Φιλοσοφ?α τη? επιστ?μη?

Η φιλοσοφ?α τη? επιστ?μη? ε?ναι ο κλ?δο? τη? φιλοσοφ?α? που μελετ? τι? φιλοσοφικ?? αρχ??, τι? αξι?σει?, και τι? επιπτ?σει? τη? επιστ?μη? , συμπεριλαμβανομ?νων των φυσικ?ν επιστημ?ν , ?πω? η φυσικ? και η βιολογ?α , καθ?? και των κοινωνικ?ν επιστημ?ν , ?πω? η ψυχολογ?α και τα οικονομικ? . Απ? αυτ? την ?ποψη, η φιλοσοφ?α τη? επιστ?μη? συνδ?εται με την επιστημολογ?α και την οντολογ?α . Προσπαθε? να αναλ?σει θ?ματα ?πω?: την ουσ?α και τι? προ?ποθ?σει? των επιστημονικ?ν δηλ?σεων και σκ?ψεων, τον τρ?πο με τον οπο?ο παρ?γονται, π?? η επιστ?μη εξηγε?, προβλ?πει και, δια μ?σου τη? τεχνολογ?α?, χαλιναγωγε? τη φ?ση· τα μ?σα για την αξιολ?γηση τη? αξιοπιστ?α? των πληροφορι?ν , τη δημιουργ?α και χρ?ση τη? επιστημονικ?? μεθ?δου , τι? μορφ?? σκ?ψη? που χρησιμοποιο?νται για την εξαγωγ? συμπερασμ?των και τι? επιπτ?σει? των επιστημονικ?ν μεθ?δων και μοντ?λων, τ?σο στην κοινων?α ?σο και στι? ?διε? τι? επιστ?με?.

Για ορισμ?νε? επιμ?ρου? επιστ?με? ορ?ζεται ?να? ξεχωριστ?? τομ?α? τη? φιλοσοφ?α? τη? επιστ?μη? αφιερωμ?νο? σε αυτ?? (π.χ. φιλοσοφ?α τη? φυσικ?? , φιλοσοφ?α των μαθηματικ?ν , φιλοσοφ?α των κοινωνικ?ν επιστημ?ν , φιλοσοφ?α τη? γλ?σσα? κοκ.), ?μω? η φιλοσοφ?α τη? επιστ?μη? ε?ναι ?να? κλ?δο? ευρ?τερο? απ? το ?θροισμα των εν λ?γω μερ?ν του. Σε παλαι?τερε? εποχ??, καθ?? πριν απ? την επιστημονικ? επαν?σταση του 17ου αι?να δεν υφ?στατο η ?ννοια τη? σημεριν?? επιστ?μη?, τα θ?ματα με τα οπο?α καταπι?νεται η φιλοσοφ?α τη? επιστ?μη? εξετ?ζονταν απ? την επιστημολογ?α.

Η φ?ση των επιστημονικ?ν δηλ?σεων [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η επιστ?μη εξ?γει συμπερ?σματα για το πω? λειτουργε? η φ?ση και για τον τρ?πο με τον οπο?ο η επιστημονικ? θεωρ?α σχετ?ζεται με τον κ?σμο. Βασισμ?νη στην πειραματικ? τεκμηρ?ωση, στη λογικ? επαγωγ? και στη λογικ? παραγωγ? , εξετ?ζει συστηματικ? τον κ?σμο και τι? δομ??, τα αντικε?μενα και τα συστ?ματα που υπ?ρχουν μ?σα στη φ?ση και στην κοινων?α. Παρατηρ?ντα? τη φ?ση των ανθρ?πων και του περιβ?λλοντ?? του?, η επιστ?μη επιχειρε? να ερμηνε?σει τι? ?ννοιε? που ε?ναι συνυφασμ?νε? με την καθημεριν? ζω? και το περιβ?λλον , με β?ση την επιστημονικ? μ?θοδο .

Εμπειρισμ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Μια κεντρικ? αρχ? τη? φιλοσοφ?α? τη? επιστ?μη? ε?ναι ο εμπειρισμ?? , ? η εμπιστοσ?νη στην τεκμηρ?ωση. Ο εμπειρισμ?? συν?σταται στην ?ποψη ?τι η γν?ση αντλε?ται απ? τι? εμπειρ?ε? που βι?νουμε και τα αισθητηριακ? ερεθ?σματα τα οπο?α αυτ? αποτυπ?νουν στη συνε?δησ? μα?. Σ?μφωνα με αυτ? την προσ?γγιση, οι επιστημονικ?? θ?σει? επηρε?ζονται αλλ? και προκ?πτουν απ? τι? εμπειρ?ε? ? τι? παρατηρ?σει? μα?. Οι επιστημονικ?? υποθ?σει? αναπτ?σσονται και ελ?γχονται μ?σω εμπειρικ?ν μεθ?δων αποτελο?μενων απ? παρατηρ?σει? και πειρ?ματα . ?παξ και αναπαραχθο?ν αρκετ? και σε ικανοποιητικ? βαθμ?, οι πληροφορ?ε? που προκ?πτουν απ? παρατηρ?σει? και πειρ?ματα, αποτελο?ν πλ?ον τεκμ?ρια σ?μφωνα με τα οπο?α η επιστημονικ? κοιν?τητα αναπτ?σσει θεωρ?ε? που σκοπ? ?χουν να εξηγ?σουν τα χαρακτηριστικ? του κ?σμου.

Οι παρατηρ?σει? εμπερι?χουν την αντ?ληψη , κατ? συν?πεια αποτελο?ν γνωστικ?? πρ?ξει? . Δηλαδ?, οι παρατηρ?σει? ε?ναι και αυτ?? μ?ρο? τη? καταν?ησ?? μα? για τον τρ?πο σ?μφωνα με τον οπο?ο ο κ?σμο? λειτουργε?· καθ?? η καταν?ηση αυτ? του κ?σμου αλλ?ζει, οι ?διε? οι παρατηρ?σει? μπορε? φαινομενικ? να αλλ?ξουν. Ακριβ?στερα, θα ?λεγε κανε?? ?τι οι ερμηνε?ε? μα? επ? των παρατηρ?σεων μπορε? να αλλ?ξουν. ?να καλ? σχεδιασμ?νο πε?ραμα θα δ?σει ταυτ?σημα αποτελ?σματα ?ταν επαναληφθε? με ταυτ?σημο τρ?πο. ?ποτε το κοινωνικ? πλα?σιο του παρατηρητ? επηρε?ζει την παρατ?ρηση, χ?νεται η αντικειμενικ?τητα και η παρατ?ρηση δεν ε?ναι πλ?ον χρ?σιμη επιστημονικ?. Αυτ? ε?ναι τα εγγεν? ?ρια του εμπειρισμο?, υπ? την οντολογικ? προ?π?θεση πω? πρ?γματι υφ?σταται ?να? αντικειμενικ??, αυθ?παρκτο? κ?σμο?, μ?α πραγματικ?τητα ανεξ?ρτητη απ? την υποκειμενικ? αντ?ληψη του καθεν?? για αυτ?ν.

