Συντεταγμ?νε? : 38°12′N 21°18′E  /  38.2°N 21.3°E  / 38.2; 21.3

Ναυμαχ?α του Lepanto. Σε ?λε? τι? χ?ρε? του εξωτερικο? σημει?νεται ω? Ναυμαχ?α του Lepanto. Lepanto ονομαζ?ταν ολ?κληρη η περιοχ? απ? την Αιτωλοακαρναν?α μ?χρι την Κ?ρινθο με πρωτε?ουσα την αρχα?α π?λη Να?πακτο που επ? αι?νε? ?ταν κτ?ση βενετικ?.
Η ναυμαχ?α, απεικ?νιση του 1574
Χρονολογ?α	7 Οκτωβρ?ου 1571
Τ?πο?	Πατρα?κ?? κ?λπο? , Ι?νιο Π?λαγο?
?κβαση	Ν?κη του Ιερο? Συνασπισμο?
Αντιμαχ?μενοι
Στ?λο? τη? Οθωμανικ?? Αυτοκρατορ?α? Ενωμ?νο? στ?λο? του Ιερο? Συνασπισμο? (Holy League) τη? Ισπαν?α?, τη? Βενετ?α?, τη? Γ?νουα?, τη? Σαβο?α?, τη? Νε?πολη? και Σικελ?α? και του Παπικο? Κρ?του?
Ηγετικ? πρ?σωπα
Καπουδ?ν πασ?? Αλ? Ζαζ? μουεζ?ν Κιλ?τζ Αλ? Πασ?? Δον Χου?ν τη? Αυστρ?α? Αλ?ξανδρο? Φαρν?ζε Τζοβ?νι Αντρ?α Ντ?ρια
Δυν?μει?
251 πλο?α 206 γαλ?ρε? 45 γαλι?τε? 31.490 στρατι?τε? 50.000 να?τε? και κωπηλ?τε? 750 ?πλα [1] 212 πλο?α 6 γαλε?σσε? 206 γαλ?ρε? 28.500 στρατι?τε? [2] 40.000 να?τε? και κωπηλ?τε? 1.815 ?πλα [1]
Απ?λειε?
20.000 νεκρο?, τραυματισμ?νοι ? αιχμ?λωτοι 137 πλο?α αιχμαλωτ?στηκαν 50 πλο?α βυθ?στηκαν 12.000 Χριστιανο? ελευθερ?θηκαν 7.500 νεκρο? 17 πλο?α βυθ?στηκαν

Η Ναυμαχ?α τη? Ναυπ?κτου (ιταλ. Battaglia di Lepanto) ?ταν μ?α σ?γκρουση στ? πλα?σια του Δ' Βενετοτουρκικο? Πολ?μου, και ε?ναι μια απ? τι? σημαντικ?τερε? ναυμαχ?ε? στην παγκ?σμια ιστορ?α. Αποτελε?, δε, ακ?μη και ιστορικ? σταθμ? στη ναυτικ? τακτικ? , καθ?? και στη ναυπηγικ? .

Ονομασ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Με την ονομασ?α Ναυμαχ?α τη? Ναυπ?κτου παρ?μεινε στην ιστορ?α η ναυμαχ?α που ?λαβε χ?ρα στι? 7 Οκτωβρ?ου του 1571 , αφ' εν?? μεν μεταξ? των ενωμ?νων στ?λων τη? Ισπαν?α? , τη? Βενετ?α? , τη? Γ?νουα? , των Ιπποτ?ν τη? Μ?λτα?, του δουκ?του τη? Σαβο?α?, του δουκ?του του Ουρμπ?νο, του μεγ?λου δουκ?του τη? Τοσκ?νη? και του Π?πα υπ? την ονομασ?α Lega Santa (Ιερ? ?νωση), αφ' ετ?ρου δε του ενια?ου στ?λου τη? Οθωμανικ?? Αυτοκρατορ?α? , στην ε?σοδο του Πατρα?κο? Κ?λπου -κοντ? στι? ν?σου? ν?τιε? Εχιν?δε? και στο Ακρωτ?ριο Σκρ?φα. Η ονομασ?α τη?, δε, προ?λθε ?χι απ? την π?λη τη? Ναυπ?κτου , αλλ? απ? την ονομασ?α (θ?ση) του Κ?λπου που ?γινε η ναυμαχ?α, επειδ? τ?τε ολ?κληρο? ο Κ?λπο? ονομαζ?ταν απ? του? Ενετο?? "Κ?λπο? τη? Ναυπ?κτου". Οι Δυτικο? ιστορικο? χρησιμοποιο?ν την ονομασ?α Ναυμαχ?α του Λεπ?ντο (Naval Battle of Lepanto) απ? το μεσαιωνικ? ?νομα τη? π?λη?. ^[3]

