Τ?νο?

Γεωγραφ?α
Αρχιπ?λαγο?	Αιγα?ο Π?λαγο?
Νησιωτικ? σ?μπλεγμα	Κυκλ?δε?
?κταση	197  km²
Υψ?μετρο	726 μ
Υψηλ?τερη κορυφ?	Τσικνι??
Χ?ρα
Ελλ?δα
Περιφ?ρεια	Νοτ?ου Αιγα?ου
Νομ??	Κυκλ?δων
Πρωτε?ουσα	Τ?νο?
Δημογραφικ?
Πληθυσμ??	8.934 [1] (απογραφ?? 2021)
Πρ?σθετε? πληροφορ?ε?
Ιστοσελ?δα	tinos.gr
Σχετικ? πολυμ?σα

Η Τ?νο? ε?ναι το τρ?το σε μ?γεθο? νησ? των Κυκλ?δων (?κταση 197 τ.χλμ. ) μετ? τη Ν?ξο και την ?νδρο . ?χει 8.934 κατο?κου?, ^[1] σ?μφωνα με την απογραφ? του 2021 μοιρασμ?νου? σε 62 οικισμο??. Αν?κει στι? β?ρειε? Κυκλ?δε? και βρ?σκεται νοτιοανατολικ? τη? ?νδρου και βορειοδυτικ? τη? Μυκ?νου .

Η απ?σταση απ? την ?νδρο, το λεγ?μενο στεν? ?νδρου - Τ?νου, ε?ναι 1/2 μ?λι, εν? η κοντιν?τερη απ?σταση απ? τι? ακτ?? τη? Μ?κονου ε?ναι περ?που 5 μ?λια και 9 μ?λια απ? λιμ?νι σε λιμ?νι. Νοτιοδυτικ? του νησιο? και σε απ?σταση 12 μιλ?ων βρ?σκεται η Σ?ρο? , και η πρωτε?ουσα του νομο? Κυκλ?δων, η Ερμο?πολη .

Ο Τσικνι?? που βρ?σκεται στα ανατολικ? ε?ναι το ψηλ?τερο βουν? του νησιο? με 726 μ. ?ψο?. Στο κεντρικ? τμ?μα δεσπ?ζει ο απ?κρημνο? βρ?χο? του Εξ?μβουργου (? Ξ?μπουργο) με 641 μ. ?ψο? με την αρχα?α και βενετικ? π?λη, του οπο?ου το αν?τερο τμ?μα ε?ναι απρ?σβλητο γιατ? ε?ναι απ?κρημνο απ? τι? τρει? πλευρ?? και το οροπ?διο του Πατ?λα ? ≪κ?μπο? πολ?μου≫. Το σχ?μα του νησιο? ε?ναι επ?μηκε? τριγωνικ?. Το συνολικ? μ?κο? τη? ακτογραμμ??, που παρουσι?ζει πλο?σιο οριζ?ντιο και κ?θετο διαμελισμ?, με πολλο?? ?ρμου? και ακρωτ?ρια, υπολογ?ζεται συνολικ? σε 114 χιλι?μετρα μαζ? με τι? βραχονησ?δε? Καλ?γεροι στο β?ρειο ?κρο, και τι? νησ?δε? Πλαν?τη?, Δρακον?σι και Πρασον?σια στι? β?ρειε? ακτ??, εν? ο περ?πλου? των παραλ?ων τη? σε μικρ? απ?σταση απ? την ακτ? φθ?νει τα 37 περ?που ναυτικ? μ?λια.

Κλ?μα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το κλ?μα ε?ναι γενικ? ε?κρατο μεσογειακ?. Ο χειμ?να? ε?ναι ?πιο? και το καλοκα?ρι δροσερ? και με αρκετο?? αν?μου?, κυρ?ω? βορι?δε? (?νεμοι που δυσκολε?ουν την προσ?γγιση στο κεντρικ? λιμ?νι του νησιο?) κατ? την περ?οδο των μελτεμι?ν . Το θερμ?μετρο το χειμ?να σπ?νια κατεβα?νει στο μηδ?ν και το καλοκα?ρι σπ?νια ξεπερν? του? 37° Κελσ?ου. Οι μ?γιστε? βροχοπτ?σει? σημει?νονται τον Ιανου?ριο και οι ελ?χιστε? τον Ιο?λιο. Κατ? τη θεριν? περ?οδο επικρατε? συν?θω? ξηρασ?α. Παρ?λα αυτ? η υγρασ?α ε?ναι ?ντονη ανεξαρτ?τω? εποχ??.

Μορφολογ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το ?δαφο? γενικ? ε?ναι ορειν? με υψ?μετρο που δεν ξεπερν? τα 729 μ?τρα. Δεν υπ?ρχουν δ?ση και μεγ?λε? πεδιν?? εκτ?σει?. Χαρακτηριστικ? ε?ναι το επικλιν?? του εδ?φου? στο μεγαλ?τερο μ?ρο? του νησιο?, ?τσι ?στε οι αγρο? να παρουσι?ζουν εικ?να μεγ?λων σκαλοπατι?ν, τα λεγ?μενα ≪πεζο?λε?≫ ? ≪χαλι?≫, που διαχωρ?ζονται απ? χαμηλο?? μαντρ?τοιχου?, του? τρ?φου? απ? ≪ ξερολιθι?? ≫. Γι' αυτ? το χαρακτηριστικ? τη? η Τ?νο? χαρακτηρ?στηκε απ? τον Κορν?λιο Καστορι?δη ω? ≪χειροπο?ητο νησ?≫. Πεδιν? ?κταση συναντ?ται στον κ?μπο τη? Κολυμπ?θρα?, στο β?ρειο μ?ρο? του νησιο?, ?που καλλιεργο?νται οπωροκηπευτικ? και εσπεριδοειδ? .

Τα ψηλ?τερα βουν? ε?ναι κατ? σειρ? ο Τσικνι?? (729 μ.) στο νοτιοανατολικ? τμ?μα του νησιο?, η Πατ?λα ? Πολ?μου Κ?μπο? (616 μ.) στο δυτικ? τμ?μα του νησιο? και το Κεχροβο?νι (604 μ.) με τη Μον? Κοιμ?σεω? τη? Θεοτ?κου και το ?ρο? (375 μ.).

Ιδια?τερο χαρακτηριστικ? του νησιο? ε?ναι οι πολλο? και με αξιοθα?μαστη αρχιτεκτονικ? περιστερι?νε? και τα εκατοντ?δε? ^[2] εξωκλ?σια του. Συνολικ?, εκκλησ?ε? και εξωκλ?σια μαζ? φτ?νουν τα 750. ^[3]

Χλωρ?δα - παν?δα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η χλωρ?δα αποτελε?ται απ? μικρ? θαμν?δη φυτ? ?πω? οι κ?δροι, μυρτι??, πουρν?ρια, σπ?ρτα και θαμνολιβαδικ? κατ?λληλα για αφ?ψημα και μαγειρικ? ?πω? φασκ?μηλο, τσ?ι βουνο?, αγριομ?ντα, ρ?γανη, κ?παρη, θυμ?ρι κ.α. Στην Τ?νο υπ?ρχουν ?γρια μανιτ?ρια σε πολλ?? ποικιλ?ε?, κ?ποια απ? τα οπο?α τρ?γονται. Τα πιο γνωστ? ε?ναι οι αρναδικ?? ? αρναδκ?τε?.Επ?ση? υπ?ρχουν οι αγκαθ?τε?, οι κοκκινομαν?τε? και οι γλιστρ?τε?.Οι αρνα(δ)κ?τε? αν?κουν στην ?δια οικογ?νεια με τα πλευρ?του? που κυκλοφορο?ν ευρ?ω? και η επιστημονικ? του? ονομασ?α ε?ναι Pleurotus eryngii var. ferulae.

Απ? πλευρ?? παν?δα? υπ?ρχουν αγριοπερ?στερα, λαγο?, αγριοκο?νελα, σα?ρε?, φ?δια κι ?λλα ερπετ?, αγριοκ?τσικα, π?ρδικε? και δι?φορα αποδημητικ? πουλι? ( τρυγ?νια , ορτ?κια , αγρι?παπιε? κ.α) με π?ρασμα του? μ?νε? Σεπτ?μβριο μ?χρι και Φεβρου?ριο.