Οι επιστ?μονε? προσπαθο?ν να χρησιμοποι?σουν επαγωγ?, υποθετικο-παραγωγικ? συλλογισμ? και παραγωγ?, για να ερμηνε?σουν τα αποτελ?σματα των πειραμ?των, εν? επικαλο?νται βασικ?? εννοιολογικ?? μεταφορ?? , ο?τω? ?στε να ενσωματ?σουν τι? παρατηρ?σει? σε μ?α συνεκτικ?, αυτοσυνεπ? δομ?. Αυτ? ε?ναι η ουσ?α τη? επιστημονικ?? μεθ?δου, η οπο?α ?τσι ≪συμφιλι?νει≫ τι? δ?ο βασικ?? σχολ?? τη? επιστημολογ?α? κατ? του? νε?τερου? χρ?νου? : τον εμπειρισμ? και τον ορθολογισμ? (ρασιοναλισμ?).

Επιστημονικ?? ρεαλισμ?? και ινστρουμενταλισμ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο επιστημονικ?? ρεαλισμ?? , ? αφελ?? εμπειρισμ?? , συν?σταται στην αντ?ληψη ?τι το Σ?μπαν ε?ναι ?τσι ακριβ?? ?πω? το περιγρ?φουν οι επιστημονικ?? θ?σει? και δηλ?σει?. Οι ρεαλιστ?? πιστε?ουν πω? αντικε?μενα και δομ?? ?πω? τα ηλεκτρ?νια ? τα μαγνητικ? πεδ?α πρ?γματι υπ?ρχουν ?πω? τα φανταζ?μαστε. Ο ρεαλισμ?? ε?ναι αφελ?? , υπ? την ?ννοια ?τι αποδ?χεται τα επιστημονικ? μοντ?λα ≪τοι? μετρητο??≫: αυτ? ε?ναι η φιλοσοφικ? στ?ση που οι περισσ?τεροι επιστ?μονε? ενστερν?ζονται.

Κατ' αντιδιαστολ? με τον ρεαλισμ?, ο ινστρουμενταλισμ?? υποστηρ?ζει πω? η αντ?ληψ? μα?, οι επιστημονικ?? μα? ιδ?ε? και θεωρ?ε? δεν απεικον?ζουν απαραιτ?τω? τον αληθιν? κ?σμο επακριβ??, αλλ? ε?ναι χρ?σιμα εργαλε?α για να εξηγ?σουν, να προβλ?ψουν και να ελ?γξουν τι? εμπειρ?ε? μα?. Για ?ναν ινστρουμενταλιστ?, τα ηλεκτρ?νια και τα μαγνητικ? πεδ?α αποτελο?ν απλ?? χρ?σιμε? ιδ?ε? και αξιοποι?σιμα μοντ?λα που μπορε? στην πραγματικ?τητα να αντιστοιχο?ν σε υπαρκτ? φυσικ? αντικε?μενα ? δομ??, αλλ? μπορε? και ?χι. Για του? ινστρουμενταλιστ??, η εμπειρικ? παρατ?ρηση μπορε? μ?νο να αποδε?ξει πω? οι θεωρ?ε? ε?ναι λογικ? συνεπε?? και συμβατ?? με τα φαιν?μενα, αλλ? ?χι να ≪αποκαλ?ψει≫ κ?ποια ≪αυθεντικ?≫ φυσικ? πραγματικ?τητα. Ο ινστρουμενταλισμ?? βασ?ζεται κυρ?ω? στη φιλοσοφ?α του Τζον Ντιο?ι και, ευρ?τερα, στον πραγματισμ? , ο οπο?ο? ?ταν επηρεασμ?νο? απ? φιλ?σοφου? ?πω? ο Ου?λιαμ Τζ?ιμ? και ο Τσαρλ? Σ?ντερ? Περ? .

Κοινωνικ?? κονστρουκτιβισμ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?να πεδ?ο ενδιαφ?ροντο? κοιν? αν?μεσα στου? ιστορικο??, στου? φιλ?σοφου? και στου? κοινωνιολ?γου? τη? επιστ?μη? ε?ναι ο βαθμ?? στον οπο?ο οι επιστημονικ?? θεωρ?ε? καθορ?ζονται απ? τα κοινωνικ? και πολιτικ? συμφραζ?μενα. Αυτ? η προσ?γγιση ε?ναι συν?θω? γνωστ? ω? κοινωνικ?? κονστρουκτιβισμ?? . Ο κοινωνικ?? κονστρουκτιβισμ?? αποτελε? κατ? μ?α ?ννοια προ?κταση του ινστρουμενταλισμο? που εστι?ζει στι? κοινωνικ?? ?ψει? τη? επιστημονικ?? δραστηρι?τητα?. Στην πιο ισχυρ? του μορφ?, αντιμετωπ?ζει την επιστ?μη σαν μια απλ? συζ?τηση θεμ?των μεταξ? επιστημ?νων, με τα αντικειμενικ? γεγον?τα να πα?ζουν μικρ? ? και καν?να ρ?λο: αυτ? η εκδοχ? συνδ?εται με τον μεταμοντερνισμ? στη φιλοσοφ?α του ?στερου 20ου αι?να και την πλ?ρη απ?ρριψη (ω? αν?φικτη?) τη? δυνατ?τητ?? μα? να γνωρ?σουμε κ?ποια τελε?ω? κοιν?, υποκε?μενη, αντικειμενικ? ≪αληθιν?≫ πραγματικ?τητα, ανεξ?ρτητα απ? το κοινωνικ? πλα?σιο ?που δρο?με. Μ?α πιο ?πια μορφ? τη? κονστρουκτιβιστικ?? θ?ση? υποστηρ?ζει ?τι οι κοινωνικο? παρ?γοντε? πα?ζουν μεγ?λο ρ?λο στην αποδοχ? των ν?ων επιστημονικ?ν θεωρι?ν, διατηρ?ντα? ?μω? και την επιρρο? μ?α? αντικειμενικ?? πραγματικ?τητα? στον σχηματισμ? και στην αποδοχ? των εν λ?γω θεωρι?ν.

