Ο
Φρ?νκο Τζεφφιρ?λλι
, ευρ?ω? γνωστ?? ω?
Φρ?νκο Τζεφιρ?λι
[9]
[10]
[11]
[12]
[13]
[14]
(
ιταλ.
: Gian Franco Corsi Zeffirelli, 12 Φεβρουαρ?ου 1923 ? 15 Ιουν?ου 2019), ?ταν
Ιταλ??
σκηνοθ?τη? και παραγωγ?? του
κινηματογρ?φου
, του
θε?τρου
, τη?
?περα?
και τη?
τηλε?ραση?
. Διετ?λεσε
γερουσιαστ??
του κεντροδεξιο? κ?μματο?
Φ?ρτσα Ιτ?λια
, απ? το 1994 μ?χρι το 2001.
Ε?ναι γνωστ?? για αρκετ?? απ? τι? ταιν?ε? που ?χει σκηνοθετ?σει, ιδια?τερα την ταιν?α
Ρωμα?ο? και Ιουλι?τα
(1968), για την οπο?α ?λαβε υποψηφι?τητα για
βραβε?ο ?σκαρ
. Η ταιν?α του
Η στρ?γγλα που ?γινε αρν?κι
(1967) με την
Ελ?ζαμπεθ Τ?ιλορ
και τον
Ρ?τσαρντ Μπ?ρτον
παραμ?νει η καλ?τερη κινηματογραφικ? διασκευ? του
ομ?νυμου ?ργου
του
Ου?λλιαμ Σα?ξπηρ
. Η μ?νι σειρ?
Ο Ιησο?? απ? τη Ναζαρ?τ
(1977) ?λαβε αναγνωρισιμ?τητα τ?σο στην
Ιταλ?α
?σο και παγκοσμ?ω? και προβ?λλεται ακ?μα και σ?μερα το
Π?σχα
σε πολλ?? χ?ρε?.
Μερικ?? απ? τι? παραγωγ?? του για την ?περα (στι? οπο?ε? ο ?διο? σχεδ?αζε τα
σκηνικ?
και τα κοστο?μια) θεωρο?νται παγκοσμ?ω? κλασικ?? στο ε?δο? του?.
Παρασημοφορημ?νο? απ? την
ιταλικ? κυβ?ρνηση
?δη απ? το 1977, ο Τζεφφιρ?λλι ?λαβε επ?ση? τον τ?τλο του ιππ?τη απ? τη
βρετανικ? κυβ?ρνηση
το 2004 ?ταν ?γινε Ταξι?ρχη? του
Τ?γματο? τη? Βρετανικ?? Αυτοκρατορ?α?
. Το 2009 βραβε?τηκε με το βραβε?ο τη? π?λη? τη? Ρ?μη? Premio Colosseo.
Γενν?θηκε στα περ?χωρα τη?
Φλωρεντ?α?
, ω? Τζιανφρ?νκο Κ?ρσι Τζεφφιρ?λλι. Μητ?ρα του ?ταν η Φλορεντ?νε Αλ?ιντε Γκαρ?ζι,
σχεδι?στρια μ?δα?
, και πατ?ρα? του ο Οτορ?νο Κ?ρσι, ?μπορο?
μαλλιο?
και
μεταξιο?
απ? το
Β?ντσι
. Παρ?λο που οι δυο γονε?? του ?ταν παντρεμ?νοι με ?λλου?, η Αλ?ιντε δεν μπορο?σε να χρησιμοποι?σει το δικ? τη? επ?θετο ο?τε του Κ?ρσι για το παιδ? τη?. Επ?λεξε το επ?θετο Τζεφιρ?τι, λ?ξη που αναφ?ρεται στην
?περα
του
Β?λφγκανγκ Αμαντ?ου? Μ?τσαρτ
Ιδομεν?α?
, τη? οπο?α? ?ταν λ?τρη?. Ωστ?σο, το ?νομα αυτ? γρ?φτηκε λ?θο? στο δημοτολ?γιο και ?γινε Τζεφφιρ?λλι. ?ταν ?ταν 6 ετ?ν, η μητ?ρα του π?θανε και ο ?διο? συνεπ?? μεγ?λωσε υπ? την φροντ?δα τη? αγγλικ?? κοιν?τητα? μεταναστ?ν και αναμε?χθηκε με την φιλολογικ? λ?σχη γυναικ?ν Σκορπι?νι, η οπο?α εν?πνευσε την
αυτοβιογραφικ?