Ιστορ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Προ?λευση ον?ματο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η Τ?νο? ?λαβε το ?νομ? τη? απ? τον πρ?το οικιστ? τη?, τον Τ?νο , αρχηγ? Ι?νων απο?κων απ? την Καρ?α τη? Μικρ?? Ασ?α? που εγκαταστ?θηκαν πρ?τοι στο νησ?. ^[4]

Σχετικ? προσων?μια που αναφ?ρονται στο κυρι?τερο χαρακτηριστικ? του νησιο?, το αποκαλο?ν ≪Υδρο?σσα≫, αντ? Δρυο?σσα εξαιτ?α? τη? ?φθονη? δενδροκ?λυψ?? του, αλλ? και ≪Οφιο?σσα≫ ? ≪Φιδο?σσα≫ απ? το πλ?θο? των ≪φ?δων≫ ? ≪εφ?δων≫ ?να ε?δο? κ?δρου που ευδοκιμο?σε στο νησ? (σ?μερα το συναντο?με μ?νο στην περιοχ? του Παν?ρμου). Μ?λιστα, την ξεχωριστ? θ?ση που κατ?χει αυτ? το φυτ?-θ?μνο? στη ζω? των Τηνιακ?ν, μπορο?με να τη διαπιστ?σουμε απ? την ευρε?α χρ?ση του σε οικοδομ?ματα, ?πω? σπ?τια και στ?βλου?, αφο? ε?ναι γερ? και ανθεκτικ? σε υγρασ?α και σκ?ρο. Στην αρχαι?τητα η Τ?νο? αναφ?ρεται, επ?ση?, απ? τον Αριστοφ?νη ω? ≪Σκορδοφ?ρο?≫ για τα εκλεκτ? τη? σκ?ρδα, απ? τον Καλλ?μαχο ω? ≪Αγαθο?σσα≫ απ? σ?γχυση με τη ν?σο Τ?λο, απ? τον Αριστοτ?λη ω? ≪Υδρο?σσα≫ και απ? τον Δημοσθ?νη και τον Αισχ?νη ω? ≪Ερο?σσα≫ ? Ερεικο?σσα. Σ?μερα, η Τ?νο? φ?ρει και το προσων?μιο ≪νησ? του Αι?λου≫ για του? δυνατο?? βορι?δε? τη?. ^[5]

Μυθολογ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Σ?μφωνα με ?να μ?θο τη? ελληνικ?? μυθολογ?α? , ο θε?? τη? θ?λασσα? Ποσειδ?να? ?στειλε στο νησ? αυτ?, ?να σμ?νο? πελαργ?ν προκειμ?νου να απαλλ?ξει του? αρχα?ου? κατο?κου? του απ? τα πολλ? φ?δια που το ε?χαν σχεδ?ν κατακλ?σει. Επρ?κειτο για συστηματικ? εκδ?ωξη και εξ?ντωση των αρχικ?ν κατο?κων του, πιθαν?τατα Τυρρην?ν ? Ετρο?σκων, και π?ντω? εκ μ?ρου? των Ι?νων που απ? την εποχ? του Πεισ?στρατου κατ?κτησαν και την Τ?νο. Οι κ?τοικοι απ? τον 4ο αι?να π.Χ. κ.ε. τιμ?ντα? τον Ποσειδ?να και τη μυθικ? σ?ζυγ? του Αμφιτρ?τη αν?γειραν να? στην σημεριν? τοποθεσ?α ≪Κι?νια≫ του? οπο?ου? τιμο?σαν ω? προστ?τε? του?. Η τοποθεσ?α με το ιερ? κατ? του? ιστορικο?? χρ?νου? εξελ?χθηκε σε μεγ?λο θρησκευτικ? κ?ντρο ?που οι προσκυνητ?? τη? ιερ?? Δ?λου σταματο?σαν πρ?τα για κ?θαρση.

?να? ?λλο? μ?θο? που συνδ?εται με το νησ?, ε?ναι αυτ?? των Βορε?δων, τον οπο?ο γνωρ?ζουμε αποσπασματικ? απ? δι?φορε? πηγ??. ^[5] Σημαντικ?τερη πηγ? για αυτ?ν τον μ?θο παραμ?νει ο Απολλ?νιο? ο Ρ?διο? στα σχ?λια που κ?νει για την Αργοναυτικ? εκστρατε?α . Σ?μφωνα με αυτ?ν τον μ?θο οι δ?ο Βορε?δε?, Ζ?τη? και Καλ?ι? , κατ? την επιστροφ? του? απ? την Αργοναυτικ? εκστρατε?α ?γιναν θ?ματα του μ?σου? του Ηρακλ? για τον πατ?ρα του?. Ο Ηρακλ?? του? κυνηγο?σε αμ?σω? μετ? την ?ξοδο του πλο?ου τη? Αργο?? απ? τον Ελλ?σποντο στο Αιγα?ο, αλλ? οι Βορε?δε? ?ταν πτερωτο? και του? ?φθασε αρκετ? πιο κ?τω στο Αιγα?ο, επ?νω απ? την Τ?νο, ?που και του? φ?νευσε τελικ?. Σ?μφωνα με τον ?διο μ?θο, οι Βορε?δε? ενταφι?στηκαν στο ?ρο? Γ?ρο?, το οπο?ο ταυτ?ζεται απ? πολλο?? με τον σημεριν? Τσυκνι?. Π?νω στο τ?φο κ?θε Βορε?δη ο μ?θο? λ?ει ?τι τοποθετ?θηκε ?να? ογκ?λιθο? που εσε?ετο α?ναα, ?λλοτε περισσ?τερο και ?λλοτε λιγ?τερο αν?λογα με την πνο? του πατ?ρα του? Βορ?α , του θεο? των αν?μων. Πρ?κειται για καθαρ? συμβολισμ? των δ?ο βασικ?ν αν?μων, του Βορρ? και του Ν?του, που φυσο?ν ασταμ?τητα και πν?ουν ισχυρ? στο νησ? κ?θε χρ?νο, με τ?τοια δ?ναμη ?στε σηκ?νουν ακ?μα και του? λ?θου?....

Αρχα?α και Ρωμα?κ? χρ?νια [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?χνη πρ?τη? εγκατ?σταση?, που βρ?θηκαν στι? νοτιοδυτικ?? ακτ?? τη? Τ?νου, στη θ?ση ≪Καστρ?≫ αλλ? και σε κοντιν? περιοχ? τη? Καρδιαν?? , αν?κουν στη νεολιθικ? και πρωτοκυκλαδικ? εποχ? . Το 776 π.Χ. η Τ?νο? βρ?σκεται υπ? την επικρ?τεια των Ερετρι?ων και το 650 π.Χ. π?ρασε στη κηδεμον?α των Αθηνα?ων. Το 505 π.Χ. αν?κε στον Μιλ?σιο Τ?ραννο Αρισταγ?ρα και το 490 π.Χ. π?ρασε στου? Π?ρσε? .

Κατ? του? Περσικο?? πολ?μου? ο Τ?νιο? Πανα?τιο? ?σπευσε και αποκ?λυψε στου? ?λληνε? τα σχ?δια των Περσ?ν. Για το λ?γο αυτ?, το ?νομα τη? Τ?νου αναγρ?φηκε ετεροχρονισμ?να στον τρ?ποδα που αφι?ρωσαν οι ?λληνε? στου? Δελφο?? . Ο τρι?ρη? του Παναιτ?ου ε?ναι σ?μερα το ?μβλημα του Δ?μου Τ?νου. Στη συν?χεια η Τ?νο? αποτ?λεσε μ?λο? τη? Αθηνα?κ?? Συμμαχ?α? . Κατ? τον 3ο αι?να π.Χ. που η Τ?νο? π?ρασε στο Βασ?λειο των Μακεδ?νων , το ιερ? του Ποσειδ?να και τη? Αμφιτρ?τη? ανακαιν?στηκε και παρε?χε ασυλ?α. Την εποχ? εκε?νη η Τ?νο? αποτελο?σε την ?δρα του, ανανεωμ?νου απ? του? Ρ?διου? , Κοινο? των Νησιωτ?ν και γν?ρισε μεγ?λη ακμ?. Αργ?τερα η Τ?νο? υπ?χθηκε στη ρωμα?κ? επαρχ?α τη? Ασ?α? και υπ?φερε απ? του? πειρατ??. ^{[ εκκρεμε? παραπομπ? ]}

Μεσα?ωνα? - Βυζ?ντιο - Ενετοκρατ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Χαρακτηριστικ? τη? μεσαιωνικ?? περι?δου ε?ναι οι πειρατικ?? επιδρομ??, η ?νιση κατανομ? τη? γη? και σκληρο? φ?ροι. Στα χρ?νια αυτ? η Τ?νο? παρακμ?ζει.