Ιστορικ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Μετ? τη κατ?ληψη τη? Κ?πρου απ? τον Σουλτ?νο Σελ?μ Β? , τον Α?γουστο του 1570 , και τι? επακ?λουθε? απ? του? Το?ρκου? σφαγ?? των παραδοθ?ντων Ενετ?ν, αλλ? και μετ? την προκλητικ? στ?ση των Οθωμαν?ν ?ναντι των χριστιανικ?ν κρατ?ν, ?ρχισαν τ?τε, με την πρωτοβουλ?α του μετ?πειτα Αγ?ου Π?πα Π?ου του Ε? , τα χριστιανικ? κρ?τη και μ?λιστα η Ισπαν?α και η Βενετ?α, να συν?πτουν συμμαχ?ε? για κοιν?? πολεμικ?? εν?ργειε? κατ? των Οθωμαν?ν, που απ?βλεπαν κυρ?ω? στη δι?λυση του οθωμανικο? στ?λου και στην απελευθ?ρωση των κατεχομ?νων εδαφ?ν.

Συγκρ?τηση στ?λων [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?τσι, οι πλε?στε? δυν?μει? του συγκροτηθ?ντο? συμμαχικο? υπερ-στ?λου των δυτικ?ν χριστιανικ?ν κρατ?ν διατ?θηκαν απ? τη Βενετ?α, που ?ταν η περισσ?τερο πληγε?σα στι? κτ?σει? τη?, εν? στον στ?λο τη? Ισπαν?α? συνεν?θηκαν οι στ?λοι τη? Νε?πολη? και Σικελ?α?, που υπ?γονταν σ' αυτ?ν, καθ?? και ο στ?λο? τη? Γ?νουα? με τα σκ?φη του Π?πα. Του ενετικο? στ?λου, που ?ταν διαιρεμ?νο? σε δ?ο μο?ρε?, ηγο?νταν οι να?αρχοι Σεμπαστι?νο Βενι?ρ , Μ?ρκο Κουερ?νι και Αγκοστ?νο Μπαρμπαρ?γκο , του παπικο? στ?λου ο να?αρχο? Μαρκαντ?νιο Κολλ?να , του γενουατικο? ο να?αρχο? Τζαναντρ?α Ντ?ρια και τ?λο? του ισπανικο? ο αδελφ?? του Βασιλ?ω? τη? Ισπαν?α? Δον Ιω?ννη? ο Αυστριακ?? (Don Juan d' Austria), υπ? την αρχηγ?α του οπο?ου τ?θηκε ?λο? ο στ?λο?. ?τσι, στα μ?σα του 1571 ο στ?λο? αυτ?? συγκεντρ?θηκε στη σικελικ? Μεσσ?νη .
Στι? 17 Σεπτεμβρ?ου ο συμμαχικ?? στ?λο?, που αριθμο?σε 6 Γαλε?σσε? και Γαλ?ρε? (σ?νολο 212 πλο?α), απ?πλευσε απ? τη Μεσσ?νη για τα ελλαδικ? ?δατα, προ? συν?ντηση του οθωμανικο? στ?λου, μεταφ?ροντα? δ?ναμη πεζικο? περ?που 28.000 ανδρ?ν: 10.000 Ισπανο?? απλο? πεζικο? ?ριστη? ποι?τητα?, 7.000 Γερμανο?? και Κρο?τε?, 5.000 Ιταλο?? μισθοφ?ρου? πληρωμ?νου? απ? την Ισπαν?α και 5.000 Βενετο?? στρατι?τε?. Στι? 26 Σεπτεμβρ?ου ο συμμαχικ?? στ?λο? κατ?πλευσε στην Κ?ρκυρα , ?που μετ? απ? μικρ? αν?παυση απ?πλευσε προ? Ν?το, ?που και παραπλ?οντα? την ηπειρωτικ? ακτ? και φθ?νοντα? στι? Εχιν?δε? ν?σου? του Κ?λπου τη? Ναυπ?κτου ?γινε αντιληπτ?? ο οθωμανικ?? στ?λο?.

