한국   대만   중국   일본 
Μηνιγγ?τιδα - Βικιπα?δεια Μετ?βαση στο περιεχ?μενο

Μηνιγγ?τιδα

Απ? τη Βικιπα?δεια, την ελε?θερη εγκυκλοπα?δεια
Μηνιγγ?τιδα
Μ?νιγγε? του κεντρικο? νευρικο? συστ?ματο?: σκληρ?, αραχνοειδ?? και χοριοειδ??.
Ειδικ?τητα νευρολογ?α και λοιμωξιολογ?α
Συμπτ?ματα πονοκ?φαλο? [1] , πυρετ?? [1] , ναυτ?α [1] , φωτοφοβ?α [1] , μηνιγγικ? σ?νδρομο [1] και ?μετο?
Ταξιν?μηση
ICD-10 G00 ? G03
ICD-9 320 ? 322
MedlinePlus 000680
eMedicine med/2613 emerg/309 emerg/390
MeSH D008581
Νεκροψ?α με ενδε?ξει? μηνιγγ?τιδα?.

Μηνιγγ?τιδα αποκαλε?ται η φλεγμον? των προστατευτικ?ν μεμβραν?ν που περιβ?λλουν το κεντρικ? νευρικ? σ?στημα και συνολικ? ε?ναι γνωστ?? ω? μ?νιγγε? . Η μηνιγγ?τιδα προκαλε?ται απ? δι?φορε? αιτ?ε?, περιλαμβανομ?νων των μολυσματικ?ν παραγ?ντων, του τραυματισμο?, καρκ?νου και συγκεκριμ?νων φαρμ?κων. Αν και μερικ?? μορφ?? τη? μηνιγγ?τιδα? ε?ναι ?πιε? και θεραπε?ονται απ? μ?νε? του?, η μηνιγγ?τιδα ε?ναι μια σοβαρ? ασθ?νεια αφο? η φλεγμον? γειτνι?ζει με τον εγκ?φαλο και τη σπονδυλικ? στ?λη , εν? ε?ναι και μεταδοτικ? με τον α?ρα και μπορε? να π?ρει διαστ?σει? επιδημ?α?. Η πιθαν?τητα σοβαρ?? μορφ?? νευρολογικ?? ζημι??, ακ?μα και θαν?του, επιβ?λλει την ?μεση ιατρικ? εξ?ταση και φροντ?δα. Η φλεγμον?δη? μηνιγγ?τιδα, η πιο διαδεδομ?νη μορφ?, θεραπε?εται με αντιβιοτικ? και κατ?λληλη παρακολο?θηση.

Τα πιο κοιν? συμπτ?ματα τη? μηνιγγ?τιδα? ε?ναι η κεφαλαλγ?α και η αυχενικ? δυσκαμψ?α, που συνοδε?ονται απ? πυρετ? , σ?γχυση ? μεταβολ? του επιπ?δου συνε?δηση?, ?μετο , μη ανοχ? σε ?κθεση στο φω? (φωτοφοβ?α) και σε δυνατο?? ?χου? (φωνοφοβ?α). Μερικ?? φορ??, ειδικ? στα μικρ? παιδι?, εμφαν?ζονται μ?νο μη ειδικ? συμπτ?ματα, ?πω? ευερεθιστ?τητα και υπνηλ?α. Ε?ν συνοδε?εται απ? εξ?νθημα, μπορε? να υποδεικν?ει ?να συγκεκριμ?νο α?τιο μηνιγγ?τιδα?, ?πω? ε?ναι, παραδε?γματο? χ?ριν η μηνιγγ?τιδα προκαλο?μενη απ? μηνιγγιτιδ?κοκκο με το χαρακτηριστικ? εξ?νθημα. [2] [3]

Η οσφυονωτια?α παρακ?ντηση (ΟΝΠ) ε?ναι χρ?σιμη για τη δι?γνωση ? τον αποκλεισμ? μηνιγγ?τιδα?. Αυτ? περιλαμβ?νει την εισαγωγ? βελ?να? στο νωτια?ο σωλ?να για τη λ?ψη δε?γματο? εγκεφαλονωτια?ου υγρο? (ΕΝΥ), του υγρο? που περιβ?λλει τον εγκ?φαλο και το νωτια?ο μυελ? . Ακολο?θω? το ΕΝΥ εξετ?ζεται σε κλινικ? εργαστ?ριο. Η συν?θη? αντιμετ?πιση τη? μηνιγγ?τιδα? ε?ναι η ?μεση χορ?γηση αντιμικροβιακ?? και μερικ?? φορ?? αντιικ?? αγωγ??. Σε μερικ?? καταστ?σει? μπορε? να χρησιμοποιηθο?ν κορτικοστεροειδ? για την αποτροπ? επιπλοκ?ν απ? υπερβολικ? φλεγμον?δη αντ?δραση. Η μηνιγγ?τιδα μπορε? να προκαλ?σει σοβαρ?? μακροπρ?θεσμε? επιπτ?σει?, ?πω? κ?φωση , επιληψ?α , υδροκ?φαλο και νοητικ? ?λλειμμα, ιδ?ω? αν δεν αντιμετωπιστε? ?γκαιρα. Κ?ποιε? μορφ?? μηνιγγ?τιδα? (?πω? αυτ?? που προκαλο?νται απ? μηνιγγιτιδ?κοκκο, αιμ?φιλο τη? ινφλου?ντσα? τ?που Β , πνευμονι?κοκκο ? απ? τον ι? τη? παρωτ?τιδα?) μπορο?ν να προληφθο?ν με ανοσοπο?ηση. [2]

Μηχανισμ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι μ?νιγγε? περιλαμβ?νουν τρει? μεμβρ?νε? που, μαζ? με το εγκεφαλονωτια?ο υγρ?, περικλε?ουν και προστατε?ουν τον εγκ?φαλο και το νωτια?ο μυελ? (το κεντρικ? νευρικ? σ?στημα ). Η χοριοειδ?? μ?νιγγα ε?ναι μια λεπτ?, αδιαπ?ραστη μεμβρ?νη, η οπο?α βρ?σκεται σε ?μεση επαφ? με την επιφ?νεια του εγκεφ?λου, ακολουθ?ντα? το ακριβ?? περ?γραμμα των ελ?κων του. Η αραχνοειδ?? μ?νιγγα (που ονομ?στηκε ?τσι λ?γω τη? ομοι?τητα? τη? με ιστ? αρ?χνη?) ε?ναι ?να? χαλαρ?? θ?λακα? π?νω απ? τη χοριοειδ? μ?νιγγα. Ο υπαραχνοειδ?? χ?ρο? διαχωρ?ζει την αραχνοειδ? και τη χοριοειδ? μ?νιγγα και περι?χει το εγκεφαλονωτια?ο υγρ?. Η εξωτερικ? μεμβρ?νη, η σκληρ? μ?νιγγα, ε?ναι μια παχε?α, ανθεκτικ? μεμβρ?νη, που προσφ?εται τ?σο στην αραχνοειδ? μ?νιγγα ?σο και στο κραν?ο.

Στη μικροβιακ? μηνιγγ?τιδα, τα βακτ?ρια φθ?νουν στι? μ?νιγγε? με μ?α απ? τι? δ?ο κ?ριε? οδο??: αιματογεν?? (μ?σω τη? κυκλοφορ?α? του α?ματο?) ? κατ? συν?χεια ιστο? (?μεση επικοινων?α των μην?γγων ε?τε με τη ρινικ? κοιλ?τητα ε?τε με το δ?ρμα). Στην πλειον?τητα των περιπτ?σεων η μηνιγγ?τιδα ακολουθε? την εισβολ? στην κυκλοφορ?α μικροβ?ων που αποικ?ζουν του? βλεννογ?νου? , ?πω? στη ρινικ? κοιλ?τητα . Αυτ? συχν? συμβα?νει ?ταν ?χει προηγηθε? κ?ποια ιογεν?? λο?μωξη που ?χει διαταρ?ξει το φυσιολογικ? βλεννογ?νιο φραγμ?. ?ταν τα μικρ?βια εισ?λθουν στην αιματικ? κυκλοφορ?α, διεισδ?ουν στον υπαραχνοειδ? χ?ρο στα σημε?α που ο αιματοεγκεφαλικ?? φραγμ?? ε?ναι ευ?λωτο?, ?πω? το χοριοειδ?? πλ?γμα. Η μηνιγγ?τιδα λαμβ?νει χ?ρα στο 25% των νεογ?ννητων με λοιμ?ξει? του α?ματο? οφειλ?μενε? σε στρεπτ?κοκκο ομ?δα? Β. Το φαιν?μενο αυτ? ε?ναι λιγ?τερο συχν? σε εν?λικε?. [2] ?μεση μ?λυνση του εγκεφαλονωτια?ου υγρο? μπορε? να συμβε? απ? μ?νιμε? συσκευ??, κατ?γματα του κραν?ου, ? λοιμ?ξει? του ρινοφ?ρυγγα ? των παραρρ?νιων κ?λπων, που ?χουν σχηματ?σει επικοινων?α με τον υπαραχνοειδ? χ?ρο (συρ?γγιο). Περιστασιακ?, μπορε? να αναγνωριστο?ν συγγενε?? διαμαρτι?? τη? σκληρ?? μ?νιγγα?. [2]

Η μεγ?λη? κλ?μακα? φλεγμον? που λαμβ?νει χ?ρα στον υπαραχνοειδ? χ?ρο στη δι?ρκεια μηνιγγ?τιδα?, δεν ε?ναι ?μεσο αποτ?λεσμα τη? μικροβιακ?? λο?μωξη?, αλλ? αποδ?δεται περισσ?τερο στην ανοσιακ? απ?ντηση απ?ναντι στην ε?σοδο τον βακτηρ?ων στο κεντρικ? νευρικ? σ?στημα. ?ταν τα συστατικ? τη? κυτταρικ?? μεμβρ?νη? των μικροβ?ων αναγνωριστο?ν απ? τα ανοσοποιητικ? κ?τταρα του εγκεφ?λου (αστροκ?τταρα και μικρογλο?α), αντιδρο?ν απελευθερ?νοντα? μεγ?λε? ποσ?τητε? κυτοκιν?ν, μεσολαβητ?ν που προσελκ?ουν ?λλα ανοσιακ? κ?τταρα και διεγε?ρουν ?λλου? ιστο?? που συμμετ?χουν στην ανοσιακ? απ?ντηση. Ο αιματεγκεφαλικ?? φραγμ?? γ?νεται πιο διαπερατ?? οδηγ?ντα? σε αγγειογεν?? εγκεφαλικ? ο?δημα (ο?δημα του εγκεφ?λου εξαιτ?α? εξαγγε?ωση? υγρο? απ? τα αγγε?α). Μεγ?λο? αριθμ?? λευκοκυττ?ρων εισ?ρχεται στο εγκεφαλονωτι?ιο υγρ?, προκαλ?ντα? φλεγμον? στι? μ?νιγγε? και οδηγ?ντα? σε δι?μεσο εγκεφαλικ? ο?δημα (ο?δημα λ?γω συγκ?ντρωση? υγρο? μεταξ? των κυττ?ρων). Επιπλ?ον, τα τοιχ?ματα των αγγε?ων φλεγμα?νουν (εγκεφαλικ? αγγει?τιδα) γεγον?? που ?χει ω? αποτ?λεσμα τη μειωμ?νη αιματικ? ρο? και ?ναν τρ?το τ?πο οιδ?ματο?, το κυτταροτοξικ?. Και οι τρει? τ?ποι του εγκεφαλικο? οιδ?ματο? οδηγο?ν σε α?ξηση τη? ενδοκρ?νια? π?εση?. Σε συνδυασμ? με τη χαμηλ? αρτηριακ? π?εση, που συχν? επιπλ?κει οξε?ε? λοιμ?ξει?, ?χει ω? αποτ?λεσμα τη δυσχ?ρεια του α?ματο? να φτ?σει στον εγκ?φαλο και τ?τε τα εγκεφαλικ? κ?τταρα στερο?νται οξυγ?νου και υφ?στανται απ?πτωση (προγραμματισμ?νο κυτταρικ? θ?νατο). [2]

