Στη βιβλιογραφ?α τη? ψυχολογ?α? ο ?ρο? παιδ?-θα?μα ορ?ζεται ω? ?να πρ?σωπο ηλικ?α? μικρ?τερη? των δ?κα ετ?ν, που παρ?γει σημαντικ? ?ργο σε κ?ποιον τομ?α και το ?ργο αυτ? βρ?σκεται στο επ?πεδο εν?? εν?λικα ειδικο? σε αυτ?ν τον τομ?α. ^{[1] [2] [3]} Ο ελληνικ?? ?ρο? προ?ρχεται απ? τον γερμανικ? Wunderkind , εν? στην αγγλικ? επικρατε? ο ?ρο? child prodigy .

Παραδε?γματα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ω? παραδε?γματα παιδι?ν-θαυμ?των που εντυπωσι?ζουν ιδια?τερα αναφ?ρονται μεταξ? ?λλων και οι:

• Β?λφγκανγκ Αμαντ?ου? Μ?τσαρτ , Φραντ? Λιστ , Φ?λιξ Μ?ντελσον , Τζ?ρτζε Εν?σκου , Εβγκ?νι Κ?σιν , Σ?ρα Τσανγκ , Τερ?ζα Μιλαν?λλο και Ντ?ικα Νιο?λιν στη μουσικ?
• Μπ?μπι Φ?σερ , Σ?μουελ Ρεσ?βσκι , Γιο?ντιτ Π?λγκαρ , Μ?γκνου? Κ?ρλσεν , Σεργκ?ι Καργι?κιν , Πωλ Μ?ρφυ και Χοσ? Ραο?λ Καπαμπλ?νκα στο σκ?κι
• Καρλ Φρ?ντριχ Γκ?ου? , Εβαρ?στ Γκαλου? , Σρινιβ?σα Ραμανο?τζαν , Σακουντ?λα Ντ?βι , Ρουθ Λ?ρεν? , Γι?νο? Μπ?ιγια? , Τζον φον Ν?ιμαν και Τ?ρεν? Τ?ο στα μαθηματικ?
• Ραμπιντραν?θ Ταγκ?ρ και Σ?λβια Πλαθ στη λογοτεχν?α
• Π?μπλο Πικ?σο , Τ?μα? Λ?ρεν? και Γου?νγκ Σι-μενγκ στι? εικαστικ?? τ?χνε?
• Γου?ιν Γκρ?τσκι , Τζεφ Γκ?ρντον και Πελ? στον αθλητισμ?
• Φρ?ντριχ Β?λχελμ Γι?ζεφ Σ?λινγκ and Σωλ Κρ?πκι στη φιλοσοφ?α
• Μπλεζ Πασκ?λ στι? φυσικ?? επιστ?με?

Επ?ση?, ο Γ?λλο? συνθ?τη? Καμ?γ Σαιν-Σαν? ?χει αναγνωρισθε? απ? ιστορικο?? τη? μουσικ?? ω? ?να απ? τα μεγαλ?τερα μουσικ? παιδι?-θα?ματα, αλλ? η μητ?ρα του ?ταν πολ? προσεκτικ? και δεν επεζ?τησε την αξιοπο?ηση των ικανοτ?των του γιου τη?, φοβο?μενη ?τι θα του προκαλο?σε συναισθηματικ?? διαταραχ??. ^[4]

Η χωρητικ?τητα μν?μη? στα παιδι?-θα?ματα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η αν?χνευση με PET των εγκεφ?λων αρκετ?ν παιδι?ν με μαθηματικ?? ικαν?τητε? φτασμ?νων μαθηματικ?ν υποδεικν?ει ?τι σκ?πτονται με τη μακροπρ?θεσμη μν?μη εργασ?α? (LTWM). ^[5] Αυτ? η μν?μη , ειδικευμ?νη σε ?να πεδ?ο, ε?ναι σε θ?ση να συγκρατε? σχετικ?? πληροφορ?ε? μερικ?ν ωρ?ν συν?θω?. Για παρ?δειγμα, ?μπειροι σερβιτ?ροι συγκρατο?ν απ? μν?μη? τι? παραγγελ?ε? μ?χρι και ε?κοσι πελατ?ν ?σο εργ?ζονται, αλλ? αποδ?δουν ?σο καλ? αποδ?δει και ο μ?σο? ?νθρωπο? στην αναγν?ριση ακολουθι?ν ψηφ?ων. Οι PET φανερ?νουν επ?ση? ποιε? περιοχ?? του εγκεφ?λου συνδ?ονται με τον χειρισμ? αριθμ?ν. ^[5]