Η Κωνσταντινο?πολη κατακτ?θηκε απ? του? Λατ?νου? που συμμετε?χαν στην Δ? Σταυροφορ?α και δημιουργ?θηκε η Λατινικ? Αυτοκρατορ?α (1204). Τα επ?μενα χρ?νια οι Σταυροφ?ροι ξεκ?νησαν την κατ?κτηση των νησι?ν του Αιγα?ου . Η Τ?νο? και η Μ?κονο? κατακτ?θηκαν απ? του? αδελφο?? Ανδρ?α και Ιερεμ?α Γκ?ζι , αν?καν στην επιφαν? Οικογ?νεια Γκ?ζι απ? τη Βενετ?α και ?ταν ανιψιο? του δ?γη Ενρ?κο Ντ?ντολο .

Ο Ανδρ?α? Γκ?ζι ?γινε ο πρ?το? Λατ?νο? κυβερν?τη? του νησιο? υπ? την υψηλ? κυριαρχ?α του Δο?κα του Αρχιπελ?γου? Μ?ρκου Σανο?δου (1207). Τον Ανδρ?α Γκ?ζι διαδ?χθηκε ο γιο? του Βαρθολομα?ο? Α? Γκ?ζι (19 Μαρτ?ου 1277), λ?γο πριν τον θ?νατο του (1303) π?ρε σαν δ?ρο την Κ?α και τη Σ?ριφο που ανακατ?λαβαν οι Βενετο? απ? τη Βυζαντιν? Αυτοκρατορ?α . ^[6] Οι Γκ?ζι κυβ?ρνησαν το νησ? περ?που δυο αι?νε? και τα μ?λη τη? οικογ?νεια? γν?ρισαν μεγ?λε? διακρ?σει?. Ο γιο? του Βαρθολομα?ου Α? Γε?ργιο? Α? Γκ?ζι ?γινε μ?σω του πρ?του γ?μου του Βαρ?νο? τη? Χαλανδρ?τσα? στο Πριγκιπ?το τη? Αχα?α? (1286 - 1311) και Καστελ?νο? τη? Καλαμ?τα? (1292). ^[7] Με τον δε?τερο γ?μο του με την Αλ?κη νταλε Κ?ρτσερι εξασφ?λισε την Τριτημορ?α τη? Ε?βοια? που κληρον?μησε ο γιο? του Βαρθολομα?ο? Β? Γκ?ζι απ? τη μητ?ρα του (1313). Ο τελευτα?ο? γ?νο? τη? Οικογ?νεια? Γκ?ζι που κυβ?ρνησε την Τ?νο ?ταν ο Γε?ργιο? Γ? Γκ?ζι , με τον θ?νατο του χωρ?? απογ?νου? (1390) το νησ? μεταβιβ?στηκε στη Δημοκρατ?α τη? Βενετ?α? . ^{[8] [9] [10]}

Ο τελευτα?ο? ?ρχοντα? τη? Τ?νου Γε?ργιο? Γ? Γκ?ζι π?θανε το 1390 χωρ?? απογ?νου? και κληροδ?τησε με τη διαθ?κη του τα δ?ο νησι? που κυβερνο?σε Τ?νο και Μ?κονο στη Δημοκρατ?α τη? Βενετ?α? (1390). Σε αντ?θεση με τη γειτονικ? Μ?κονο που ?πεσε γρ?γορα στου? Το?ρκου? (1537) η Τ?νο? διατηρ?θηκε στα χ?ρια των Βενετ?ν για δυ? ακ?μη αι?νε? παρ? τι? κατ? καιρο?? οθωμανικ?? επιθ?σει?. Ω? το 1715 η Τ?νο? ?χι μ?νο δεν π?ρασε στα χ?ρια των Οθωμαν?ν, αλλ? υπ?ρξε ορμητ?ριο καταστροφικ?ν επιδρομ?ν εναντ?ον του?. Η κεντρικ? τη? θ?ση στο π?λαγο? εξηγε? την επιμον? των Βενετ?ν: ?ποιο? ε?χε την Τ?νο, ε?χε τον ?λεγχο του Αιγα?ου . Η μακροχρ?νια παρουσ?α του? εξηγε? επ?ση? την ?παρξη μεγ?λη? καθολικ?? κοιν?τητα? στο νησ? μ?χρι σ?μερα.

Τουρκοκρατ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το 1715 οι Το?ρκοι παρ?λαβαν το νησ? . ?ταν το τελευτα?ο νησ? του Αιγα?ου που παραδ?θηκε στου? Το?ρκου?. Εξαιτ?α? αυτο? τα 100 χρ?νια τη? Τουρκοκρατ?α? οι Τ?νιοι κρ?τησαν πολλ? προν?μια -θρησκευτικ?, διοικητικ?, οικονομικ?- και μπ?ρεσαν να αναπτ?ξουν το εμπ?ριο, τη ναυτιλ?α και τι? βιοτεχν?ε?. Στο δι?στημα αυτ? και μετ? τα Ορλωφικ? η Τ?νο? π?ρασε για λ?γο στη Ρωσικ? κατοχ? ( 1770 - 1774 ). Το νησ? π?ρε ενεργ? μ?ρο? στην Επαν?σταση του 1821 και οι Τ?νιοι πρ?σφεραν πολλ? στον αγ?να για την απελευθ?ρωση απ? του? Το?ρκου? τ?σο στην ξηρ? ?σο και στη θ?λασσα. Ο εθνικο-απελευθερωτικ?? αγ?να? ?ρχισε μ?λλον απ? τον Π?ργο τη? Τ?νου στι? 31 Μαρτ?ου 1821 με αρχηγ? το Γε?ργιο Παλαμ?ρη. Ακολο?θησε η χ?ρα στι? 30 Απριλ?ου .

Την περ?οδο τη? Ελληνικ?? Επαν?σταση? ο πληθυσμ?? τη? Τ?νου σημε?ωσε μεγ?λη α?ξηση λ?γω εγκατ?σταση? στο νησ? Μικρασιατ?ν και νησιωτ?ν προσφ?γων απ? περιοχ?? που ε?χαν υποστε? αντ?ποινα των Το?ρκων, ?πω? οι Κυδων?ε? τη? Μικρ?? Ασ?α? , τα Μοσχον?σια τη? Μικρ?? Ασ?α? , η Χ?ο? , τα Ψαρ? , η Κ?σο? και η Κρ?τη .

Μεγ?λη αν?πτυξη γν?ρισε η π?λη μετ? την αν?γερση του ναο? του Ευαγγελισμο? τη? Θεοτ?κου , την περ?οδο τη? Ελληνικ?? επαν?σταση?, χ?ρη στον οπο?ο εξελ?χθηκε σε ?να απ? τα σημαντικ?τερα προσκυν?ματα στον ελλαδικ? χ?ρο.

Νε?τερα χρ?νια [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στα τ?λη του 18ου αι?να πληθα?νουν οι σχ?σει? με τον ελληνισμ? των Μικρασιατικ?ν παραλ?ων και ακμ?ζει στη Σμ?ρνη η παροικ?α των Την?ων, γ?νο? τη? οπο?α? υπ?ρξε ο ?γιο? Αμβρ?σιο? , μετ?πειτα Μητροπολ?τη? Μοσχονησ?ων και μ?ρτυρα? τη? Μικρασιατικ?? Καταστροφ?? .

Η ε?ρεση τη? εικ?να? τη? Παναγ?α? στι? 30 Ιανουαρ?ου του 1823 προκαλε? εθνικ? συγκ?νηση και ερμηνε?εται ω? ιερ? μ?νυμα για το δ?καιο του Αγ?να. Ο Να?? τη? Παναγ?α? τη? Τ?νου ξεκ?νησε να κτ?ζεται απ? το 1825 σε σχ?δια του αρχιτ?κτονα Ευστρ?τιου Καλον?ρη απ? τη Σμ?ρνη .