ταιν?α του
Τσ?ι με τον Μουσολ?νι
(1999).
Ιταλο? ερευνητ?? ανακ?λυψαν ?τι ο Τζεφφιρ?λλι αποτελο?σε μ?ρο? μια? ομ?δα? ανθρ?πων που ?χει συγγ?νεια με τον
Λεον?ρντο ντα Β?ντσι
. Ο Τζεφφιρ?λλι ?ταν απ?γονο? εν?? απ? τα αδ?ρφια του ντα Β?ντσι.
Ο Τζεφφιρ?λλι αποφο?τησε απ? την Ακαδημ?α Καλ?ν Τεχν?ν το 1941 και, ακολουθ?ντα? την συμβουλ? του πατ?ρα του, εισ?χθη στο
Πανεπιστ?μιο τη? Φλωρεντ?α?
?που σπο?δασε
αρχιτεκτονικ?
και
τ?χνη
. Μετ? το ξ?σπασμα του
Β? Παγκοσμ?ου Πολ?μου
, πολ?μησε ω?
αντ?ρτη?
προτο? συναντηθε? με του? Βρετανο?? στρατι?τε? τη? 1η? Φρουρ?? και γ?νει διερμην?α? του?.
Μετ? τον π?λεμο, ξαναπ?γε στο Πανεπιστ?μιο τη? Φλωρεντ?α? για να συνεχ?σει τι? σπουδ?? του αλλ? ?ταν ε?δε τον
Λ?ρεν? Ολ?βιε
στον
Ερρ?κο Δ?
το 1945, αποφ?σισε να ασχοληθε? με το
θ?ατρο
και τον
κινηματογρ?φο
.
Εν? εργαζ?ταν ω?
ζωγρ?φο?
τοπ?ου στη
Φλωρεντ?α
, γνωρ?στηκε με τον
Λουκ?νο Βισκ?ντι
, ο οπο?ο? τον ?κανε βοηθ? σκηνοθ?τη στην ταιν?α
Η Γη τρ?μει
(1948). Με τον Βισκ?ντι συνεργ?στηκε και στι? ταιν?ε?:
Λεωφορε?ο ο π?θο?
(
Ρ?μη
, 1949) του
Τενεσ? Ου?λιαμ?
,
Τρω?λο? και Χρυση?δα
(Φλωρεντ?α, 1949) του
Σα?ξπηρ
και
Οι τρει? αδελφ??
(Ρ?μη, 1951) του
Τσ?χωφ
. Οι μ?θοδοι του Βισκ?ντι ε?χαν μια βαθι? επιρρο? στο μετ?πειτα ?ργο του Τζεφφιρ?λλι. Συνεργ?στηκε και με ?λλου? σκηνοθ?τε? ?πω? ο
Βιτ?ριο ντε Σ?κα
, ο
Μικελ?ντζελο Αντονι?νι
και ο
Ρομπ?ρτο Ροσελ?νι
. Την δεκαετ?α του 1960, ο Τζεφφιρ?λλι ξεκ?νησε να γρ?φει και να σκηνοθετε? τι? δικ?? του παραστ?σει? στο
Λονδ?νο
και στη
Ν?α Υ?ρκη
και σ?ντομα μετ?φερε τι? ιδ?ε? του στον κινηματογρ?φο.
Η πρ?τη ταιν?α του Τζεφφιρ?λλι ω? σκηνοθ?τη ?ταν
Η σκ?λα που ?γινε αρν?κι
(1967), για την οπο?α οι πρωταγωνιστικο? ρ?λοι αρχικ? προορ?ζονταν για τη
Σοφ?α Λ?ρεν
και τον
Μαρτσ?λο Μαστρογι?νι
αλλ? τελικ? δ?θηκαν στου? χολιγουντιανο?? αστ?ρε?
Ελ?ζαμπεθ Τ?ιλορ
και
Ρ?τσαρντ Μπ?ρτον
. Η Τ?ιλορ και ο Μπ?ρτον βο?θησαν στην χρηματοδ?τηση τη? παραγωγ?? και ?λαβαν ποσοστ? απ? τα κ?ρδη αντ? για τον κανονικ? μισθ? του?.
