1840 και 1859), ?ταν επεξεργασμ?νε? και με περικοπ??. Μεταφρ?σει? χωρ?? περικοπ?? και παραποι?σει? ?γιναν πρ?τα απ? τον Τζον Π?ιν (1882, 9 τ?μοι) και στη συν?χεια απ? τον Ρ?τσαρντ Φρ?νσι? Μπ?ρτον (1885, 10 τ?μοι), με τον τελευτα?ο -σ?μφωνα με ορισμ?νε? εκτιμ?σει?- να βασ?ζεται στον προηγο?μενο και να κατηγορε?ται για λογοκλοπ?. ^{[32] [33]} Λ?γω του ερωτικο? περιεχομ?νου ορισμ?νων ιστορι?ν (τι? οπο?ε? ο Μπ?ρτον επ?κτεινε ακ?μα περισσ?τερο, ιδ?ω? με την προσθ?κη εκτεταμ?νων υποσημει?σεων και παραρτημ?των για τα σεξουαλικ? ?θη τη? Ανατολ??) και των αυστηρ?ν βικτοριαν?ν ν?μων για το ?σεμνο υλικ?, και οι δ?ο μεταφρ?σει? τυπ?θηκαν ω? ιδιωτικ?? εκδ?σει? μ?νο για συνδρομητ?? αντ? να δημοσιευθο?ν με τον συνηθισμ?νο τρ?πο. Του? αρχικο?? 10 τ?μου? του Μπ?ρτον ακολο?θησαν ?λλοι ?ξι συμπληρωματικο?, οι οπο?οι τυπ?θηκαν μεταξ? του 1886 και του 1888. Ωστ?σο ο Μπ?ρτον ?χει επικριθε? ?ντονα για την "αρχα?κ? γλ?σσα και το εξωφρενικ? ιδ?ωμα" και την "υπερβολικ? ?μφαση στη σεξουαλικ?τητα" και μ?λιστα ?χει κατηγορηθε? για "?κρω? προσωπικ? αναδιατ?πωση του κειμ?νου".

Σημαντικ? ?ταν επ?ση? η ?κδοση του Γ?λλου γιατρο? Ζοζ?φ Σαρλ Μαρντρ?? (1898-1904), η οπο?α μεταφρ?στηκε και εκδ?θηκε στα αγγλικ? το 1923. ?πω? τα κε?μενα του Π?ιν και του Μπ?ρτον, ?τσι κι αυτ? βασ?στηκε στην αιγυπτιακ? αναθε?ρηση και διατηρε? το ερωτικ? υλικ?, και μ?λιστα επεκτε?νοντ?? το, αλλ? ?χει επικριθε? ω? ανακριβ??.

Μ?α σημαντικ? πρ?σφατη ?κδοση του ?ργου, η οπο?α επαν?ρχεται στη συριακ? αναθε?ρηση, βασ?στηκε σε συριακ? χειρ?γραφο του 14ου ? 15ου αι?να που βρ?σκεται στην Εθνικ? βιβλιοθ?κη τη? Γαλλ?α? και που αρχικ? χρησιμοποι?θηκε απ? τον Γκαλ?ν. Αυτ? η ?κδοση, γνωστ? ω? κε?μενο του Λ?ιντεν, συντ?χθηκε στην αραβικ? γλ?σσα το 1984 και ξαν? στα αγγλικ? το 1990. Σ?μερα ε?ναι ευρ?ω? αποδεκτ? η ?ποψη ?τι η συριακ? ?κδοση ε?ναι η παλαι?τερη σωζ?μενη εκδοχ?, αλλ? παραμ?νει ?γνωστο αν προηγε?ται απ' ?λε? τι? ?λλε? εκδοχ?? που πιστε?εται ?τι υπ?ρχαν κατ? τη δι?ρκεια τη? περι?δου των Μαμελο?κων . ^{[34] [35]} Παρ?λα αυτ?, ακ?μη και μελετητ?? που αρνο?νται να αποδ?σουν στην ?κδοση αυτ? την αποκλειστικ? ιδι?τητα των "μ?νων και πραγματικ?ν Αραβικ?ν Νυχτ?ν", την αναγνωρ?ζουν ω? την καλ?τερη πηγ? του αρχικο? ?φου? και τη? γλωσσικ?? μορφ?? του μεσαιωνικο? ?ργου και επαινο?ν την αγγλικ? μετ?φραση ω? "πολ? ευαν?γνωστη" και "συνιστ?ται ?ντονα γι' αυτ?ν που επιθυμε? να δοκιμ?σει την αυθεντικ? γε?ση αυτ?ν των παραμυθι?ν". Το 1995 εκδ?θηκε ?να? συμπληρωματικ?? δε?τερο? τ?μο? των Αραβικ?ν Νυχτ?ν , αποτελο?μενο? απ? δημοφιλ? παραμ?θια που δεν υπ?ρχουν στην ?κδοση του Λ?ιντεν.

Το 2008 εκδ?θηκε απ? την Penguin Classics μ?α ν?α αγγλικ? μετ?φραση σε 3 τ?μου?. Η μετ?φραση ?γινε απ? τον Μ?λκολμ Λ?ιον? και την Ο?ρσουλα Λ?ιον? με εισαγωγ? και σχ?λια του Ρ?μπερτ ?ργουιν. Αυτ? ε?ναι η πρ?τη πλ?ρη? μετ?φραση τη? δε?τερη? ?κδοση? τη? Καλκο?τα? (αιγυπτιακ? αναθε?ρηση) μετ? απ? εκε?νη του σερ Ρ?τσαρντ Μπ?ρτον. Περι?χει, εκτ?? απ? το τυποποιημ?νο κε?μενο των 1001 Νυχτ?ν, τι? λεγ?μενε? "ορφαν?? ιστορ?ε?" του Αλαντ?ν και του Αλ? Μπαμπ? καθ?? και ?να εναλλακτικ? τ?λο? στο ?βδομο Ταξ?δι του Σεβ?χ απ? το γαλλικ? κε?μενο του Αντου?ν Γκαλ?ν. ?πω? επισημα?νουν οι ?διοι οι μεταφραστ?? στην εισαγωγ?, "δεν ?γινε καμ?α προσπ?θεια για αλλαγ?? στη μετ?φραση, οι οπο?ε? θα ?ταν αναγκα?ε? για να γ?νουν διορθ?σει?, προσθ?κε?, επαναλ?ψει?, χωρ?? ανακολουθ?ε? και συγχ?σει? που εμφαν?ζονται σ' αυτ? το κε?μενο", κι αυτ? γιατ? ?θελαν το ?ργο να ε?ναι μ?α "αναπαρ?σταση του τι αποτελε? προφορικ? λογοτεχν?α, ελκυστικ? περισσ?τερο στο αυτ? παρ? στο μ?τι". Η μετ?φραση των Λ?ιον? περιλαμβ?νει ?λα τα ποι?ματα, που απουσ?αζαν σε μερικ?? μεταφρ?σει?, αλλ? δεν αναπαρ?γει στα αγγλικ? την εσωτερικ? ομοιοκαταληξ?α ορισμ?νων πεζ?ν τμημ?των του αραβικο? πρωτ?τυπου.

Η πρ?τη ελληνικ? εκδοχ? του αραβικο? ?ργου, η οπο?α προ?ρχεται απ? μετ?φραση τη? γαλλικ?? ?κδοση? του Γκαλ?ν, κυκλοφ?ρησε απ? τον εκδοτικ? ο?κο "Φο?νιξ" τη? Βενετ?α? κατ? το τ?λο? του 18ου αι?να. Αν και τη χαρακτηρ?ζει γλωσσικ? ακαταστασ?α και αυθαιρεσ?ε? στην απ?δοση των ονομ?των, γν?ρισε μεγ?λη απ?χηση και κυκλοφ?ρησε επ? δ?ο αι?νε?. Αργ?τερα, η μετ?φραση του Κ?στα Τρικογλ?δη (≪Χ?λιε? και μια ν?χτε? (Χαλιμ?)≫, τ?μο? α' / ≪Η ωρα?α Σαχραζ?τ≫, τ?μο? β' / ≪Η ευνοουμ?νη του χαλ?φη≫, εκδ. Γεωργ?ου Ι. Βασιλε?ου, 1921, τ?μο? γ' / ≪Σεβ?χ θαλασσιν??≫, τ?μο? δ' / ≪Η σουλτ?να τη? αγ?πη?≫, εκδ. Γεωργ?ου Ι. Βασιλε?ου, 1922, τ?μο? ε' ≪Η πανο?ργα Δαλιδ?≫, εκδ. Γεωργ?ου Ι. Βασιλε?ου, 1923) βασ?στηκε στο αραβικ? πρωτ?τυπο, με οδηγ? την αγγλικ? μετ?φραση του Μπ?ρτον.