Πιστε?εται ?τι η χρ?ση αντιβιοτικ?ν μπορε? αρχικ? να επιδειν?σει τη διαδικασ?α που περιγρ?φεται πιο π?νω, αυξ?νοντα? την ποσ?τητα των συστατικ?ν τη? μικροβιακ?? κυτταρικ?? μεμβρ?νη? στο ΕΝΥ μ?σω τη? καταστροφ?? των μικροβ?ων. Ειδικ?? θεραπε?ε?, ?πω? η χρ?ση κορτικοστεροειδ?ν, στοχε?ουν στην ελ?ττωση τη? απ?ντηση? του ανοσοποιητικο? συστ?ματο? σε αυτ? το φαιν?μενο. [2] [3]

Σημε?α και συμπτ?ματα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Κλινικ? χαρακτηριστικ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στου? εν?λικε? μια σοβαρ? κεφαλαλγ?α ε?ναι το συνηθ?στερο σ?μπτωμα τη? μηνιγγ?τιδα?, που απαντ?ται στο 90% των περιπτ?σεων μικροβιακ?? μηνιγγ?τιδα?, ακολουθο?μενη απ? αυχενικ? δυσκαμψ?α (αδυναμ?α παθητικ?? κ?μψη? του αυχ?να λ?γω του αυξημ?νου τ?νου των μυ?ν του αυχ?να). [4]

Η κλασσικ? τρι?δα των διαγνωστικ?ν σημε?ων αποτελε?ται απ?:

  • Αυχενικ? δυσκαμψ?α (Εμφαν?ζεται στο 70% των περιπτ?σεων μικροβιακ?? μηνιγγ?τιδα? σε εν?λικε?. [5] )
  • Αιφν?διο υψηλ? πυρετ?
  • Μεταβολ? του επιπ?δου συνε?δηση?.

Παρ' ?λα αυτ? και τα τρ?α αυτ? συμπτ?ματα εμφαν?ζονται μ?νο στο 44-46% ?λων των περιπτ?σεων μικροβιακ?? μηνιγγ?τιδα?. [4] [5] Αν απουσι?ζουν και τα τρ?α αυτ? σημε?α τ?τε η δι?γνωση τη? μηνιγγ?τιδα? ε?ναι ιδιαιτ?ρω? απ?θανη. [5]

?λλα σημε?α που συχν? σχετ?ζονται με μηνιγγ?τιδα περιλαμβ?νουν τη φωτοφοβ?α (μη ανοχ? στο φω?) και τη φωνοφοβ?α (μη ανοχ? στου? δυνατο?? ?χου?). ?λλα σημε?α μηνιγγισμο? περιλαμβ?νουν:

  • Παρουσ?α θετικ?ν σημε?ων Kernig: Το σημε?ο Kernig αξιολογε?ται με τον ασθεν? σε ?πτια θ?ση με το ισχ?ο και το γ?νατο σε γων?α 90 μοιρ?ν. Στον ασθεν? με θετικ? σημε?ο Kernig ο π?νο? περιορ?ζει την παθητικ? ?κταση στην κατ? γ?νυ ?ρθρωση.
  • Παρουσ?α θετικ?ν σημε?ων Brudzinski: Θετικ? σημε?ο Brudzinksi υπ?ρχει ?ταν κ?μψη του αυχ?να προκαλε? ακο?σια κ?μψη γον?των και ισχ?ων.
  • Γρ?γορη οριζ?ντια περιστροφ? του κεφαλιο? (jolt accentuation maneuver): Ζητε?ται απ? τον ασθεν? να περιστρ?ψει γρ?γορα το κεφ?λι του στο οριζ?ντιο επ?πεδο. Αν αυτ?? ο χειρισμ?? δεν επιδειν?νει την κεφαλαλγ?α, η δι?γνωση μηνιγγ?τιδα? ε?ναι απ?θανη. [5] :

Παρ?λο που τα σημε?α Kernig και Brudzinski χρησιμοποιο?νται ευρ?ω? στον ?λεγχο για μηνιγγ?τιδα, η ευαισθησ?α του? ε?ναι περιορισμ?νη. [5] [6] ?χουν ?μω? πολ? καλ? ειδικ?τητα για τη μηνιγγ?τιδα: σπ?νια συναντ?νται σε ?λλε? παθ?σει?. [5]

Τα μικρ? παιδι? συν?θω? δεν παρουσι?ζουν τα προαναφερθ?ντα συμπτ?ματα και μπορε? μ?νο να ε?ναι αν?συχα και να φα?νονται αδι?θετα. [2] Στα βρ?φη ?ω? 6 μην?ν μπορε? να προβ?λλει η πρ?σθια πηγ? (το μαλακ? σημε?ο στην κορυφ? τη? κεφαλ?? των βρεφ?ν). ?λλα χαρακτηριστικ? που μπορε? να διακρ?νουν τη μηνιγγ?τιδα απ? ?λλε? λιγ?τερο σοβαρ?? παθ?σει? σε μικρ? παιδι? ε?ναι ο π?νο? στα κ?τω ?κρα, τα ψυχρ? ?κρα και το μη φυσιολογικ? χρ?μα του δ?ρματο?. [7] Τα συμπτ?ματα στα πολ? μικρ? βρ?φη και νεογ?ννητα ε?ναι ?τυπα. Για αυτ? κ?θε παιδ? αυτ?? τη? ηλικ?α? με πυρετ?, πρ?πει οπωσδ?ποτε να επισκ?πτεται τον παιδ?ατρ? του.

Η μηνιγγ?τιδα που προκαλε?ται απ? το μικρ?βιο Να?σσ?ρια τη? μηνιγγ?τιδα? ( Naisseria meningitidis ), γνωστ? και ω? μηνιγγιτιδοκοκκικ? μηνιγγ?τιδα μπορε? να διαφοροποιηθε? απ? τη μηνιγγ?τιδα που οφε?λεται σε ?λλα α?τια, απ? ?να πετεχει?δε? εξ?νθημα που εξαπλ?νεται ταχ?ω? και το οπο?ο μπορε? να προηγε?ται απ? τα υπ?λοιπα συμπτ?ματα. [7] Το εξ?νθημα συν?σταται σε πολυ?ριθμα, μικρ? και ακαν?νιστα, σημ?δια (πετ?χειε?) στον κορμ?, στα κ?τω ?κρα, στου? βλεννογ?νου? , στον επιπεφυκ?τα και (περιστασιακ?) στι? παλ?με? και τα π?λματα. Το εξ?νθημα, τυπικ?, δεν εγκαταλε?πει εντ?πωμα, δηλαδ? η ερυθρ?τητα δεν εξαφαν?ζεται ?ταν ασκε?ται π?εση με το δ?χτυλο ? με ?να κομμ?τι γυαλ?. Παρ?λο που το εξ?νθημα δεν ε?ναι απαρα?τητα παρ?ν στην μηνιγγιτιδοκοκκικ? μηνιγγ?τιδα, ε?ναι ?μω? σχετικ? ειδικ? για τη ν?σο, αν και εξ?νθημα μπορε? να παρατηρηθε? και σε μηνιγγ?τιδα απ? ?λλα μικρ?βια. [2] Κ?ποια στοιχε?α που μπορο?ν να υποδε?ξουν το α?τιο τη? μηνιγγ?τιδα? ε?ναι τα δερματικ? σημε?α τη? ν?σου χειρ?ν-ποδ?ν-στ?ματο? και του ?ρπητα των γεννητικ?ν οργ?νων , που σχετ?ζονται με δι?φορε? μορφ?? ιογενο?? μηνιγγ?τιδα?. [8]

Πρ?ιμε? επιπλοκ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?τομα με μηνιγγ?τιδα ε?ναι δυνατ?ν να αναπτ?ξουν επιπρ?σθετα προβλ?ματα στα αρχικ? στ?δια τη? ν?σου. Αυτ? μπορε? να απαιτο?ν ειδικ? αντιμετ?πιση και μερικ?? φορ?? υποδηλ?νουν σοβαρ? ν?σο ? χειρ?τερη πρ?γνωση.

  1. Η λο?μωξη μπορε? να πυροδοτ?σει σ?ψη , ?να σ?νδρομο συστηματικ?? φλεγμον?δου? αντ?δραση?, με χαμηλ? αρτηριακ? π?εση, ταχυκαρδ?α, ταχ?πνοια και υψηλ? ? αφ?σικα χαμηλ? θερμοκρασ?α. Πολ? χαμηλ? αρτηριακ? π?εση ε?ναι δυνατ?ν να εμφανιστε? νωρ??, ιδια?τερα ?λλα ?χι αποκλειστικ?, στην μηνιγγιτιδοκοκκικ? ν?σο. Αυτ? μπορε? να οδηγ?σει σε ανεπαρκ? αιμ?τωση των υπ?λοιπων οργ?νων. [2]
  2. Η δι?χυτη ενδαγγειακ? π?ξη (ΔΕΠ), δηλαδ? η υπ?ρμετρη ενεργοπο?ηση τη? π?ξη?, μπορε? να προκαλ?σει τ?σο απ?φραξη τη? αιματικ?? ρο?? προ? τα δι?φορα ?ργανα ?σο και παρ?δοξη α?ξηση του κινδ?νου για αιμορραγ?ε?. Στην μηνιγγιτιδοκοκκικ? ν?σο μπορε? να εμφανιστε? γ?γγραινα των ?κρων.. [2] Σοβαρ?? μηνιγγιτιδοκοκκικ?? και πνευμονιοκοκκικ?? λοιμ?ξει? μπορε? να ?χουν ω? αποτ?λεσμα επινεφριδιακ? αιμορραγ?α, η οπο?α οδηγε? στο σ?νδρομο Waterhouse-Friderichsen, συχν? θανατηφ?ρο. [9]
  3. Μια ?λλη επιπλοκ? ε?ναι το εγκεφαλικ? ο?δημα με αυξημ?νη ενδοκρ?νια π?εση, το οπο?ο μπορε? να προκαλ?σει εγκολεασμ? του εγκεφ?λου. Αυτ? μπορε? να γ?νει αντιληπτ? απ? τη σταδιακ? ελ?ττωση του επιπ?δου συνε?δηση?, απουσ?α του αντανακλαστικο? τη? κ?ρη? στο φω? και δυσκαμψ?α. [3] Η φλεγμον? του εγκεφαλικο? ιστο? ε?ναι επ?ση? δυνατ?ν να παρακωλ?σει την κυκλοφορ?α του εγκεφαλονωτια?ου υγρο? (ΕΝΥ) γ?ρω απ? τον εγκ?φαλο ( υδροκ?φαλο ). [3]
  4. Επιληπτικ?? κρ?σει? μπορε? να εμφανιστο?ν για δι?φορου? λ?γου?. Στα παιδι? οι κρ?σει? ε?ναι συχν?? απ? τα αρχικ? στ?δια τη? μηνιγγ?τιδα? (30% των περιπτ?σεων) και δεν υποδηλ?νουν απαρα?τητα κ?ποια υποκε?μενη αιτ?α. [10] Οι επιληπτικ?? κρ?σει? μπορε? να ε?ναι αποτ?λεσμα αυξημ?νη? π?εση?, αλλ? και φλεγμονωδ?ν εστι?ν στον εγκ?φαλο. [3] Οι εστιακ?? επιληψ?ε? (οι επιληψ?ε? που αφορο?ν ?να μ?νο μ?λο? ? σημε?ο του σ?ματο?), οι εμμ?νουσε? κρ?σει?, οι επιληψ?ε? ?ψιμη? ?ναρξη? και αυτ?? που δεν ελ?γχονται ε?κολα με τη φαρμακευτικ? αγωγ? ε?ναι δε?κτε? φτωχ?τερη? μακροπρ?θεσμη? πρ?γνωση?. [2]
  5. Οι φλεγμον? των μην?γγων μπορε? να προκαλ?σει ανωμαλ?ε? των κρανιακ?ν νε?ρων , μια? ομ?δα? νε?ρων που αναδ?ονται απ? το στ?λεχο? του εγκεφ?λου και που νευρ?νουν την περιοχ? του κραν?ου και του αυχ?να, εν? μεταξ? ?λλων ελ?γχουν τι? οφθαλμικ?? κιν?σει?, του? προσωπικο?? μυ? και την ακο?. [2] [5]
  6. Προβλ?ματα ?ραση? και απ?λεια ακο?? μπορε? να παραμε?νουν μετ? απ? ?να επεισ?διο μηνιγγ?τιδα?. [2]
  7. Η φλεγμον? του εγκεφ?λου (εγκεφαλ?τιδα) και των αιμοφ?ρων αγγε?ων (εγκεφαλικ? αγγει?τιδα), ?πω? και ο σχηματισμ?? θρ?μβων στι? φλ?βε? (θρ?μβωση των φλεβ?δων κ?λπων του εγκεφ?λου), ?χουν ω? αποτ?λεσμα αδυναμ?α, απ?λεια των αισθ?σεων, αν?μαλη κινητικ?τητα ? λειτουργικ?τητα του μ?ρου? του σ?ματο? που εξυπηρετε?τε απ? τι? προσβεβλημ?νε? περιοχ?? του εγκεφ?λου. [2]