Στι? 15 Αυγο?στου 1940 ο τορπιλισμ?? του ευδρ?μου ≪ ?λλη ≫ απ? ιταλικ? υποβρ?χιο, προκ?λεσε συγκ?νηση αλλ? και αγαν?κτηση σε ?λου? του? ?λληνε?.

Διο?κηση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ολ?κληρο το νησ? τη? Τ?νου αποτελε? ?ναν δ?μο, τον Δ?μο Τ?νου . Ο ενια?ο? δ?μο? Τ?νου δημιουργ?θηκε το 2011 με το Πρ?γραμμα Καλλικρ?τη? και προ?κυψε απ? την συγχ?νευση δ?ο δ?μων και μ?α? κοιν?τητα?: του -παλιο?- δ?μου Τ?νου , του Δ?μου Εξωμβο?ργου και τη? Κοιν?τητα? Παν?ρμου . Ο Δ?μο? Τ?νου υπ?γεται στην περιφερειακ? εν?τητα Τ?νου, η οπο?α με την σειρ? τη? ε?ναι μ?ρο? τη? ευρ?τερη? Περιφ?ρεια? Νοτ?ου Αιγα?ου . Απ? την ?λλη μερι?, ο Δ?μο? Τ?νου διαιρε?ται σε τρει? δημοτικ?? εν?τητε?: την Δημοτικ? Εν?τητα Τ?νου, Εξωμβο?ργου και Παν?ρμου (οι πρ?ην δ?μοι ?γιναν δημοτικ? διαμερ?σματα). ^[11]

?νθρωποι ? Ενασχ?ληση ? Οικονομ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι κ?τοικοι του νησιο? ασχολο?νται κυρ?ω? με τη γεωργ?α , την κτηνοτροφ?α , τη μελισσοκομ?α , καθ?? και με τη ναυτιλ?α , την αλιε?α και τον τουρισμ? .

Αρκετο? κ?τοικοι του νησιο? ασχολο?νται με την επεξεργασ?α του μαρμ?ρου - Τηνιακ? Μαρμαροτεχν?α - ω? μαρμαροτεχν?τε? ? τοποθετητ?? καθ?? και με το εμπ?ριο μαρμαροπλακ?ν ?που εξ?γουν το φημισμ?νο μ?ρμαρο τη? Τ?νου και σε χ?ρε? του εξωτερικο?. Η Τηνιακ? Μαρμαροτεχν?α περιλαμβ?νεται στον Κατ?λογο τη? ?υλη? Πολιτιστικ?? Κληρονομι?? τη? UNESCO . Γνωστ? ε?ναι και η σχολ? μαρμαροτεχν?α? στο χωρι? Π?ργο? .

Η οικονομ?α στηρ?ζεται κυρ?ω? στον τουρισμ? που κατ? του? θερινο?? μ?νε? βρ?σκεται σε υψηλ? επ?πεδο, αλλ? και σε ?λη τη δι?ρκεια του χρ?νου, λ?γω του πανελλαδικο? προσκυν?ματο? τη? εικ?να? τη? Ευαγγελ?στρια?. Οι Τηνιακο? θεωρο?ν την Παναγ?α προστ?τιδ? του?. Πανηγυρ?ζει στα π?ρα πολλ? ξωκλ?σια και εκκλησ?ε? των χωρι?ν και σε κ?θε πανηγ?ρι στρ?νεται πλο?σια τρ?πεζα με φαγητ? και ?φθονο κρασ? για ?λου? του? προσκυνητ?? που συρρ?ουν απ? τα γ?ρω χωρι? και την π?λη τη? Τ?νου.

Παναγ?α τη? Τ?νου [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στην Τ?νο βρ?σκεται και ο να?? τη? Παναγ?α? Ευαγγελ?στρια? , με την ομ?νυμη θαυματουργ?, κατ? τη χριστιανικ? παρ?δοση, εικ?να. Η εκκλησ?α γιορτ?ζει στι? 25 Μαρτ?ου ( Ευαγγελισμ?? τη? Θεοτ?κου ), ωστ?σο αποτελε? τον πιο δημοφιλ? προορισμ? του Δεκαπεντα?γουστου ( Κο?μηση τη? Θεοτ?κου ). Στι? 30 Ιανουαρ?ου (Τρι?ν Ιεραρχ?ν) γιορτ?ζεται η επ?τειο? τη? ε?ρεση? τη? Αγ?α? Εικ?να? τη? Μεγαλ?χαρη?. Την ημ?ρα αυτ? πραγματοποιε?ται κ?θε χρ?νο το ?θιμο ≪Φαναρ?κια≫. Το απ?γευμα τη? ?δια? ημ?ρα? ακολουθε? λιτανε?α και περιφορ? τη? εικ?να? στη χ?ρα τη? Τ?νου. Η εκκλησ?α τη? Ευαγγελ?στρια? (και ?να μ?ρο? του συγκροτ?ματο?) υπ?ρξε το πρ?το δημ?σιο οικοδ?μημα τη? ελε?θερη? Ελλ?δα?. Ανεγ?ρθηκε κατ? τη δι?ρκεια τη? επαν?σταση? (1823-1831).

Επικεφαλ?? τη? οικοδ?μηση? ?ταν ο Ευστρ?τιο? Εμμανου?λ Καλον?ρη?, Τ?νιο? εγκατεστημ?νο? στη Σμ?ρνη , απ? ?που και ονομ?σθηκε ≪Σμυρνα?ο?≫. Αυτ?? σχεδ?ασε τον να?, μαζ? με τα αρχικ? του προσκτ?σματα, το (πρ?το) καμπαναρι?, τα αρχιτεκτονικ? διακοσμ?ματα και διη?θυνε τι? εργασ?ε?. ^[12] . Ακολουθ?ντα? τα αρχιτεκτονικ? πρ?τυπα του νησιο? και εντ?σσοντα? σε αυτ? καινοτομ?ε? απ? τη δυτικ? αλλ? και τη μικρασιατικ? παρ?δοση, δημιο?ργησε ?να μοναδικ? οικοδ?μημα, ειδικ? σχεδιασμ?νο να δ?χεται προσκυνητ??. Μαζ? με τον Ευστρ?τιο εργ?στηκε ?να? πολ? σημαντικ?? μαρμαροτεχν?τη?, ο Χατζησ?μο? Νικολ?ου απ? τα Υστ?ρνια τη? Τ?νου. Σε αυτ?ν και στο εργαστ?ριο του οφε?λονται το κ?τω τμ?μα του τ?μπλου, ο ?μβωνα?, οι στ?λοι στι? κλ?μακε?, η αν?γλυφη εικ?να τη? Ζωοδ?χου Πηγ?? του αγι?σματο?, το υπ?ρθυρο τη? εισ?δου του ναο? με την κτητορικ? επιγραφ? και τ?λο? κρ?νε? και πορτοσι??.

Εξ?σου ονομαστο? ?ταν στην εποχ? του? και οι λοιπο? μ?στορε? που εργ?στηκαν στο να?: ο ξυλογλ?πτη? Φραγκ?σκο? Καναχ?λη?, ο οπο?ο? σκ?λισε τα ξ?λινα τμ?ματα του τ?μπλου, το δεσποτικ? θρ?νο, τα παραθρ?νια και το παλαι? προσκυνητ?ριο, σε στυλ μπαρ?κ με επιχρυσ?σει? και ο Σμυρνα?ο? ζωγρ?φο? Χατζη-Λαμπριν?? που ιστ?ρησε τι? δεσποτικ?? εικ?νε? του τ?μπλου (1824-1825) ^[12] . Ο ζωγρ?φο? Ιω?ννη? Σι?το? υπογρ?φει την εικ?να τη? Μεταμορφ?σεω? και εικον?δια εορτ?ν (1826), ο Φραγκ?σκο? Δεσ?πρη? απ? τον Τριπ?ταμο τη? Τ?νου την Κο?μηση τη? Θεοτ?κου στο αριστερ? κλ?το? (1840), ο Ν. Γ.Αλβ?ρτη? του? Αρχαγγ?λου? στι? πλ?γιε? π?λε? του ιερο? (1858).