Σ?μφωνα με την ισχυρ? θ?ση, η ?παρξη ? μη του πλαν?τη ?ρη ε?ναι ανο?σιο ζ?τημα, εφ?σον ?,τι ?χουμε ε?ναι οι παρατηρ?σει?, οι θεωρ?ε? και οι μ?θοι, που ε?ναι ?λα συνδεδεμ?να μεταξ? του? και παρ?γονται απ? την κοινωνικ? αλληλεπ?δραση. ?τσι, οι επιστημονικ?? εκθ?σει? σχετ?ζονται μεταξ? του? και αναφ?ρονται η μ?α στην ?λλη - ?να? εμπειρικ?? ?λεγχο? δεν ε?ναι τ?ποτα παραπ?νω απ? το να εξετ?ζεται η συν?πεια μεταξ? διαφορετικ?ν συν?λων απ? κοινωνικ? κατασκευασμ?νε? θεωρ?ε?. Αυτ? η ?ποψη απορρ?πτει τελε?ω? τον ρεαλισμ?. Γ?νεται λοιπ?ν δ?σκολο να εξηγηθε? το π?? η επιστ?μη διαφ?ρει απ? οποιαδ?ποτε ?λλο σ?στημα οργ?νωση? τη? γν?ση? (?πω? π.χ. ο αποκρυφισμ?? ), εν? σε ακρα?ε? περιπτ?σει? εξομοι?νεται με κ?θε ?λλο τ?τοιο μοντ?λο και απορρ?πτεται τελε?ω? κ?θε αξ?ωση επιστημολογικ?? ≪ανωτερ?τητα?≫ τη? επιστ?μη?. Οι πιο ισχυρ?? εκδοχ?? του κονστρουκτιβισμο? ε?ναι επηρεασμ?νε?, επομ?νω?, απ? την εναντ?ωση του φιλοσοφικο? και πολιτικο? μεταμοντερνισμο? στην τεχνοκρατ?α , ω? μ?α? καθολικ?? εξουσιαστικ?? δομ?? στι? τεχνολογικ? αναπτυγμ?νε? κοινων?ε? που αναπαρ?γει την κοινωνικ? ιεραρχ?α και αντλε? τη νομιμοπο?ησ? τη? απ? τον επιστημονικ? λ?γο. Με αυτ? τη λογικ? ?μω?, γ?νεται εξαιρετικ? δυσερμ?νευτη η πολ? μεγ?λη επιτυχ?α τη? επιστ?μη? στο να παρ?γει χρησιμοποι?σιμη τεχνολογ?α ω? απτ? απ?δειξ? τη? εγκυρ?τητ?? τη?.

Σ?μφωνα με την ?πια θε?ρηση, ο πλαν?τη? ?ρη? μπορε? να λεχθε? πω? υπ?ρχει πραγματικ?, μ?α ?παρξη ξεχωριστ? και διακριτ? απ? τι? παρατηρ?σει?, θεωρ?ε? και μ?θου? μα? για αυτ?ν. Παρ?λο που οι θεωρ?ε? και οι παρατηρ?σει? κατασκευ?ζονται σε κοινωνικ? πλα?σιο, μ?ρο? τη? διαδικασ?α? σ?νθεση? περιλαμβ?νει την εξασφ?λιση μια? αντιστοιχ?α? με κ?ποια αντικειμενικ?, αυθ?παρκτη πραγματικ?τητα. ?τσι οι επιστημονικ?? διατυπ?σει? μιλο?ν για τον πραγματικ? κ?σμο. Το κρ?σιμο ζ?τημα ε?ναι επομ?νω? η επεξ?γηση αυτ?? τη? αντιστοιχ?α?. Τι αιτιολ?γηση υπ?ρχει στον ισχυρισμ? ?τι οι φωτογραφ?ε? απ? το τελευτα?ο εξερευνητικ? διαστημ?πλοιο ε?ναι κατ? μ?α ?ννοια περισσ?τερο αληθιν?? απ? του? ρωμα?κο?? μ?θου? για τον ?ρη; Ε?ναι σημαντικ? λοιπ?ν, για του? κοινωνικο?? κονστρουκτιβιστ?? να λαμβ?νουν υπ?ψιν του? το π?? οι επιστημονικ?? θ?σει? δικαιολογο?νται.

Αν?λυση και αναγωγισμ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η αν?λυση ε?ναι η πρ?ξη τη? κατ?τμηση? μ?α? παρατ?ρηση? ? θεωρ?α? σε απλο?στερε? ?ννοιε? με σκοπ? την καταν?ησ? τη?. Η αν?λυση ?χει ζωτικ? σημασ?α τ?σο στην επιστ?μη ?σο και σε κ?θε ορθολογικ? εγχε?ρημα. Θα ?ταν αδ?νατο, για παρ?δειγμα, να περιγρ?ψουμε μαθηματικ? την κ?νηση εν?? βλ?ματο?, χωρ?? να διαχωρ?σουμε τη δ?ναμη τη? βαρ?τητα? , τη γων?α προβολ?? και την αρχικ? ταχ?τητα. Μ?νο μετ? την αν?λυση ε?ναι δυνατ? να διατυπ?σουμε μ?α κατ?λληλη θεωρ?α τη? κ?νηση?.

Ο αναγωγισμ?? στην επιστ?μη μπορε? να σημα?νει αρκετ? διαφορετικ? πρ?γματα. ?να? τ?πο? αναγωγ?? ε?ναι η ?ποψη ?τι τα π?ντα μπορο?ν μ?χρι τ?λου? να εξηγηθο?ν με επιστημονικο?? ?ρου?. Σ?μφωνα με αυτ?ν, ?να ιστορικ? γεγον?? μπορε? ενδεχομ?νω? να εξηγηθε? με κοινωνιολογικο?? και ψυχολογικο?? ?ρου?, οι οπο?οι μπορο?ν να περιγραφο?ν με ?ρου? τη? φυσιολογ?α? του ανθρ?που, που κι αυτ? με τη σειρ? τη? μπορε? να περιγραφε? με ?ρου? τη? χημε?α? και τη? φυσικ??. ?τσι, κατ' αρχ?ν, το ιστορικ? γεγον?? θα ?χει αναχθε? τελικ? σε ?να φυσικ? γεγον?? και οι κοινωνικ?? δομ?? σε μοριακ?? αλληλεπιδρ?σει?. Αυτ? φα?νεται ?σω? σαν υπαινιγμ?? πω? το ιστορικ? γεγον?? δεν ε?ναι ≪τ?ποτα ?λλο παρ?≫ το φυσικ? γεγον??, απλ?? περιγραφ?μενο σε διαφορετικ? επ?πεδο λεπτομ?ρεια?, αρνο?μενο? την ουσιαστικ? ?παρξη των παρεπ?μενων φαινομ?νων. Αυτ? ε?ναι μ?α ακρα?α εκδοχ? αναγωγισμο? η οπο?α απορρ?πτει την ?ποψη πω? τα πολλαπλ?, ιεραρχημ?να επ?πεδα οργ?νωση? τη? ?λη? (και ?ρα τη? γν?ση?) συνεισφ?ρουν πραγματικ? ν?α φαιν?μενα στο Σ?μπαν - γ?νονται απλ?? ?τσι αντιληπτ? απ? την περιορισμ?νη ανθρ?πινη νοημοσ?νη, για την οπο?α ε?ναι αδ?νατο να περιγρ?ψει π.χ. μ?α κοινων?α με ?ρου? αλληλεπ?δραση? εν?? γιγ?ντιου πλ?θου? στοιχειωδ?ν σωματιδ?ων.