[3]

Α?τια [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η μηνιγγ?τιδα συν?θω? προκαλε?ται απ? λο?μωξη απ? ιο?? ? μικροοργανισμο?? . Οι περισσ?τερε? περιπτ?σει? οφε?λονται σε ιογεν? λο?μωξη, [5] με τα βακτ?ρια , του? μ?κητε? και τα παρ?σιτα να αποτελο?ν τα επ?μενα πιο συχν? α?τια. [11] Μπορε? επ?ση? να ε?ναι αποτ?λεσμα μη λοιμωδ?ν αιτ?ων. [11]

Βακτηριακ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τα ε?δη των βακτηρ?ων που προκαλο?ν μικροβιακ? μηνιγγ?τιδα ποικ?λουν αν?λογα με την ηλικιακ? ομ?δα. Στα πρ?ωρα νεογν? και τα βρ?φη μ?χρι 3 μην?ν, τα πιο κοιν? α?τια ε?ναι ο στρεπτ?κοκκο? τη? ομ?δα? Β ( Streptococcus group B ? Streptococcus agalactiae ), υπ?τυπο? ΙΙΙ, που αποικ?ζει φυσιολογικ? τον κ?λπο και ε?ναι α?τιο μηνιγγ?τιδα? κυρ?ω? την πρ?τη εβδομ?δα τη? ζω??, και το κολοβακτηρ?διο ( Escherichia coli ) που αποικ?ζει φυσιολογικ? το γαστρεντερικ? σωλ?να . Η λιστ?ρια ( Listeria monocytogenes ), ορ?τυπο? IVb, μπορε? να προσβ?λλει τα νεογ?ννητα και εμφαν?ζεται σε επιδημ?ε? . Τα μεγαλ?τερα παιδι? προσβ?λλονται συχν?τερα απ? τη να?σσ?ρια τη? μηνιγγ?τιδα? ? μηνιγγιτιδ?κοκκο ( Naisseria meningitidis ), απ? τον στρεπτ?κοκκο τη? πνευμον?α? ? πνευμονι?κοκκο ( Streptococcus pneunoniae ), ορ?τυπου? 6, 9, 14, 18 και 23, και εκε?να κ?τω των 5 ετ?ν απ? αιμ?φιλο τη? ινφλου?ντσα? ( Haemophilous influenzae ) τ?που Β (συμβα?νει σε χ?ρε? που δεν ?χει καθιερωθε? εμβολιασμ?? ). [2] [10] Στου? εν?λικε?, ο μηνιγγιτιδ?κοκκο? και ο πνευμονι?κοκκο? μαζ? προκαλο?ν το 80% ?λων των περιπτ?σεων μικροβιακ?? μηνιγγ?τιδα?, με αυξημ?νη επ?πτωση τη? λιστ?ρια? στου? εν?λικε? ?νω των 50 ετ?ν. [10] [3] Μετ? την καθι?ρωση του αντιπνευμονιοκοκκικο? εμβολιασμο? η επ?πτωση τη? πνευμονιοκοκκικ?? μηνιγγ?τιδα? ελαττ?θηκε. [12]

Πρ?σφατο τρα?μα στο κραν?ο , δ?νει τη δυνατ?τητα στα βακτ?ρια τη? ρινικ?? κοιλ?τητα? να εισ?λθουν στο μηνιγγικ? χ?ρο. Παρομο?ω?, ?τομα που φ?ρουν κοιλιοπεριτονα?κ? παρ?καμψη, κοιλιοστομ?α ? υποδ?ρια δεξαμεν? Ommaya βρ?σκονται σε αυξημ?νο κ?νδυνο λο?μωξη? απ? αυτ?? τι? συσκευ??. Σε αυτ?? τι? περιπτ?σει?, πιο πιθαν? ε?ναι η λο?μωξη απ? σταφυλ?κοκκο , καθ?? και απ? ψευδομον?δα ( Pseudomonas aeruginosa ) και ?λλου? αρνητικο?? κατ? gram β?κιλου?. [10] Τα ?δια παθογ?να ε?ναι επ?ση? συχν? α?τια μηνιγγ?τιδα? σε ανοσοκατεσταλμ?να ?τομα. [2] Σε ?να μικρ? ποσοστ? ατ?μων, μια λο?μωξη στην περιοχ? τη? κεφαλ?? και του τραχ?λου, ?πω? η μ?ση ωτ?τιδα ? η μαστοειδ?τιδα, μπορε? να προκαλ?σουν μηνιγγ?τιδα. [10] Οι αποδ?κτε? κοχλιακο? εμφυτε?ματο? λ?γω απ?λεια? ακο?? βρ?σκονται σε αυξημ?νο κ?νδυνο πνευμονιοκοκκικ?? μηνιγγ?τιδα?. [13]

Η φυματι?δη? μηνιγγ?τιδα, που οφε?λεται σε λο?μωξη απ? το μυκοβακτηρ?διο τη? φυματ?ωση? ( Mycobacterium tuberculosis ) ε?ναι πιο συχν? σε περιοχ?? που ενδημε? η φυματ?ωση, αλλ? επ?ση? αν?κυψε σε ασθενε?? με ν?σο του ανοσοποιητικο?, ?πω? το AIDS . [14]

Υποτροπι?ζουσα μικροβιακ? μηνιγγ?τιδα μπορε? να προκληθε? απ? υφιστ?μενε? ανατομικ?? ανωμαλ?ε?, συγγενε?? ? επ?κτητε?, ? απ? διαταραχ?? του ανοσοποιητικο? συστ?ματο? . [15] Οι ανατομικ?? ανωμαλ?ε? επιτρ?πουν την επικοινων?α αν?μεσα στο εξωτερικ? περιβ?λλον και το νευρικ? σ?στημα . Το πιο συχν? α?τιο υποτροπι?ζουσα? μηνιγγ?τιδα? ε?ναι τα κατ?γματα του κραν?ου, [15] και ειδικ? εκε?να που αφορο?ν τη β?ση του κραν?ου ? επεκτε?νονται διαμ?σου των παραρρ?νιων κ?λπων και του οστ?ινου λαβ?ρινθου (λιθοειδ??). [15] Μια αναδρομικ? μελ?τη 363 αναφερ?μενων περιπτ?σεων υποτροπι?ζουσα? μηνιγγ?τιδα?, ?δειξε ?τι το 59% οφειλ?ταν σε τ?τοιε? ανατομικ?? ανωμαλ?ε?, το 36% σε ανοσοανεπ?ρκειε? (?πω? ανεπ?ρκεια συμπληρ?ματο?, που προδιαθ?τει ειδικ? για υποτροπι?ζουσα μικροβιακ? μηνιγγ?τιδα) και το 5% σε εμμ?νουσε? λοιμ?ξει? σε περιοχ?? παρακε?μενε? στι? μ?νιγγε?. [15]

?σηπτη [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο ?ρο? ?σηπτη μηνιγγ?τιδα αναφ?ρεται α?ριστα σε ?λε? τι? περιπτ?σει? μηνιγγ?τιδα? που δεν μπορε? να αποδειχθε? μικροβιακ? λο?μωξη . Αυτ? συν?θω? οφε?λεται σε ιο?? , αλλ? μπορε? και να οφε?λεται σε μικροβιακ? λο?μωξη που ?χει ?δη μερικ?? αντιμετωπιστε?, με εξ?λειψη των μικροβ?ων απ? τι? μ?νιγγε?, ? σε λο?μωξη σε παρακε?μενη στι? μ?νιγγε? περιοχ?. ?σηπτη μηνιγγ?τιδα μπορε? να προκαλ?σει και η ενδοκαρδ?τιδα (λο?μωξη των καρδιακ?ν βαλβ?δων) με τη διασπορ? μικροβιακο? υλικο? μ?σα στην κυκλοφορ?α. Επ?ση?, η σπειροχα?τη, ?να γ?νο? βακτηρ?ων που περιλαμβ?νει την ωχρ? σπειροχα?τη ( Treponema pallidum ) (α?τιο τη? σ?φιλη? ) και η Μπορ?λλια ( Borrelia burgdorferi ) (α?τιο τη? ν?σου του Lime) μπορο?ν να προκαλ?σουν ?σηπτη μηνιγγ?τιδα. Με μηνιγγ?τιδα μπορε? ακ?μη να επιπλακε? η εγκεφαλικ? ελονοσ?α . Μυκητιασικ? μηνιγγ?τιδα π.χ. οφειλ?μενη σε κρυπτ?κοκκο ( Cryptococcus neoformans ) ε?ναι τυπικ? σε ασθενε?? με ανεπ?ρκεια του ανοσοποιητικο?, ?πω? στο AIDS . Η αμοιβαδικ? μηνιγγ?τιδα που οφε?λεται σε λο?μωξη απ? αμοιβ?δα , ?πω? η Naegleria fowleri , μεταδ?δεται απ? πηγ?? γλυκο? νερο?. [11]

Ιογεν?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στου? ιο?? που μπορο?ν να προκαλ?σουν μηνιγγ?τιδα, περιλαμβ?νονται οι εντερο?ο?, οι ιο? του απλο? ?ρπητα τ?που 2 (και λιγ?τερο συχν? τ?που 1), ο ι?? τη? ανεμευλογι?? - ?ρπητα ζωστ?ρα , ο ι?? τη? παρωτ?τιδα?, ο HIV και ο ι?? τη? λεμφοκυτταρικ?? χοριομηνιγγ?τιδα?. [8]

Παρασιτικ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Παρασιτικ? α?τιο πιθανολογε?ται ?ταν υπ?ρχει επικρ?τηση των εωσιν?φιλων στο εγκεφαλονωτια?ο υγρ? (ΕΝΥ). Τα πιο κοιν? παρ?σιτα που εμπλ?κονται, ε?ναι ο Angiostrongylus cantonensis και το Gnathostoma spinigerum . Η φυματ?ωση , η σ?φιλη , η κρυπτοκοκκ?αση και κοκκιδιοδομ?κωση ε?ναι σπ?νια α?τια ηωσινοφιλικ?? μηνιγγ?τιδα? και πρ?πει να λαμβ?νονται υπ' ?ψιν. [16] [17] [18]