Σε ?νθρωπο που ποτ? δεν υπερε?χε στα μαθηματικ? ω? παιδ?, αλλ? αυτοδιδ?χθηκε αλγ?ριθμου? και τεχν?σματα για ταχ?τερου? υπολογισμο??, καθιστ?μενο? ικαν?? για εξαιρετικ? πολ?πλοκα μαθηματικ? απ? μν?μη?, οι μελ?τε? με PET συγκριν?μενε? με 6 δε?γματα ελ?γχου απεκ?λυψαν ξεχωριστ?? περιοχ?? του εγκεφ?λου του που δραστηριοποιο?νταν για την επ?λυση των πολ?πλοκων προβλημ?των. Μερικ?? απ? τι? περιοχ?? που παρ?μοια με παιδι?-θα?ματα χρησιμοποιο?σε και εκε?νο? ε?ναι εκε?νε? που σχετ?ζονται με την οπτικ? και χωρικ? μν?μη, καθ?? και τι? νοητικ?? εικ?νε?. Και ?λλε? περιοχ?? του εγκεφ?λου ?δειξαν να ενεργοποιο?νται, ?πω? μ?α που γενικ?? σχετ?ζεται με το παιδικ? ≪μ?τρημα στα δ?χτυλα≫ και ?σω? να τη χρησιμοποιο?σε για να συσχετ?ζει αριθμο?? στον οπτικ? φλοι? . ^[5]

Η θεωρ?α μν?μη? εργασ?α?-παρεγκεφαλ?δα? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Σημει?νοντα? ?τι η παρεγκεφαλ?δα οργαν?νει τι? νοητικ?? διεργασ?ε? ?τσι ?στε να αυξ?νει την ταχ?τητα και την αποτελεσματικ?τητ? του?, ο Λ?ρυ Ρ. Β?ντερβερτ ^[6] ερμ?νευσε τι? ικαν?τητε? που ?χουν τα παιδι?-θα?ματα με ?ρου? συνεργασ?α? τη? μν?μη? εργασ?α? και των λειτουργι?ν τη? παρεγκεφαλ?δα?. Παραθ?τοντα? εκτεταμ?να απεικονιστικ? δεδομ?να, ο Β?ντερβερτ υποστ?ριξε αρχικ?? αυτ? την προσ?γγιση σε δ?ο εργασ?ε? που δημοσιε?θηκαν το 2003. Εκτ?? απ? τα απεικονιστικ? δεδομ?να, αυτ? η θεωρ?α στηρ?ζεται και απ? τι? βραβευμ?νε? μελ?τε? τη? παρεγκεφαλ?δα? απ? τον Μασ?ο ?το. ^[7]

Αργ?τερα ο Β?ντερβερτ ^[8] παρ?σχε πολλ? επιχειρ?ματα για το ?τι στα παιδι?-θα?ματα η μετ?βαση απ? την οπτικ?-χωρικ? μν?μη εργασ?α? σε ?λλε? μορφ?? σκ?ψεω? (γλ?σσα, τ?χνη, μαθηματικ?) επιταχ?νεται απ? τη μοναδικ? συναισθηματικ? προδι?θεση του παιδιο? και απ? τι? νοητικ?? λειτουργ?ε? τη? παρεγκεφαλ?δα?. Σ?μφωνα με τον ερευνητ?, στα συναισθηματικ?? καθοδηγο?μενα παιδι?-θα?ματα η παρεγκεφαλ?δα επιταχ?νει την οργ?νωση τη? αποτελεσματικ?τητα? τη? μν?μη? εργασ?α? ω? προ? τον χειρισμ? και την αποσ?νθεση/ανασ?νθεση του οπτικο?-χωρικο? περιεχομ?νου σε γλωσσικ? κατ?κτηση , καθ?? και σε μαθηματικ? και καλλιτεχνικ? πρ?ιμη αν?πτυξη. ^[9]