Πλ?θο? πιστ?ν απ? ?λο τον κ?σμο συρρ?ει στην Τ?νο για προσκ?νημα, αν και γενικ?τερα ε?ναι π?λο? ?λξη? για πολλο?? πιστο?? σε ?λη τη δι?ρκεια του χρ?νου. Ο αριθμ?? των επισκεπτ?ν - προσκυνητ?ν εκτιμ?ται σε 1,5 εκατομμ?ρια το χρ?νο. ^[13]

Προ??ντα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Προ??ντα τη? Τ?νου ε?ναι τα λαχανικ? και τα οπωροκηπευτικ?, με κ?ριο εκπρ?σωπο την ?γρια αγκιν?ρα που καλλιεργε?ται στην κοιλ?δα τη? Κ?μη? (λιβ?δι). Ε?ναι φημισμ?να απ? την αρχαι?τητα τα τηνιακ? σκ?ρδα (βλ?πε αναφορ? του Αριστοφ?νη στον Πλο?το: χαρακτηρ?ζει τα τηνιακ? σκ?ρδα ω? ≪φ?ρμακο των ματι?ν≫). Στο νησ? αναπτ?σσονται αυτοφυ? θαμν?δη φυτ?, ?πω? κ?παρη, μανιτ?ρια, αλιφ?νοι, δ?κταμο, θυμ?ρι, ρ?γανη, φραγκ?συκα, φασκ?μηλο, χαμομ?λι και ?λων των ειδ?ν τα αφεψ?ματα. Γαλακτοκομικ? ?πω? το τηνιακ? τυρ? (τυρ?κι Τ?νου), το π?τρωμα (τυρ? αν?λατο), η κοπανιστ? και η γραβι?ρα Τ?νου (προ??ν προστατευ?μενη? ονομασ?α? προ?λευση?), το ανθ?τυρο, το μαλαθο?νι και παστεριωμ?νο γ?λα παρ?γονται στο τυροκομε?ο τη? Τ?νου. Επ?ση? το θυμαρ?σιο μ?λι και το ≪ροζακ?≫ σταφ?λι. Το τοπικ? ρακ?, ελαφρ? και εξαιρετικ?? ποι?τητα?, συνοδε?ει απαρα?τητα τι? κοινωνικ?? εκδηλ?σει? των κατο?κων. Ξεχωριστο? μεζ?δε? του γιορτινο? τραπεζιο? ε?ναι η λο?ζα -χοιρομ?ρι ψημ?νο στο κ?κκινο κρασ? και μπαχαρικ?, το τηνιακ? λουκ?νικο , το σκορδ?το. Οι λιαστ?? ντομ?τε? και η κ?παρη, δε λε?πουν ποτ? απ? το Τηνιακ? τραπ?ζι, αποτελ?ντα? βασικ? υλικ? σε αρκετ?? παραδοσιακ?? συνταγ??. Τελευτα?ο απ?κτημα ε?ναι το ελαιοτριβε?ο το οπο?ο δ?νει στου? Τ?νιου? αγν? παρθ?νο ελαι?λαδο. Επ?ση?, κυρ?ω? κατ? τη δι?ρκεια του Π?σχα, τα ζαχαροπλαστε?α του νησιο? παρασκευ?ζουν αμυγδαλωτ?, τι? γνωστ?? γλυκι?? τυρ?πιτε?,, ξεροτ?γανα (δ?πλε?), ≪ψαρ?κια≫ (σκαλτσο?νια), μπεζ?δε?, λουκο?μια κ.?.

Παραλ?ε? Τ?νου [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Συνολικ? υπ?ρχουν 41 παραλ?ε?, 20 στη ν?τια-νοτιοδυτικ? πλευρ?, 8 στη νοτιοανατολικ? και 13 στη β?ρεια-βορειοανατολικ? πλευρ?.

Εκδηλ?σει? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Σκυλαντ?ρια, πρωτ?θλημα τ?βλι που διεξ?γεται στην παραλ?α Σκυλαντ?ρ τη? Τ?νου, η οπο?α δ?νει και το ?νομ? τη? στο θεσμ?. Ξεκ?νησε το 2004.
• Κολυμπ?θρε?, πρωτ?θλημα Beach Volley διεξ?γεται στην παραλ?α Κολυμπ?θρα, η μια απ? τι? 2 παραλ?ε? που ονομ?ζονται Κολυμπ?θρε?, κ?θε χρ?νο απο το 1994
• Κ?μπο?, γιορτ? μελιο? στι? αρχ?? του Σεπτ?μβρη με πολ? χορ?, τραγο?δι και κερ?σματα με β?ση το ντ?πιο μ?λι.
• Κ?μη, Γιορτ? τη? Αγγιν?ρα? που διεξ?γεται κ?θε χρ?νο απ? το 2005 στο χωρι? παραγωγ?? τη? την παν?μορφη Κ?μη. Το μ?να Μ?ιο η Κ?μη περιμ?νει του? εκατοντ?δε? επισκ?πτε? να δοκιμ?σουν δι?φορα φαγητ? με κ?ριο συστατικ? την αγγιν?ρα. Γλ?ντι και πολ?? χορ?? με παραδοσιακ? τοπικ? τραγο?δια.
• Φαλατ?δο?,Το χωρι? φημ?ζεται για τη ρακ? του και το Σεπτ?μβριο οργαν?νεται το Ρακιζι? (,ρακιζι? λεγ?ταν ο χ?ρο? ?που παραγ?ταν το ποτ? ?μω? πλ?ον, εννοο?με ?λη τη διαδικασ?α ). Η αναβ?ωση του συγκεκριμ?νου εθ?μου ?χει π?ρει διαστ?σει? πανηγυριο?? Τα καζ?νια στ?νονται στην αυλ? του δημοτικο? σχολε?ου του χωριο?, τα ?ργανα κουρδ?ζονται, το πρ?το ζεστ? ρακ? μοιρ?ζεται στου? παρευρισκ?μενου? (Τηνιακο?? και επισκ?πτε? ) και κ?πω? ?τσι, το γλ?ντι ξεκιν? σιγ? σιγ?.