Μη λοιμ?δη? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Μηνιγγ?τιδα μπορε? να προκληθε? και απ? ποικιλ?α μη λοιμωδ?ν παραγ?ντων, ?πω? επιν?μηση καρκ?νου στι? μ?νιγγε? (καρκινωματ?δη? ? νεοπλασματικ? μηνιγγ?τιδα) [19] και απ? συγκεκριμ?να φ?ρμακα (κυρ?ω? μη στεροειδ? αντιφλεγμον?δη, αντιβιοτικ? , και ενδοφλ?βιε? ανοσοσφαιρ?νε?). [20] Ε?ναι δυνατ?ν επ?ση? να προκληθε? απ? δι?φορε? φλεμον?δη? καταστ?σει?, ?πω? η σαρκοε?δωση (η οπο?α τ?τε αποκαλε?ται νευροσαρκοε?δωση), νοσ?ματα του συνδετικο? ιστο?, ?πω? ο συστηματικ?? ερυθηματ?δη? λ?κο? , και κ?ποιε? αγγει?τιδε? (φλεγμον?δη? κατ?σταση του τοιχ?ματο? των αγγε?ων), ?πω? η ν?σο? του Behcet. [11] Οι επιδερμοειδε?? και οι δερμοειδ?? κ?στει? μπορε? να προκαλ?σουν μηνιγγ?τιδα με αποβολ? ερεθιστικο? υγρο? στον υπαραχνοειδ? χ?ρο . [11] [15] Η μηνιγγ?τιδα Mollaret ε?ναι ?να σ?νδρομο επαναλαμβαν?μενων επεισοδ?ων ?σηπτη? μηνιγγ?τιδα?, που πιστε?εται ?τι προκαλε?ται απ? τον ι? του απλο? ?ρπητα τ?που 2. Σπ?νια, μηνιγγ?τιδα μπορε? να προκαλ?σει η ημικραν?α , ?μω? αυτ? η δι?γνωση τ?θεται μ?νο εφ?σον ?χουν αποκλεισθε? ?λλα πιθαν? α?τια. [11]

Δι?γνωση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Εργαστηριακ?? εξετ?σει? και απεικ?νιση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?ταν υπ?ρχει υποψ?α μηνιγγ?τιδα γ?νεται ?λεγχο? στο α?μα για ανε?ρεση δεικτ?ν φλεγμον??, π.χ. C-αντιδρ?σα πρωτε?νη (CRP), και γενικ? α?ματο?, ?πω? και αιμοκαλλι?ργειε?. [10] [21]

Η πιο σημαντικ? εξ?ταση για τη δι?γνωση ? τον αποκλεισμ? μηνιγγ?τιδα? ε?ναι η αν?λυση του εγκεφαλονωτια?ου υγρο? (ΕΝΥ) με οσσφυονωτι?ια παρακ?ντηση (ΟΝΠ). [22] Παρ' ?λα αυτ?, η οσφυονωτι?ια παρακ?ντηση αντεδε?κνυται σε ασθενε?? με μ?ζα στον εγκ?φαλο (?γκο ? απ?στημα) ? ?ταν ε?ναι αυξημ?νη η ενδοκρ?νια π?εση (ΕΚΠ), επειδ? εν?χει τον κ?νδυνο εγκολεασμο? του εγκεφ?λου. Αν ο ασθενε?? βρ?σκεται σε αυξημ?νο κ?νδυνο για αυτ?? τι? καταστ?σει? (πρ?σφατη κρανιοεγκεφαλικ? κ?κωση, γνωστ? διαταραχ? του ανοσοποιητικο? συστ?ματο?, παρουσι?ζει εστιακ? νευρολογικ? σημειολογ?α, ? κλινικ? σημε?α αυξημ?νη? ενδοκρ?νια? π?εση?), πριν την οσφυονωτια?α παρακ?ντηση διεξ?γεται αξονικ? τομογραφ?α (CT) ? μαγνητικ? τομογραφ?α (MRI). [10] [21] [23] Αυτ? εφαρμ?ζεται περ?που στο 45% ?λων των εν?λικων ασθεν?ν. [3] Αν προηγηθο?ν η αξονικ? ? η μαγνητικ? τομογραφ?α, ? αν η οσφυονωτια?α παρακ?ντηση αποδειχτε? δ?σκολη, η εμπειρικ? αντιβιοτικ? θεραπε?α σ?μφωνα με τι? επ?σημε? κατευθυντ?ριε? οδηγ?ε? πρ?πει να ξεκιν? ?μεσα για να αποφευχθε? καθυστ?ρηση στην ?ναρξη τη? αντιμετ?πιση?. [10] especially if this may be longer than 30 minutes. [21] [23] Συχν? η αξονικ? και η μαγνητικ? γ?νονται σε οψιμ?τερο στ?διο για την εκτ?μηση επιπλοκ?ν τη? μηνιγγ?τιδα?. [2]

Σε σοβαρ?? περιπτ?σει? μηνιγγ?τιδα? ε?ναι σημαντικ? η παρακολο?θηση των ηλεκτρολυτ?ν του α?ματο?. Για παρ?δειγμα συχν? ηλεκτρολυτικ? διαταραχ? στη μηνιγγ?τιδα ε?ναι η υπονατριαιμ?α, η οπο?α οφε?λεται σε ?να συνδυασμ? παραγ?ντων που περιλαμβ?νουν αφυδ?τωση, απρ?σφορη ?κκριση αντιδιουρητικ?? ορμ?νη? (SIADH) ? πολ? επιθετικ? χορ?γηση ενδοφλ?βιων υγρ?ν. [3] [24]

Οσφυονωτια?α παρακ?ντηση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η οσφυονωτι?ια παρακ?ντηση διεξ?γεται τοποθετ?ντα? τον ασθεν? συν?θω? ξαπλωμ?νο στο πλ?ι, εφαρμ?ζοντα? τοπικ? αναισθησ?α και εισ?γοντα? μ?α βελ?να στον υποσκληρ?διο χ?ρο για τη συλλογ? εγκεφαλονωτια?ου υγρο?. Αφο? επιτευχθε? αυτ? μετρ?ται η π?εση δι?νοιξη? του ΕΝΥ με ?να μαν?μετρο. Η π?εση αυτ? φυσιολογικ? κυμα?νεται μεταξ? 6 και 18 cm H 2 O. [22] Στη μικροβιακ? μηνιγγ?τιδα η π?εση του ΕΝΥ ε?ναι συν?θω? αυξημ?νη. [10] [21] Η μακροσκοπικ? εμφ?νιση του υγρο? μπορε? να δ?σει πληροφορ?ε? για τη φ?ση τη? λο?μωξη? : θολερ?τητα υποδεικν?ει υψηλ? επ?πεδα πρωτε?ν?ν , λευκ? και ερυθρ? αιμοσφα?ρια ?/και βακτ?ρια, και γι'αυτ? μπορε? να υποδηλ?νει μικροβιακ? μηνιγγ?τιδα. [10]

Το δε?γμα του ΕΝΥ εξετ?ζεται για την παρουσ?α και τον τ?πο των λευκ?ν αιμοσφαιρ?ων, ερυθρ?ν αιμοσφαιρ?ων, επ?πεδα πρωτε?ν?ν και γλυκ?ζη?. [10] Η χρ?ση κατ? Gram να αναδε?ξει μικρ?βια σε μικροβιακ? μηνιγγ?τιδα, η απουσ?α του? ?μω? δεν τη αποκλε?ει καθ?? αυτ? ανευρ?σκονται μ?νο στο 60% των περιπτ?σεων. Το ποσοστ? αυτ? μει?νεται περαιτ?ρω κατ? 20% αν χορηγηθο?ν αντιβιοτικ? πριν τη λ?ψη του δε?γματο? και η χρ?ση κατ? Gram ε?ναι επ?ση? λιγ?τερο αξι?πιστη σε συγκεκριμ?νε? λοιμ?ξει?, ?πω? η λιστερ?ωση. Η καλλι?ργεια του δε?γματο? ε?ναι πιο ευα?σθητη (αναγνωρ?ζει τον μικροοργανισμ? στο 70-85% των περιπτ?σεων), αλλ? χρει?ζονται μ?χρι και 48 ?ρε? για τη λ?ψη αποτελεσμ?των. [10] Ο τ?πο? των λευκοκυττ?ρων που επικρατο?ν υποδεικν?ει αν η μηνιγγ?τιδα ε?ναι μικροβιακ? (συν?θω? πολυμορφοπυρηνικ?? τ?πο?) ? ιογεν?? (συν?θω? λεμφοκυτταρικ?? τ?πο?), [10] παρ?λο που στα αρχικ? στ?δια τη? ν?σου δεν ε?ναι π?ντα αξι?πιστο? δε?κτη?. Λιγ?τερο συχν?, επικρ?τηση των ηωσιν?φιλων υποδεικν?ει παρασιτικ? ? μυκητιασικ? αιτιολογ?α, μεταξ? ?λλων. [17]

Η συγκ?ντρωση τη? γλυκ?ζη? στο ΕΝΥ ε?ναι φυσιολογικ? π?νω απ? 40% απ? αυτ?ν στο α?μα. Στη μικροβιακ? μηνιγγ?τιδα ε?ναι σταθερ? ελαττωμ?νη. Γι'αυτ? χρησιμοποιε?ται ο λ?γο? τη? συγκ?ντρωση? τη? γλυκ?ζη? στο ΕΝΥ προ? την τιμ? αυτ?? στο α?μα. ?να? λ?γο? <0.4 ε?ναι ενδεικτικ?? μικροβιακ?? αιτιολογ?α? τη? μηνιγγ?τιδα?. [22] Στα νεογ?ννητα, β?βαια, που η φυσιολογικ? τιμ? τη? γλυκ?ζη? στο ΕΝΥ ε?ναι υψηλ?τερη, παθολογικ?? θεωρε?ται λ?γο? <0,6. [10] Αυξημ?να επ?πεδα γαλακτικο? στο ΕΝΥ δε?χνουν μεγαλ?τερη πιθαν?τητα μικροβιακ?? μηνιγγ?τιδα?, ?πω? και οι αυξημ?νε? τιμ?? των λευκ?ν αιμοσφαιρ?ων. [22]

Δι?φορε? πιο εξειδικευμ?νε? εξετ?σει? μπορε? να χρησιμοποιηθο?ν για τη δι?κριση μεταξ? των δι?φορων μορφ?ν μηνιγγ?τιδα?. Η εξ?ταση συγκ?λληση? με λ?τεξ (latex agglutination, LA) μπορε? να ε?ναι θετικ? σε μηνιγγ?τιδα απ? πνευμονι?κοκκο ( Streptococcus pneumoniae ), μηνιγγιτιδ?κοκκο ( Naisseria meningitidis ), κολοβακτηρ?διο ( Escherichia coli ) και στρεπτ?κοκκο ομ?δα? Β ( Streptococcus agalactiae ). Η χρ?ση τη? ω? ρουτ?να αποθαρρ?νεται μια? και σπ?νια οδηγε? σε τροποπο?ηση τη? θεραπε?α?, μπορε? ?μω? να χρησιμε?σει ?ταν οι ?λλε? μ?θοδοι δεν ε?ναι διαγνωστικ??. Παρομο?ω?, η δοκιμασ?α λ?σεω? του αμοιβαδοκυττ?ρου (Limulus amebocyte lysate test) μπορε? να ε?ναι θετικ? σε μηνιγγ?τιδα απ? gram αρνητικ? βακτ?ρια, αλλ? η χρ?ση τη? ε?ναι περιορισμ?νη, εκτ?? αν οι υπ?λοιπε? εξετ?σει? δε βοηθο?ν. [10] Η αλυσιδωτ? αντ?δραση πολυμερ?ση? (Polymerase chain reaction, PCR) ε?ναι μια μ?θοδο? που χρησιμοποιε?ται για να πολλαπλασι?σει μικρ?? ποσ?τητε? DNA , προκειμ?νου να διαπιστ?σει την παρουσ?α βακτηριακο? ? ιικο? γενετικο? υλικο? στο εγκεφαλονωτια?ο υγρ?. Αποτελε? μια εξ?ταση υψηλ?? ειδικ?τητα? και ευαισθησ?α? μια? και απαιτο?νται μ?νο ?χνη του DNA του λοιμ?δου? παρ?γοντα. Μπορε? να προσδιορ?σει το μικροβιακ? παρ?γοντα στη μικροβιακ? μηνιγγ?τιδα και να συνεισφ?ρει στη δι?κριση των δι?φορων αιτ?ων ιογενο?? μηνιγγ?τιδα? (εντερο?ο?, απλ?? ?ρπη? τ?που 2 και παρωτ?τιδα στου? μη ανοσοποιημ?νου?). [8] Ορολογικ?? εξετ?σει? (αν?χνευση αντισωμ?των κατ? του ιο?) μπορε? να συνεισφ?ρουν στη δι?γνωση τη? ιογενο?? μηνιγγ?τιδα?. [8] Αν πιθανολογε?ται φυματι?δη? μηνιγγ?τιδα, το δε?γμα αποστ?λλεται για χρ?ση Ziehl-Neelsen, που ?χει χαμηλ? ευαισθησ?α, και καλλι?ργεια για μυκοβακτηρ?διο, που ?μω? απαιτε? μεγ?λο χρονικ? δι?στημα. Η PCR σε αυτ?? τι? περιπτ?σει? χρησιμοποιε?ται ?λο και περισσ?τερο. [14] Η δι?γνωση τη? κρυπτοκοκκικ?? μηνιγγ?τιδα? μπορε? να γ?νει με τη χαμηλο? κ?στου? χρ?ση του ΕΝΥ με σινικ? μελ?νη, ?μω? ο ?λεγχο? για κρυπτοκοκκικ? αντιγ?να στο α?μα ? στο ΕΝΥ ε?ναι πιο ευα?σθητο?, ειδικ? σε ?τομα που π?σχουν απ? AIDS. [25] [26] [27]