Χρονοδι?γραμμα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι μελετητ?? ?χουν δημιουργ?σει το παρακ?τω χρονοδι?γραμμα τη? ιστορ?α? τη? δημοσ?ευση? του ?ργου:

• ?να απ? τα παλαι?τερα αποσπ?σματα αραβικο? χειρ?γραφου απ? τη Συρ?α (μερικ?? χειρ?γραφε? σελ?δε?) χρονολογε?ται στι? αρχ?? του 9ου αι?να. Ανακαλ?φθηκε απ? τη Ν?μπια ?μποτ το 1948 και φ?ρει τον τ?τλο " Το Βιβλ?ο τη? Ιστορ?α? των Χιλ?ων Νυχτ?ν ".
• 10ο? αι?να? - Μνε?α των Χιλ?ων Ιστορι?ν στο "Φιχρ?στ" (Κατ?λογο? βιβλ?ων) του Ιμπν αλ-Ναντ?μ στη Βαγδ?τη . Αποδ?δει προ-ισλαμικ? περσικ? προ?λευση στη συλλογ? και αναφ?ρεται στην κεντρικ? ιστορ?α τη? Σεχραζ?ντ που αφηγε?ται ιστορ?ε? επ? χ?λιε? ν?χτε? για να σ?σει τη ζω? τη?. Ωστ?σο, σ?μφωνα με τον αλ-Ναντ?μ, το βιβλ?ο περι?χει μ?νο 200 ιστορ?ε?. Περι?ργω?, ο αλ-Ναντ?μ αναφ?ρεται υποτιμητικ? στη λογοτεχνικ? ποι?τητα τη? συλλογ??, παρατηρ?ντα? ?τι "ε?ναι ?να πραγματικ? ?ξεστο βιβλ?ο, χωρ?? ζεστασι? στην αφ?γηση".
• 10ο? αι?να? - Ο Αλ-Μασουντ? αναφ?ρεται στι? Χ?λιε? Ν?χτε? , μ?α αραβικ? μετ?φραση των περσικ?ν Χιλ?ων Ιστορι?ν .
• 11ο? αι?να? - Αναφορ? των Χιλ?ων Μ?θων σε στ?χου? περσικο? ποι?ματο?.
• 12ο? αι?να? - ?γγραφο απ? το Κ?ιρο αναφ?ρεται σε Εβρα?ο βιβλιοπ?λη που δ?νεισε ?να βιβλ?ο με τ?τλο Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? (αυτ? ε?ναι η πρ?τη εμφ?νιση του τ?τλου που δ?θηκε τελικ? στο ?ργο).
• 14ο? αι?να? - ?παρξη συριακο? χειρογρ?φου στην Εθνικ? βιβλιοθ?κη τη? Γαλλ?α? , το οπο?ο περι?χει περ?που 300 παραμ?θια.
• 1704 - Κυκλοφορε? η πρ?τη ευρωπα?κ? εκδοχ? του ?ργου, σε γαλλικ? μετ?φραση του Αντου?ν Γκαλ?ν. Αργ?τερα κυκλοφορο?ν και ?λλοι τ?μοι στο ?νομα του Γκαλ?ν, αν και οι ιστορ?ε? γρ?φτηκαν απ? ?γνωστα πρ?σωπα, κατ' εντολ? του εκδ?τη που ?θελε να αξιοποι?σει τη δημοτικ?τητα τη? συλλογ??.
• 1706 - Εμφαν?ζεται στην Ευρ?πη αν?νυμη μετ?φραση στα αγγλικ?, με τ?τλο The Arabian Nights' Entertainment . Ε?ναι η πρ?τη γνωστ? χρ?ση του κοινο? αγγλικο? τ?τλου του ?ργου.
• 1775 - Αιγυπτιακ? εκδοχ? του ?ργου με 200 ιστορ?ε? (δεν σ?ζεται καμ?α ?κδοση).
• 1814 - Η Βρετανικ? Εταιρε?α Ανατολικ?ν Ινδι?ν εκδ?δει την πρ?τη υπ?ρχουσα αραβικ? ?ντυπη ?κδοση (Καλκο?τα Α). Ο δε?τερο? τ?μο? κυκλοφ?ρησε το 1818. Κ?θε τ?μο? ε?χε 100 ιστορ?ε?.
• Αρχ?? 19ου αι?να - Γ?νονται μεταφρ?σει? του κειμ?νου στα σ?γχρονα περσικ? . ^[36]
• 1825-1838 - Κυκλοφορε? στα αραβικ? σε 8 τ?μου? η ?κδοση Μπρεσλ?ου/Χ?μπιχτ. Ο Κρ?στιαν Χ?μπιχτ (γεννημ?νο? το 1775 στο Μπρεσλ?ου τη? Γερμαν?α? , σημεριν? Βρ?τσλαβ τη? Πολων?α? ) δημιο?ργησε αυτ? την ?κδοση που περι?χει 1001 ιστορ?ε?. Χρησιμοποι?ντα? δι?φορε? εκδοχ?? του ?ργου καθ?? και ?λλε? ιστορ?ε?, ο Χ?μπιχτ εξ?δωσε τη δικ? του εκδοχ? στα αραβικ? και τα γερμανικ? .
• 1835 - ?κδοση Μπουλ?κ. Αυτο? οι δ?ο τ?μοι, τυπωμ?νοι απ? την αιγυπτιακ? κυβ?ρνηση, ε?ναι η παλαι?τερη ?ντυπη ?κδοση (απ? εκδοτικ? ο?κο) του ?ργου στα αραβικ?, απ? μη Ευρωπα?ο. Ε?ναι πρωτ?στω? ανατ?πωση τη? αιγυπτιακ?? εκδοχ?? του 1775.
• 1838-1840 - Ο ?ντουαρντ Λ?ιν κυκλοφορε? αγγλικ? μετ?φραση, αξιοσημε?ωτη για τον αποκλεισμ? του περιεχομ?νου που ο Λ?ιν ?κρινε "αν?θικο" και για τι? ανθρωπολογικ?? του επισημ?νσει? π?νω στι? αραβικ?? συν?θειε?.
• 1839-1842 - Καλκο?τα Β. Κυκλοφορο?ν 4 τ?μοι. Η ?κδοση ισχυρ?ζεται ?τι βασ?στηκε σε ?να παλαι?τερο αιγυπτιακ? χειρ?γραφο (το οπο?ο δεν βρ?θηκε ποτ?). Αυτ? η ?κδοση περι?χει πολλ? στοιχε?α και ιστορ?ε? απ? την ?κδοση του Χ?μπιχτ.
• 1842-1843 - Κυκλοφορο?ν τ?σσερι? επιπλ?ον τ?μοι απ? τον Χ?μπιχτ.
• 1882-1884 - Ο Τζον Π?ιν κυκλοφορε? αγγλικ? εκδοχ?, μεταφρασμ?νη εξ ολοκλ?ρου απ? την Καλκο?τα Β, και προσθ?τοντα? μερικ?? ιστορ?ε? απ? την Καλκο?τα Α και την ?κδοση Μπρεσλ?ου.
• 1885-1888 - Ο Ρ?τσαρντ Φρ?νσι? Μπ?ρτον κυκλοφορε? μ?α αγγλικ? μετ?φραση χρησιμοποι?ντα? δι?φορε? πηγ?? (σε μεγ?λο βαθμ? τι? ?διε? με τον Π?ιν). Στη δικ? του εκδοχ? τον?ζεται η σεξουαλικ?τητα των ιστορι?ν σε αντ?θεση με τη λογοκριμ?νη απ? τον Λ?ιν μετ?φραση.
• 1889-1904 - Ο Ζοζ?φ Σαρλ Μαρντρ?? κυκλοφορε? γαλλικ? εκδοχ?, χρησιμοποι?ντα? τι? εκδ?σει? Μπουλ?κ και Καλκο?τα Β.
• 1984 - Ο Μουχσ?ν Μαχντ? κυκλοφορε? στα αραβικ? ?κδοση για την οπο?α ισχυρ?ζεται ?τι ε?ναι πιστ? σε παλαι?τερε? σωζ?μενε? αραβικ?? εκδοχ?? (κατ? κ?ριο λ?γο βασ?ζεται στο συριακ? χειρ?γραφο στην Εθνικ? βιβλιοθ?κη τη? Γαλλ?α? , σε συνδυασμ? με ?λλα συριακ? χειρ?γραφα).
• 1990 - Κυκλοφορε? η αγγλικ? μετ?φραση τη? ?κδοση? του Μαχντ?.
• 2008 - Η Penguin Classics κυκλοφορε? (σε 3 τ?μου?) την ?κδοση Καλκο?τα Β σε μετ?φραση του Μ?λκολμ Λ?ιον? και τη? Ο?ρσουλα Λ?ιον?.

Λογοτεχνικ? θ?ματα και τεχνικ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? και οι δι?φορε? ιστορ?ε? που περι?χονται σ' αυτ? τη συλλογ? κ?νουν χρ?ση πολλ?ν καινοτ?μων συγγραφικ?ν τεχνικ?ν, τι? οπο?ε? οι αφηγητ?? των ιστορι?ν εφαρμ?ζουν για να αυξ?σουν το δρ?μα, την αγων?α ? ?λλα συναισθ?ματα. ^[37] Μερικ?? απ? αυτ?? τι? τεχνικ?? χρονολογο?νται απ? την πρ?τερη περσικ?, ινδικ? και αραβικ? λογοτεχν?α, εν? ?λλε? ?ταν πρωτ?τυπε? στι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? .

Κεντρικ? ιστορ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?να πρ?το παρ?δειγμα κεντρικ?? ιστορ?α?, ? διαμ?ρφωση? πλαισ?ου, παρ?χεται στι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? , ?που ο χαρακτ?ρα? Σεχραζ?ντ αφηγε?ται στον σουλτ?νο Σαχρι?ρ μ?α σειρ? ιστορι?ν (τι? περισσ?τερε? φορ?? παραμ?θια). Πολλ? απ? τα παραμ?θια τη? Σεχραζ?ντ διαμορφ?νουν επ?ση? ?να πλα?σιο, ?πω? η ιστορ?α του Σεβ?χ που ε?ναι μ?α συλλογ? απ? περιπ?τειε? που σχετ?ζονται με τον Σεβ?χ. Η ?ννοια τη? κεντρικ?? ιστορ?α? χρονολογε?ται απ? την αρχα?α σανσκριτικ? λογοτεχν?α, η οπο?α εισ?χθη στην περσικ? και αραβικ? λογοτεχν?α μ?σω τη? Παντσατ?ντρα.