Ουσιαστικ?, ο Β?ντερβερτ ?χει επιχειρηματολογ?σει ?τι ?ταν ?να παιδ? αντιμετωπ?ζει μια δ?σκολη ν?α κατ?σταση, η οπτικ?-χωρικ? μν?μη εργασ?α?, ?πω? και η σχετικ? με τον λ?γο και με ?λλα συμβολικ? συστ?ματα μν?μη εργασ?α?, αποσυντ?θεται και ανασυντ?θεται (≪κλασματοποιε?ται≫) απ? την παρεγκεφαλ?δα, και στη συν?χεια ≪ενσωματ?νεται≫ στον εγκεφαλικ? φλοι?. Κατ? τη θεωρ?α αυτ?, στα παιδι?-θα?ματα η παραπ?νω ≪ενσωμ?τωση≫ ( blending ) επιταχ?νεται εξαιτ?α? των μοναδικ?ν συναισθηματικ?ν ευαισθησι?ν του?, οι οπο?ε? προκαλο?ν υψηλ? επ?πεδα επαναληπτικ?ν εστι?σεων σε συγκεκριμ?να γνωστικ? πεδ?α που κυβερν?νται απ? καν?νε?. Ο Β?ντερβερτ ?χει επ?ση? υποστηρ?ξει ?τι τα παιδι?-θα?ματα ?ρχισαν να εμφαν?ζονται πριν απ? περ?που 10 χιλι?δε? χρ?νια, ?ταν η γν?ση που κυβερνι?ται απ? καν?νε? ε?χε συσσωρευθε? σε σημαντικ? ποσ?τητα, και αυτ? ?σω? πρωτοσυν?βη σε αγροτικο?? οικισμο?? με ?ντονη θρησκευτικ?τητα, ?πω? στο Γκεμπεκλ? Τεπ? ? στην Κ?προ . ^[10]

Αν?πτυξη [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ορισμ?νοι ερευνητ?? πιστε?ουν ?τι η ικαν?τητα των προικισμ?νων παιδι?ν τε?νει να εμφαν?ζεται ω? αποτ?λεσμα του ενδογενο?? ταλ?ντου του?, και τη? ενεργητικ?? και συναισθηματικ?? επενδ?σεω? που επιχειρε? το παιδ?. Εν? ?λλοι πιστε?ουν ?τι το περιβ?λλον διαδραματ?ζει τον κυρ?αρχο ρ?λο, πολλ?? φορ?? με προφανε?? τρ?που?. Π.χ. ο Λ?σλο Π?λγκαρ ξεκ?νησε να μεγαλ?σει τα παιδι? του για να γ?νουν σκακιστ??, και ?λε? οι κ?ρε? του ?γιναν σκακ?στριε? παγκ?σμια? κλ?σεω?, κ?τι που δ?νει ?μφαση στον ρ?λο που μπορε? να πα?ξει το περιβ?λλον στο να καθορ?σει τι? επιδι?ξει? προ? τι? οπο?ε? θα κατευθυνθε? η εν?ργεια εν?? παιδιο? και στο ?τι απ?στευτη επιδεξι?τητα μπορε? να αναπτυχθε? με την κατ?λληλη εκπα?δευση. ^[11]