Διαγνωστικ? και θεραπευτικ? πρ?κληση αποτελε? η μερικ?? αντιμετωπισθε?σα μηνιγγ?τιδα, ?που υπ?ρχουν μηνιγγικ? συμπτ?ματα μετ? απ? λ?ψη αντιβιοτικ?ν (π.χ. για πιθαν? ιγμορ?τιδα). ?ταν συμβα?νει αυτ?, τα ευρ?ματα απ? το ΕΝΥ μοι?ζουν με αυτ? τη? ιογενο?? μηνιγγ?τιδα?, αλλ? η αντιβιοτικ? θεραπε?α θα πρ?πει αν συνεχιστε? μ?χρι να υπ?ρχει ξεκ?θαρη απ?δειξη ιογενο?? αιτ?ου (π.χ. θετικ? PCR για εντερο??). [8]

Μεταθαν?τια [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η μηνιγγ?τιδα μπορε? να διαγνωσθε? και μετ? την επ?λευση του θαν?του. Τα ευρ?ματα τ?τε περιλαμβ?νουν δι?χυτη φλεγμον? τη? χοριοειδο?? και τη? αραχνοειδο?? μ?νιγγα? που περιβ?λλουν τον εγκ?φαλο και το νωτια?ο μυελ? . Ουδετερ?φιλα πολυμορφοπ?ρηνα συν?θω? μεταναστε?ουν στο ΕΝΥ και την κ?τω επιφ?νεια του εγκεφ?λου, ?που μαζ? με τα κρανιακ? νε?ρα και το νωτια?ο μυελ? μπορε? να περιβ?λλονται απ? π?ο -?πω? και τα μηνιγγικ? αγγε?α. [28]

Πρ?ληψη [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Για μερικ? α?τια μηνιγγ?τιδα? παρ?χεται μακροπρ?θεσμη προφ?λαξη με τον εμβολιασμ? ? ?μεση με τα αντιβιοτικ?.

Απ? το 1980, πολλ?? χ?ρε?, ?χουν συμπεριλ?βει την ανοσοπο?ηση κατ? του αιμ?φιλου τη? ινφλου?ντσα? ( Haemophilus influenzae ) στα προγρ?μματα παιδικο? εμβολιασμο? ρουτ?να?. Αυτ? πρακτικ? εξ?λειψε αυτ? το παθογ?νο ω? α?τιο μηνιγγ?τιδα? στα μικρ? παιδι? σε αυτ?? τι? χ?ρε?. Στι? χ?ρε? ?μω? που η επ?πτωση τη? ν?σου ε?ναι υψηλ?τερη, ο εμβολιασμ?? παραμ?νει πολ? ακριβ??. [29] [30] Επ?ση?, η ανοσοπο?ηση για την παρωτ?τιδα οδ?γησε σε δραματικ? πτ?ση των κρουσμ?των παρωτιτιδικ?? μηνιγγ?τιδα?, η οπο?α πριν την καθι?ρωση του εμβολιασμο? αφορο?σε το 15% ?λων των περιστατικ?ν παρωτ?τιδα?. [8]

Αντιμηνιγγιτιδοκοκκικ? εμβ?λιο υπ?ρχει κατ? των ομ?δων A, C, W135 και Y. [31] Στι? χ?ρε? που καθιερ?θηκε ο εμβολιασμ?? για το μηνιγγιτιδ?κοκκο ομ?δα? C, οι περιπτ?σει? μηνιγγ?τιδα? που οφε?λονταν στο συγκεκριμ?νο α?τιο μει?θηκαν ουσιαστικ?. [29] Πλ?ον κυκλοφορε? τετραδ?ναμο εμβ?λιο και για τι? 4 ομ?δε? του μικροβ?ου. Η αν?πτυξη εμβολ?ου κατ? του μηνιγγιτιδ?κοκκου ομ?δα? Β αποδε?χθηκε πολ? πιο δυσχερ??, καθ?? οι επιφανειακ?? πρωτε?νε? του (που χρησιμοποιο?νται στην παρασκευ? του εμβολ?ου) εγε?ρουν μ?νο μια μικρ? ανοσιακ? απ?ντηση ? ?χουν διασταυρο?μενε? αντιδρ?σει? με φυσιολογικ?? ανθρ?πινε? πρωτε?νε?. [29] [31] ?μω? μερικ?? χ?ρε? (Ν?α Ζηλανδ?α, Κο?βα, Νορβηγ?α και Χιλ?) ?χουν αναπτ?ξει εμβ?λια κατ? τοπικ?ν στελεχ?ν του μηνιγγιτιδ?κοκκου ομ?δα? Β. Κ?ποια ?χουν φ?ρει καλ? αποτελ?σματα και χρησιμοποιο?νται στα τοπικ? προγρ?μματα εμβολιασμο?. [31] Στην Αφρικ?, η ισχ?ουσα προσ?γγιση για την πρ?ληψη και τον ?λεγχο των επιδημι?ν απ? μηνιγγιτιδ?κοκκο βασ?ζεται στην ?γκαιρη δι?γνωση τη? ν?σου και τον επε?γοντα μαζικ? εμβολιασμ? των ομ?δων υψηλο? κινδ?νου με διδ?ναμα A/C ? τριδ?ναμα A/C/W135 πολυσακχαριδιτικ? εμβ?λια. [32]

Ο εμβολιασμ?? ρουτ?να? κατ? του πνευμονι?κοκκου τη? πνευμον?α? (με το συζευγμ?νο εμβ?λιο κατ? του πνευμονιοκ?κκου, PCV), που ε?ναι δραστικ? κατ? των 7 πιο διαδεδομ?νων οροτ?πων αυτο? του παρ?γοντα, ?χει μει?σει δραστικ? την επ?πτωση τη? πνευμονιοκοκκικ?? μηνιγγ?τιδα?. [29] [33] Το πνευμονιοκοκκικ? πολυσακχαριτιδικ? εμβ?λιο, που καλ?πτει 23 στελ?χη, χορηγε?ται μ?νο σε συγκεκριμ?νε? ομ?δε? (π.χ. σε ?τομα που ?χουν υποβληθε? σε σπληνεκτομ?). ?μω? δεν επιφ?ρει σημαντικ? ανοσιακ? απ?ντηση σε ?λου? του παραλ?πτε? του εμβολ?ου, ?πω? τα μικρ? παιδι?. [33]

Ο παιδικ?? εμβολιασμ?? με το εμβ?λιο κατ? του β?κιλου Calmette-Guerin (BCG) οδ?γησε σε σημαντικ? με?ωση των κρουσμ?των φυματι?δου? μηνιγγ?τιδα?, αλλ? η ?λλειψη αποτελεσματικ?τητα? στου? εν?λικε? δημιο?ργησε την αν?γκη ?ρευνα? για ?να καλ?τερο εμβ?λιο. [29]

Η βραχυπρ?θεσμη χορ?γηση αντιβιοτικ?ν ε?ναι ?λλη μια μορφ? πρ?ληψη? τη? μηνιγγ?τιδα? και συγκεκριμ?να τη? μηνιγγιτιδοκοκκικ??. Σε περιπτ?σει? μηνιγγιτιδοκοκκικ?? μηνιγγ?τιδα? προφυλακτικ? θεραπε?α αυτ?ν που ?ρθαν σε στεν? επαφ? με του? ασθενε?? με αντιβιοτικ? (?πω? ριφαμπικ?νη, σιπροφλοξακ?νη ? κεφτριαξ?νη) μπορε? να μει?σει τον κ?νδυνο μετ?δοση? τη? ν?σου, αλλ? δεν προστατε?ει απ? μελλοντικ? λο?μωξη. [21] [34]

Θεραπε?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Αρχικ? θεραπε?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η μηνιγγ?τιδα ε?ναι δυνητικ? μια κατ?σταση απειλητικ? για τη ζω? και ?χει υψηλ? ποσοστ? θνησιμ?τητα? αν αφεθε? χωρ?? θεραπε?α. [10] Καθυστ?ρηση στην ?ναρξη τη? θεραπε?α? ?χει συσχετιστε? με χειρ?τερη πρ?γνωση. [3] Γι' αυτ? η ?ναρξη θεραπε?α? με ευρ?ω? φ?σματο? αντιβιοτικ? δε θα πρ?πει να καθυστερε? μ?χρι να διενεργηθο?ν οι επιβεβαιωτικ?? εξετ?σει?. [23] Αν υπ?ρχουν υποψ?ε? για μηνιγγιτιδοκοκκικ? ν?σο, οι κατευθυντ?ριε? οδηγ?ε? συνιστο?ν τη χορ?γηση βενζυλπενικιλλ?νη? πριν τη μεταφορ? στο νοσοκομε?ο. [7] Σε περ?πτωση υπ?ταση? ? καταπληξ?α? (σοκ) πρ?πει να χορηγηθο?ν υγρ? ενδοφλεβ?ω?. [23] Δεδομ?νου ?τι η μηνιγγ?τιδα μπορε? να προκαλ?σει δι?φορε? πρ?ιμε? σοβαρ?? επιπλοκ??, συν?σταται τακτικ? κλινικ? επανεξ?ταση για να αναγνωριστο?ν αυτ?? εγκα?ρω?, [23] εν? η εισαγωγ? σε μον?δα εντατικ?? θεραπε?α? κρ?νεται αναγκα?α. [3]

Αν το επ?πεδο συνε?δηση? ε?ναι πολ? ελαττωμ?νο ? υπ?ρχει υποψ?α εγκατ?σταση? αναπνευστικ?? ανεπ?ρκεια? μπορε? να χρειαστε? μηχανικ?? αερισμ??. Αν υπ?ρχουν σημε?α αυξημ?νη? ενδοκρ?νια? π?εση?, πρ?πει να παρακολουθε?ται με συχν?? μετρ?σει?. Αυτ? θα επιτρ?ψει τη βελτιστοπο?ηση τη? εγκεφαλικ?? π?εση? αιμ?τωση? και τη με?ωση τη? ενδοκρ?νια? π?εση? με φαρμακευτικ? αγωγ? (π.χ. μαννιτ?λη). [3] Οι επιληπτικ?? κρ?σει? αντιμετωπ?ζονται με αντιεπιληπτικ?. [3] Η εγκατ?σταση υδροκ?φαλου (απ?φραξη τη? ρο?? του ΕΝΥ) μπορε? να απαιτε? προσωριν? ? μ?νιμη τοποθ?τηση κ?ποια? συσκευ?? παροχ?τευση?, ?πω? η κοιλιοπεριτονα?κ? παροχ?τευση. [3]