Ενσωματωμ?νη αφ?γηση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?να πρ?το παρ?δειγμα τη? τεχνικ?? "ιστορ?α μ?σα σε μια ιστορ?α" υπ?ρχει στι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? και μπορε? να ανιχνευθε? στην πρ?τερη περσικ? και ινδικ? αφηγηματικ? παρ?δοση, και κυρ?ω? στην Παντσατ?ντρα τη? αρχα?α? σανσκριτικ?? λογοτεχν?α?. ?μω? Οι Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? βελτ?ωσαν την Παντσατ?ντρα με δι?φορου? τρ?που?, κυρ?ω? με τον τρ?πο που εισ?γεται μ?α ιστορ?α. Στην Παντσατ?ντρα οι ιστορ?ε? ?χουν ενταχθε? ω? διδακτικ?? αναλογ?ε?, με την κεντρικ? ιστορ?α να αναφ?ρεται σ' αυτ?? τι? ιστορ?ε? με παραλλαγ?? τη? φρ?ση? "Αν δεν προσ?χετε, αυτ? που συν?βη στην ψε?ρα και τον ψ?λλο θα συμβε? και σε σα?". Στι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? , το διδακτικ? πλα?σιο ε?ναι ο λιγ?τερο συνηθισμ?νο? τρ?πο? εισαγωγ?? μια? ιστορ?α? εν?, αντιθ?τω?, η ιστορ?α εισ?γεται συν?θω? με λεπτ? τρ?πο και κυρ?ω? ω? απ?ντηση στι? ερωτ?σει? που τ?θηκαν στην προηγο?μενη ιστορ?α. ^[38]

Στι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? υπ?ρχει και η τεχνικ? τη? "ιστορ?α? μ?σα σε μ?α ιστορ?α μια? ιστορ?α?", ?που ?να? ?γνωστο? αφηγητ?? διηγε?ται μ?α γενικ? ιστορ?α, και σ' αυτ? την αφ?γηση οι ιστορ?ε? αφηγο?νται απ? τη Σεχραζ?ντ. Στην πλειον?τητα των αφηγ?σεων τη? Σεχραζ?ντ λ?γονται ιστορ?ε?, ?που σε ορισμ?νε? απ? αυτ?? υπ?ρχουν κ?ποιε? ?λλε? ιστορ?ε?. ^[39] Αυτ? ισχ?ει ιδια?τερα για τον " Σεβ?χ ", μ?α απ? τι? ιστορ?ε? που αφηγε?ται η Σεχραζ?ντ στι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? . Στο πλα?σιο τη? ?δια? τη? ιστορ?α?, ο πρωταγωνιστ?? Σεβ?χ ο Θαλασσιν?? αφηγε?ται τι? ιστορ?ε? των επτ? ταξιδι?ν του. Η τεχνικ? αυτ? χρησιμοποι?θηκε επ?ση? με επιτυχ?α σε ιστορ?ε? ?πω? "Τα Τρ?α Μ?λα" και "Οι Επτ? Βεζ?ρηδε?". Σ' ?να ακ?μη παραμ?θι που διηγε?ται η Σεχραζ?ντ, "Ο Ψαρ?? και το Τζ?νι", υπ?ρχει η αφ?γηση εν?? ?λλου παραμυθιο? και μ?σα σ' αυτ? υπ?ρχουν ?λλα τρ?α παραμ?θια.

Δραματικ? οπτικοπο?ηση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Δραματικ? οπτικοπο?ηση ε?ναι η αναπαρ?σταση εν?? αντικειμ?νου ? χαρακτ?ρα με πληθ?ρα περιγραφικ?ν λεπτομερει?ν, ? η μιμητικ? απ?δοση χειρονομι?ν και διαλ?γων με τ?τοιο τρ?πο ?στε το ακροατ?ριο να "δει" ? να φανταστε? μ?α συγκεκριμ?νη σκην?. ?να χαρακτηριστικ? παρ?δειγμα ε?ναι η ιστορ?α των "Τρι?ν Μ?λων".

Η μο?ρα και το πεπρωμ?νο [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Κοιν? θ?μα σε πολλ? απ? τα παραμ?θια τη? συλλογ?? ε?ναι η μο?ρα και το πεπρωμ?νο. Ο Ιταλ?? σκηνοθ?τη? Πι?ρ Π?ολο Παζολ?νι επισ?μανε ^[40] :

≪

κ?θε παραμ?θι στι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? αρχ?ζει με την 'εμφ?νιση εν?? πεπρωμ?νου' η οπο?α εκδηλ?νεται μ?σα απ? μ?α ανωμαλ?α, και μ?α ανωμαλ?α π?ντα οδηγε? σε μ?α ?λλη. ?τσι δημιουργε?ται μ?α αλυσ?δα ανωμαλι?ν. Και ?σο πιο λογικ?, σφιχτ? δεμ?νη και ουσιαστικ? ε?ναι αυτ? η αλυσ?δα, τ?σο πιο ?μορφο ε?ναι το παραμ?θι. Με το '?μορφο' εννο? ζωτικ?, που να σε απορροφ? και να σε συνεπα?ρνει. Η αλυσ?δα των ανωμαλι?ν τε?νει π?ντα να οδηγε? π?σω στην ομαλ?τητα. Το τ?λο? κ?θε παραμυθιο? στι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? αποτελε?ται απ? την 'εξαφ?νιση' του πεπρωμ?νου, που βυθ?ζεται π?σω στη ρουτ?να τη? καθημεριν?? ζω?? ... Ο πρωταγωνιστ?? των ιστορι?ν ε?ναι στην πραγματικ?τητα το ?διο το πεπρωμ?νο.

≫

Αν και α?ρατη, η μο?ρα μπορε? να θεωρηθε? ω? βασικ?? χαρακτ?ρα? στι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? . ^[41] Οι τεχνικ?? στην πλοκ? που συν?θω? χρησιμοποιο?νται για να παρουσι?σουν αυτ? το θ?μα ε?ναι η σ?μπτωση, η αντιστροφ? τη? αιτι?δου? συν?φεια? και η αυτοεκπληρο?μενη προφητε?α.

Προμην?ματα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? εμφαν?ζονται μερικ? απ? τα πρ?τα παραδε?γματα τη? τεχνικ?? των προμηνυμ?των με επαναλαμβαν?μενε? αναφορ??, τεχνικ? που ε?ναι σ?μερα γνωστ? ω? "?πλο του Τσ?χωφ", δηλαδ? τη? επαναλαμβαν?μενη? αναφορ?? κ?ποιου χαρακτ?ρα ? αντικειμ?νου, που εμφαν?ζεται ασ?μαντο την πρ?τη φορ? που αναφ?ρεται, αλλ? αργ?τερα επανεμφαν?ζεται στην αφ?γηση αποκτ?ντα? βασικ? ρ?λο. ?να αξιοσημε?ωτο παρ?δειγμα ε?ναι η ιστορ?α των "Τρι?ν Μ?λων".

Μ?α ?λλη τεχνικ? προμηνυμ?των που χρονολογε?ται επ?ση? π?σω στι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? ε?ναι η τυπικ? διαμ?ρφωση, δηλαδ? η οργ?νωση των γεγον?των και των δρ?σεων κατ? τρ?πο που να διαμορφ?νεται μ?α ιστορ?α. ?ταν γ?νεται σωστ?, η τυπικ? διαμ?ρφωση δ?νει στο κοιν? τη χαρ? τη? οξυδ?ρκεια? και τη? πρ?βλεψη? τη? δομ?? τη? πλοκ?? καθ?? ξεδιπλ?νεται.

Μ?α ?λλη μορφ? προμηνυμ?των ε?ναι η αυτοεκπληρο?μενη προφητε?α, η οπο?α χρονολογε?ται π?σω στην ιστορ?α του Κρ?σνα στην αρχα?α σανσκριτικ? λογοτεχν?α. Μ?α παραλλαγ? αυτ?? τη? τεχνικ?? ε?ναι το αυτοεκπληρο?μενο ?νειρο, το οπο?ο χρονολογε?ται στη μεσαιωνικ? αραβικ? λογοτεχν?α. Μερικ?? ιστορ?ε? στι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? χρησιμοποιο?ν αυτ? την τεχνικ? για να προαναγγε?λουν το τι πρ?κειται να συμβε?, ω? μ?α ειδικ? μορφ? λογοτεχνικ?? πρ?ληψη?. ?να αξιοσημε?ωτο παρ?δειγμα ε?ναι "Ο Χρεοκοπημ?νο? ?νθρωπο? που ?γινε Π?λι Πλο?σιο? απ? ?να ?νειρο", στο οπο?ο ?να? ?νδρα? βλ?πει στον ?πνο του ?τι πρ?πει ν' αφ?σει τη γεν?τειρ? του, τη Βαγδ?τη , και να ταξιδ?ψει στο Κ?ιρο , ?που θα ανακαλ?ψει την τοποθεσ?α εν?? χαμ?νου θησαυρο?. Ο ?νδρα? ταξιδε?ει εκε? αλλ? ε?ναι ?τυχο?, καταλ?γοντα? στη φυλακ?, ?που λ?ει τ' ?νειρ? του σ' ?ναν αστυνομικ?. Ο αστυνομικ?? χλευ?ζει την ιδ?α του προαισθ?ματο? και λ?ει στον πρωταγωνιστ? ?τι ο ?διο? ε?χε ?να ?νειρο γ?ρω απ? ?να σπ?τι με αυλ? και σιντριβ?νι στη Βαγδ?τη, ?που ο θησαυρ?? ε?ναι θαμμ?νο? κ?τω απ? το σιντριβ?νι. Ο φυλακισμ?νο? αναγνωρ?ζει ?τι το μ?ρο? αυτ? ε?ναι το σπ?τι του και, αφο? απελευθερ?νεται απ? τη φυλακ?, επιστρ?φει στο σπ?τι και ξεθ?βει τον θησαυρ?. Με ?λλα λ?για, το ?νειρο του αστυν?μου ?χι μ?νο προ?βλεψε το μ?λλον, αλλ? ?ταν κι η αιτ?α που το προα?σθημα του ?λλου ?νδρα βγ?κε αληθιν?. Μ?α παραλλαγ? αυτ?? τη? ιστορ?α? εμφαν?ζεται αργ?τερα στον "Αλχημιστ?" του Π?ουλο Κο?λιο και στην αγγλικ? λαογραφ?α. Ο Χ?ρχε Λου?? Μπ?ρχε? μετ?φρασε τη συγκεκριμ?νη ιστορ?α στα ισπανικ? και τη συμπερι?λαβε στην "Παγκ?σμια Ιστορ?α τη? Ατιμ?α?". ^[42]

