Στοιχε?α μετ?πτωση?

Στοιχε?α μετ?πτωση? ονομ?ζονται ?λα τα χημικ? στοιχε?α που βρ?σκονται μεταξ? των Κ?ριων Ομ?δων ΙΙ και ΙΙΙ και αν?κουν στον d τομ?α του Περιοδικο? π?νακα . Πρ?κειται για 24 μεταλλικ? χημικ? στοιχε?α. Η ονομασ?α του? οφε?λεται στο γεγον?? ?τι τα ?τομα των στοιχε?ων αυτ?ν διαθ?τουν ηλεκτρ?νια σθ?νου? σε περισσ?τερε? απ? μ?α ενεργειακ?? στιβ?δε? (στ?θμε?).

Γενικ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Παρ?τι ο ?ρο? "μετ?πτωση" στη χημε?α δεν ?χει κ?ποια ιδια?τερη σημασ?α, καθιερ?θηκε η χρ?ση του μ?νο και μ?νο για τη δι?κριση αυτ?? τη? ομ?δα?, τα στοιχε?α τη? οπο?α? παρουσι?ζουν ιδια?τερε? ομοι?τητε? στι? ηλεκτρονιακ?? δομ?? των ατ?μων του?. Στην πραγματικ?τητα τα στοιχε?α μετ?πτωση? καλ?πτουν τι? μεσα?ε? ομ?δε?, (Ib, IIIb, IVb, Vb, VIb, VIIb, και VIII), του ανεπτυγμ?νου περιοδικο? συστ?ματο? των χημικ?ν στοιχε?ων. Τα στοιχε?α των παραπ?νω ομ?δων διακρ?νονται σε δ?ο επιμ?ρου? βασικο?? τ?που? στην:

" Ομ?δα d ", τη? οπο?α? τα ?τομα των στοιχε?ων διαθ?τουν ηλεκτρ?νια σθ?νου? (n-1) στη d ενεργειακ? στ?θμη, (n = κβαντικ?? αριθμ?? του ατ?μου) και
" Ομ?δα f ", τη? οπο?α? τα ?τομα των στοιχε?ων διαθ?τουν ηλεκτρ?νια σθ?νου? (n-2) στην f ενεργειακ? στ?θμη. Τα χημικ? στοιχε?α τη? ομ?δα? αυτ?? ταξινομ?θηκαν σε τρει? χημικ?? ομ?δε? που λαμβ?νουν ονομασ?α εκ του πρ?του στοιχε?ου εκ?στη? σειρ?? και που πρ?κειται για τι? λανθαν?δε? (εκ του λανθαν?ου), τι? ακτιν?δε? (εκ του ακτιν?ου) καθ?? και τα τεχνητ? υπερουρ?νια στοιχε?α οι οπο?ε? και εξετ?ζονται χωριστ?.

?τσι κατ?πιν των παραπ?νω υπ? την ?ννοια "στοιχε?α μετ?πτωση?" καθιερ?θηκε ευρ?τερα να θεωρο?νται και να εξετ?ζονται μ?νο τα χημικ? αυτ? στοιχε?α που εμφαν?ζουν ενδι?μεσε? ιδι?τητε? αν?μεσα στα μ?ταλλα τη? Ομ?δα? ΙΙ και σε εκε?να τη? Ομ?δα? ΙΙΙ. δηλαδ? τη? "Ομ?δα? d".
Σ? αυτ? περιλαμβ?νονται δραστικ? και μ?-δραστικ? μ?ταλλα ?πω? ο σ?δηρο? , ο ψευδ?ργυρο? , το νικ?λιο , το χρ?μιο , ο χαλκ?? , ο ?ργυρο? , ο χρυσ?? , ο λευκ?χρυσο? και ο υδρ?ργυρο? .