Ο φιλ?σοφο? Ντ?νιελ Ντ?νετ επιν?ησε τον ?ρο ?πληστη αναγωγ? για να περιγρ?ψει την υπ?θεση ?τι τ?τοιου ε?δου? αναγωγ? ε?ναι δυνατ?. Ισχυρ?ζεται ?τι αυτ?? τη? μορφ?? η αναγωγ? ε?ναι απλ?? ≪κακ? επιστ?μη≫, που αναζητε? περισσ?τερο εξηγ?σει? ελκυστικ?? ? ε?γλωττα διατυπωμ?νε?, παρ? εξηγ?σει? χρ?σιμε? στην πρ?βλεψη των φυσικ?ν φαινομ?νων. Υποστηρ?ζει ακ?μα ?τι:

≪ Δεν υπ?ρχει επιστ?μη απαλλαγμ?νη απ? φιλοσοφ?α, παρ? μ?νον επιστ?μη τη? οπο?α? οι φιλοσοφικ?? αποσκευ?? π?ρασαν χωρ?? ?λεγχο. ≫ ? Ντ. Ντ?νετ, Darwin's Dangerous Idea , 1995.

Οι συν?θει? αντιρρ?σει? απ?ναντι στην ?πληστη αναγωγ? στηρ?ζονται στα λεγ?μενα αναδυ?μενα φαιν?μενα των πολ?πλοκων συστημ?των . Πολ?πλοκο σ?στημα ε?ναι μ?α σ?νθετη δομ?, αποτελο?μενη απ? πολλαπλ? αλληλεπιδρ?ντα μ?ρη, τη? οπο?α? η συμπεριφορ? ε?ναι διαφορετικ? απ? οποιονδ?ποτε γραμμικ? συνδυασμ? συμπεριφορ?ν των μερ?ν τη? (μη γραμμικ? σ?στημα). Τα πολ?πλοκα συστ?ματα χαρακτηρ?ζονται απ? ισχυρ? εξ?ρτηση και ποικιλομορφ?α μεταξ? των μερ?ν του?, εν? αντιθ?τω? η συμμετρ?α στη δομ? εν?? συστ?ματο? υποδεικν?ει χαμηλ? πολυπλοκ?τητα. Συν?θω? τα πολ?πλοκα συστ?ματα ε?ναι ιεραρχικ?? αυτοοργανο?μενα και εμφαν?ζουν αναδυ?μενε? συμπεριφορ?? (emergent behaviors), δηλαδ? καινοφανε?? συλλογικ?? συμπεριφορ?? οι οπο?ε? δεν μπορο?ν να αναχθο?ν στα μεμονωμ?να μ?ρη του συστ?ματο? αλλ? οφε?λονται στι? αλληλεπιδρ?σει? και τι? συσχετ?σει? του?. Παραδε?γματα τ?τοιων συστημ?των ε?ναι οι μορφοκλασματικ?? δομ?? (fractal). Η αν?λυση τ?τοιων συστημ?των αναγκαστικ? εμπερι?χει απ?λεια πληροφορ?α?, επειδ? ο παρατηρητ?? πρ?πει να διαλ?ξει ?να δε?γμα του συστ?ματο? που δεν μπορε? να ε?ναι πλ?ρω? αντιπροσωπευτικ? του συν?λου. Η θεωρ?α πληροφορ?α? μπορε? να χρησιμοποιηθε? για να υπολογιστε? το μ?γεθο? τη? απ?λεια? πληροφορ?α? και ε?ναι μ?α απ? τι? επιστημονικ?? μεθ?δου? που εφαρμ?ζονται στη θεωρ?α του χ?ου? . Τα πολ?πλοκα συστ?ματα εξετ?ζονται απ? την επιστ?μη συστημ?των .

Διαμ?χη Α?νστ?ιν - Μπορ [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η κβαντομηχανικ? , που εμφαν?στηκε τον εικοστ? αι?να, ?χει επαληθευτε? πειραματικ? και ?χει γ?νει η β?ση τη? τεχνολογ?α? ?κτοτε, ?γινε το επ?κεντρο μια? απ? τι? πιο υψηλο? επιπ?δου φιλοσοφικ?? διαμ?χε? στην ιστορ?α τη? επιστ?μη?, μεταξ? του ?λμπερτ Α?νστ?ιν και του Νιλ? Μπορ που και οι δ?ο τιμ?θηκαν με το Βραβε?ο Ν?μπελ . Ο Α?νστ?ιν υποστ?ριξε μ?χρι τ?λου? τον ρεαλισμ?, θεωρ?ντα? την κβαντομηχανικ? ω? μη ολοκληρωμ?νη θεωρ?α αφο? δεν ε?ναι σε θ?ση να εξηγ?σει τ?ποτα παρ? μ?νο να περιγρ?ψει με μαθηματικ? τη φ?ση στην ατομικ? κλ?μακα, εν? ο Μπορ απ?δωσε με ?ρου? μαγε?α? (υιοθετ?θηκε ω? πραγματιστικ? η ειρωνικ? φρ?ση του Α?νστ?ιν ≪spookie action from a distance≫) το π?? τα πρ?γματα συμβα?νουν και προ?τρεψε να μην ασχολο?μαστε με αυτ? που δεν γ?νονται κατανοητ? απ? τον ρεαλισμ? και να αρκο?μαστε στου? μαθηματικο?? φορμαλισμο?? που δ?νουν λ?ση στα προβλ?ματα, ακ?μα κι αν παραβι?ζεται κ?θε α?σθηση λογικ??. Ω? και σ?μερα δεν ?χει επιτευχθε? συνα?νεση για το θ?μα στην επιστημονικ? κοιν?τητα. ^[1]

Επιβεβα?ωση των επιστημονικ?ν θ?σεων [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι πιο ισχυρ?? προτ?σει? τη? επιστ?μη? ε?ναι εκε?νε? με την πιο ευρε?α εφαρμογ?. Ο Τρ?το? Ν?μο? του Νε?τωνα -"για κ?θε δρ?ση υπ?ρχει μια ?ση και αντ?θετη αντ?δραση"- ε?ναι μια ισχυρ? πρ?ταση επειδ? ισχ?ει για κ?θε δρ?ση, παντο? και π?ντα.