Οι οθωμανικ?? γαλ?ρε? επανδρ?νονταν απ? 13.000 ?μπειρου? να?τε?, γενικ? απ? ναυτικ? ?θνη τη? Οθωμανικ?? Αυτοκρατορ?α?, ονομαστικ? απ? Β?ρβερου?, ?λληνε?, Σ?ρου? και Αιγ?πτιου?, καθ?? και 34.000 στρατι?τε?. ?πλεε κι εκε?νο? προ? συν?ντηση του χριστιανικο?. Αποτελε?το απ? 222 πολεμικ?? γαλ?ρε? και 56 γαλι?τε? και μερικ? μικρ?τερα πλο?α. Αρχινα?αρχο? του οθωμανικο? στ?λου ?ταν ο Καπουδ?ν πασ?? Αλ? Ζαζ? μουεζ?ν , ?χοντα? υπ' αυτ?ν τον αρνησ?θρησκο Ναπολιτ?νο Μπ?η του Αλγερ?ου Ουλο?τ? Αλ? και τον Μπ?η τη? Αλεξανδρε?α? Μεχμ?τ Σιρρ?κο .

Ναυμαχ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι δ?ο στ?λοι βρ?θηκαν ≪εν αλλ?λοι?≫ (συναντ?θηκαν) στι? 7 Οκτωβρ?ου , οπ?τε και ?λαβαν αμφ?τεροι παρ?ταξη μ?χη? ( τ?ξη μ?χη? ). Το κ?ντρο του συμμαχικο? στ?λου κατε?χε ο Δον Ιω?ννη?, τη διο?κηση τη? αριστερ?? πτ?ρυγα? τη? παρ?ταξη? αν?λαβε ο Ενετ?? να?αρχο? Βαρβαρ?γο?, τη? δε δεξι?? ο Γενου?τη? να?αρχο? Ντ?ρια, εν? ?πισθεν του κ?ντρου ε?χε παραταχθε? εφεδρικ? δ?ναμη. Αντ?θετα, ο οθωμανικ?? στ?λο? απ?βλεψε εξ αρχ?? στην κ?κλωση των χριστιανικ?ν πλο?ων. Και πρ?γματι, εν? φαιν?ταν πω? ε?χε παρακ?μψει την αριστερ? πτ?ρυγα του συμμαχικο? στ?λου, επιτ?θηκαν οι Ενετο?, οι οπο?οι και δι?σπασαν την αιγυπτιακ? γραμμ?, επιφ?ροντα? την τ?λεια καταστροφ? τη?. Στην αρχικ? αυτ? μ?χη φονε?θηκαν ο Ενετ??, αλλ? και ο Αιγ?πτιο? να?αρχο?, εν? διακρ?θηκαν ιδια?τερα τα επτανησιακ? των Ενετ?ν. Στον ?διο χρ?νο, στο κ?ντρο των παρατ?ξεων η μ?χη ?ταν σφοδρ?τερη, ?φθασε μ?λιστα να γ?νεται "εκ του συστ?δην", ?ταν τα πλο?α ?ρχισαν να πλευρ?ζουν. Οι δε δ?ο ναυαρχ?δε?, του Δον Ιω?ννη και του Καπουδ?ν Πασ?, ?φθασαν πολ? κοντ?, β?λλοντα? με τα τηλεβ?λα του?, υπερτερο?σε ?μω? η ισπανικ?, απ? το πυρ τη? οπο?α? φονε?θηκε ο Καπουδ?ν Πασ?? και η ναυαρχ?δα του τελικ? κατελ?φθη. Στη δεξι? ?μω? πτ?ρυγα υπερτερο?σαν τα αλγεριν? πλο?α και, προσπαθ?ντα? να τα περικυκλ?σουν, τα πλο?α του Ντ?ρια αναγκ?σθηκαν ν' ανοιχθο?ν με τα ιστ?α (πανι?) γρ?γορα στο π?λαγο?, απομον?θηκαν ?μω? και κινδ?νεψαν. Τ?τε ?σπευσαν προ? βο?θει? του τα εφεδρικ? πλο?α τη? δε?τερη? γραμμ??, που αν?κοψαν τα αλγεριν? και τα ?τρεψαν σε υποχ?ρηση.