Πανηγ?ρια [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Αγ?ου Ιω?ννη του Θεολ?γου | Φαλατ?δο? | 26 Σεπτεμβρ?ου
• Τη? Ευρ?σεω? (Φαναρ?κια) | Χ?ρα τη? Τ?νου | 30 Ιανουαρ?ου
• Αγ. Χαρ?λαμπο? / Ταραμπ?δο? Αγ. Τρι?δα, Χ?ρα τη? Τ?νου, Βαθ? | 10 Φεβρουαρ?ου
• Ο Ευαγγελισμ?? τη? Θεοτ?κου | Παναγ?α τη? Τ?νου | 25 Μαρτ?ου
• Παναγ?α Καλαμ?ν | Βωλ?ξ | 1η Π?μπτη μετ? το Π?σχα
• Ζωοδ?χου Πηγ?? | Ξ?μπουργο, Δυο Χωρι? | 1η Παρασκευ? μετ? το Π?σχα
• Η Αν?ληψη του Χριστο? | Αρν?δο? | Π?μπτη, 40 μ?ρε? μετ? το Π?σχα
• Αγ. Πνε?ματο? | Αγ. Τρι?δα, Καρδιαν?, Φαλατ?δο?, Χατζηρ?δο? | Δευτ?ρα, 50 μ?ρε? μετ? το Π?σχα
• ?σιο? Θε?δωρο? Ηγιασμ?νο? | Στο στεν? τη? ?νδρου | 16 Μα?ου
• Κωνσταντ?νου και Ελ?νη? | Αγ. Τρι?δα | 21 Μα?ου
• Αγ. Αντ?νιο? τη? Π?δοβα? | Σμαρδ?κιτο, Ξ?μπουργο | 13 Ιουν?ου
• Π?τρου και Πα?λου | Τριαντ?ρο? | 29 Ιουν?ου
• Αγ. Αποστ?λων | Τριαντ?ρο? | 30 Ιουν?ου
• Αγ. Αναργ?ρων | Αρν?δο?, Μαρλ??, Π?ρτο | 01 Ιουλ?ου
• Προφ?τη Ηλ?α | Βακ?τα, Χ?ρα | 20 Ιουλ?ου
• Αγ. ?ννα? | Τζ?δο? | 25 Ιουλ?ου
• Αγ. Παρασκευ?? | Υστ?ρνια | 26 Ιουλ?ου
• Αγ. Ιγν?τιο? | Λουτρ? | 31 Ιουλ?ου
• Μεταμορφ?σεω? | Πρι?στρο, Καρυ? | 06 Αυγο?στου
• Κο?μηση τ?? Θεοτ?κου | Χ?ρα τη? Τ?νου, Βρυσ? | 15 Αυγο?στου
• Αγ. Αγαπητο? | Αγ?πη | 18 Αυγο?στου
• Κυρ? Ξ?νη | Π?ργο? | 1η ? 2η Κυριακ? μετ? τι? 15 Αυγο?στου
• Εννι?μερα τη? Παναγ?α? | Τσικνι?? | 23 Αυγο?στου
• Αποκεφαλισμ?? Αγ. Ιω?ννου | Κ?μη | 29 Αυγο?στου
• Αγ. Σ?ζων | Αγ. Σ?στη? | 07 Σεπτεμβρ?ου
• Γεν?θλιο τη? Παναγ?α? | Βουρνι?τισσα | 08 Σεπτεμβρ?ου
• Τιμ?ου Σταυρο? | Κτικ?δο?, Χ?ρα τη? Τ?νου | 14-15 Σεπτεμβρ?ου
• Αγ. Δημητρ?ου | Καρυ?, Τσικιν?? | 26 Οκτωβρ?ου
• Ταξιαρχ?ν | Χ?ρα τη? Τ?νου | 08 Νοεμβρ?ου
• Αγ. Μην? | Καρδιαν?, Ξ?μπουργο | 11 Νοεμβρ?ου
• Εισ?δια Θεοτ?κου | Τριπ?ταμο? | 21 Νοεμβρ?ου
• Αγ. Αικατερ?νη? | Κ?μπο? | 25 Νοεμβρ?ου
• Αγ. Βαρβ?ρα | Χ?ρα τη? Τ?νου | 04 Δεκεμβρ?ου
• Αγ. Σ?ββα | Χ?ρα τη? Τ?νου | 05 Δεκεμβρ?ου
• Αγ. Νικ?λαο? | Στεν? | 06 Δεκεμβρ?ου
• Αγ. Σπυρ?δωνα | Κτικ?δο? | 12 Δεκεμβρ?ου
• Αγ. Λουκ?α? | Καρυ?, Αρν?δο? |13 Δεκεμβρ?ου

Μονοπ?τια [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η Τ?νο? διατηρε? ?να εκτεταμ?νο δ?κτυο πεζοπορικ?ν διαδρομ?ν. Παλαι?τερα τα π?τρινα μονοπ?τια χρησιμοποιο?νταν για την επικοινων?α των χωρι?ν τη? Τ?νου. ^[14] Η ιστορ?α πολλ?ν μονοπατι?ν ξεκιν? σ?γουρα χιλι?δε? χρ?νια πριν, ^[14] αν και ε?ναι δ?σκολο να εξακριβωθε? η ηλικ?α καθεν?? μονοπατιο?. ^[15] Το αρχικ? μ?κο? των μονοπατι?ν ?ταν στα 400 χιλι?μετρα, ωστ?σο μ?χρι 270 χιλι?μετρα ?χουν καταγραφε? και διατηρηθε?. Μ?ρο? του δικτ?ου καταστρ?φηκε απ? την δημιουργ?α ν?ων αμαξωτ?ν δρ?μων. Η καταγραφ? και διατ?ρηση των μονοπατι?ν τη? Τ?νου οφε?λεται σε ?ναν μεγ?λο βαθμ? στον Κ?ρολο Μ?ρλιν (γεννημ?νο? το 1968). ^[16] Το 2020 ολοκληρ?θηκαν οι εργασ?ε? για μ?α ν?α σ?γχρονη σ?μανση μονοπατι?ν απ? τον Δ?μο Τ?νου, ^[17] εν? παρ?λληλα δημιουργ?θηκε και το Τinos Trails, το επ?σημο δ?κτυο μονοπατι?ν στην Τ?νο. Το μ?κο? των μονοπατι?ν του Τinos Trails ξεπερν? τα 150 χιλι?μετρα, οργανωμ?να σε 12 διαδρομ??. ^[18] Με την αν?δειξη των μονοπατι?ν τη? Τ?νου επιδι?κεται η προσ?λκυση εναλλακτικ?ν τουριστ?ν. ^[19]

Φωτογραφ?ε? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• 
  Το λιμ?νι τη? Τ?νου
• 
  Καρδιαν?
• 
  Χαρακτηριστικ? τοπ?ο τη? Τ?νου με ξερολιθι??, περιστερι?νε? και ανεμ?μυλου?
• 
  Περιστερι?να? στην Τ?νο

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Πηγ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Στοιχε?α για το παρ?ν ?ρθρο προ?ρχονται κατ?πιν σχετικ?? ?δεια? απ? την ιστοσελ?δα http://www.tinos.gr Αρχειοθετ?θηκε 2009-07-14 στο Wayback Machine .
• Στοιχε?α ονοματοδοσ?α? προ?ρχονται απ? την ιστοσελ?δα http://www.e-tinos.gr
• ≪Τ?νο?: Το οπλοστ?σιο τη? κοσμογον?α?≫. Ειδικ? αφι?ρωμα περιοδικο? Γεωτρ?πιο , τε?χο? 9, σ.86-95 (Ιουν. 2000).
• ?ρθρο του Ε.Χ. Πασχ?λη στην Καθημεριν?-Επτ? Ημ?ρε? , Κυριακ? 15/08/1993

Εξωτερικο? σ?νδεσμοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το Βικιλεξικ? ?χει σχετικ? λ?μμα:    τ?νο?

Τα Wikimedia Commons ?χουν πολυμ?σα σχετικ? με το θ?μα    Τ?νο?

Στα Βικιταξ?δια υπ?ρχουν ταξιδιωτικ?? οδηγ?ε? για τoν προορισμ?    Τ?νο?