Αλλ? φυσικ? δεν ε?ναι δυνατ?ν οι επιστ?μονε? να ?χουν ελ?γξει κ?θε δρ?ση που υπ?ρχει και να ?χουν βρει μια αντ?δραση, ?πω? προβλ?πει η παραπ?νω πρ?ταση. Πω? μπορο?ν, λοιπ?ν, να μα? διαβεβαι?σουν ?τι ο Τρ?το? Ν?μο? ισχ?ει με κ?ποιο τρ?πο; ?χουν, φυσικ?, ελ?γξει π?ρα πολλ?? δρ?σει?, και σε κ?θε μια απ' αυτ?? ?ντω? παρατ?ρησαν την αντ?στοιχη αντ?δραση. Αλλ? μπορο?με να ε?μαστε σ?γουροι ?τι την επ?μενη φορ? που θα ελ?γξουμε τον Τρ?το Ν?μο θα διαπιστ?σουμε ?τι ισχ?ει;

Επαγωγ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Μια λ?ση σ' αυτ? το πρ?βλημα ε?ναι να βασιστο?με στην ?ννοια τη? επαγωγ?? . Η επαγωγικ? εξαγωγ? συμπερασμ?των βασ?ζεται στον ισχυρισμ? ?τι αν μια κατ?σταση ισχ?ει σε ?λε? τι? περιπτ?σει? που ?χουμε παρατηρ?σει , τ?τε η κατ?σταση θα ισχ?ει σε ?λε? τι? περιπτ?σει?. ?τσι, μετ? απ? μια σειρ? πειραμ?των που επιβεβα?ωσαν τον Τρ?το Ν?μο, κ?ποιο? μπορε? με σιγουρι? να ισχυριστε? ?τι ο Τρ?το? Ν?μο? ισχ?ει σε ?λε? τι? περιπτ?σει?.

Το να εξηγ?σουμε το γιατ? η επαγωγ? συν?θω? δουλε?ει ?χει κ?ποια προβλ?ματα. Δεν μπορο?με να χρησιμοποι?σουμε την παραγωγ?, τη συν?θη διαδικασ?α τη? λογικ?? διαδρομ?? απ' την πρ?ταση στο συμπ?ρασμα, για τον απλ? λ?γο ?τι δεν υπ?ρχει κ?ποιο? συλλογισμ?? που θα επ?τρεπε μια τ?τοια κ?νηση. ?σε? φορ?? κι αν παρατ?ρησαν λευκο?? κ?κνου? οι βιολ?γοι του 17ου αι?να, και σε ?σα μ?ρη κι αν του? παρατ?ρησαν, δεν υπ?ρχε παραγωγικ? μονοπ?τι που να του? οδηγ?σει στο συμπ?ρασμα ?τι ?λοι οι κ?κνοι ε?ναι λευκο?. Κι αυτ? ε?ναι και δ?καιο, απ' τη στιγμ? που, ?πω? αποδε?χτηκε, ?να τ?τοιο συμπ?ρασμα θα ?ταν λανθασμ?νο. ?μοια, ε?ναι τουλ?χιστον πιθαν? ?τι κ?ποια μ?ρα θα γ?νει μια παρατ?ρηση που θα δε?ξει μια περ?πτωση στην οπο?α μια δρ?ση δεν συνοδε?εται απ? αντ?δραση· κι αυτ? ισχ?ει για οποιονδ?ποτε επιστημονικ? ν?μο.

Μια απ?ντηση ε?ναι να σκεφτο?με μια διαφορετικ? μορφ? λογικο? επιχειρ?ματο?, μια μορφ? που δεν βασ?ζεται στην παραγωγ?. Η παραγωγ? επιτρ?πει τη διατ?πωση μια? συγκεκριμ?νη? αλ?θεια? απ? μια γενικ? αλ?θεια: ?λα τα κορ?κια ε?ναι μα?ρα· αυτ? ε?ναι ?να κορ?κι· επομ?νω? ε?ναι μα?ρο. Η επαγωγ?, με κ?ποιο τρ?πο, επιτρ?πει τη διατ?πωση μια? γενικ?? αλ?θεια? απ? μια σειρ? συγκεκριμ?νων παρατηρ?σεων: αυτ? ε?ναι ?να κορ?κι και ε?ναι μα?ρο· εκε?νο ε?ναι ?να κορ?κι και ε?ναι μα?ρο· επομ?νω?, ?λα τα κορ?κια ε?ναι μα?ρα.

Το επαγωγικ? πρ?βλημα ?χει προκαλ?σει πολλ?? συζητ?σει? και ε?ναι ιδια?τερα σημαντικ? στη φιλοσοφ?α τη? επιστ?μη?: ισχ?ει πραγματικ? η επαγωγ?, και αν ναι, γιατ?;

Διαψευσιμ?τητα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?να? ?λλο? τρ?πο? να διακρ?νουμε την επιστ?μη απ' την ψευδοεπιστ?μη (να διαχωρ?σουμε, για παρ?δειγμα, την αστρονομ?α απ' την αστρολογ?α), που πρωτοσυζητ?θηκε απ' τον Καρλ Π?περ το 1919-20 και διατυπ?θηκε εκ ν?ου απ' τον ?διο τη δεκαετ?α του '60 , ε?ναι χρησιμοποι?ντα? την αρχ? τη? διαψευσιμ?τητα? . Σ?μφωνα με αυτ?, για να ε?ναι χρ?σιμη (? ?στω επιστημονικ?) μια επιστημονικ? θ?ση (θεωρ?α, ν?μο?, αρχ? κ.λ.π.) πρ?πει να ε?ναι διαψε?σιμη, δηλαδ? να μπορε? να ελεγχθε? και να αποδειχτε? λανθασμ?νη.

Ο Π?ππερ περι?γραψε τη διαψευσιμ?τητα χρησιμοποι?ντα? τι? παρακ?τω παρατηρ?σει?, παρμ?νε? (σε παρ?φραση) απ? μια εργασ?α του 1963:

Ε?ναι ε?κολο να επιβεβαι?σουμε ? να διαπιστ?σουμε την ισχ? σχεδ?ν κ?θε θεωρ?α? - αν η επιβεβα?ωση ε?ναι αυτ? που επιδι?κουμε.
Οι επιβεβαι?σει? ε?ναι σημαντικ?? μ?νο αν ε?ναι αποτ?λεσμα παρακινδυνευμ?νων προβλ?ψεων. Δηλαδ? αν, χωρ?? τη φ?τιση τη? θεωρ?α?, περιμ?ναμε ?να γεγον?? που ?ταν ασ?μβατο με τη θεωρ?α, ?να γεγον?? που θα αντ?κρουε τη θεωρ?α.
Οι καλ?? επιστημονικ?? θεωρ?ε? συμπεριλαμβ?νουν απαγορε?σει? που δεν επιτρ?πουν σε συγκεκριμ?να γεγον?τα να εκδηλωθο?ν. ?σο πιο πολ? απαγορε?ει μια θεωρ?α, τ?σο πιο καλ? ε?ναι.
Μια θεωρ?α που δεν αντικρο?εται απ? οποιοδ?ποτε νοητ? γεγον?? ε?ναι μη επιστημονικ?. Το αναντ?ρρητο δεν ε?ναι αρετ? μια? θεωρ?α?.
Κ?θε γν?σιο? ?λεγχο? μια? θεωρ?α? ε?ναι μια προσπ?θεια να τη διαψε?σουμε ? να την αντικρο?σουμε. Οι θεωρ?ε? που πα?ρνουν μεγαλ?τερα ρ?σκα ε?ναι πιο επιδεκτικ?? στον ?λεγχο, πιο πολ? εκτεθειμ?νε? στη δι?ψευση.
Τα τεκμ?ρια επιβεβα?ωση? μια? θεωρ?α? ε?ναι αξι?λογα μ?νο ?ταν ?χουν προκ?ψει απ? ?ναν γν?σιο ?λεγχο τη? θεωρ?α?. Γν?σιο? σε αυτ? την περ?πτωση σημα?νει ?τι ε?ναι αποτ?λεσμα μια? σοβαρ?? μα αποτυχημ?νη? προσπ?θεια? να διαψευσθε? η θεωρ?α.
Μερικ?? γν?σια ελ?γξιμε? θεωρ?ε?, ?ταν αποδειχτο?ν εσφαλμ?νε?, υποστηρ?ζονται ακ?μα απ' του? ακολουθητ?? του? - για παρ?δειγμα με την εισαγωγ? μια? ad hoc εναλλακτικ?? υπ?θεση? ? με την επανερμηνε?α τη? θεωρ?α?, με τρ?πο τ?τοιο ?στε να διαφ?γει τη δι?ψευση. Μια τ?τοια διαδικασ?α ε?ναι π?ντοτε δυνατ?, αλλ? διασ?ζει τη θεωρ?α απ' τη δι?ψευση με το τ?μημα τη? καταστροφ??, ? ?στω τη? με?ωση?, τη? επιστημονικ?τητ?? τη?.