?τσι η ναυμαχ?α αυτ? ?ληξε με πλ?ρη ν?κη των συμμαχικ?ν πλο?ων, εκ των οπο?ων μ?νο 15 βυθ?στηκαν και φονε?θηκαν περ? του? 8.000 εκ των πληρωμ?των του?. Οι απ?λειε? του οθωμανικο? στ?λου ?ταν τερ?στιε?, μ?λι? 40 πλο?α εκ των 273 δι?φυγαν την καταστροφ? ? την αιχμαλωσ?α, υπ? τον Ουλο?τ? Αλ? ? Κιλ?τζ Αλ? Πασ? , (?πω? ?ταν το μετ?πειτα ?νομ? του), στο δε ?μψυχο οι απ?λειε? υπολογ?σθηκαν σε 30.000 νεκρο?? και 15.000 αιχμαλ?του? εκ των οπο?ων 1.500 ?ταν ?λληνε? των ελλαδικ?ν και τουρκικ?ν παραλ?ων, που υπηρετο?σαν στον οθωμανικ? στ?λο και απελευθερ?θηκαν.
Την καταστροφ? του τουρκικο? στ?λου συμπλ?ρωσε νυκτεριν? καταιγ?δα με μεγ?λη τρικυμ?α στη θαλ?σσια περιοχ?, η οπο?α ?πληξε τα τουρκικ? πλο?α που ε?χαν διαφ?γει στα ανοικτ?, εκ των οπο?ων σ?θηκε μ?νο η αλγεριν? ναυαρχ?δα.

Συν?πειε? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η καταστροφ? του τουρκικο? στ?λου αναπτ?ρωσε το ηθικ? των υπ?δουλων λα?ν τη? Βαλκανικ?? και αποτ?λεσε την αφετηρ?α μια? σειρ?? επαναστατικ?ν και συνωμοτικ?ν ενεργει?ν εναντ?ον των Το?ρκων. Οι κιν?σει? αυτ?? ?γιναν με την ελπ?δα τη? βο?θεια? που υπ?σχονταν οι ευρωπα?κ?? δυν?μει? τη? Ιερ?? Συμμαχ?α? (Sacra Liga). Οι βο?θειε? αυτ?? στην πραγματικ?τητα δεν ?λθαν ποτ? ? ?ταν πενιχρ?? και οι επαναστατικ?? προσπ?θειε? δεν ε?χαν επιτυχ?α. Μαρτυρο?ν ?μω? τη ζωτικ?τητα και την ?ντονη εθνικ? συνε?δηση των λα?ν τη? περιοχ?? και κυρ?ω? των Ελλ?νων. Οι προσπ?θειε? αυτ?? ατ?νησαν μετ? την ?κρηξη του Τριακονταετο?? Πολ?μου (1618-1648), οπ?τε και ?λλαξαν οι προτεραι?τητε? τη? πολιτικ?? των δυτικ?ν δυν?μεων. ^[4]