Τα στοιχε?α μετ?πτωση? ?χουν πολλ?? κοιν?? ιδι?τητε?. Αυτ? συμβα?νει, γιατ? κατ? την ηλεκτρονιακ? δ?μηση των στοιχε?ων αυτ?ν, το τελευτα?ο ηλεκτρ?νιο εισ?ρχεται σε εσωτερικ? στιβ?δα, εν? η εξωτερικ? στιβ?δα σε ?λα σχεδ?ν τα στοιχε?α αυτ? παραμ?νει με 2 ηλεκτρ?νια. Οι κοιν?? ιδι?τητε? των στοιχε?ων μετ?πτωση? συνοψ?ζονται παρακ?τω:

?χουν μεταλλικ? χαρακτ?ρα
?χουν πολλο?? αριθμο?? οξε?δωση?
ε?ναι παραμαγνητικ? (?λκονται απ? το μαγνητικ? πεδ?ο δι?τι διαθ?τουν μον?ρη ηλεκτρ?νια)
σχηματ?ζουν σ?μπλοκα ι?ντα
σχηματ?ζουν ?γχρωμε? εν?σει?
?χουν την ικαν?τητα να καταλ?ουν αντιδρ?σει?

Κ?ριε? σειρ?? Σ.Μ. [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τα 24 Στοιχε?α Μετ?πτωση? διακρ?νονται - κατατ?σσονται αν? οκτ? στι? τρει? ακ?λουθε? κ?ριε? σειρ??:

1η Κ?ρια σειρ? . Σ?αυτ?ν αν?κουν τα χημικ? στοιχε?α: Τιτ?νιο , Βαν?διο , Χρ?μιο , Μαγγ?νιο , Σ?δηρο? , Κοβ?λτιο , Νικ?λιο και Χαλκ?? .

2η Κ?ρια σειρ? . Σ? αυτ?ν αν?κουν τα: Ζιρκ?νιο , Νι?βιο , Μολυβδ?νιο , Τεχν?τιο , Ρουθ?νιο , Ρ?διο , Παλλ?διο και ?ργυρο? .

3η Κ?ρια σειρ? . Σ? αυτ?ν αν?κουν τα χημικ? στοιχε?α: ?φνιο , Ταντ?λιο , Βολφρ?μιο , Ρ?νιο , ?σμιο , Ιρ?διο , Λευκ?χρυσο? και Χρυσ?? .

Σημε?ωση : Τα πρ?τα χημικ? στοιχε?α των παραπ?νω σειρ?ν δηλαδ? τα: Σκ?νδιο , ?ττριο και Λανθ?νιο στον περιοδικ? π?νακα, δεν σχηματ?ζουν εν?σει? αν?λογε? μ? εκε?νε? των υπολο?πων στοιχε?ων μετ?πτωση?, η δε χημικ? συμπεριφορ? του? ε?ναι αν?λογη τη? σειρ?? των λανθανιδ?ν με την οπο?α και εξετ?ζονται.

Χρ?σει? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η ευρ?τατη χρ?ση των περισσοτ?ρων στοιχε?ων μετ?πτωση? στη τεχνολογ?α παρουσι?ζει αξι?λογο ενδιαφ?ρον, ?πω? για παραδειγμα του τιταν?ου, του σιδ?ρου, του νικελ?ου, και του χαλκο?, ω? κ?ρια κατασκευαστικ? υλικ?, ακ?μα και στην ηλεκτροτεχν?α. Επ?ση? ενδιαφ?ρον παρουσι?ζει και ο μεγ?λο? αριθμ?? κραμ?των ιδια?τερα σημαντικ?ν καθ?? και οι δι?φορε? χημικ?? του? εν?σει? του? που χρησιμοποιο?νται κυρ?ω? ω? καταλ?τε? σε π?μπολλε? χημικ?? επεξεργασ?ε?.

Πηγ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

"Εγκυκλοπα?δεια Π?πυρο? Larousse Britannica" τομ.42ο?, σελ.22.