Απ? την ?λλη, ο Γκ?οργκ Φρ?ντριχ Χα?ντελ ?ταν ?να παρ?δειγμα φυσικο? ταλ?ντου: ≪ε?χε ανακαλ?ψει μια τ?σο ισχυρ? τ?ση για τη μουσικ?, ?στε ο πατ?ρα? του, που αν?καθεν τον προ?ριζε για σπουδ?? νομικ??, ε?χε λ?γου? να ανησυχε?. Του απαγ?ρευσε αυστηρ? να αγγ?ζει μουσικ? ?ργανα, αλλ? ο Χα?ντελ βρ?κε τρ?πο να κρ?ψει ?να μικρ? κλαβ?χορδο σε σοφ?τα, ?που π?γαινε ?ταν η υπ?λοιπη οικογ?νεια κοιμ?ταν≫ . ^[12] Παρ? την πατρικ? αντ?θεση, ο Χα?ντελ ?γινε επιδ?ξιο? μουσικ?? στο πα?ξιμο του τσ?μπαλου και του εκκλησιαστικο? οργ?νου . ^[13]

Η παραγωγικ?τητα στα παιδι?-θα?ματα δεν διατηρε?ται π?ντοτε και στην εν?λικη ζω?. Ορισμ?νοι ερευνητ?? ?χουν διαπιστ?σει ?τι τα προικισμ?να παιδι? χ?νουν τα πρωτε?α εξαιτ?α? ελλε?ψεω? προσπ?θεια?. Ο Τζιμ Τ?υλορ, καθηγητ?? στο Πανεπιστ?μιο του Σαν Φραντσ?σκο, αν?πτυξε τη θεωρ?α ?τι αυτ? οφε?λεται στο γεγον?? πω? τα παιδι?-θα?ματα γε?ονται την επιτυχ?α σε πολ? μικρ? ηλικ?α, με μικρ? προσπ?θεια, και δεν αναπτ?σσουν ?τσι την ≪ιδιοκτησ?α≫ τη? επιτυχ?α?. Για τον λ?γο αυτ?ν, ?σω? δεν αναπτ?σσουν ?ναν σ?νδεσμο μεταξ? τη? προσπ?θεια? και του αποτελ?σματο?. Επ?ση?, κ?ποια παιδι? ?σω? να πιστε?ουν ?τι μπορο?ν να επιτ?χουν χωρ?? να προσπαθ?σουν και στο μ?λλον. Ο ?ντερ? ?ρικσον, καθηγητ?? στο Πολιτειακ? Πανεπιστ?μιο τη? Φλ?ριντα, ερευν? την προικισμ?νη απ?δοση στον αθλητισμ?, τη μουσικ?, τα μαθηματικ? και ?λλε? δραστηρι?τητε?. Τα ευρ?ματ? του δε?χνουν ?τι η ιδι?τητα του παιδιο?-θα?μα δεν αποτελε? ισχυρ? δε?κτη επιτυχ?α? στην ?ριμη ηλικ?α. Ο αριθμ?? των ωρ?ν που αφιερ?νονται στη δραστηρι?τητα ?ταν ?να? καλ?τερο? δε?κτη?. ^[14]

Οι ειδικ?? αν?γκε? των προικισμ?νων παιδι?ν [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τα προικισμ?να παιδι? ?χουν μερικ?? φορ?? το δικ? του? μοναδικ? σ?νολο αναγκ?ν και μπορε? συχν? να παλε?ουν στι? ?λλε? πλευρ?? τη? ζω?? του?. Επειδ? συν?θω? αυτ? τα παιδι? θεωρο?νται ω? φυσικο? achievers, μπορε? να ε?ναι ακ?μη δυσκολ?τερο για αυτ? να δεχθο?ν την ειδικ? βο?θεια που χρει?ζονται σε πρ?γματα που δεν συνδ?ονται με την ακαδημα?κ? απ?δοση. ^[16] Στι? περισσ?τερε? περιπτ?σει? υπ?ρχουν π?ντε ειδικ?? αν?γκε? που ε?ναι κοιν?? στα παιδι? που ταυτοποιο?νται ω? προικισμ?να:

Τα παιδι? αυτ? παλε?ουν συχν? με τι? διαπροσωπικ?? σχ?σει? με τα ?λλα παιδι?, ιδ?ω? στο σχολε?ο. Μπορε? να δυσκολε?ονται να σχετιστο?ν με ?λλου? και ?σω? αναγνωρ?ζουν ?τι ε?ναι διαφορετικο? απ? τα περισσ?τερα παιδι?, οπ?τε ?σω? να θεωρο?ν ?τι χρει?ζεται να βρ?σκονται χωριστ?.