Μικροβιακ? μηνιγγ?τιδα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Αντιβιοτικ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η εμπειρικ? θεραπε?α με αντιβιοτικ? (πριν την ακριβ? δι?γνωση) πρ?πει να ξεκιν? ?μεσα, ακ?μη και πριν γ?νουν γνωστ? τα αποτελ?σματα τη? οσφυονωτια?α? παρακ?ντηση? και τη? αν?λυση? του εγκεφαλονωτια?ου υγρο?. Η επιλογ? τη? αρχικ?? θεραπε?α? εξαρτ?ται σε μεγ?λο βαθμ? απ? το ε?δο? των μικροβ?ων που προκαλο?ν μηνιγγ?τιδα σε μια συγκεκριμ?νη περιοχ?. Για παρ?δειγμα, στο Ηνωμ?νο Βασ?λειο η εμπειρικ? θεραπε?α συν?σταται στη χορ?γηση μια? κεφαλοσπορ?νη? 3η? γενι??, ?πω? η κεφοταξ?μη ? η κεφτριαξ?νη. [21] [23] Στι? ΗΠΑ, που η αντοχ? του στρεπτ?κοκκου στι? κεφαλοσπορ?νε? αυξ?νεται, συν?σταται η προσθ?κη βανκομυκ?νη? στην αρχικ? θεραπε?α. [10] [3] [21] Η εμπειρικ? θεραπε?α θα πρ?πει να επιλ?γεται με β?ση την ηλικ?α του ασθενο??, το αν η λο?μωξη προκλ?θηκε μετ? απ? εγκεφαλικ? τρα?μα, αν ο ασθεν?? υπ?στη νευροχειρουργικ? επ?μβαση και αν ε?ναι ? ?χι παρο?σα κ?ποια παροχετευτικ? συσκευ? του ΕΝΥ. [10] Για παρ?δειγμα, στα μικρ? παιδι? και στου? ασθενε?? >50 ετ?ν, ?πω? και στου? ανοσοκατεσταλμ?νου?, συν?σταται προσθ?κη αμπικιλ?νη? στο αρχικ? σχ?μα για κ?λυψη τη? λιστ?ρια? ( Listeria monocytogenes ). [10] [21] Εφ?σον βγουν τα αποτελ?σματα τη? χρ?ση? κατ? Gram, και διαπιστωθε? ποια ομ?δα μικροβ?ων προκαλε? τη λο?μωξη, το αρχικ? σχ?μα μπορε? να τροποποιηθε? ?στε να ανταποκρ?νεται πιο εξειδικευμ?να σε αυτ?ν την κατηγορ?α μικροβ?ων. [10]

Τα αποτελ?σματα τη? καλλι?ργεια? του ΕΝΥ γενικ? απαιτο?ν μεγαλ?τερο δι?στημα για να ε?ναι διαθ?σιμα (24-48 ?ρε?). ?ταν βγουν, η εμπειρικ? θεραπε?α τροποποιε?ται σε ειδικ? αντιβιοτικ? θεραπε?α που στοχε?ει το συγκεκριμ?νο παθογ?νο α?τιο και αν?λογα με την ευαισθησ?α του στα αντιβιοτικ?. [10] Για να ε?ναι ?να αντιβιοτικ? αποτελεσματικ? για τη μηνιγγ?τιδα, δεν αρκε? μ?νο να ε?ναι δραστικ? απ?ναντι στο συγκεκριμ?νο αιτιολογικ? παρ?γοντα, αλλ? και να επιτυγχ?νει επαρκ? συγκ?ντρωση στι? μ?νιγγε?. Κ?ποια αντιβιοτικ? ?χουν μικρ? διεισδυτικ? ικαν?τητα στι? μ?νιγγε? και γι' αυτ? δεν ?χουν θ?ση στη θεραπε?α τη? μηνιγγ?τιδα?. Τα περισσ?τερα αντιβιοτικ? που χρησιμοποιο?νται στη μηνιγγ?τιδα δεν ?χουν δοκιμαστε? σε ανθρ?που? ασθενε?? σε κλινικ?? μελ?τε?, ?μω? ?χουν εξαχθε? σχετικ? συμπερ?σματα απ? μελ?τε? σε κουν?λια. [10]

Η φυματι?δη? μηνιγγ?τιδα απαιτε? μακρ? αντιβιοτικ? θεραπε?α. Εν? για τη φυματ?ωση των πνευμ?νων η αγωγ? διαρκε? ?να εξ?μηνο, για τη φυματι?δη μηνιγγ?τιδα απαιτε?ται δι?στημα εν?? χρ?νου ? και περισσ?τερο. [14] Στη φυματι?δη μηνιγγ?τιδα η αντιμετ?πιση με κορτικοστεροειδ? βασ?ζεται σε ισχυρ? δεδομ?να, παρ?λο που τα στοιχε?α αυτα περιορ?ζονται στου? ασθενε?? με AIDS. [35]

Στεροειδ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Επικουρικ? θεραπε?α με κορτικοστεροειδ? (συν?θω? δεξαμεθαζ?νη) ?χει φανε? σε μελ?τε? ?τι μει?νει το ποσοστ? θνητ?τητα?, σοβαρ?? απ?λεια? τη? ακο?? και νευρολογικ?? βλ?βη? σε εφ?βου? και εν?λικε? απ? ανεπτυγμ?νε? χ?ρε? που ?χουν χαμηλ? επ?πτωση HIV λο?μωξη?. [36] Ο πιθαν?? μηχανισμ?? ε?ναι η καταστολ? τη? υπερβολικ?? φλεγμον?? [37] Οι επ?σημε? κατευθυντ?ριε? οδηγ?ε? συνιστο?ν την ?ναρξη δεξαμεθαζ?νη? ? κ?ποιου παρ?μοιου κορτικοστεροειδο?? ακριβ?? πριν την πρ?τη δ?ση αντιβιοτικ?ν και με δι?ρκεια 4 μ?ρε?. [21] [23] Δεδομ?νου ?τι τα οφ?λη απ? αυτ? τη θεραπε?α περιορ?ζονται σε αυτο?? που π?σχουν απ? πνευμονιοκοκκικ? μηνιγγ?τιδα, μερικ?? οδηγ?ε? συνιστο?ν τη διακοπ? τη? δεξαμεθαζ?νη? εφ?σον διαπιστωθε? διαφορετικ? α?τιο. [10] [21]

Η επικουρικ? θεραπε?α με κορτικοστεροειδ? πα?ζει διαφορετικ? ρ?λο στα παιδι? απ? ?,τι στου? εν?λικε?. Παρ?λο που ?χουν αποδειχθε? τα οφ?λη των κορτικοστεροειδ?ν σε παιδι? και σε εν?λικε? ανεπτυγμ?νων χωρ?ν, η χρ?ση του? σε παιδι? απ? αναπτυσσ?μενε? χ?ρε? δεν υποστηρ?ζεται απ? στοιχε?α. Ο λ?γο? γι'αυτ?ν την ασυμφων?α δεν ε?ναι ξεκ?θαρο?. [38] Ακ?μη και στι? ανεπτυγμ?νε? χ?ρε? το ?φελο? απ? την χορ?γηση κορτικοστεροειδ?ν διαπιστ?νεται μ?νο ε?ν αυτ? χορηγηθο?ν πριν την πρ?τη δ?ση αντιβιοτικ?ν και ε?ναι μ?γιστο στην περ?πτωση μηνιγγ?τιδα? απ? αιμ?φιλο τη? ινφλου?ντσα?, [10] [39] η επ?πτωση τη? οπο?α? ?χει ελαττωθε? δραματικ? μετ? την εισαγωγ? του εμβολ?ου κατ? του αιμ?φιλου b (Hib). Συμπερασματικ?, τα κορτικοστεροειδ? συνιστ?νται για την αντιμετ?πιση τη? μηνιγγ?τιδα? στα παιδι?, μ?νο ε?ν οφε?λεται στον αιμ?φιλο και μ?νο αν χορηγηθο?ν πριν την πρ?τη δ?ση των αντιβιοτικ?ν. [10]

Το 2010 μια αν?λυση προηγο?μενων μελετ?ν ?δειξε ?τι το ?φελο? απ? τα στεροειδ? μπορε? να μην ε?ναι τ?σο σημαντικ? ?σο πιστευ?ταν. Το ?να πιθαν? σημαντικ? ?φελο? που προκ?πτει αφορ? την απ?λεια ακο?? σ' αυτο?? που θα επιβι?σουν, [40] και τι? δυσμενε?? νευρολογικ?? επιπτ?σει?. [41]

Ιογεν?? μηνιγγ?τιδα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η ιογεν?? μηνιγγ?τιδα απαιτε? χαρακτηριστικ? μ?νο υποστηρικτικ? θεραπε?α. Οι περισσ?τεροι ιο? που προκαλο?ν μηνιγγ?τιδα δεν επιδ?χονται ειδικ?? θεραπε?α?. Η ιογεν?? μηνιγγ?τιδα συν?θω? ακολουθε? πιο καλοηθ? πορε?α σε σχ?ση με τη μικροβιακ?. Ο απλ?? ?ρπη? και ο ι?? τη? ανεμευλογι??-?ρπητα ζωστ?ρα μπορε? να ανταποκριθο?ν σε θεραπε?α με αντιιικ? φ?ρμακα, ?πω? η ακυκλοβ?ρη, αλλ? δεν υπ?ρχουν κλινικ?? μελ?τε? που να αποσαφην?ζουν αν αυτ? η θεραπε?α ε?ναι αποτελεσματικ?. [8] ?πια? βαρ?τητα? περιστατικ? μπορο?ν να αντιμετωπισθο?ν κατ?ο?κον με συντηρητικ? μ?τρα, ?πω? η χορ?γηση υγρ?ν, κλινοστατισμ? και αναλγητικ? . [42]

Μυκητιασικ? μηνιγγ?τιδα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η μυκητιασικ? μηνιγγ?τιδα, ?πω? η κρυπτοκοκκικ?, αντιμετωπ?ζονται με μακρ?? δι?ρκεια? θεραπε?α με αντιμυκητιασικ? φ?ρμακα, ?πω? η αμφοτερικ?νη Β και η φλουκυτοσ?νη. [25] [43] Η αυξημ?νη ενδοκρ?νια π?εση ε?ναι συν?θη? στη μυκητιασικ? μηνιγγ?τιδα και γι' αυτ? συν?σταται συχν? (ιδανικ? καθημεριν?) οσφυονωτια?α παρακ?ντηση, [25] ? εναλλακτικ? παροχ?τευση του ΕΝΥ. [26]

Πρ?γνωση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Χωρ?? θεραπε?α η μικροβιακ? μηνιγγ?τιδα ε?ναι σχεδ?ν π?ντα θανατηφ?ρο?. Σε αντ?θεση, η ιογεν?? μηνιγγ?τιδα τε?νει να λ?εται αυτομ?τω? και σπ?νια οδηγε? στο θ?νατο. Με θεραπευτικ? αντιμετ?πιση η θνητ?τητα τη? μικροβιακ?? μηνιγγ?τιδα? εξαρτ?ται απ? την ηλικ?α του ασθενο?? και το υποκε?μενο α?τιο. Στα νεογ?ννητα η θνητ?τητα εν?? επεισοδ?ου μικροβιακ?? μηνιγγ?τιδα? φτ?νει το 20-30%. Το ποσοστ? αυτ? ε?ναι πολ? μικρ?τερο στα μεγαλ?τερα παιδι?, στα οπο?α η θνητ?τητα ε?ναι περ?που 2%, αλλ? ανεβα?νει ξαν? σε περ?που 19-37% στου? εν?λικε?. [2] [3] Η θνητ?τητα σχετ?ζεται και με ?λλου? παρ?γοντε? πλην τη? ηλικ?α?, ?πω? ο παθογ?νο? μικροοργανισμ?? και ο χρ?νο? που μεσολαβε? μ?χρι την κ?θαρσ? του απ? το ΕΝΥ, [2] τη βαρ?τητα τη? γενικευμ?νη? ν?σου, το ελαττωμ?νο επ?πεδο συνε?δηση? πολ? χαμηλ?? αριθμ?? λευκ?ν αιμοσφαιρ?ων στο ΕΝΥ. [3] Η μηνιγγ?τιδα που προκαλε?ται απ? τον αιμ?φιλο τη? ινφλου?ντσα? και το μηνιγγιτιδ?κοκκο ?χει καλ?τερη πρ?γνωση σε σχ?ση με τι? περιπτ?σει? απ? στρεπτ?κοκκο ομ?δα? Β, κολοβακτηρ?δια και πνευμονι?κοκκο. [2] Στου? εν?λικε?, η μηνιγγιτιδοκοκκικ? μηνιγγ?τιδα ?χει επ?ση? χαμηλ?τερο ποσοστ? θνησιμ?τητα? (3-7%) απ? την πνευμονιοκοκκικ?. [3]