Μ?α ?λλη παραλλαγ? τη? αυτοεκπληρο?μενη? προφητε?α? εμφαν?ζεται στην "Ιστορ?α του Αττ?φ", ?που ο Χαρο?ν αλ Ρασ?ντ συμβουλε?εται τη βιβλιοθ?κη (ο Ο?κο? τη? Σοφ?α? ), διαβ?ζει ?να τυχα?ο βιβλ?ο, π?φτει σε γ?λια και σε κλ?ματα και δι?χνει τον πιστ? βεζ?ρη Γιαχ?α τον Βαρμακ?δη. Ο Γιαχ?α, ενοχλημ?νο? και θυμωμ?νο?, φε?γει απ? τη Βαγδ?τη και μπλ?κει σε μ?α σειρ? απ? περιπ?τειε? στη Δαμασκ? , μαζ? με τον Αττ?φ και μ?α γυνα?κα την οπο?α τελικ? παντρε?εται ο Αττ?φ. Μετ? την επιστροφ? του στη Βαγδ?τη, ο Γιαχ?α διαβ?ζει το ?διο βιβλ?ο που ?κανε τον Χαρο?ν να γελ?ει και να κλα?ει και ανακαλ?πτει ?τι το βιβλ?ο περιγρ?φει τι? περιπ?τειε? που ?ζησε ο ?διο? με τον Αττ?φ. Με ?λλα λ?για, η αν?γνωση του βιβλ?ου απ? τον Χαρο?ν ε?ναι αυτ? που ?κανε να γ?νουν πραγματικ?τητα οι περιπ?τειε? που περιγρ?φονται σ' αυτ?. Αυτ? ε?ναι ?να πρ?ιμο παρ?δειγμα αντιστροφ?? τη? αιτι?δου? συν?φεια? ^[43] (δηλαδ? να προηγε?ται το αιτιατ? τη? αιτ?α?). Κοντ? στο τ?λο? τη? ιστορ?α?, ο Αττ?φ καταδικ?ζεται με την ποιν? του θαν?του για ?να ?γκλημα που δεν δι?πραξε, αλλ? ο Χαρο?ν, γνωρ?ζοντα? την αλ?θεια την οπο?α ε?χε διαβ?σει στο βιβλ?ο, αποτρ?πει την εκτ?λεση τη? ποιν?? και απελευθερ?νει τον Αττ?φ απ? τη φυλακ?. Τον 12ο αι?να, η ιστορ?α αυτ? μεταφρ?στηκε στα λατινικ? ^{[44] [45]} και τον 14ο αι?να μ?α ?κδοσ? τη? εμφαν?στηκε στη συλλογ? Gesta Romanorum και στο Δεκα?μερον του Βοκ?κιου .

Επαν?ληψη [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? χρησιμοποιε?ται και η τεχνικ? τη? σκ?πιμη? επαν?ληψη? λ?ξεων προκειμ?νου να εκφραστε? ?να σημαντικ? θ?μα για μ?α συγκεκριμ?νη ιστορ?α αλλ? και να συνδεθο?ν περισσ?τερε? ιστορ?ε? σ' ?ναν κ?κλο ιστορι?ν. Οι αφηγητ?? καταφε?γουν σ' αυτ? την τεχνικ? για να διαμορφ?σουν τα συστατικ? μ?λη των ιστορι?ν του? σ' ?να συνεκτικ? σ?νολο.

Η θεματικ? δι?ταξη ε?ναι η κατανομ? των επαναλαμβαν?μενων θεματικ?ν εννοι?ν και των ηθικολογικ?ν μοτ?βων μεταξ? των διαφ?ρων περιστατικ?ν και των πλαισ?ων μ?α? ιστορ?α?. Σ' ?να περ?τεχνο παραμ?θι, η θεματικ? δι?ταξη μπορε? να ε?ναι διαμορφωμ?νη ?τσι ?στε να δοθε? ?μφαση στην ενοπο?ηση των ασυμφωνι?ν ? στην κοιν? εμφαν? ιδ?α που ?χουν αν?μοια γεγον?τα και αν?μοια πλα?σια. Αυτ? η τεχνικ? χρονολογε?ται επ?ση? στι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? (και νωρ?τερα).

Στη συλλογ? εμφαν?ζονται αρκετ?? διαφορετικ?? παραλλαγ?? τη? " Σταχτοπο?τα? ", η οπο?α ?χει τι? ρ?ζε? τη? στη Ροδ?πι . Κοιν? στοιχε?ο αυτ?ν των παραλλαγ?ν ε?ναι ?τι ?λε? διαπραγματε?ονται το θ?μα του νε?τερου αδελφο?/αδελφ?? που παρενοχλε?ται απ? δ?ο μεγαλ?τερα και ζηλ?φθονα αδ?λφια. ?να απ? τα παραμ?θια αρχ?ζει απ? το ευτυχισμ?νο τ?λο? τη? προηγο?μενη? παραλλαγ?? και δ?νει ν?α πλοκ? προκειμ?νου να υπ?ρξει μ?α τραγικ? κατ?ληξη, με τον μικρ?τερο αδελφ? να δηλητηρι?ζεται απ? του? μεγαλ?τερου? αδελφο?? του.

Σ?τιρα και παρωδ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? περι?χουν πολλ? παραδε?γματα σεξουαλικο? χιο?μορ. Μερικ? απ? αυτ? πλησι?ζουν τη σ?τιρα , ?πω? στην ιστορ?α του Αλ? με το Μεγ?λο Μ?λο? , η οπο?α χλευ?ζει την εμμον? με το μ?γεθο? του ανδρικο? π?ου? . ^[46]

Για τη χιουμοριστικ? επ?δραση στο ?ργο χρησιμοποιε?ται επ?ση? η επαν?ληψη. Μερικ?? φορ?? μετ? απ? ?να σχετικ? σοβαρ? παραμ?θι, η Σεχραζ?ντ αφηγε?ται μ?α χονδροειδ? ? γενικ?τερα χιουμοριστικ? εκδοχ? τη? ?δια? ιστορ?α?. Για παρ?δειγμα η ιστορ?α "Ο Χαρο?ν αλ Ρασ?ντ και οι Δ?ο Σκλ?βε?" ακολουθε?ται απ? την ιστορ?α "Ο Χαρο?ν αλ Ρασ?ντ και οι Τρει? Σκλ?βε?". Η ιδ?α αυτ? εφαρμ?ζεται σκ?πιμα σ' αυτ? τα ζε?γη παραμυθι?ν και αποτελο?ν παραδε?γματα αυτοπαρωδ?α?, ^[47] αν και αυτ? προ?ποθ?τει σε μεγαλ?τερο βαθμ? τον ?λεγχο τη? ?κδοση? απ? ?ναν και μ?νο συγγραφ?α απ' ?,τι δε?χνει η συνολικ? ιστορ?α τη? συλλογ??.

Αναξι?πιστο? αφηγητ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η λογοτεχνικ? τεχνικ? του αναξι?πιστου αφηγητ? χρησιμοποι?θηκε σε δι?φορε? φανταστικ?? μεσαιωνικ?? αραβικ?? ιστορ?ε? τη? συλλογ??. Στο παραμ?θι "Οι Επτ? Βεζ?ρηδε?", μ?α ετα?ρα κατηγορε? τον γιο εν?? βασιλι? ?τι την παρεν?χλησε σεξουαλικ?, εν? στην πραγματικ?τητα ε?χε αποτ?χει να τον αποπλαν?σει (εμπνευσμ?νο απ? την Αγ?α Γραφ? / Κορ?νιο και την ιστορ?α του Ιωσ?φ/Γιουσο?φ). Επτ? βεζ?ρηδε? προσπαθο?ν να σ?σουν τη ζω? του αφηγ?ντα? επτ? ιστορ?ε? για να αποδε?ξουν την αναξιοπιστ?α των γυναικ?ν, και η ετα?ρα ανταπαντ? διηγο?μενη μ?α ιστορ?α για να αποδε?ξει την αναξιοπιστ?α των βεζ?ρηδων. ^[48] Η τεχνικ? του αναξι?πιστου αφηγητ? χρησιμοποιε?ται επ?ση? για τη δημιουργ?α αγων?α? στα "Τρ?α Μ?λα" και για χιο?μορ στην "Ιστορ?α του Καμπο?ρη".