Εν? πραγματοποιο?σε τα γυρ?σματα για το
Η σκ?λα που ?γινε αρν?κι
, η ιδια?τερη πατρ?δα του
Φλωρεντ?α
καταστρ?φηκε απ?
πλημμ?ρε?
. ?ναν μ?να αργ?τερα, ο Τζεφφιρ?λλι κυκλοφ?ρησε ?να μικρ?? ?κταση?
ντοκιμαντ?ρ
με τ?τλο
Φλωρεντ?α: Ημ?ρε? τη? καταστροφ??
?στε να συγκεντρ?σει χρ?ματα για την αποκατ?σταση των ζημι?ν.
Η μεγαλ?τερη αναγνωρισιμ?τητα του Τζεφφιρ?λλι ?ρθε αργ?τερα την ?δια χρονι? ?ταν επ?λεξε δυο εφ?βου? για την ταιν?α
Ρωμα?ο? και Ιουλι?τα
(1968). Η ταιν?α αυτ? παραμ?νει ακ?μα και μ?χρι σ?μερα δημοφιλ?? και ?ταν για πολλ? χρ?νια η ταιν?α που προβαλλ?ταν στου? μαθητ??. Η ?δια ταιν?α ?κανε επ?ση? τον Τζεφφιρ?λλι μεγ?λο ?νομα στον χ?ρο του κινηματογρ?φου - καμι? ?λλη ταιν?α του δεν ε?χε την ?δια ανταπ?κριση ?σο ο
Ρωμα?ο? και Ιουλι?τα.
Το
Ρωμα?ο? και Ιουλι?τα
ε?χε κ?ρδη
$
14.5 εκατομμ?ρια στο box office τη?
βορε?ου Αμερικ??
το 1969. Επανακυκλοφ?ρησε το 1973 και ε?χε κ?ρδη $1,7 εκατομμ?ρια στην β?ρεια Αμερικ?.
Ο κριτικ?? κινηματογρ?φου
Ρ?τζερ ?μπερτ
του περιοδικο?
Chicago Sun-Times
, ?γραψε: "Πιστε?ω ?τι το
Ρωμα?ο? και Ιουλι?τα
του Φρ?νκο Τζεφφιρ?λλι ε?ναι η πιο υπ?ροχη ταιν?α του
Σα?ξπηρ
που ?γινε ποτ?".
Μετ? απ? δυο επιτυχημ?νε? κινηματογραφικ?? προσαρμογ?? του Σα?ξπηρ, ο Τζεφφιρ?λλι συν?χισε με θρησκευτικ? θ?ματα, αρχικ? με μια ταιν?α για την ζω? του αγ?ου
Φραγκ?σκου τη? Ασ?ζη?
με τ?τλο
Fratello sole, sorella luna
(1972) και μετ? με την μ?νι σειρ?
Ο Ιησο?? απ? τη Ναζαρ?τ
(1977) με μια ομ?δα αστ?ρων του κινηματογρ?φου. Η τελευτα?α ταιν?α ?γινε μια τερ?στια επιτυχ?α και προβ?λλεται συχν? στην
τηλε?ραση
μ?χρι σ?μερα.
Συν?χισε με σ?γχρονα θ?ματα, με το ριμ?ικ τη? ταιν?α?
Ο πρωταθλητ??
(1979) και με την ταιν?α
Ατ?λειωτη αγ?πη
(1981) που δ?χτηκε δριμε?α κριτικ?. Την δεκαετ?α του 1980, ?κανε μια σειρ? απ? επιτυχημ?νε? ταιν?ε? στι? οπο?ε? συνδ?ασε την ?περα με τον κινηματογρ?φο και με γνωστο?? ηθοποιο?? ?πω? οι
Πλ?θιντο Ντομ?νγκο
,
Τερ?ζα Στρ?τα?
, Χου?ν Πον? και Κ?τια Ριτσιαρ?λι. Επ?στρεψε στον Σα?ξπηρ με τον
?μλετ
(1990), στην οπο?α πρωταγων?στησε ο τ?τε ηθοποι??
δρ?ση?
Μελ Γκ?μπσον
. Η προσαρμογ? του
μυθιστορ?ματο?
τη?
Σαρλ?τ Μπροντ?
Τζ?ιν ?ιρ
(1996) ?γινε μεγ?λη επιτυχ?α.