Απ? το 1573 εκδηλ?νονται συστηματικ? πειρατικ?? επιδρομ?? απ? Μαλτ?ζου?, Ναπολιτ?νου?, Ισπανο??, Κορσικανο?? και Γ?λλου? κατ? νηοπομπ?ν τη? Οθωμανικ?? Αυτοκρατορ?α?. Οι Το?ρκοι προσανατολ?ζονται στου? ?λληνε? και αναθ?τουν σε μικρ? ελληνικ? σκ?φη των τουρκοκρατο?μενων περιοχ?ν τη μεταφορ? των εμπορευμ?των του?. Ο αποκλεισμ?? απ? το 1592 και ?στερα ξ?νων πλο?ων απ? τη Μα?ρη Θ?λασσα συν?βαλε στην αν?πτυξη τη? ελληνικ?? ναυτιλ?α?. Τα ελληνικ? πλο?α ?ταν ασφαλ?στερα, δι?τι τα πειρατικ? σκ?φη επ?νδρωναν στην πλειον?τητ? του? ?λληνε?. ^[5]

Λαογραφ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?ταν απαντηθ?κανε

οι δυο χοντρ?? αρμ?δε?

βροντοκοπο?ν οι κανονι??

γ?νεται η μ?ρα ν?χτα

πλ?ρη με πλ?ρη σμ?γουνε

κατ?ρτι με κατ?ρτι

λαμποκοπ?νε τα λαμι? (=τα σπαθι?)

βροντ?νε τα τρομπ?νια (=τα καν?νια)

ποδ?ρια χ?ρια και κορμι?

γιομ?ζουν τα καρ?βια

σκοτ?θη κι ο Αλ? Πασ?? (=ο να?αρχο?)

το ?ξιο παλικ?ρι

κι ο Ρ?γα? τη γαλε?τα του (του Αλ?)

τη σ?ρνει απ? τη πρ?μνη.

Απ?σπασμα απ? δημοτικ? τραγο?δι τη? Π?ργα?