Στοιχε?α αστυνομικο? μυθιστορ?ματο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το παλαι?τερο γνωστ? λογοτεχνικ? θρ?λερ αγων?α? με μυστηρι?δη δολοφον?α, ^{[49] [50]} πολλαπλ?? ανατροπ?? ^[51] και στοιχε?α αστυνομικ?? ?ρευνα? ε?ναι τα "Τρ?α Μ?λα", μ?α απ? τι? ιστορ?ε? που αφηγε?ται η Σεχραζ?ντ στι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? . Σ' αυτ? την ιστορ?α, ?να? ψαρ?? ανακαλ?πτει ?να βαρ? κλειδωμ?νο μπαο?λο κατ? μ?κο? του ποταμο? Τ?γρη και το πουλ?ει στον χαλ?φη των Αββασιδ?ν, Χαρο?ν αλ Ρασ?ντ , ο οπο?ο? στη συν?χεια σπ?ει το μπαο?λο και βρ?σκει μ?σα το τεμαχισμ?νο πτ?μα μια? νεαρ?? γυνα?κα?. Ο Χαρο?ν διατ?ζει τον βεζ?ρη Γιαχ?α τον Βαρμακ?δη να λ?σει το ?γκλημα και να βρει τον δολοφ?νο μ?σα σε τρει? ημ?ρε? αλλι?? θα εκτελο?σε τον ?διο. Αυτ? το μυστ?ριο μπορε? να θεωρηθε? ω? αρχ?τυπο τη? αστυνομικ?? ερευνητικ?? μυθιστοριογραφ?α?. Ωστ?σο, ο Γιαχ?α αδυνατε? να βρει τον ?νοχο πριν τη λ?ξη τη? προθεσμ?α?. ^[52] Ακριβ?? τη στιγμ? που ο Χαρο?ν πρ?κειται να εκτελ?σει τον Γιαχ?α για την αποτυχ?α του, συμβα?νει μ?α ανατροπ? τη? πλοκ?? ?ταν εμφαν?ζονται δ?ο ?ντρε?, ?να? ?μορφο? νεαρ?? και ?να? ηλικιωμ?νο?, και ισχυρ?ζονται αμφ?τεροι ?τι ε?ναι οι δολοφ?νοι. Και οι δ?ο αποκαλο?ν ο ?να? τον ?λλο ψε?τη καθ?? ο καθ?να? του? διεκδικε? την ευθ?νη για τη δολοφον?α. ^[53] Αυτ? συνεχ?ζεται μ?χρι που ο νεαρ?? αποδεικν?ει ?τι ε?ναι αυτ?? ο δολοφ?νο?, περιγρ?φοντα? με ακρ?βεια το μπαο?λο μ?σα στο οπο?ο βρ?θηκε η νεαρ? γυνα?κα. ^[54]

Ο νεαρ?? ?νδρα? αποκαλ?πτει ?τι ?ταν ο σ?ζυγο? τη? γυνα?κα? και ο ηλικιωμ?νο? ο πατ?ρα? τη?, ο οπο?ο? προσπαθο?σε να σ?σει τον γαμπρ? του αναλαμβ?νοντα? την ευθ?νη. Ο Χαρο?ν τον ρωτ?ει για τα κ?νητρα τη? δολοφον?α? και τ?τε ο νεαρ?? αφηγε?ται του? λ?γου? ω? μ?α αναδρομ? στο παρελθ?ν των γεγον?των που συν?βησαν πριν την ανακ?λυψη του κλειδωμ?νου μπαο?λου. Την εγκωμι?ζει ω? ?ψογη σ?ζυγο και μητ?ρα των τρι?ν του παιδι?ν και περιγρ?φει πω? μ?α μ?ρα το? ζ?τησε ?να σπ?νιο μ?λο ?ταν ?ταν ?ρρωστη. Στη συν?χεια περιγρ?φει το δ?ο εβδομ?δων ταξ?δι του στη Βασ?ρα , ?που βρ?σκει τρ?α τ?τοια μ?λα στο περιβ?λι του χαλ?φη . Με την επιστροφ? του στη Βαγδ?τη , ανακαλ?πτει ?τι η γυνα?κα του δεν θα μπορο?σε πλ?ον να φ?ει τα μ?λα λ?γω τη? συνεχιζ?μενη? ασθ?νει?? τη?. ?ταν π?γε στο μαγαζ? του για δουλει?, ε?δε ?ναν σκλ?βο να κρατ?ει ?να ?διο μ?λο κι ?ταν τον ρ?τησε γι' αυτ?, εκε?νο? απ?ντησε ?τι του το ?δωσε η κοπ?λα του, η οπο?α ε?χε τρ?α τ?τοια μ?λα που βρ?κε ο ?ντρα? τη? μετ? απ? ?να δεκαπενθ?μερο ταξ?δι. Ο νεαρ?? ?ντρα? υποπτε?θηκε τ?τε ?τι η γυνα?κα του ?ταν ?πιστη, ?σπευσε στο σπ?τι και απα?τησε να μ?θει π?σα μ?λα ?ταν ακ?μα εκε?. ?ταν βρ?κε ?τι ?λειπε ?να μ?λο, ?ρπαξε ?να μαχα?ρι και τη σκ?τωσε. Στη συν?χεια περιγρ?φει πω? προσπ?θησε να ξεφορτωθε? τα αποδεικτικ? στοιχε?α πρ?τα τεμαχ?ζοντα? το σ?μα τη?, μετ? τυλ?γοντ?? το σε πολλ?? εσ?ρπε? και χαλι? και στη συν?χεια κρ?βοντ?? το σε ?να κλειδωμ?νο μπαο?λο και εγκαταλε?ποντ?? το στον ποταμ? Τ?γρη. Μετ? συμβα?νει ?λλη μ?α ανατροπ? ?ταν επιστρ?φοντα? στο σπ?τι, ο γιο? του το? εξομολογε?ται ?τι ?κλεψε ?να μ?λο και ?τι ?να? σκλ?βο? το π?ρε και το ?σκασε. Το αγ?ρι εξομολογε?ται επ?ση? ?τι ε?χε πει στον σκλ?βο την ιστορ?α με τον πατ?ρα του και την αναζ?τηση των τρι?ν μ?λων. Νι?θοντα? ενοχ? για την ?δικη δολοφον?α τη? γυνα?κα? του, ο νεαρ?? ?ντρα? καταλ?γει την ιστορ?α του ζητ?ντα? απ? τον Χαρο?ν να τον εκτελ?σει. Ωστ?σο, ο Χαρο?ν συμπ?θησε τον νεαρ? και αρνε?ται να τον τιμωρ?σει και αντ' αυτο? αναθ?τει στον Γιαχ?α μ?α ν?α αποστολ?: να βρει μ?σα σε τρει? ημ?ρε? τον σκλ?βο που προκ?λεσε την τραγωδ?α αλλι?? θα εκτελο?νταν ο ?διο? για την αποτυχ?α του.

Ο Γιαχ?α για ?λλη μια φορ? αποτυγχ?νει να βρει τον ?νοχο πριν λ?ξει η προθεσμ?α. Την ημ?ρα που ?ληξε η προθεσμ?α, ο Γιαχ?α καλε?ται για να εκτελεστε? λ?γω τη? αποτυχ?α? του. Καθ?? αποχαιρετ?ει ?λα τα μ?λη τη? οικογ?νει?? του, αγκαλι?ζει τελευτα?α την πολυαγαπημ?νη του μικρ?τερη κ?ρη. Εκε?νη τη στιγμ?, εντελ?? τυχα?α, ανακαλ?πτει ?να στρογγυλ? αντικε?μενο στην τσ?πη τη?, το οπο?ο ε?ναι ?να μ?λο με το ?νομα του Χαλ?φη γραμμ?νο π?νω σ' αυτ?. Στη διπλ? ανατροπ? τη? ιστορ?α?, το κορ?τσι αποκαλ?πτει ?τι το μ?λο το π?ρε απ? ?ναν σκλ?βο του?. Ο Γιαχ?α ανακαλ?πτει ?τι ο δικ?? του σκλ?βο? ?ταν ο ?νοχο? τη? ιστορ?α?. ?τσι τον βρ?σκει και λ?νει την υπ?θεση. ^[55] Ωστ?σο, παρακαλε? τον Χαρο?ν να συγχωρ?σει τον σκλ?βο και, σε αντ?λλαγμα, του αφηγε?ται ?να παραμ?θι. ^[56]

"Τα Τρ?α Μ?λα" χρησ?μευσαν ω? πηγ? ?μπνευση? για Το Χρυσ? Μ?λο ( Der Goldene Apfel ) (1897) του Ο?γκο φον Χ?φμανσταλ. ?χει αναφερθε? επ?ση? ?τι η αναδρομ? στο παρελθ?ν που αφηγε?ται ο νεαρ?? ?ντρα? στα "Τρ?α Μ?λα", μοι?ζει με τη μετ?πειτα ιστορ?α του " Οθ?λου " (1603) του Ου?λλιαμ Σα?ξπηρ που βασ?στηκε σε μ?α ιστορ?α απ? του? Εκατ?μυθου? (1565) του Τζιοβ?νι Μπατ?στα Τζιρ?λντι . ^[57]

?λλη μ?α ιστορ?α απ? τι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? με στοιχε?α αστυνομικ?? μυθοπλασ?α? ε?ναι η "Ιστορ?α του Καμπο?ρη", η οπο?α, σε αντ?θεση με τα "Τρ?α Μ?λα", ?ταν περισσ?τερο μ?α αγωνι?δη? κωμωδ?α και δικαστικ? δρ?μα παρ? μυστηρ?ου και αστυνομικ?? μυθιστοριογραφ?α?. Η ιστορ?α τοποθετε?ται στην Κ?να και αρχ?ζει με ?ναν καμπο?ρη, τον αγαπημ?νο κωμικ? του αυτοκρ?τορα, που καλε?ται σε δε?πνο απ? ?να ζευγ?ρι ραφτ?ν. Ο καμπο?ρη? πν?γεται κατ? λ?θο? απ? το πολ? γ?λιο την ?ρα του φαγητο? και το ζευγ?ρι, φοβο?μενο ?τι ο αυτοκρ?τορα? θα γ?νει ?ξω φρεν?ν, πα?ρνει το σ?μα του καμπο?ρη και το αφ?νει στην κλινικ? εν?? Εβρα?ου γιατρο?. Αυτ? οδηγε? στο επ?μενο παραμ?θι του κ?κλου, την "Ιστορ?α του Εβρα?ου Γιατρο?", ?που ο γιατρ?? κατ? λ?θο? σκοντ?φτει π?νω στο σ?μα του καμπο?ρη, π?φτει απ' τι? σκ?λε? μ' αυτ? και τον βρ?σκει νεκρ?, κ?νοντ?? τον να νομ?ζει ?τι ?ταν η πτ?ση που σκ?τωσε τον καμπο?ρη. Τ?τε ο γιατρ?? πετ?ει το πτ?μα σε μ?α καμιν?δα κι αυτ? οδηγε? σε ?λλη ιστορ?α του κ?κλου, και συνεχ?ζεται συνολικ? για δ?δεκα ιστορ?ε?, με αποτ?λεσμα ?λα τα ?τομα που συμμετ?χουν σ' αυτ?? να βρεθο?ν στο δικαστ?ριο και να υποστηρ?ξουν διαφορετικ?? εκδοχ?? για τον θ?νατο του καμπο?ρη. ^[58] Στοιχε?α αστυνομικ?? λογοτεχν?α? παρουσι?ζονται επ?ση? κοντ? στο τ?λο? τη? "Ιστορ?α? του Αττ?φ".