Ο Τζεφφιρ?λλι συχν? επ?λεγε ?γνωστου? ηθοποιο?? για πρωταγωνιστ??. Ωστ?σο, οι ?νδρε? πρωταγωνιστ?? του σπ?νια απ?κτησαν διεθν? φ?μη ? τουλ?χιστον μια περιορισμ?νη υποκριτικ? καρι?ρα. Ο Λ?οναρντ Γου?τινγκ (
Ρωμα?ο?
στο
Ρωμα?ο? και Ιουλι?τα
), ο Γκρ?χαμ Φ?κνερ (
?γιο? Φραγκ?σκο?
στο
Fratello sole, sorella luna
) και ο Μ?ρτιν Χιο?ιτ (Ντ?ιβιντ ?ξελροντ στο
Ατ?λειωτη αγ?πη
) εγκατ?λειψαν τον κινηματογρ?φο. Οι γυνα?κε? πρωταγων?στριε? στι? ?διε? ταιν?ε? (
Ολ?βια Χ?σε?
και
Μπρουκ Σιλντ?
) απ?κτησαν πολ? μεγαλ?τερη επιτυχ?α στον κινηματογρ?φο.
Ο Τζεφφιρ?λλι ?ταν σκηνοθ?τη? μεγ?λων παραγωγ?ν
?περα?
απ? την δεκαετ?α του 1950 και μ?χρι τον θ?νατ? του στην
Ιταλ?α
, στην
Ευρ?πη
και στι?
ΗΠΑ
. Ξεκ?νησε την καρι?ρα του στο
θ?ατρο
ω? βοηθ?? σκηνοθ?τη του
Λουκ?νο Βισκ?ντι
. Μετ? δοκ?μασε τη
σκηνογραφ?α
. Η πρ?τη του δουλει? ω? σκηνοθ?τη? ?ταν οι ?περε? του
Τζοακ?νο Ροσσ?νι
. ?γινε φ?λο? με τη
Μαρ?α Κ?λλα?
και συνεργ?στηκαν στην
Τραβι?τα
στο
Ντ?λα?
του
Τ?ξα?
, το 1958. Ιδια?τερη ε?ναι η παραγωγ? τη?
Τ?σκα
με τη Μαρ?α Κ?λλα? και τον
Τ?το Γκ?μπι
, στη Βασιλικ? ?περα τη? Ν?α? Υ?ρη? το 1964. Την ?δια χρονι?, δημιο?ργησε την τελευτα?α του ?περα με την Κ?λλα? με τ?τλο
Ν?ρμα
στην
?περα του Παρισιο?
.
Ο Τζεφφιρ?λλι συχν? συνεργ?στηκε με την
Τζ?αν Σ?δερλαντ
, σχεδι?ζοντα? και σκηνοθετ?ντα? τι? ερμηνε?ε? τη? στην ?περα του
Γκαετ?νο Ντονιτσ?ττ
Λουτσ?α ντι Λ?μερμουρ
το 1959. Δημιο?ργησε αρκετ?? παραγωγ?? για τη
Μητροπολιτικ? ?περα τη? Ν?α? Υ?ρκη?
, μεταξ? των οπο?ων τα
Λα Μπο?μ
,
Τ?σκα
,
Τουραντ?τ
και
Ντον Τζοβ?νι
.
Το 1996, για την συνεισφορ? του στι?
τ?χνε?
, ανακηρ?χθηκε επ?τιμο? διδ?κτορα? στο Πανεπιστ?μιο του Κεντ σε μια τελετ? που ?γινε στον
καθεδρικ? να? του Canterbury
. Το 1999 ?λαβε το βραβε?ο Crystal Globe για την καλλιτεχνικ? συνεισφορ? του στον παγκ?σμιο κινηματογρ?φο, στο Διεθν?? Φεστιβ?λ Κινηματογρ?φου Karlovy Vary.
Τον Νο?μβριο του 2004, ο Τζεφφιρ?λλι βραβε?τηκε με το αξ?ωμα του Ταξι?ρχη του
Τ?γματο? τη? Βρετανικ?? Αυτοκρατορ?α?
απ? το
Ηνωμ?νο Βασ?λειο
.
Θρησκευτικ?? ομ?δε? ?σκησαν σκληρ? κριτικ? στον Τζεφφιρ?λλι, ισχυριζ?μενε? ?τι στι? ταιν?ε? του γιν?ταν "
βλ?σφημη
εκπροσ?πηση των βιβλικ?ν μορφ?ν". Απ? την ?λλη, ο Τζεφφιρ?λλι πρ?βαλε κατηγορ?ε?