Τα προικισμ?να παιδι? δυσκολε?ονται συχν? να προσ?χουν στην τ?ξη, κ?τι που μπορε? να καταλ?ξει σε μια δι?γνωση Διαταραχ?? ελλειμματικ?? προσοχ??/υπερκινητικ?τητα? . Αν και ε?ναι πιθαν? ?να παιδ?-θα?μα να ?χει στην πραγματικ?τητα αυτ? τη διαταραχ?, χρει?ζεται προσεκτικ? δι?γνωση. Τα προικισμ?να παιδι? συχν? δεν ?χουν κ?νητρα να ολοκληρ?σουν ορισμ?νε? εργασ?ε?, αν αισθ?νονται πω? ε?ναι βαρετ? ε?κολα γι' αυτ?. Μη εφοδιαζ?μενα με υλικ? που να αιχμαλωτ?ζει τη φαντασ?α του?, μπορε? να εμφαν?σουν ?λλειψη συγκεντρ?σεω?, η οπο?α μπορε? να γ?νει αντιληπτ? ω? μια διαταραχ? ελλειμματικ?? προσοχ??. ^[17]

Τα παιδι? που εξισ?νουν την απ?δοσ? του? με την αυταξ?α του?, γ?νονται συχν? τελειοθ?ρε? και παλε?ουν να αποδ?σουν στο επ?πεδο των δικ?ν του? ιδεατ?ν προτ?πων, β?ζοντα? συχν? υπερβολικ? ≪ψηλ? τον π?χη≫ και θυμ?νοντα? ? αναστατων?μενα ? βυθιζ?μενα ακ?μα και σε κατ?θλιψη ?ταν αποτυγχ?νουν να ικανοποι?σουν τι? δικ?? του? προσδοκ?ε?.

Οι ειδικο? υποστηρ?ζουν ?τι ο προφορικ?? λ?γο? μπορε? να ε?ναι δ?σκολο? για κ?ποια προικισμ?να παιδι?, επειδ? ?χουν το πρ?σθετο ?ργο να μεταφρ?ζουν τι? πολυσ?νθετε? ιδ?ε? που ?χουν στο κεφ?λι του? σε γλ?σσα κατανο?σιμη απ? ?λλα παιδι? τη? ?δια? ηλικ?α?. Αυτ? η διαδικασ?α μπορε? να οδηγ?σει σε μη φυσιολογικ? δισταγμ? κατ? την ομιλ?α, τρα?λισμα και ?γχο? απ? πλευρ?? του παιδιο?. ^[18]

Δε?τε επ?ση? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Σ?νδρομο του ≪σοφο?≫

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Βιβλιογραφ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Ellenberg, Jordan (30 Μα?ου 2014). ≪The Wrong Way to Treat Child Geniuses≫ . Wall Street Journal . https://www.wsj.com/articles/the-wrong-way-to-treat-child-geniuses-1401484790 . Ανακτ?θηκε στι? 1 Ιουν?ου 2014 .  
• ≪How working memory and the cerebellum collaborate to produce creativity and innovation≫ . Creativity Research Journal . http://journalpsyche.org/articles/Vandervert2007b.pdf .  
• Robinson, Andrew (2010). Sudden Genius?: The Gradual Path to Creative Breakthroughs . Οξφ?ρδη: Oxford University Press. ISBN   978-0-19-956995-3 . Lay summary (24 Νοεμβρ?ου 2010).  

Εξωτερικο? σ?νδεσμοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• ≪Notebook: Child Prodigies≫ , CBS News Online , YouTube , 26 Φεβρουαρ?ου 2010

Στο λ?μμα αυτ? ?χει ενσωματωθε? κε?μενο απ? το λ?μμα  Child prodigy τη? Αγγλικ?? Βικιπα?δεια? , η οπο?α διαν?μεται υπ? την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0 . ( ιστορικ?/συντ?κτε? ).