Στοιχε?α τρ?μου [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το στο?χειωμα χρησιμοποιε?ται ω? τ?χνασμα πλοκ?? στη γοτθικ? λογοτεχν?α και στη λογοτεχν?α τρ?μου, καθ?? και στη σ?γχρονη παραφυσικ? φαντασ?α. ?μω? οι θρ?λοι για στοιχειωμ?να σπ?τια ?χουν εμφανιστε? στη λογοτεχν?α πολλ? χρ?νια πριν. Ειδικ?τερα, μ?α ιστορ?α απ? τι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? περιστρ?φεται γ?ρω απ? ?να σπ?τι στοιχειωμ?νο απ? τζ?νι . ^[59] Ε?ναι σχεδ?ν σ?γουρο ?τι οι Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? ε?ναι το πρ?το σωζ?μενο λογοτεχνικ? ?ργο που αναφ?ρει τα γκουλ (δα?μονε?), και πολλ?? ιστορ?ε? τη? συλλογ?? περιλαμβ?νουν ? αναφ?ρονται σ' αυτο?? του? δα?μονε?. Χαρακτηριστικ? παρ?δειγμα ε?ναι μ?α ιστορ?α ?που ?να? ξεπεσμ?νο? πρ?γκιπα? νικ? μ?α οικογ?νεια αρπακτικ?ν δαιμ?νων, του? υποδουλ?νει και του? προσηλυτ?ζει στο Ισλ?μ . ^[60]

Στοιχε?α μυθοπλασ?α? τρ?μου βρ?σκονται επ?ση? στο παραμ?θι "Η Π?λη του Χαλκο?", το οπο?ο περιστρ?φεται γ?ρω απ? μ?α π?λη-φ?ντασμα . ^[61]

Η τρομακτικ? φ?ση τη? κατ?σταση? τη? Σεχραζ?ντ μεγεθ?νεται στο βιβλ?ο του Στ?βεν Κινγκ Μ?ζερι , στο οπο?ο ο πρωταγωνιστ?? αναγκ?ζεται να γρ?ψει ?να μυθιστ?ρημα για να αποτρ?ψει το βασανισμ? και τη δολοφον?α του απ? τον απαγωγ?α του. Η επιρρο? τη? συλλογ?? στη σ?γχρονη μυθοπλασ?α τρ?μου ε?ναι σ?γουρα αισθητ? στο ?ργο του Χ?ουαρντ Φ?λιπ? Λ?βκραφτ , ο οπο?ο? ω? παιδ? ?ταν γοητευμ?νο? απ? τι? περιπ?τειε? που εξιστορο?νται στη συλλογ? και προσ?δωσε μερικ?? απ? τι? δημιουργ?ε? του στην αγ?πη του για τι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? . ^[62]

Στοιχε?α επιστημονικ?? φαντασ?α? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Μερικ?? ιστορ?ε? στι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? περι?χουν τα πρ?τα στοιχε?α επιστημονικ?? φαντασ?α? . Χαρακτηριστικ? παρ?δειγμα ε?ναι ?τι σε μ?α απ? τι? ιστορ?ε?, ο πρωταγωνιστ?? αναζητ?ντα? το β?τανο τη? αθανασ?α? εξερευν? τι? θ?λασσε?, ταξιδε?ει στον Παρ?δεισο και την Κ?λαση καθ?? και σ' ολ?κληρο το σ?μπαν , σε διαφορετικο?? κ?σμου? πολ? μεγαλ?τερου? απ? τον δικ? του, παρουσι?ζοντα? τα πρ?τα στοιχε?α γαλαξιακ?? επιστημονικ?? φαντασ?α?. ^[63] Κατ? τη δι?ρκεια των ταξιδι?ν, συναντ? τζ?νι , ^[64] γοργ?νε?, δ?ντρα που μιλο?ν, και ?λλε? μορφ?? ζω??. Σε μ?α ?λλη ιστορ?α, η ηρω?δα δ?νει μ?α αυτοσχ?δια δι?λεξη για τα αρχοντικ? τη? Σελ?νη? και τι? καλ?? και κακ?? πτυχ?? των πλανητ?ν. ^[65]

Σε ?λλη ιστορ?α απ? τι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? , ο πρωταγωνιστ?? Αμπντουλ?χ ο Ψαρ?? αποκτ? την ικαν?τητα να αναπν?ει κ?τω απ? το νερ? και ανακαλ?πτει μ?α υποβρ?χια κοινων?α, η οπο?α απεικον?ζεται ω? μ?α ανεστραμμ?νη ανταν?κλαση τη? κοινων?α? τη? ξηρ??, ω? προ? το ?τι η υποβρ?χια κοινων?α ακολουθε? μ?α μορφ? πρωτ?γονου κομμουνισμο?, ?που ?ννοιε? ?πω? τα χρ?ματα και τα ρο?χα δεν υπ?ρχουν. ?λλε? ιστορ?ε? απεικον?ζουν κοινων?ε? Αμαζ?νων ?που κυριαρχο?ν οι γυνα?κε?, χαμ?νε? αρχα?ε? τεχνολογ?ε?, προηγμ?νου? αρχα?ου? πολιτισμο?? που π?ραν λ?θο? δρ?μο και καταστροφ?? που του? βρ?καν. ^[66] Η "Π?λη του Χαλκο?" παρουσι?ζει μ?α ομ?δα ταξιδιωτ?ν σε μ?α αρχαιολογικ? αποστολ? στη Σαχ?ρα που αναζητ? μ?α χαμ?νη αρχα?α π?λη και προσπαθε? να ανακτ?σει ?να χ?λκινο αγγε?ο, το οπο?ο χρησιμοπο?ησε μ?α φορ? ο Σολομ?ν για να παγιδε?σει ?να τζ?νι , ^[67] και στον δρ?μο του? συναντο?ν μ?α μουμιοποιημ?νη βασ?λισσα, απολιθωμ?νου? κατο?κου?, ^[68] ανθρωποειδ? ρομπ?τ , αυτ?ματε? μηχαν??, σαγηνευτικ?? μαριον?τε? που χορε?ουν χωρ?? σχοινι?, και ?ναν χ?λκινο ιππ?α-ρομπ?τ που του? οδηγε? προ? την αρχα?α π?λη, ^[69] η οπο?α ?χει μετατραπε? πλ?ον σε π?λη-φ?ντασμα . Το "Εβ?νινο ?λογο" περιλαμβ?νει ?να ιπτ?μενο μηχανικ? ?λογο που ελ?γχεται με τη χρ?ση κλειδι?ν και που μπορε? να πετ?ξει στο δι?στημα και στον ?λιο. ^[70] Μερικ?? σ?γχρονε? ερμηνε?ε? βλ?πουν αυτ? το ?λογο ω? ρομπ?τ. Το εβ?νινο ?λογο του τ?τλου μπορε? να πετ?ξει την απ?σταση εν?? ?του? μ?σα σε μ?α μ?ρα και χρησιμοποιε?ται ω? ?χημα απ? τον Πρ?γκιπα τη? Περσ?α? στι? περιπ?τει?? του στην Περσ?α, την Αραβ?α και το Βυζ?ντιο . Αυτ? η ιστορ?α φα?νεται να ?χει επηρε?σει αργ?τερα ευρωπα?κ? λογοτεχνικ? ?ργα, ?πω? μ?α απ? τι? Ιστορ?ε? του Καντ?ρμπουρι του Τζ?φρι Τσ?σερ . ^[71] Η "Π?λη του Χαλκο?" και το "Εβ?νινο ?λογο" μπορο?ν να θεωρηθο?ν ω? τα πρ?τα παραδε?γματα τη? πρωτο-επιστημονικ?? φαντασ?α?.

Η αραβικ? πο?ηση στι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? υπ?ρχει αφθον?α πο?ηση?. Σε ορισμ?νε? σκην?? οι χαρακτ?ρε? χρησιμοποιο?ν την πο?ηση για πολλο?? και διαφορετικο?? σκοπο??. Ωστ?σο, η παρ?κληση, η ικεσ?α και ο ?παινο? προ? τον ισχυρ? ε?ναι οι σημαντικ?τεροι.

Οι χρ?σει? περιλαμβ?νουν τι? παρακ?τω εν?ργειε? αλλ? δεν περιορ?ζονται σε αυτ??:

• Δ?νοντα? συμβουλ??, προειδοποι?σει? και λ?σει?.
• Δοξ?ζοντα? τον Θε?, του? βασιλι?δε? κι εκε?νου? που βρ?σκονται στην εξουσ?α.
• Ικετε?οντα? για ?λεο? και συγχ?ρεση.
• Μοιρολογ?ντα? για λανθασμ?νε? αποφ?σει? ? για κακοτυχ?α.
• Θ?τοντα? αιν?γματα, ερωτ?ματα και προκλ?σει?.
• Κρ?νοντα? τη ζω? και θ?τοντα? απορ?ε?.
• Εκφρ?ζοντα? κ?ποιο? συναισθ?ματα σε ?λλου? ? στον εαυτ? του: ευτυχ?α, θλ?ψη, ?γχο?, ?κπληξη, θυμ?.