Αυτ?? οι παρατηρ?σει? ε?ναι μ?ρο? των επιχειρημ?των του Π?ππερ για την υπερ?σπιση τη? ?ποψη? ?τι αυτ? που κ?νει μια θεωρ?α επιστημονικ? ε?ναι η διαψευσιμ?τητα ? ελεγξιμ?τητ? τη?.

Συνεκτικ?τητα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τ?σο η Επαγωγ? ?σο και η Δι?ψευση σκοπ? ?χουν να αιτιολογ?σουν τι? επιστημονικ?? θ?σει? μ?σω αναφορ?? σε ?λλε? συγκεκριμ?νε? επιστημονικ?? θ?σει?. Και οι δ?ο πρ?πει να αποφε?γουν το πρ?βλημα του κριτηρ?ου , στο οπο?ο κ?θε αιτιολ?γηση πρ?πει με τη σειρ? τη? να εξηγε?ται, διαδικασ?α που οδηγε? σε ?πειρη αναγωγ?. Το ζ?τημα τη? αναγωγ?? , ?χει ληφθε? για να δ?σει ?ναν δρ?μο που θα οδηγ?σει εκτ?? τη? ?πειρη? αναγωγ??, τον θεμελιωτισμ? ( foundationalism ). Ο Θεμελιωτισμ?? προτε?νει την ?παρξη μερικ?ν βασικ?ν θ?σεων που δεν απαιτο?ν αιτιολ?γηση. Η Επαγωγ? και η Δι?ψευση αποτελο?ν μορφ?? του θεμελιωτισμο? ω? προ? το ?τι βασ?ζονται σε βασικ?? θ?σει? που προκ?πτουν απευθε?α? απ? τι? παρατηρ?σει?.

Ο τρ?πο? σ?μφωνα με τον οπο?ο οι βασικ?? θ?σει? προκ?πτουν απ? τι? παρατηρ?σει? περιπλ?κει το πρ?βλημα. Η παρατ?ρηση ε?ναι γνωστικ? πρ?ξη, γεγον?? που σημα?νει ?τι βασ?ζεται στι? υπ?ρχουσε? μα? αντιλ?ψει?, στο σ?νολο των πεποιθ?σεων μα?. Μ?α παρατ?ρηση μια? δι?βαση? τη? Αφροδ?τη? απαιτε? ?να τερ?στιο ε?ρο? δευτερευ?ντων πεποιθ?σεων, ?πω? αυτ?? που σχετ?ζονται με την περιγραφ? τη? οπτικ?? των τηλεσκοπ?ων, με τη μηχανικ? τη? εγκατ?σταση? του? καθ?? και κ?ποια αντ?ληψη τη? ουρ?νια? μηχανικ??. Με πρ?τη ματι?, η παρατ?ρηση δεν εμφαν?ζεται ω? 'βασικ?'.

Η Συνεκτικ?τητα, προσφ?ρει μ?α εναλλακτικ? ?ποψη, με τον ισχυρισμ? ?τι οι θ?σει? μπορο?ν να αιτιολογηθο?ν μ?σω τη? υπ?σταση? του? ω? μ?λο? εν?? συνεκτικο? συστ?ματο?. Σε αυτ? την περ?πτωση στην επιστ?μη, για το σ?στημα αυτ?, συν?θω? λαμβ?νεται το πλ?ρε? σ?νολο πεποιθ?σεων εν?? ατ?μου ? μια? κοιν?τητα? επιστημ?νων. Ο Γ. Β. Κου?ιν διατ?πωσε την ?ποψη τη? προσ?γγιση? τη? επιστ?μη?, μ?σω τη? Συνεκτικ?τητα?. Μ?α παρατ?ρηση κ?ποια? δι?βαση? τη? Αφροδ?τη? αιτιολογε?ται ω? προ? το ?τι ε?ναι συνεκτικ? απ? το σ?νολο των πεποιθ?σεων μα? σε σχ?ση με την οπτικ?, την εγκατ?σταση τηλεσκοπ?ων και την ουρ?νια μηχανικ?. ?ταν αυτ? η παρατ?ρηση ?ρθει σε αντ?θεση με κ?ποια δευτερε?ουσα πεπο?θηση, μ?α προσαρμογ? στο σ?στημα θα αναζητηθε? ?στε να απαλειφθε? η αντ?θεση.

Το ξυρ?φι του ?κκαμ [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το ξυρ?φι του ?καμ χρησιμοποιε?ται για να αιτιολογ?σει κ?ποιου? επιστημονικο?? ισχυρισμο??. Στον Ουλι?λμο του ?καμ , ?χει αποδοθε? η πρ?ταση ?τι η απλο?στερη αιτιολ?γηση εν?? φαινομ?νου πρ?πει να ε?ναι η προτιμ?τερη. Το ξυρ?φι του ?καμ πολλ?? φορ?? εκφρ?ζεται ω?: "οι οντ?τητε? δε θα πρ?πει να πολλαπλασι?ζονται π?ραν του απολ?τω? απαρα?τητου" ( Entia non sunt multiplicanda praeter necessitatem ).

Θεωρε?στε την πανταχο? παρο?σα κατ?σταση δ?ο θεωρι?ν Α και Β, ?που η Α ε?ναι η βασικ?τερη εκδοχ? τη? θεωρ?α? σ?μφωνα με την οπο?α ερμηνε?ονται τα δεδομ?να, και η Β ε?ναι μ?α επαυξημ?νη εκδοχ? τη? Α με πρ?σθετα στοιχε?α που αφεν?? δε βελτι?νουν την πρ?ταση, αφετ?ρου δε βλ?πτουν την ερμηνε?α των δεδομ?νων. Η βασικ? αρχ? του Ξυραφιο? του ?καμ μα? συμβουλε?ει να "ξυρ?σουμε" τα πρ?σθετα στοιχε?α τη? Β, γεγον?? που μα? οδηγε? στη πιο βασικ? εκδοχ?, αυτ? τη? θεωρ?α? Α.