Σημει?σει? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Στη Ναυμαχ?α αυτ? ?λαβε μ?ρο? ω? υπαξιωματικ?? τη? γαλ?ρα? Μαρκ?σα (Marquesa) ο μετ?πειτα δι?σημο? Ισπαν?? συγγραφ?α? Μιγκ?λ ντε Θερβ?ντε? . Αν και ?ρρωστο? με πυρετ? την ημ?ρα εκε?νη, ο Θερβ?ντε? πολ?μησε και πληγ?θηκε τρει? φορ?? απ? σφα?ρα, δ?ο στο στ?θο? και μ?α που του ?φησε μ?νιμη αναπηρ?α στο αριστερ? του χ?ρι. Στο ≪Ταξ?δι στον Παρνασσ?≫ (1614) αναφ?ρει ?τι στη Να?πακτο αχρηστε?τηκε το αριστερ? του χ?ρι ≪προ? δ?ξαν του δεξιο?≫ (υπαινισσ?μενο? την κατοπιν? επιτυχ?α του πρ?του μ?ρου? του Δον Κιχ?τη). Ο Θερβ?ντε? π?ντα ?νοιωθε υπερ?φανο? για τη συμμετοχ? του στη Ναυμαχ?α και π?στευε ?τι ε?χε λ?βει μ?ρο? στην πιο ?νδοξη μ?χη που ε?δαν ? θα δουν οι αι?νε? ^[6] (που ?πω? αποδε?χθηκε ιστορικ? δεν ε?χε ?δικο), εν? συμπλ?ρωνε σε κε?μεν? του γι' αυτ?ν: ≪ Την ημ?ρα εκε?νη διαλ?θηκε σε ολ?κληρο τον κ?σμο η μ?χρι τ?τε υφιστ?μενη πεπο?θηση ?τι οι Το?ρκοι ?ταν στη θ?λασσα α?ττητοι ≫. ^[7] Δυστυχ??, ?μω?, οι τ?τε Ηγεμ?νε? ?ργησαν πολ? να επωφεληθο?ν των ν?ων αυτ?ν δυναμικ?ν, που παρουσ?ασε εκε?νη η ναυμαχ?α, σε αντ?θεση με τη ναυτικ? τ?χνη και βεβα?ω? τη ναυπηγικ?, που ?σπευσαν αμ?σω? να προσαρμοστο?ν επ' αυτ?ν.
• Η Ναυμαχ?α τη? Ναυπ?κτου υπ?ρξε το τ?λο? των κωπ?λατων πολεμικ?ν πλο?ων και η ανατολ? των ιστιοφ?ρων στου? κατ? θ?λασσα αγ?νε?. Μια ιστορικ? διαδρομ? 2.500 ετ?ν και πλ?ον, του κουπιο? , που ε?χε ξεκιν?σει απ? την Αργοναυτικ? εκστρατε?α, ?φθασε στο τ?λο? τη?, για να δ?σει τη σειρ? του στο παν? ω? κ?ριο μ?σο πρ?ωση?, που βεβα?ω? ε?χε ξεκιν?σει εξ αν?γκη? στα εμπορικ? πλο?α, λ?γω των μεγ?λων αποστ?σεων που ?πρεπε να καλ?ψουν, αλλ? που δεν ε?χε δοκιμασθε? για περιορισμ?νε? κατ' ?κταση ναυμαχ?ε?. Σε αυτ?ν την τ?τε σ?γχρονη εξ?λιξη, η ναυτικ? τ?χνη και η ναυπηγικ? προσαρμοζ?μενε?, ?ρχισαν να παρουσι?ζουν τερ?στια ιστιοφ?ρα , για να καταλ?ξουν στα λεγ?μενα Δ?κροτα και Τρ?κροτα , που θα καλ?ψουν αν?γκε? των επ?μενων π?ντε αι?νων, προκειμ?νου και αυτ? να υποκλιθο?ν στη νε?τερη γενι? του ατμο? και του σιδ?ρου . Η ναυμαχ?α αυτ? σ?μανε, επ?ση? ,το τ?λο? των επιδι?ξεων τη? Οθωμανικ?? αυτοκρατορ?α? για μιαν ?ξοδο στον Ατλαντικ?.

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Επιπλ?ον βιβλιογραφ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Τ?κη Παπανικολ?ου, ≪Ωδ? στον Δον Ζου?ν τον Αυστριακ? και το Παρ?πονο του Θερβ?ντε?≫, εκδ?σει? Αντων?ου Ν. Σ?κκουλα Ε.Ε, 2020

Πηγ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Αλεξ?νδρα Κραντον?λλη, ≪Η σημασ?α τη? Ναυμαχ?α? τη? Ναυπ?κτου στην αν?πτυξη τη? Ελληνικ?? εμπορικ?? ναυτιλ?α? , στο: Εθνικ? ?δρυμα Ερευν?ν-Κ?ντρο Βυζαντιν?ν Ερευν?ν, Μν?μη Δ.Α. Ζακυθινο? , μ?ρο? Α?, επιμ. Ν. Γ. Μοσχον??, Σ?μμεικτα τ.9 (1994) σελ. 269-284

Εξωτερικο? σ?νδεσμοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• [1] Η ναυμαχ?α τη? Ναυπ?κτου: Σταυροφορ?α εναντ?ον των Οθωμαν?ν στι? ελληνικ?? θ?λασσε? του 16ου αι?να
• Animated https://www.youtube.com/watch?v=WT8G17HQFpA
• Αναπαρ?σταση Ναυμαχ?α? Ναυπ?κτου https://vimeo.com/140628349
• [2] Δρ Παναγι?τη? Δ. Καγκελ?ρη?: Η Ναυμαχ?α τη? Ναυπ?κτου (7 Οκτωβρ?ου 1571) - Η ελληνικ? συμμετοχ? και ο ρ?λο? τη? Κεφαλονι?? , Η Κεφαλον?τικη Πρ?οδο?, περ?οδο? Γ’, τε?χο? 3, Ιο?λιο?-Σεπτ?μβριο? 2021