Στα παιδι? υπ?ρχει ενδεχ?μενο σοβαρ?? αναπηρ?α? λ?γω βλ?βη? του νευρικο? συστ?ματο? . Νευροαισθητ?ριο? βαρυκο?α, επιληψ?α , μαθησιακ?? δυσκολ?ε? και διαταραχ?? συμπεριφορ?? παρουσι?ζονται στο 15% των επιζ?ντων. [2] Σε ?να ποσοστ? η βαρυκο?α μπορε? να ε?ναι αναστρ?ψιμη. [44] Στου? εν?λικε? το 66% των περιπτ?σεων θεραπε?εται χωρ?? υπολειπ?μενη αναπηρ?α. Τα κυρι?τερα προβλ?ματα ε?ναι η κ?φωση (στο 14%) και οι γνωστικ?? δυσλειτουργ?ε? (στο 10%). [3]

Επιδημιολογ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Παρ?λο που η μηνιγγ?τιδα ε?ναι ασθ?νεια υποχρεωτικ?? δ?λωση? σε πολλ?? χ?ρε? η ακριβ?? επ?πτωση τη? ν?σου ε?ναι ?γνωστη. [8] Η μικροβιακ? μηνιγγ?τιδα εμφαν?ζεται σε 3 ?τομα στα 100.000 ετησ?ω? στι? δυτικ?? χ?ρε?. Πληθυσμιακ?? μελ?τε? ?χουν δε?ξει ?τι η ιογεν?? μηνιγγ?τιδα ε?ναι πιο συχν?, στα 10,9 αν? 100.000 ?τομα, και ε?ναι πιο συχν? το καλοκα?ρι. Στη Βραζιλ?α το ποσοστ? μικροβιακ?? μηνιγγ?τιδα? ε?ναι υψηλ?τερο, στο 45,8 ανα 100.000 ετησ?ω?. [5] Η υποσαχ?ρια αφρικ? μαστ?ζεται απ? μεγ?λε? επιδημ?ε? μηνιγγιτιδοκοκκικ?? μηνιγγ?τιδα? για περισσ?τερο απ? ?ναν αι?να, [45] και γι' αυτ? αποκαλε?ται ζ?νη μηνιγγ?τιδα? . Τυπικ?, οι επιδημ?ε? συμβα?νουν την περ?οδο ξηρασ?α? (Δεκ?μβριο με Ιο?νιο) και ?να επιδημικ? κ?μα μπορε? να διαρκ?σει 2 με 3 χρ?νια, εν? υφ?εται στι? παρεμβαλ?μενε? περι?δου? βροχ?ν. [46] Αυτ?? οι περιοχ??, που ?χουν πολ? φτωχ? παροχ? υπηρεσι?ν υγε?α?, αντιμετωπ?ζουν ποσοστ? κρουσμ?των 100-800 περιπτ?σει? αν? 100.000 κατο?κου?. [47] Αυτ?? οι περιπτ?σει? προκαλο?νται κατ? κ?ριο λ?γο απ? τον μηνιγγιτιδ?κοκκο. [5] Η μεγαλ?τερη επιδημ?α που ?χει καταγραφε? στην ιστορ?α σ?ρωσε ?λη την περιοχ? το 1996-1997, προκαλ?ντα? π?νω απ? 250.000 κρο?σματα και π?νω απ? 25.000 θαν?του?. [48]

Η μηνιγγιτιδοκοκκικ? ν?σο? προκαλε? επιδημ?ε? σε περιβ?λλοντα που συμβι?νουν πολλο? ?νθρωποι μαζ? για πρ?τη φορ?, ?πω? οι στρατ?νε? σε περ?οδο επιστρ?τευση?, οι εστ?ε? πανεπιστημιουπ?λεων [2] και το ετ?σιο προσκ?νημα στη Μ?κκα ( Χατζ ). [49] Παρ?λο που το μοτ?βο των επιδημι?ν στην Αφρικ? δεν ε?ναι πλ?ρω? κατανοητ?, πολλο? παρ?γοντε? ?χουν συσχετισθε? με την εμφ?νιση επιδημι?ν στην ζ?νη μηνιγγ?τιδα? . Αυτο? περιλαμβ?νουν: υγειονομικ?? συνθ?κε? (ανοσολογικ? ευαισθησ?α του πληθυσμο?), δημογραφικ?? συνθ?κε? (ταξ?δια και μεγ?λε? μετακιν?σει? πληθυσμ?ν), κοινωνικοοικονομικ?? συνθ?κε? (υπερπληθυσμ?? και χαμηλ? βιοτικ? επ?πεδο), κλιματικ?? συνθ?κε? (ξηρασ?α και αμμοθ?ελλε?) και συνυπ?ρχουσε? λοιμ?ξει? (οξε?ε? λοιμ?ξει? του αναπνευστικο?). [47]

Υπ?ρχουν σημαντικ?? διαφορ?? στην γεωγραφικ? κατανομ? των αιτ?ων μικροβιακ?? μηνιγγ?τιδα?. Για παρ?δειγμα, εν? η να?σσ?ρια τη? μηνιγγ?τιδα? ομ?δα? B και C προκαλε? τα περισσ?τερα κρο?σματα στην Ευρ?πη , η ομ?δα Α βρ?σκεται στην ασ?α και εξακολουθε? να κυριαρχικ? στην Αφρικ? , που προκαλε? τι? περισσ?τερε? απ? τι? επιδημ?ε? στη ζ?νη μηνιγγ?τιδα? , αφο? ενοχοποιε?ται για το 80 με 85% των διαπιστωμ?νων περιπτ?σεων μηνιγγιτιδοκοκκικ?? μηνιγγ?τιδα?. [47]