αντισημιτισμο?
για την ταιν?α του
Μ?ρτιν Σκορσ?ζε
Ο τελευτα?ο? πειρασμ??.
Ο Τζεφφιρ?λλι ?ταν αρκετ? συντηρητικ??
ρωμαιοκαθολικ??
και υπηρ?τησε στην
ιταλικ? γερουσ?α
ω? μ?λο? του κεντροδεξιο? κ?μματο? του
Σ?λβιο Μπερλουσκ?νι
Φ?ρτσα Ιτ?λια
. Κατηγορ?θηκε απ? μ?λη τη? κοιν?τητα?
ΛΟΑΤ
επειδ? υποστ?ριξε τη θ?ση τη? ρωμαιοκαθολικ?? εκκλησ?α? για την
ομοφυλοφιλ?α
αλλ? και απ? ?λλου? επειδ? υποστ?ριξε τη θ?ση τη? ?δια? εκκλησ?α? για την
?κτρωση
, θ?ση που αφορο?σε την σκληρ? τιμωρ?α των γυναικ?ν που ε?χαν σταματ?σει την
κυοφορ?α
του?.
Ο Τζεφφιρ?λλι αποτ?λεσε ξαν? θ?μα αντιδρ?σεων ?ταν δ?λωσε σε μια εφημερ?δα το 2006 ?τι δεν ε?χε υποφ?ρει ?ταν ?πεσε θ?μα
βιασμο?
απ? ?ναν
ιερ?α
?ταν ?ταν παιδ?.
Το 1996 ο Τζεφφιρ?λλι αποκ?λυψε ?τι ?ταν
ομοφυλ?φιλο?
, αλλ? απ? τ?τε προτ?μησε να μη μιλ? για την προσωπικ? του ζω?. Ο Τζεφφιρ?λλι ε?χε δηλ?σει ?τι θεωρο?σε τον εαυτ? του "ομοφυλ?φιλο" αντ? για γκ?ι, καθ?? θεωρο?σε ?τι ο ?ρο? "γκ?ι" ε?ναι λιγ?τερο καλα?σθητο?.
[15]
Ο Τζεφφιρ?λλι υιοθ?τησε δυο εν?λικε? γιου?, με του? οπο?ου? ε?χε συνεργαστε? για χρ?νια και οι οπο?οι ζο?σαν μαζ? του και διη?θυναν τι? δουλει?? του.
Τα τελευτα?α χρ?νια τη? ζω?? του, ο Τζεφφιρ?λλι ε?χε σχ?ση με τον σκηνοθ?τη
Λουκ?νο Βισκ?ντι
.
Ο Τζεφφιρ?λλι π?θανε στο σπ?τι του στη
Ρ?μη
στι? 15 Ιουν?ου 2019, σε ηλικ?α 96 ετ?ν.
Ο σκηνοθ?τη? Μπρου? Ρ?μπινσον ισχυρ?στηκε ?τι ε?χε γ?νει στ?χο? ακο?σια? σεξουαλικ??
κακοπο?ηση?
απ? τον Τζεφφιρ?λλι κατ? την δι?ρκεια των γυρισμ?των τη? ταιν?α?
Ρωμα?ο? και Ιουλι?τα
, στην οπο?α ο Ρ?μπινσον ενσ?ρκωνε τον Μπενβ?λιο. Ο Ρ?μπινσον ?χει δηλ?σει ?τι ο λ?γνο? χαρακτ?ρα? του θε?ου Μ?ντι στην ταιν?α
Ο φ?λο? μου κι εγ?
(
Withnail & I
, 1987) βασ?στηκε στον Τζεφφιρ?λλι.
Το 2018 ο ηθοποι?? Johnathon Schaech κατηγ?ρησε τον Τζεφφιρ?λλι ?τι τον κακοπο?ησε σεξουαλικ? κατ? την δι?ρκεια των γυρισμ?των τη? ταιν?α?
Storia di una capinera
. Ο γιο? του Τζεφφιρ?λλι Τζουζ?πε (Π?πο) δημοσιοπο?ησε ?να κε?μενο εκε?νη την περ?οδο, στο οπο?ο αρνι?ταν τι? κατηγορ?ε?.