Επειδ? για οποιαδ?ποτε θεωρ?α, υπ?ρχει ?πειρο? αριθμ?? παραλλαγ?ν οι οπο?ε? ερμηνε?ουν με την ?δια συν?πεια τα τρ?χοντα γεγον?τα, η χρ?ση του Ξυραφιο? του ?καμ γ?νεται ανεκδ?λωτα και υπονοε?ται σε κ?θε ?κφανση τη? επιστημονικ?? ?ρευνα?. Σαν παρ?δειγμα, θεωρ?στε τη δι?σημη θεωρ?α του Νε?τωνα που υποστηρ?ζει πω? "για κ?θε δρ?ση υπ?ρχει μ?α ?ση και αντ?θετη αντ?δραση". Μ?α εναλλακτικ? θεωρ?α θα μπορο?σε να ε?ναι αυτ? που δηλ?νει πω? "για κ?θε δρ?ση υπ?ρχει μ?α ?ση και αντ?θετη αντ?δραση, εκτ?? απ? την 18η του Ιανουαρ?ου του 2055 οπ?τε η αντ?δραση θα ε?ναι τη? μισ?? ?νταση?". Αυτ? η φαινομενικ? παρ?λογη προσθ?κη παραβι?ζει την αρχ? του Ξυραφιο? του ?καμ επειδ? αποτελε? μ?α αν?φελη προσθ?κη. Στην ουσ?α, χωρ?? ?ναν καν?να ?πω? αυτ?ν τη? αρχ?? του Ξυραφιο? του ?καμ, δε θα υπ?ρχε ποτ? φιλοσοφικ? ? πρακτικ? αιτιολ?γηση για του? επιστ?μονε?, τ?τοια ?στε να προωθ?σουν οποιαδ?ποτε θεωρ?α π?ραν των ?πειρων ανταγωνιστ?ν τη? και η επιστ?μη δε θα ε?χε καμ?α προγνωστικ? ισχ?.

Μ?α δυσκολ?α που εμφαν?ζεται απ? το Ξυρ?φι του ?καμ ε?ναι ?τι δεν καθορ?ζει, και ο?τε ε?ναι π?ντα προφαν??, ποια θεωρ?α ε?ναι η απλο?στερη. Επ?ση?, το Ξυρ?φι του ?καμ δεν εκφρ?ζει κ?τι παραπ?νω απ? μια αισθητικ? προτ?μηση στην απλ?τητα. Επομ?νω? ε?ναι δ?σκολο να προσδ?σει στα διανο?ματα αυστηρ?τητα, ω? προ? την εφαρμογ? του. Υπ?ρχουν σχετικ?? μαθηματικ?? προσεγγ?σει? ?πω? η αν?λυση του Μπα?η? ( Bayesian analysis ) και η θεωρ?α τη? πληροφορ?α? , που επιζητο?ν να ποσοτικοποι?σουν την απλ?τητα. Μια? τ?τοια προσ?γγιση αποτελε? ο συμπερασμ?? τη? θεωρ?α? του μην?ματο? ελαχ?στου μ?κου? .

Το Ξυρ?φι του ?καμ δε δηλ?νει ?τι η απλο?στερη εκδοχ? πρ?πει να χρησιμοποιε?ται ανεξ?ρτητα απ? την ικαν?τητα τη? να εξηγ?σει σκοπ?λου? στην επιστημονικ? ?ρευνα, εξαιρ?σει?, ? ?λλα υπ? κρ?ση φαιν?μενα. Η αρχ? τη? διαψευσιμ?τητα? απαιτε? για κ?θε εξα?ρεση που μπορε? να αναπαραχθε? αξι?πιστα, να ακυρ?νει την απλο?στερη θεωρ?α, και ?τι η επομ?νω? απλο?στερη εκδοχ? που θα μπορε? να ενσωματ?σει την εξα?ρεση ω? μ?λο? τη? θεωρ?α? θα πρ?πει να προτιμ?ται απ? την πρ?τη. Σ?μφωνα με τον ?λμπερτ Α?νστ?ιν , "ο απ?τερο? στ?χο? ?λων των θεωρι?ν ε?ναι να κ?νει τα ανεπ?δεκτα με?ωση? βασικ? στοιχε?α κ?θε θεωρ?α?, ?σο το δυνατ?ν απλο?στερα και λιγ?τερα δυνατ?ν, χωρ?? να χρει?ζεται να παραδοθε? στην επαρκ? αναπαραγωγ? εν?? σημε?ου αναφορ?? τη? εμπειρ?α?".

Κοινωνικ? ευθ?νη [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το επιστημονικ? αδι?ψευστο [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?να κρ?σιμο ερ?τημα στην επιστ?μη ε?ναι, το σε ποιο βαθμ? το σ?νολο επιστημονικ?? γν?ση? μπορε? να ληφθε? ω? ενδεικτικ? του τι ε?ναι στην πραγματικ?τητα 'αληθ??' σχετικ? με τον φυσικ? κ?σμο στον οπο?ο ζο?με. Η αποδοχ? τη? γν?ση? ω? απ?λυτα αληθο?? και αδιαμφισβ?τητη? (με την ?ννοια τη? θεολογ?α? ? τη? ιδεολογ?α? ) ονομ?ζεται επιστημονισμ?? .

Εντο?τοι?, ε?ναι σ?νηθε? για μ?λη του κοινο?, να ?χουν αντ?θετη ?ποψη για την επιστ?μη ? πολλο? λα?κο? πιστε?ουν ?τι οι επιστ?μονε? δημιουργο?ν ισχυρισμο?? μη διαψευσιμ?τητα?. Η επιστ?μη υπηρετε? τη διαδικασ?α τη? συναινετικ?? λ?ψη? αποφ?σεων με την οπο?α ?νθρωποι με δι?φορε? ηθικ?? και δεοντολογικ?? απ?ψει?, θα ?ρθουν σε συμφων?α στο 'τι ε?ναι αληθιν?'. Τ?σο σε εγκ?σμιε? ?σο και σε τεχνολογικ?? κοινων?ε?, χωρ?? να υπ?ρχει κ?ποια ισχυρ? αντ?ληψη τη? πραγματικ?τητα? με δεδομ?να που βασ?ζονται σε ηθικ?, δεοντολογικ? ? θρησκευτικ? ερε?σματα, η επιστ?μη υπηρετε? ω? το πρωτε?ον κριτ?ριο για τι? αντιπαραθ?σει?. Αυτ? οδηγε? στην κατ?χρηση του επιστημονικο? διαλ?γου απ? πολιτικ? ? εμπορικ? μ?σα.