Οι Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? στον παγκ?σμιο πολιτισμ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η επιρρο? του ?ργου στην παγκ?σμια λογοτεχν?α ε?ναι τερ?στια. Συγγραφε?? τ?σο διαφορετικο?, απ? τον Χ?νρι Φ?λντινγκ μ?χρι τον Ναγκ?μπ Μαχφο?ζ , αναφ?ρθηκαν στι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? . ?λλοι συγγραφε?? που ?χουν επηρεαστε? απ? το ?ργο ε?ναι οι Χ?ρχε Λου?? Μπ?ρχε? , Γι?χαν Β?λφγκανγκ Γκα?τε , Γου?λτερ Σκοτ , Αλ?ξανδρο? Δουμ?? (πατ?ρα?) , Αλεξ?ντρ Σεργκ?γεβιτ? Πο?σκιν , Λ?ων Τολστ?ι , ?ρθουρ Κ?ναν Ντ?υλ , Ου?λιαμ Μπ?τλερ Γ?ιτ? , Χ. Τζ. Γου?λ? , Κωνσταντ?νο? Καβ?φη? , ?ταλο Καλβ?νο , Χ?ουαρντ Φ?λιπ? Λ?βκραφτ , Μαρσ?λ Προυστ κ.α. ^[72]

Μερικο? χαρακτ?ρε? αυτο? του ?που?, ?πω? ο Αλαντ?ν , ο Σεβ?χ και ο Αλ? Μπαμπ?, ?γιναν ιδια?τερα δημοφιλε?? στον δυτικ? πολιτισμ?. Μ?ρο? τη? δημοτικ?τητ?? του? μπορε? να οφε?λεται στην α?ξηση τη? ιστορικ?? και γεωγραφικ?? γν?ση?, ?τσι ?στε μ?ρη που ?ταν ελ?χιστα γνωστ? και ?στε τα θα?ματα να ε?ναι αληθοφαν?, ?πρεπε να καθοριστο?ν χρονικ? ω? "μια φορ? κι ?ναν καιρ?" και γεωγραφικ? ω? "π?ρα μακρι?". Αυτ? ε?ναι μ?α διαδικασ?α που συνεχ?ζεται μ?χρι σ?μερα, με αποτ?λεσμα η δρ?ση να τοποθετε?ται τελικ? σ' ?ναν φανταστικ? κ?σμο που ?χει ελ?χιστη σχ?ση -αν υπ?ρχει- με πραγματικ?? εποχ?? και τοποθεσ?ε?. Πολλ? στοιχε?α απ? την περσικ? και την αραβικ? μυθολογ?α ε?ναι πλ?ον συνηθισμ?να στη σ?γχρονη φαντασ?α, ?πω? τα τζ?νι , τα μαγικ? χαλι?, οι μαγικ?? λ?μπε?, κ.λπ.

Στον αραβικ? πολιτισμ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Υπ?ρχουν πολ? λ?γε? ενδε?ξει? ?τι οι Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? ?ταν προσφιλε?? στον αραβικ? κ?σμο. Σπ?νια αναφ?ρονται στου? καταλ?γου? τη? λα?κ?? λογοτεχν?α? και υπ?ρχουν λ?γα μ?νο χειρ?γραφα προ του 18ου αι?να. ^[73] Η φαντασ?α ε?χε χαμηλ? πολιτιστικ? αντ?κτυπο στου? μεσαιωνικο?? ?ραβε? σε σχ?ση με την πο?ηση, και τα παραμ?θια μπορο?σαν να χρησιμοποιηθο?ν μ?νο για τη ψυχαγωγ?α γυναικ?ν και παιδι?ν. Σ?μφωνα με τον Ρ?μπερτ ?ργουιν "ακ?μα και σ?μερα, με την εξα?ρεση ορισμ?νων συγγραφ?ων και ακαδημα?κ?ν, οι Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? αντιμετωπ?ζονται με περιφρ?νηση στον αραβικ? κ?σμο. Οι ιστορ?ε? του? συχν? αποδοκιμ?ζονται ω? χυδα?ε?, απ?θανε?, παιδαρι?δει? και, π?νω απ' ?λα, ω? κακογραμμ?νε?". ^[74] Εντο?τοι?, το ?ργο ?χει αποδειχθε? πηγ? ?μπνευση? για κ?ποιου? σ?γχρονου? Αιγ?πτιου? συγγραφε?? ?πω? ο Ναγκ?μπ Μαχφο?ζ ( Μ?ρε? και ν?χτε? τη? Αραβ?α? , 1981).

Ενδεχ?μενη πρ?τη επ?δραση στην ευρωπα?κ? λογοτεχν?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Αν και η πρ?τη γνωστ? μετ?φραση σε ευρωπα?κ? γλ?σσα εμφαν?στηκε το 1704, ε?ναι πιθαν?ν οι Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? να ?ρχισαν να ασκο?ν την επιρρο? του? στη δυτικ? κουλτο?ρα πολ? νωρ?τερα. Χριστιανο? συγγραφε?? στη μεσαιωνικ? Ισπαν?α μετ?φρασαν πολλ? ?ργα απ? τα αραβικ?, κυρ?ω? φιλοσοφικ? και μαθηματικ?, αλλ? και αραβικ? φαντασ?α. ^[75] Η γν?ση του ?ργου, ?μεση ? ?μμεση, προφαν?? εξαπλ?θηκε π?ρα απ? την Ισπαν?α. Θ?ματα και μοτ?βα αν?λογα με τι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? βρ?σκονται στι? Ιστορ?ε? του Καντ?ρμπουρι του Τζ?φρι Τσ?σερ και στο Δεκα?μερον του Βοκ?κιου . Οι απ?ηχοι του ?ργου στο Orlandο furioso του Λοντοβ?κο Αρι?στο δε?χνουν ?τι η ιστορ?α του Σαχρι?ρ ?ταν γνωστ?. ^[76] Τα στοιχε?α δε?χνουν επ?ση? ?τι οι ιστορ?ε? ε?χαν εξαπλωθε? στα Βαλκ?νια και ?τι απ? τον 17ο αι?να υπ?ρχε μ?α μετ?φραση του ?ργου στη ρουμανικ? γλ?σσα , η οπο?α βασ?στηκε σε μ?α ελληνικ? ?κδοση τη? συλλογ??. ^[77]

Η δυτικ? λογοτεχν?α απ? τον 18ο αι?να και μετ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η σ?γχρονη φ?μη τη? συλλογ?? προ?ρχεται απ? την πρ?τη γνωστ? ευρωπα?κ? μετ?φραση του ?ργου απ? τον Αντου?ν Γκαλ?ν το 1704. Σ?μφωνα με τον Ρ?μπερτ ?ργουιν, ο Γκαλ?ν "?παιξε τ?σο μεγ?λο ρ?λο στην ανακ?λυψη των ιστορι?ν, στη μετ?δοσ? του? στην Ευρ?πη και στη διαμ?ρφωση το? τι θα μπορο?σε να θεωρηθε? ω? κανονικ? συλλογ?, ?στε -με κ?ποια δ?ση υπερβολ?? και παρ?δοξου- να χαρακτηρ?ζεται ω? ο πραγματικ?? συγγραφ?α? του ?ργου". ^[78] Η ?μεση επιτυχ?α τη? ?κδοση? του Γκαλ?ν στο γαλλικ? κοιν? μπορε? να συν?βη επειδ? συν?πεσε με τη μ?δα τη? εποχ?? για τα παραμ?θια. Η επιτυχ?α του ?ργου εξαπλ?θηκε σε ?λη την Ευρ?πη και μ?χρι το τ?λο? του αι?να υπ?ρχαν μεταφρ?σει? τη? ?κδοση? του Γκαλ?ν στα αγγλικ?, γερμανικ?, ιταλικ?, ολλανδικ?, δανικ?, ρωσικ?, φλαμανδικ? και εβρα?κ?. ^[79] Η ?κδοση του Γκαλ?ν προκ?λεσε ?να κ?μα ψευτοανατολ?τικων απομιμ?σεων. Την ?δια στιγμ?, κ?ποιοι Γ?λλοι συγγραφε?? ?ρχισαν να παρωδο?ν το ?φο? και να εξυφα?νουν υπερβολικ?? ιστορ?ε? με επιφανειακ? ανατολ?τικα στοιχε?α. Τ?τοιο παρ?δειγμα ειρωνικ?? απομ?μηση? ε?ναι τα Αδι?κριτα κοσμ?ματα (1748) του Ντεν? Ντιντερ? . Συχν? περιε?χαν κεκαλυμμ?νε? αναφορ?? στη σ?γχρονη γαλλικ? κοινων?α. Το πιο γνωστ? παρ?δειγμα ε?ναι το Ζαντ?γκ ? Το πεπρωμ?νο (1748) του Βολτα?ρου , μ?α επ?θεση στο θρησκευτικ? φανατισμ? εναντ?ον εν?? α?ριστου προ?σλαμικο? υπ?βαθρου τη? Μ?ση? Ανατολ??. ^[80] Οι αγγλικ?? εκδ?σει? περιε?χαν γενικ? ?να βαρ? ηθικολογικ? στοιχε?ο, ^[81] με την αξιοσημε?ωτη εξα?ρεση τη? Ιστορ?α? του Χαλ?φη Βατ?κ (1786) του Γου?λιαμ Μπ?κφορντ, που ε?χε αποφασιστικ? επιρρο? στην αν?πτυξη του γοτθικο? μυθιστορ?ματο? . Το μυθιστ?ρημα Χειρ?γραφο τη? Σαραγ?σα του Πολωνο? ευγενο?? Γιαν Ποτ?κι ε?ναι βαθι? επηρεασμ?νο απ? τι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? με το ανατολ?τικο ?ρωμ? του και τη δαιδαλ?δη σειρ? ενσωματωμ?νων ιστορι?ν. ^[82]