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 ( Αγγλικ? ) MedlinePlus . 000680 .
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 2,20 2,21 Saez-Llorens X, McCracken GH (June 2003). ≪Bacterial meningitis in children≫. Lancet 361 (9375): 2139?48. doi : 10.1016/S0140-6736(03)13693-8 . PMID 12826449 .  
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 3,17 3,18 van de Beek D, de Gans J, Tunkel AR, Wijdicks EF (January 2006). ≪Community-acquired bacterial meningitis in adults≫. The New England Journal of Medicine 354 (1): 44?53. doi : 10.1056/NEJMra052116 . PMID 16394301 .  
  4. ↑ 4,0 4,1 van de Beek D, de Gans J, Spanjaard L, Weisfelt M, Reitsma JB, Vermeulen M (October 2004). ≪Clinical features and prognostic factors in adults with bacterial meningitis≫ . The New England Journal of Medicine 351 (18): 1849?59. doi : 10.1056/NEJMoa040845 . PMID 15509818 . Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 2009-02-27 . https://web.archive.org/web/20090227033800/http://content.nejm.org/cgi/content/full/351/18/1849 . Ανακτ?θηκε στι? 2011-05-19 .  
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 Attia J, Hatala R, Cook DJ, Wong JG (July 1999). ≪The rational clinical examination. Does this adult patient have acute meningitis?≫. JAMA 282 (2): 175?81. doi : 10.1001/jama.282.2.175 . PMID 10411200 .  
  6. ↑ Thomas KE, Hasbun R, Jekel J, Quagliarello VJ (July 2002). ≪The diagnostic accuracy of Kernig's sign, Brudzinski's sign, and nuchal rigidity in adults with suspected meningitis≫ . Clinical Infectious Diseases 35 (1): 46?52. doi : 10.1086/340979 . PMID 12060874 . http://www.journals.uchicago.edu/doi/full/10.1086/340979 .  
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Theilen U, Wilson L, Wilson G, Beattie JO, Qureshi S, Simpson D (June 2008). ≪Management of invasive meningococcal disease in children and young people: Summary of SIGN guidelines≫ . BMJ (Clinical research ed.) 336 (7657): 1367?70. doi : 10.1136/bmj.a129 . PMID 18556318 .   Full guideline page Αρχειοθετ?θηκε 2011-07-19 στο Wayback Machine .
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 8,7 Logan SA, MacMahon E (January 2008). ≪Viral meningitis≫ . BMJ (Clinical research ed.) 336 (7634): 36?40. doi : 10.1136/bmj.39409.673657.AE . PMID 18174598 .  
  9. ↑ Varon J, Chen K, Sternbach GL (1998). ≪Rupert Waterhouse and Carl Friderichsen: adrenal apoplexy≫. J Emerg Med 16 (4): 643?7. doi : 10.1016/S0736-4679(98)00061-4 . PMID 9696186 .  
  10. ↑ 10,00 10,01 10,02 10,03 10,04 10,05 10,06 10,07 10,08 10,09 10,10 10,11 10,12 10,13 10,14 10,15 10,16 10,17 10,18 10,19 10,20 10,21 10,22 10,23 10,24 Tunkel AR, Hartman BJ, Kaplan SL, et al. (November 2004). ≪Practice guidelines for the management of bacterial meningitis≫ . Clinical Infectious Diseases 39 (9): 1267?84. doi : 10.1086/425368 . PMID 15494903 . http://www.journals.uchicago.edu/doi/full/10.1086/425368 .   [ νεκρ?? σ?νδεσμο? ]
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 Ginsberg L (March 2004). ≪Difficult and recurrent meningitis≫ . Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry 75 Suppl 1 : i16?21. doi : 10.1136/jnnp.2003.034272 . PMID 14978146 . PMC 1765649 . Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 2009-08-03 . https://web.archive.org/web/20090803130603/http://jnnp.bmj.com/cgi/content/full/75/suppl_1/i16 . Ανακτ?θηκε στι? 2011-05-19 .  
  12. ↑ Hsu HE, Shutt KA, Moore MR, et al. (2009). ≪Effect of pneumococcal conjugate vaccine on pneumococcal meningitis.≫. N Engl J Med 360 (3): 244?256. doi : 10.1056/NEJMoa0800836 . PMID 19144940 .  
  13. ↑ Wei BP, Robins-Browne RM, Shepherd RK, Clark GM, O'Leary SJ (January 2008). ≪Can we prevent cochlear implant recipients from developing pneumococcal meningitis?≫ . Clin. Infect. Dis. 46 (1): e1?7. doi : 10.1086/524083 . PMID 18171202 . http://www.journals.uchicago.edu/doi/full/10.1086/524083 .   [ νεκρ?? σ?νδεσμο? ]
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 Thwaites G, Chau TT, Mai NT, Drobniewski F, McAdam K, Farrar J (March 2000). ≪Tuberculous meningitis≫ . Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry 68 (3): 289?99. doi : 10.1136/jnnp.68.3.289 . PMID 10675209 . PMC 1736815 . Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 2008-05-30 . https://web.archive.org/web/20080530140204/http://jnnp.bmj.com/cgi/content/full/68/3/289 . Ανακτ?θηκε στι? 2011-05-19 .  
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 Tebruegge M, Curtis N (July 2008). ≪Epidemiology, etiology, pathogenesis, and diagnosis of recurrent bacterial meningitis≫ . Clinical Microbiology Reviews 21 (3): 519?37. doi : 10.1128/CMR.00009-08 . PMID 18625686 .  
  16. ↑ Panackel C, Vishad, Cherian G, Vijayakumar K, Sharma RN (2006). ≪Eosinophilic meningitis due to Angiostrongylus cantonensis ≫. Ind J Med Microbiol 24 (3): 220?1. PMID 16912445 .  
  17. ↑ 17,0 17,1 Weller PF, Liu LX (June 1993). ≪Eosinophilic meningitis≫ . Semin Neurol 13 (2): 161?8. doi : 10.1055/s-2008-1041121 . PMID 8356350 . https://archive.org/details/sim_seminars-in-neurology_1993-06_13_2/page/161 .  
  18. ↑ Schermoly MJ, Hinthorn DR (April 1988). ≪Eosinophilia in coccidioidomycosis≫. Arch. Intern. Med. 148 (4): 895?6. doi : 10.1001/archinte.148.4.895 . PMID 3355309 .  
  19. ↑ Chamberlain MC (May 2005). ≪Neoplastic meningitis≫. Journal of Clinical Oncology 23 (15): 3605?13. doi : 10.1200/JCO.2005.01.131 . PMID 15908671 .  
  20. ↑ Moris G, Garcia-Monco JC (June 1999). ≪The Challenge of Drug-Induced Aseptic Meningitis≫ . Archives of Internal Medicine 159 (11): 1185?94. doi : 10.1001/archinte.159.11.1185 . PMID 10371226 . Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 2011-09-16 . https://web.archive.org/web/20110916062347/http://archinte.ama-assn.org/cgi/content/full/159/11/1185 . Ανακτ?θηκε στι? 2011-05-19 .  
  21. ↑ 21,00 21,01 21,02 21,03 21,04 21,05 21,06 21,07 21,08 21,09 Chaudhuri A, Martinez-Martin P, Martin PM, et al. (July 2008). ≪EFNS guideline on the management of community-acquired bacterial meningitis: report of an EFNS Task Force on acute bacterial meningitis in older children and adults≫. European Journal of Neurolology 15 (7): 649?59. doi : 10.1111/j.1468-1331.2008.02193.x . PMID 18582342 .  
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 Straus SE, Thorpe KE, Holroyd-Leduc J (October 2006). ≪How do I perform a lumbar puncture and analyze the results to diagnose bacterial meningitis?≫. JAMA : the journal of the American Medical Association 296 (16): 2012?22. doi : 10.1001/jama.296.16.2012 . PMID 17062865 .  
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 23,4 23,5 23,6 Heyderman RS, Lambert HP, O'Sullivan I, Stuart JM, Taylor BL, Wall RA (February 2003). ≪Early management of suspected bacterial meningitis and meningococcal septicaemia in adults≫ . The Journal of infection 46 (2): 75?7. doi : 10.1053/jinf.2002.1110 . PMID 12634067 . Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 2011-07-25 . https://web.archive.org/web/20110725103638/http://www.britishinfection.org/drupal/sites/default/files/meningitisJI2003.pdf . Ανακτ?θηκε στι? 2011-05-21 .   ? formal guideline at British Infection Society & UK Meningitis Research Trust (2004). ≪Early management of suspected meningitis and meningococcal septicaemia in immunocompetent adults≫ . British Infection Society Guidelines . Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 19 Οκτωβρ?ου 2013 . Ανακτ?θηκε στι? 19 Οκτωβρ?ου 2008 .   Unknown parameter |month= ignored ( βο?θεια )
  24. ↑ Maconochie I, Baumer H, Stewart ME (2008). ≪Fluid therapy for acute bacterial meningitis≫. Cochrane Database Syst Rev (1): CD004786. doi : 10.1002/14651858.CD004786.pub3 . PMID 18254060 .  
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 Bicanic T, Harrison TS (2004). ≪Cryptococcal meningitis≫ . British Medical Bulletin 72 : 99?118. doi : 10.1093/bmb/ldh043 . PMID 15838017 . Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 2010-06-16 . https://web.archive.org/web/20100616165146/http://bmb.oxfordjournals.org/cgi/content/full/72/1/99 . Ανακτ?θηκε στι? 2011-05-21 .  
  26. ↑ 26,0 26,1 Saag MS, Graybill RJ, Larsen RA, et al. (April 2000). ≪Practice guidelines for the management of cryptococcal disease. Infectious Diseases Society of America≫ . Clin. Infect. Dis. 30 (4): 710?8. doi : 10.1086/313757 . PMID 10770733 . http://www.journals.uchicago.edu/doi/full/10.1086/313757 .   [ νεκρ?? σ?νδεσμο? ]
  27. ↑ Sloan D, Dlamini S, Paul N, Dedicoat M (2008). ≪Treatment of acute cryptococcal meningitis in HIV infected adults, with an emphasis on resource-limited settings≫ . Cochrane Database Syst Rev (4): CD005647. doi : 10.1002/14651858.CD005647.pub2 . PMID 18843697 . Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 2010-03-14 . https://web.archive.org/web/20100314063017/http://mrw.interscience.wiley.com/cochrane/clsysrev/articles/CD005647/frame.html . Ανακτ?θηκε στι? 2011-05-21 .  
  28. ↑ Warrell, David A (2003). Oxford Textbook of Medicine Volume One . Oxford. σελ?δε? 1115?29. ISBN   0-19-852787-X .   Unknown parameter |coauthors= ignored ( |author= suggested) ( βο?θεια )
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 29,3 29,4 Segal S, Pollard AJ (2004). ≪Vaccines against bacterial meningitis≫ . British Medical Bulletin 72 : 65?81. doi : 10.1093/bmb/ldh041 . PMID 15802609 . Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 2009-02-01 . https://web.archive.org/web/20090201161209/http://bmb.oxfordjournals.org/cgi/content/full/72/1/65 . Ανακτ?θηκε στι? 2011-05-21 .  
  30. ↑ Peltola Η (April 2000). ≪Worldwide Haemophilus influenzae type b disease at the beginning of the 21st century: global analysis of the disease burden 25 years after the use of the polysaccharide vaccine and a decade after the advent of conjugates≫ . Clinical Microbiology Reviews 13 (2): 302?17. doi : 10.1128/CMR.13.2.302-317.2000 . PMID 10756001 . PMC 100154 . Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 2011-01-28 . https://web.archive.org/web/20110128120619/http://cmr.asm.org/cgi/content/full/13/2/302 . Ανακτ?θηκε στι? 2011-05-21 .  
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 Harrison LH (January 2006). ≪Prospects for vaccine prevention of meningococcal infection≫ . Clinical microbiology reviews 19 (1): 142?64. doi : 10.1128/CMR.19.1.142-164.2006 . PMID 16418528 . PMC 1360272 . Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 2011-01-28 . https://web.archive.org/web/20110128170548/http://cmr.asm.org/cgi/content/full/19/1/142 . Ανακτ?θηκε στι? 2011-05-21 .  
  32. ↑ WHO (September 2000). ≪Detecting meningococcal meningitis epidemics in highly-endemic African countries≫ (PDF). Weekly Epidemiological Record 75 (38): 306?9. PMID 11045076 . http://www.who.int/docstore/wer/pdf/2000/wer7538.pdf .  
  33. ↑ 33,0 33,1 Weisfelt M, de Gans J, van der Poll T, van de Beek D (April 2006). ≪Pneumococcal meningitis in adults: new approaches to management and prevention≫. Lancet Neurol 5 (4): 332?42. doi : 10.1016/S1474-4422(06)70409-4 . PMID 16545750 .  
  34. ↑ Fraser A, Gafter-Gvili A, Paul M, Leibovici L (2006). ≪Antibiotics for preventing meningococcal infections≫ . Cochrane Database of Systematic Reviews (Online) (4): CD004785. doi : 10.1002/14651858.CD004785.pub3 . PMID 17054214 . http://mrw.interscience.wiley.com/cochrane/clsysrev/articles/CD004785/frame.html .   [ νεκρ?? σ?νδεσμο? ]
  35. ↑ Prasad K, Singh MB (2008). ≪Corticosteroids for managing tuberculous meningitis≫ . Cochrane Database of Systematic Reviews (Online) (1): CD002244. doi : 10.1002/14651858.CD002244.pub3 . PMID 18254003 . http://mrw.interscience.wiley.com/cochrane/clsysrev/articles/CD002244/frame.html .   [ νεκρ?? σ?νδεσμο? ]
  36. ↑ Assiri AM, Alasmari FA, Zimmerman VA, Baddour LM, Erwin PJ, Tleyjeh IM (May 2009). ≪Corticosteroid administration and outcome of adolescents and adults with acute bacterial meningitis: a meta-analysis≫ . Mayo Clin. Proc. 84 (5): 403?9. doi : 10.4065/84.5.403 . PMID 19411436 . PMC 2676122 . https://archive.org/details/sim_mayo-clinic-proceedings_2009-05_84_5/page/403 .  
  37. ↑ de Gans J, van de Beek D (November 2002). ≪Dexamethasone in adults with bacterial meningitis≫ . The New England Journal of Medicine 347 (20): 1549?56. doi : 10.1056/NEJMoa021334 . PMID 12432041 . Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 2009-12-24 . https://web.archive.org/web/20091224180446/http://content.nejm.org/cgi/content/full/347/20/1549 . Ανακτ?θηκε στι? 2011-05-22 .  
  38. ↑ van de Beek D, de Gans J, McIntyre P, Prasad K (2007). ≪Corticosteroids for acute bacterial meningitis≫. Cochrane Database of Systematic Reviews (Online) (1): CD004405. doi : 10.1002/14651858.CD004405.pub2 . PMID 17253505 .  
  39. ↑ McIntyre PB, Berkey CS, King SM, et al. (September 1997). ≪Dexamethasone as adjunctive therapy in bacterial meningitis. A meta-analysis of randomized clinical trials since 1988≫. JAMA 278 (11): 925?31. doi : 10.1001/jama.278.11.925 . PMID 9302246 .  
  40. ↑ van de Beek D, Farrar JJ, de Gans J, et al. (March 2010). ≪Adjunctive dexamethasone in bacterial meningitis: a meta-analysis of individual patient data≫ . Lancet Neurol 9 (3): 254?63. doi : 10.1016/S1474-4422(10)70023-5 . PMID 20138011 .  
  41. ↑ Brouwer MC, McIntyre P, de Gans J, Prasad K, van de Beek D (2010). ≪Corticosteroids for acute bacterial meningitis≫ . Cochrane Database Syst Rev (9): CD004405. doi : 10.1002/14651858.CD004405.pub3 . PMID 20824838 . http://onlinelibrary.wiley.com/o/cochrane/clsysrev/articles/CD004405/frame.html .   [ νεκρ?? σ?νδεσμο? ]
  42. ↑ ≪Meningitis and Encephalitis Fact Sheet≫ . National Institute of Neurological Disorders and Stroke (NINDS). 11 Δεκεμβρ?ου 2007. Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 4 Ιανουαρ?ου 2014 . Ανακτ?θηκε στι? 27 Απριλ?ου 2009 .  
  43. ↑ Gottfredsson M, Perfect JR (2000). ≪Fungal meningitis≫ . Seminars in Neurology 20 (3): 307?22. doi : 10.1055/s-2000-9394 . PMID 11051295 . https://archive.org/details/sim_seminars-in-neurology_2000_20_3/page/307 .  
  44. ↑ Richardson MP, Reid A, Tarlow MJ, Rudd PT (February 1997). ≪Hearing loss during bacterial meningitis≫ . Archives of Disease in Childhood 76 (2): 134?38. doi : 10.1136/adc.76.2.134 . PMID 9068303 . PMC 1717058 . http://adc.bmj.com/cgi/content/full/76/2/134 .   [ νεκρ?? σ?νδεσμο? ]
  45. ↑ Lapeyssonnie L (1963). ≪Cerebrospinal meningitis in Africa≫ . Bulletin of the World Health Organization 28 : SUPPL:1?114. PMID 14259333 .  
  46. ↑ Greenwood B (1999). ≪Manson Lecture. Meningococcal meningitis in Africa≫. Trans. R. Soc. Trop. Med. Hyg. 93 (4): 341?53. PMID 10674069 .  
  47. ↑ 47,0 47,1 47,2 World Health Organization (1998). Control of epidemic meningococcal disease, practical guidelines, 2nd edition, WHO/EMC/BA/98 (PDF) . 3 . σελ?δε? 1?83.  
  48. ↑ WHO (2003). ≪Detecting meningococcal meningitis epidemics in highly-endemic African countries≫ (PDF). Weekly Epidemiological Record 78 (33): 294?6. PMID 14509123 . http://www.who.int/wer/2003/en/wer7833.pdf .  
  49. ↑ Wilder-Smith A (October 2007). ≪Meningococcal vaccine in travelers≫. Current Opinion in Infectious Diseases 20 (5): 454?60. doi : 10.1097/QCO.0b013e3282a64700 . PMID 17762777 .  

Εξωτερικο? Σ?νδεσμοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Καθιερωμ?νοι ?ροι
Ανακτ?θηκε απ? " https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μηνιγγ?τιδα&oldid=10560164 "