Σκεφτε?τε την μεγ?λη ανομοι?τητα αν?μεσα στο πω? εργ?ζονται οι επιστ?μονε? και στο π?? η αντ?ληψη των εργασι?ν του? κατευθ?νει καμπ?νιε? για να επιμορφ?σει τον λα?κ? κ?σμο για τον επιστημονικ? σκεπτικισμ? και τι? επιστημονικ?? μεθ?δου? .

Κριτικ? τη? επιστ?μη? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Πολ Φεγερ?μπεντ υποστ?ριξε πω? δεν υπ?ρχει καμ?α περιγραφ? επιστημονικ?? μεθ?δου τ?σο ευρε?α ?στε να μπορε? να συμπεριλ?βει ?λε? τι? προσεγγ?σει? και τι? μεθ?δου? που χρησιμοποιο?νται απ? επιστ?μονε?. Ο Φεγερ?μπεντ ?ταν αντ?θετο? με την τυποποιημ?νη επιστημονικ? μ?θοδο, με το επιχε?ρημα ?τι κ?θε τ?τοια μ?θοδο? θα ?πνιγε και θα καθ?λωνε την επιστημονικ? πρ?οδο. Ο ισχυρισμ?? του ?ταν ?τι: Η μ?νη αρχ? που δεν εμποδ?ζει την πρ?οδο ε?ναι το "?λα πα?ζουν" ( the only principle that does not inhibit progress is: anything goes ).

Κοινωνιολογ?α και ανθρωπολογ?α τη? επιστ?μη? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Μια σημαντικ? εξ?λιξη των τελευτα?ων δεκαετι?ν ε?ναι η μελ?τη τη? δημιουργ?α?, τη? δομ?? και τη? εξ?λιξη? των επιστημονικ?ν κοινοτ?των απ? κοινωνιολ?γου? και ανθρωπολ?γου? στου? οπο?ου? συμπεριλαμβ?νονται μεταξ? ?λλων οι: Michel Callon, Elihu Gerson, Μπρο?νο Λατο?ρ , John Law, Susan Leigh Star, Anslem Strauss, Lucy Suchman. Ιδια?τερα σημαντικ? ε?ναι απ? αυτ? τη σκοπι? η κονστρουκτιβιστικ? θεωρ?α δικτ?ου-δρ?ντων , βασισμ?νη στο ?ργο του Λατο?ρ. Εδ?, η κ?ρια προσ?γγιση στη φιλοσοφ?α τη? επιστ?μη? ε?ναι η μελ?τη του τρ?που με τον οπο?ο οι επιστημονικ?? κοιν?τητε? λειτουργο?ν στην πραγματικ?τητα.

Δε?τε επ?ση? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

↑ Baggott, Jim E. (2004). ≪Complementarity and Entanglement≫ . Beyond Measure: Modern Physics, Philosophy, and the Meaning of Quantum Theory . Oxford, New York: Oxford University Press. σελ. 203. ISBN 0-19-852536-2 . Ανακτ?θηκε στι? 4 Φεβρουαρ?ου 2013 . So, was Einstein wrong? In the sense that the EPR paper argued in favour of an objective reality for each quantum particle in an entangled pair independent of the other and of the measuring device, the answer must be yes. But if we take a wider view and ask instead if Einstein was wrong to hold to the realist's belief that the physics of the universe should be objective and deterministic, we must acknowledge that we cannot answer such a question. It is in the nature of theoretical science that there can be no such thing as certainty. A theory is only 'true' for as long as the majority of the scientific community maintain a consensus view that the theory is the one best able to explain the observations. And the story of quantum theory is not over yet.

Salmon, M. H. ? Earman, John ? Glymour, Clark κ.?., Εισαγωγ? στη φιλοσοφ?α τη? επιστ?μη?. Μετ?φρ. Π?νο? Θεοδ?ρου ? Κ?στα? Παγωνδι?τη? ? Γι?ργο? Φουρτο?νη?. 3η ?κδοση, "Πανεπιστημιακ?? Εκδ?σει? Κρ?τη?", Ηρ?κλειο Κρ?τη? 2005 (1998¹).
Snyder, Paul, Toward One Science: The Convergence of Traditions , St Martin's Press, 1977, cloth ISBN 0-312-81011-3 , paper ISBN 0-312-81012-1 .
Van Fraassen, Bas C., The Scientific Image , Oxford: Clarendon Press, 1980, ISBN 0-19-824427-4 .
Boyd, R.; Paul Gasper; J. D. Trout, Ed. (1991) The Philosophy of Science. Cambridge, Massachusetts, Blackwell Publishers.
Harre, R. (1972) The Philosophies of Science: An Introductory Survey. London, Oxford University Press.
Klemke, E. et. al. Ed. (1998). Introductory Readings in The Philosophy of Science. Amherst, New York, Prometheus Books.
Kuipers, T.A.F. (2001). Structures in Science. An Advanced Textbook in Neo-Classical Philosophy of Science. Synthese Library, Springer.
Ladyman, J. (2002) Understanding Philosophy of Science, London, Routledge.
Losee, J. (1998). A Historical Introduction to The Philosophy of Science. Oxford, Oxford University Press.
Niiniluoto, I. (2002) Critical Scientific Realism. Oxford, Oxford University Press
Pap, A. (1962). An Introduction to the Philosophy of Science. New York, The Free Press.
Papineau, D. Ed. (1997). The Philosophy of Science. Oxford Readings in Philosophy. Oxford, Oxford University Press.
Rosenberg, A. (2000). Philosophy of Science: A Contemporary Introduction. London, Routledge.
Salmon, M. H. et. al. (1999). Introduction to the Philosophy of Science: A Text By Members of the Department of the History and Philosophy of Science of the University of Pittsburgh. Indianapolis, Hacket Publishing Company.
Newton-Smith, W. H. Ed. (2001). A Companion To The Philosophy of Science. Blackwell Companions To Philosophy. Malden, Massachusetts, Blackwell Publishers.

Εξωτερικο? σ?νδεσμοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

The Stanford Encyclopedia of Philosophy - This contains many entries on different philosophy of science topics.
An introduction to the Philosophy of Science, aimed at beginners - Paul Newall.

[1] Baggott, Jim E. (2004). ≪Complementarity and Entanglement≫ . Beyond Measure: Modern Physics, Philosophy, and the Meaning of Quantum Theory . Oxford, New York: Oxford University Press. σελ. 203. ISBN 0-19-852536-2 . Ανακτ?θηκε στι? 4 Φεβρουαρ?ου 2013 . So, was Einstein wrong? In the sense that the EPR paper argued in favour of an objective reality for each quantum particle in an entangled pair independent of the other and of the measuring device, the answer must be yes. But if we take a wider view and ask instead if Einstein was wrong to hold to the realist's belief that the physics of the universe should be objective and deterministic, we must acknowledge that we cannot answer such a question. It is in the nature of theoretical science that there can be no such thing as certainty. A theory is only 'true' for as long as the majority of the scientific community maintain a consensus view that the theory is the one best able to explain the observations. And the story of quantum theory is not over yet.

[1]