Οι Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? ?ταν το αγαπημ?νο βιβλ?ο πολλ?ν Βρεταν?ν συγγραφ?ων τη? Ρομαντικ?? και Βικτοριαν?? εποχ??. Στα αυτοβιογραφικ? γραπτ? του?, ο Σ?μιουελ Κ?λεριτζ και ο Τ?μα? ντε Κου?νσι αναφ?ρονται στου? εφι?λτε? που του? προκαλο?σε το βιβλ?ο ?ταν ?ταν σε νεαρ? ηλικ?α. Ο Γου?λιαμ Γου?ρντσγουορθ και ο ?λφρεντ Τ?νισον ?γραψαν επ?ση? στα ποι?ματ? του? για την αν?γνωση των παραμυθι?ν κατ? την παιδικ? του? ηλικ?α. ^{[83] [84]} Ο Κ?ρολο? Ντ?κεν? ?ταν ?λλο? ?να? θαυμαστ?? του ?ργου και η ατμ?σφαιρα απ? τι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? διαποτ?ζει την αρχ? του τελευτα?ου μυθιστορ?ματ?? του, Το Μυστ?ριο του ?ντουιν Ντρουντ (1870). ^[85]

Μερικο? συγγραφε?? ?χουν προσπαθ?σει να προσθ?σουν μ?α 1002η ιστορ?α, ^[86] συμπεριλαμβανομ?νου του Θε?φιλου Γκωτι? ( Χιλιοστ? δε?τερη ν?χτα , 1842) ^[87] και του Τζ?ζεφ Ροθ ( Die Geschichte von der 1002. Nacht , 1939). Ο ?ντγκαρ ?λλαν Π?ε ?γραψε το "Χιλιοστ? Δε?τερο Παραμ?θι τη? Σεχραζ?ντ" (1845). Απεικον?ζει το ?γδοο και τελευτα?ο ταξ?δι του Σεβ?χ , μαζ? με τα δι?φορα μυστ?ρια που συναντ? ο Σεβ?χ και το πλ?ρωμ? του. Οι ανωμαλ?ε? στη συν?χεια περιγρ?φονται στην ιστορ?α ω? υποσημει?σει?. Εν? ο βασιλι?? ε?ναι αβ?βαιο? ?τι αυτ? τα μυστ?ρια ε?ναι πραγματικ?, εκτ?? απ? την περ?πτωση των ελεφ?ντων που μεταφ?ρουν τον κ?σμο στην πλ?τη μια? χελ?να?, υπ?ρχουν πραγματικ? σ?γχρονα γεγον?τα που ?λαβαν χ?ρα σε δι?φορα μ?ρη κατ? τη δι?ρκεια που ζο?σε ο Π?ε ? πριν. Η ιστορ?α τελει?νει με τον βασιλι? να ε?ναι τ?σο δυσαρεστημ?νο? απ? την ιστορ?α που του αφηγ?θηκε η Σεχραζ?ντ, ?στε την εκτ?λεσε την επ?μενη κι?λα? μ?ρα. Σ?μφωνα ?μω? με την εκδοχ? του Ρ?ιμοντ Σμο?λιαν στο βιβλ?ο Ο Γρ?φο? τη? Σεχραζ?ντ (1997), η Σεχραζ?ντ πριν π?ρει τον δρ?μο για το ικρ?ωμα ?πεισε τον κ?ρι? τη? να συνεχ?σει να τη? χαρ?ζει τη ζω? για ?σε? ν?χτε? αυτ? θα του ?βαζε αιν?γματα. Και ?τσι, τη χιλιοστ? τρ?τη ν?χτα η ευφυ?? πριγκ?πισσα ?ρχισε του? γρ?φου? και του? συν?χισε για πολλ?? ακ?μη ν?χτε?, ?σπου τον κ?ρδισε και ?ζησαν μετ? μαζ? και ευτυχισμ?νοι.

Μεταξ? των σ?γχρονων συγγραφ?ων που επηρε?στηκαν απ? τι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? ε?ναι επ?ση? οι Τζα?ημ? Τζ?υ? , Μαρσ?λ Προυστ , Χ?ρχε Λου?? Μπ?ρχε? κ.α.

Κινηματογρ?φο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι ιστορ?ε? απ? τι? Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? υπ?ρξαν δημοφιλ?? θ?μα για ταιν?ε?, ξεκιν?ντα? απ? την ταιν?α του Ζωρζ Μελι? Le Palais des Mille et une nuits (1905). Ο κριτικ?? Ρ?μπερτ ?ργουιν ξεχωρ?ζει δ?ο εκδ?σει? τη? ταιν?α? Ο Κλ?φτη? τη? Βαγδ?τη? (την ταιν?α του 1924 που σκηνοθ?τησε ο Ραο?λ Γου?λ?, και την ταιν?α του 1940 των Λο?ντβιχ Μπ?ργκερ, Μ?ικλ Π?ουελ και Τιμ Γου?λαν) και τι? Χ?λιε? και Μ?α Ν?χτε? (1974) του Πι?ρ Π?ολο Παζολ?νι , τι? οπο?ε? κατατ?σσει "αν?μεσα στα αριστουργ?ματα του παγκ?σμιου κινηματογρ?φου". ^[88] Υπ?ρχει επ?ση? μ?α γιαπων?ζικη ?κδοση κινουμ?νων σχεδ?ων με τ?τλο Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? (1969), σκηνοθεσ?α? του Eiichi Yamamoto. Οι εικ?νε? και οι ψυχεδελικο? ?χοι τη? ταιν?α? αντανακλο?ν την περ?οδο κατ? την οπο?α ?γινε η παραγωγ?. Θεωρε?ται επ?ση? ?τι απευθ?νεται σε εν?λικο κοιν? καθ?? υπ?ρχουν ερωτικ?? σκην?? μεταξ? ορισμ?νων χαρακτ?ρων. ^[89]

Χ?λιε? και Μ?α Ν?χτε? ε?ναι επ?ση? ο τ?τλο? αμερικανικ?? τηλεοπτικ?? ταιν?α? (2000) σκηνοθεσ?α? του Στιβ Μπ?ρον ^[90] καθ?? και δημοφιλο?? τουρκικ?? σειρ?? .

Μουσικ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? ?χουν εμπνε?σει πολλ? μουσικ? κομμ?τια, μεταξ? των οπο?ων περιλαμβ?νονται τα εξ??:

• Ο Χαλ?φη? τη? Βαγδ?τη? (1800) του Φρανσου? Μπουαλντι?
• Αμπο? Χασ?ν (1811) του Καρλ Μαρ?α φον Β?μπερ
• Αλ? Μπαμπ? (1833) του Λου?τζι Κερουμπ?νι
• Κουρ?α? τη? Βαγδ?τη? (1858) του Π?τερ Κορν?λιου?
• Σεχραζ?ντ (1888) του Νικολ?ι Ρ?μσκυ-Κ?ρσακοφ . ^[91]
• Μαρο?φ (1914) του Ανρ? Ραμπ?
• Αλαντ?ν (1918-1919) του Καρλ Ν?λσεν
• Χ?λιε? και Μια Ν?χτε? (μπαλ?το, 1979) του Φικρ?τ Αμ?ροφ
• Αλαντ?ν (2001) του Καρλ Ντ?ιβι? ^[92]

Εκφρ?σει? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η ?κφραση "παραμ?θια τη? Χαλιμ??" ?χει περ?σει στην ελληνικ? γλ?σσα και υπονοε? τα μεγ?λα λ?για και τι? υποσχ?σει? που ε?ναι αστ?ρικτα και δ?σκολα πιστε?ει κ?ποιο?. ^[7]

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Εξωτερικο? σ?νδεσμοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τα Wikimedia Commons ?χουν πολυμ?σα σχετικ? με το θ?μα    Χ?λιε? και μια ν?χτε?

Στη Βικιθ?κη υπ?ρχει υλικ? που ?χει σχ?ση με το θ?μα:    ar:???_????_?????

• Εφημερ?δα Καθημεριν?: Oι ≪X?λιε? και μια ν?χτε?≫ στην ιστορ?α και τη μουσικ? ^{[ νεκρ?? σ?νδεσμο? ]}
• Esoterica.gr: Χ?λιε? και Μ?α Ν?χτε? , τη? Χριστ?να? Παππ?
• Arabian Nights Online ( Αγγλικ? )
• The Thousand Nights and a Night (ολ?κληρη η μετ?φραση απ? τον R. F. Burton) ( Αγγλικ? )
• Stories from the Thousand and One Nights ( Αγγλικ? )
• Η γαλλικ? μετ?φραση του Αντου?ν Γκαλ?ν ( Γαλλικ? )

π   ?   σ   ?   ε Aραβικο? μ?θοι και παραδ?σει? Θε?τητε? Αλ Ουζ? Αλλ?τ Μαν?τ Νο?χα Ντατ Μπαντ?ν Αλλ?χ Αλ Καο?μ Αλμακ? Ασ?ρα Αζ?ζο? Αλ Κουτμπ?ι Αταρσαμα?ν Γου?ντ Μαν?φ Μπασαμο?μ Ντουσ?ρα Ρο?ντα Ταλ?μπ Χαουμπ?? Χουμπ?λ Υπερφυσικ? πλ?σματα Μπ?χαμουτ Μπουρ?κ Τζ?νι Ιφρ?τ Γκουλ Φαλ?κ Καρκαντ?ν Μαρ?ντ Μυθικο? χαρακτ?ρε? και παραδ?σει? Χ?λιε? και μια ν?χτε? Μαγικ? χαλ? Ν?σνα? Σαντ?ντ Σεβ?χ Λυχν?ρι του Αλαντ?ν Το Βασ?λειο του Ιρ?μ Αλ? Μπ?μπα

Καθιερωμ?νοι ?ροι WorldCat VIAF : 181845422 LCCN : n80008548 GND : 4131342-2 SUDOC : 028200322 BNF : cb12008368t (data) BIBSYS : 90038282 NKC : unn2007380996 BNE : XX4582887