• Περιφερειακ? Εν?τητα Τ?νου
• Δ?μο? Τ?νου
• Επ?σημο? Ταξιδιωτικ?? Οδηγ?? Τ?νου, απ? το Δ?μο Τ?νου Αρχειοθετ?θηκε 2009-07-14 στο Wayback Machine .
• Δ?μο? Εξωμβο?ργου Αρχειοθετ?θηκε 2021-02-24 στο Wayback Machine .
• Ο Ιερ?? Να?? τη? Ευαγγελ?στρια? τη? Τ?νου (Παναγ?α τη? Τ?νου)
• Μετεωρολογικ?? σταθμ?? Εξωμβο?ργο 595 μ?τρα
• ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΧΛΩΡΙΔΑΣ ΤΗΣ ΤΗΝΟΥ
• Η ΤΗΝΟΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΗΓΗΤΩΝ
• Βιβλ?α για την Τ?νο του δρ Αρχαιολογ?α? και Ιστορικο? Χ?ρη Κουτελ?κη:1. ≪Τ?νιοι αγιογρ?φοι και ζωγραφικ? ?ργα στην Τ?νο≫, Συριαν? Γρ?μματα 3 (1988) 248-258. 2. ≪Το Σκλαβοχωρι? και η εκκλησ?α τη? Ελεο?σα?≫, Τηνιακ? Αν?λεκτα 1 (1979) 35-40. 3. ≪Το σπ?λαιο των Γαστρι?ν στην Τ?νο (επιγραφ??)≫, Τηνιακ? Αν?λεκτα 2 (1981) 98-109. 4. TINOS. Οδηγ?? του επισκ?πτη, Αθ?να 1981. ?κδοση στα Αγγλικ?, Γαλλικ?, Γερμανικ?. 5. ≪Το τ?μπλο του Αγ. Αντων?ου Στεν?? Τ?νου≫, Αντ?φωνον , συλλογικ?? τ?μο? αφιερωμ?νο? στον καθηγητ? Ν. Δρανδ?κη ), Θεσσαλον?κη 1993, 96-108 και π?νακε? 680-688. 6. ≪Ο να?? του Αγ. Ελευθερ?ου Χ?ρα? Τ?νου≫, Τα Ψαρ? , τε?χη 127-135 (1991) 34-35. 7. ≪Ιταλικ? εικ?να τη? Παναγ?α? Maesta σε ορθ?δοξο να? τη? Τ?νου≫, Πρ?γραμμα και Περιλ?ψει? ανακοιν?σεων 11 ^ου συμποσ?ου Βυζαντιν?? και μεταβυζαντιν?? Αρχαιολογ?α? και Τ?χνη? , Αθ?να 1-2 Ιουν?ου 1991. Το ?διο στα ιταλικ? (βλ. το Νο 10). 8. ΤΗΝΟΣ (Ιστορ?α-Τ?χνη-Αρχαιολογ?α), Αθ?να 1994. 9. ≪Υδρο?σα-Οφιο?σα : Μια ν?α ερμηνε?α για τα νησι? ΤΗΝΟΣ-ΑΝΔΡΟΣ-ΚΕΩΣ≫, Τηνιακ? 1 (1996) 33-41. 10. ≪Icona italiana della madonna ≪Maesta≫ in una chiesa ortodossa dell’ isola di Tinos≫, Δελτ?ον Εραλδικ?? Γενεαλογικ?? Εταιρε?α? Ελλ?δο? 10 (1996) 42-68. 11. ≪Π?ντε ?ψει? τη? Τ?νου με τα μ?τια των ναυτικ?ν του 17 ^ου αι.≫, Πρακτικ? ≪Τ?νο? και θ?λασσα≫ (Τ?νο?, Σεπτ. 1996), Αθ?να 1997, 29-46. 12. Ιστορ?α και Παρ?δοση: Κτικ?δο?-Χατζηρ?δο?-Καλουμεν?δο-Τριπ?ταμο?-Κι?νια Τ?νου , Αθ?να 1998, ?κδ. Ερ?ννη. 13. ≪Οικ?σημα του αρχαιολογικο? Μουσε?ου Τ?νου≫, Πρακτικ? Γ? πανελλην?ου συμποσ?ου Ε.Γ.Ε.Ε., Δελτ?ον Εραλδικ?? Γενεαλογικ?? Εταιρε?α? Ε λλ?δο? 11 (2001) 151-158. 14. ≪Εικ?να απ? την Κιουρ? των Χι?νων Μοδεν?δου≫, Τηνιακ? Αν?λεκτα 2 (1998) 41-56. 15. ≪Ο Δυτικ?? μοναχισμ?? στα Π?νω Μ?ρη τη? Τ?νου≫, Πρακτικ? τριημ?ρου ≪Τ?νο? Ε?α και Εσπ?ρια≫ , Αθ?να 1999, 143-154. 16. ≪Οι Σκουρι?? τη? Τ?νου≫, Πρακτικ? τριημ?ρου ≪ Η Τ?νο? εκτ?? των τειχ?ν≫ (18-8-1999) ≫, Αθ?να 2002, 155-162. 17. ≪Κατ?λογο? των ευγεν?ν οικογενει?ν τη? Χ?ου στην Τ?νο (1822-1830)≫, Δελτ?ον Εραλδικ?? Γενεαλογικ?? Εταιρε?α? Ελλ?δο? 9 (1992) 255-263. 18. Τ?νο?, Αρχα?α και Χριστιανικ? : προβλ?ματα και απαντ?σει? για το παρελθ?ν τη? , Αθ?να 2001, ?κδοση 1 ^η , του Ιερο? Ιδρ?ματο? Ευαγγελιστρ?α? Τ?νου και τη? Αδελφ?τητα? των εν Αθ?ναι? Την?ων. 19. ≪Κυκλ?δε? ? μ?πω? Κυκν?δε?;≫, Ιστορικ? Θ?ματα 4 (Φεβρ.2002) 16-19. 20. ≪?γιο? Χαρ?λαμπο? Ταραμπ?δου Τ?νου≫, Τηνιακ? 2 (2004) 381-422. 21. ≪?γ. Νικ?λαο? Χ?ρα? Τ?νου≫, Bolletino di S. Nicola di Bari 4 (Aprile 1998) 11-13. 22. ≪Σ?φνιοι αγγειοπλ?στε? στην Τ?νο≫, Πρακτικ? Β? διεθνο?? Σιφνα?κο? συμποσ?ου (Σ?φνο?, Ιο?νιο? 2003), τ. Γ? (Αθ?να 2006) 271-278. 23. ≪Ενθυμ?σει? επ? παραφ?λλων στου? ναο?? τη? Ζωοδ?χου Πηγ?? και Αγ. Φωτειν?? Κτικ?δου-Καλουμεν?δου και Αγ. Νικολ?ου Β?νη?≫, Τηνιακ? 4 (2010) 337-353 24. ≪Βιβλιοκρισ?ε? στα πον?ματα των Κ. Δανο?ση, π. Αντ. Φ?νσου και π. Μ?ρκου Φ?σκολου≫, Τηνιακ? 4 (2010) 483-505. 25. ≪Η αρχιτεκτονικ? ?κφραση τη? φιλενωτικ?? πολιτικ?? στα Μοναστ?ρια τη? Τ?νου≫, Πρ?γραμμα και Περιλ?ψει? 31 ^ου Συμποσ?ου Χ.Α.Ε (Αθ?να 13-15 Μα?ου 2011) , Αθ?να 2011, 46-47. 26. ≪Το καθολικ? χωρι? Μοναστ?ρια τη? Τ?νου: Ονομασ?α προ?λευση? και οικιστικ? συγκρ?τηση≫, Analecta Catholica 2 (2012) 141-180. 27. Τ?νο?: Θε? Περιστ?ρα (ανακο?νωση στην Αδελφ?τητα των εν Αθ?ναι? Την?ων, 16 Νοεμβρ?ου 2011). Βλ. εφ. Περ? Τ?νου , φ. 9 (Οκτ.-Δεκ. 2011) 4. 28. Ιστορ?α του χωριο? Αγ?πητο? Τ?νου και τη? ενορ?α? του . Σειρ?: Αποκατ?σταση τη? ιστορικ?? αλ?θεια?. Τμ?μα : Βυζαντιν? και Μεσαιωνικ? Νο 1, Τ?νο? 2013. 29. Τοπωνυμικ? και Ονοματολογικ? τη? ν?σου Τ?νου . Σειρ?: Αποκατ?σταση τη? ιστορικ?? αλ?θεια?. Τμ?μα: Βυζαντιν? και Μεσαιωνικ? Νο 2, Αθ?να 2012, και β??κδοση 2013. 30. ≪Μαρκ?πουλο Μεσογα?α? Αττικ??: Η πιθαν? προ?λευση του ον?ματ?? του≫, Analecta Catholica 2 (2013)81-102, ?το? Β?. 31. Προ?στορικ? τη? ν?σου Τ?νου / Tenos in the prehistoric era , Σειρ?: Αποκατ?σταση τη? ιστορικ?? αλ?θεια?. Τμ?μα: Βυζαντιν? και Μεσαιωνικ? Νο 3, Αθ?να 2012 και β? ?κδ. 2014. 32. Φραγκοκρατο?μενη Αθ?να και Τ?νο? (1204-1688): δεσμο? και σχ?σει? μεταξ? των τοπικ?ν αρχ?ντων και οι επιπτ?σει? του? στα χριστιανικ? μνημε?α , Αθ?να 2013. 33. Οξωμερι? = Κουτελ?κη? Χ?ρη?, ≪Βιβλιοκριτικ? στο ?ργο του π. Μ. Φ?σκολου, Η Οξωμερι? τη? Τ?νου κατ? τον ?στερο Μεσα?ωνα , Αθ?να 2012, ?κδοση τη? Αδελφ?τητα? των εν Αθ?ναι? Την?ων≫, στο www.Academia.edu, facebook, www.Tinosbiz.gr και www.Tiniaki.gr 34. Κουτελ?κη?, 2013 = Κουτελ?κη? Χ?ρη?, Η ≪ΑΡΧΑΙΑ ΤΗΝΟΣ≫ στο μικροσκ?πιο. Βιβλιοκριτικ? στο ομ?νυμο βιβλ?ο των ?tienne Roland, Κο?ρου Ν?τα, Σημαντ?νη-Μπουρνι? Ε?α, Η αρχα?α Τ?νο? , Τ?νο? 2013, 1-159 + περ?ληψη στα γαλλικ? (160-183), ?κδοση του Ι.ΤΗ.Π., στο www.Academia.edu και www.Tinosbiz.gr και www.Tiniaki.gr. Ομο?ω? στο Κεφ. ≪Κε?μενα αντ? Εισαγωγ??≫ στο Προ?στορικ? τη? ν?σου Τ?νου , στη β? ?κδοση του 2014. 35. ≪Εικ?νε? δυτικ?ν αγ?ων στην Τ?νο≫, Analecta Catholica No 2 (2014) 147-158. 36. ≪Παρατηρ?σει? με αφορμ? μια εικ?να του 19 ^ου αι.≫, Τηνιακ? 5 (2014) 587-600. 37. Η Χ?ρα Τ?νου και το παραθαλ?σσιο καστ?λλι τη? , Αθ?να 2014. 38. Προ?στορικ? τη? ν?σου Τ?νου / Tenos in the prehistoric era: Η ονοματοδοσ?α του νησιο? και των Κυκλ?δων, η λατρε?α για τα περιστ?ρια, η πιθαν? κατο?κηση μεταλλουργ?ν Λυδ?ν-Τυρρην?ν-Ετρο?σκων στο νησ? και η συμβολ? του? στη διαμ?ρφωση του διονυσιακο? ≪θε?τρου≫ , Αθ?να 2014, β? ?κδοση βελτιωμ?νη και επαυξημ?νη. 39. Ονομ?των επ?σκεψι? : Βιβλιοκριτικ? στο ομ?νυμο βιβλ?ο του λαογρ?φου Αλ?κου Φλωρ?κη, στο site www.Koutelakis.com 40. Κουτελ?κη? Χαρ., Τ?νο? Αρχα?α και Χριστιανικ? (απ? την Προ?στορ?α μ?χρι και την δημιουργ?α του ελληνικο? κρ?του?) , Αθ?να 2015 ²⁺³ . 41. Κουτελ?κη?, Κριτικ? στην Σημαντ?νη-Μπουρνι? και Ν?τα Κο?ρου = Κουτελ?κη? Χαρ., Οι Π?τνιε? τη? Τ?νου : Κριτικ? στα ?ρθρα τη? Σημαντ?νη-Μπουρνι? και Ν?τα Κο?ρου, στο www.academia.edu (29-12-2017). 42. Κουτελ?κη?, Κριτικ? στην Κουμανο?δη = Κουτελ?κη?, TENOS one more time: Review of Koumanoudi Marina / Κριτικ? στο ?ρθρο τη? Μαρ?να? Κουμανο?δη, ≪Ο επικηρυγμ?νο? επαναστ?τη? ? πω? οι Loredan κυρι?ρχησαν στην οικονομικ? ζω? τη? Τ?νου και Μυκ?νου (15ο? αι.)≫, Ministerium Historiae , Αθ?να 2017, 291-315, στο www.academia.edu.(2017) 43. Κουτελ?κη?, Κριτικ? στη Ν?τα Κο?ρου και Β?κυ Βλ?χου = Koutelakis, Review Article of Nota Kourou and Vicky Vlachou "Mythological traditions related to mount Tsiknias (Tinos island)”, Τ?μα 4 (Summer 2016) 18-19, στο www.academia.edu.(2017) 44. Η ≪Οφιο?σσα≫ και ≪Υδρο?σσα≫ Τ?νο? και η περ?πτωση των ≪Πιθηκουσσ?ν≫, www.academia.edu 45. Επισκ?πηση τη? κεραμικ?? τη? Τ?νου / overview of the ceramics of the island of Tinos, στο www.academia.edu (2017) 46. Κινητικ?τητα και μετακιν?σει? πληθυσμο? προ? και απ? την Ανατολικ? Αττικ? απ? τον 11 ^ο ?ω? τον 20 ^ο αι?να (Ανακο?νωση στην ΙΣΤ? επιστημονικ? Συν?ντηση Αν. Αττικ??, 2018). 47. Οδ?σσεια και Τ?νο? (ομιλ?α στο χωρι? Αετοφωλι?, 27-8-2019). Επ?ση? στο περ. Τηνιακ? (2020) 48. Σχ?σει? Δωδεκαν?σου και Κυκλ?δων: Η περ?πτωση τη? Τ?νου και τη? Σ?ρου απ? τα χρ?νια τη? Φραγκοκρατ?α? μ?χρι τον 18 ^ο αι. / Relations between the Dodecanese and the Cyclades: The case of Tenos and Syros islands from the years of Frankish rule to the 18th century, Ανακο?νωση στο Κ? Πολιτιστικ? Συμπ?σιο Δωδεκαν?σου (Ρ?δο?, 29 Ιουν?ου-2 Ιουλ?ου 2017). στο www.academia.edu (18-9-2019)

Ψηφιακ? αρχε?ο ΕΡΤ

• Αιγα?ο: Οι περιστερι?νε? τη? Τ?νου (Αρχε?ο ντοκιμαντ?ρ τη? ΕΡΤ )
• Ο Γ?ζη? στην Τ?νο (Αρχε?ο ντοκιμαντ?ρ τη? ΕΡΤ )
• Ταξιδε?οντα? στην Ελλ?δα: Τ?νο? (Αρχε?ο ντοκιμαντ?ρ τη? ΕΡΤ )

π   ?   σ   ?   ε Γεωγραφικ? θ?ση Τ?νου ?νδρο? Γυ?ρο? Σ?ρο? Αιγα?ο Π?λαγο? Τ?νο? Δ?λο? Αιγα?ο Π?λαγο? Ικαρ?α Μ?κονο?

π   ?   σ   ?   ε Διοικητικ? δια?ρεση τη? Περιφ?ρεια? Νοτ?ου Αιγα?ου ?κταση: 5.286 χμ² · Πληθυσμ?? : 308.975 (απογρ. 2011) · Πρωτε?ουσα: Ερμο?πολη Περιφερειακ? Εν?τητα ?νδρου Δ?μο? ?νδρου Περιφερειακ? Εν?τητα Θ?ρα? Δ?μο? Αν?φη? Δ?μο? Θ?ρα? Δ?μο? Ιητ?ν Δ?μο? Σικ?νου Δ?μο? Φολεγ?νδρου Περιφερειακ? Εν?τητα Καλ?μνου Δ?μο? Αγαθονησ?ου Δ?μο? Αστυπ?λαια? Δ?μο? Καλυμν?ων Δ?μο? Λειψ?ν Δ?μο? Λ?ρου Δ?μο? Π?τμου Περιφερειακ? Εν?τητα Καρπ?θου Δ?μο? Καρπ?θου Δ?μο? Κ?σου Περιφερειακ? Εν?τητα Κ?α?-Κ?θνου Δ?μο? Κ?α? Δ?μο? Κ?θνου Περιφερειακ? Εν?τητα Κω Δ?μο? Κω Δ?μο? Νισ?ρου Περιφερειακ? Εν?τητα Μ?λου Δ?μο? Κιμ?λου Δ?μο? Μ?λου Δ?μο? Σερ?φου Δ?μο? Σ?φνου Περιφερειακ? Εν?τητα Μυκ?νου Δ?μο? Μυκ?νου Περιφερειακ? Εν?τητα Ν?ξου Δ?μο? Αμοργο? Δ?μο? Ν?ξου & Μικρ?ν Κυκλ?δων Περιφερειακ? Εν?τητα Π?ρου Δ?μο? Αντιπ?ρου Δ?μο? Π?ρου Περιφερειακ? Εν?τητα Ρ?δου Δ?μο? Μεγ?στη? Δ?μο? Ρ?δου Δ?μο? Σ?μη? Δ?μο? Τ?λου Δ?μο? Χ?λκη? Περιφερειακ? Εν?τητα Σ?ρου Δ?μο? Σ?ρου-Ερμο?πολη? Περιφερειακ? Εν?τητα Τ?νου Δ?μο? Τ?νου Περιφερει?ρχη?: Γι?ργο? Χατζημ?ρκο? Ιστ?τοπο?: notioaigaio.gr