Λ?παρι

Γεωγραφ?α
Αρχιπ?λαγο?	Αρχιπ?λαγο? των Αιολ?δων (ν?τια Τυρρηνικ? Θ?λασσα )
Νησιωτικ? σ?μπλεγμα	Αιολ?δε? Ν?σοι
?κταση	37,6  km²
Χ?ρα
Ιταλ?α
Δ?μο?	Λ?παρι
Επαρχ?α	Μεσσ?νη?
Περιφ?ρεια	Αυτ?νομη Περιφ?ρεια Σικελ?α?
Δημογραφικ?
Πληθυσμ??	Νησ? 8.686, Δ?μο? 10.554 (απογραφ?? 2001)
Πρ?σθετε? πληροφορ?ε?
Ιστοσελ?δα	http://www.comunelipari.it/
Σχετικ? πολυμ?σα

Το Λ?παρι ( ιταλικ? Lipari , αρχ. ελληνικ? Μελιγουν?? και Λιπ?ρα ) ε?ναι ηφαιστειογεν?? νησ? τη? ν?τια? Ιταλ?α? ευρισκ?μενο στη ν?τια Τυρρηνικ? Θ?λασσα , 16 ναυτικ? μ?λια β?ρεια τη? Σικελ?α? .

Με ?κταση 37,6 τ.χλμ. - σχεδ?ν ?σο η Αν?φη - ε?ναι η μεγαλ?τερη Αιολ?δα Ν?σο? . Ο πληθυσμ?? αν?ρχεται επισ?μω? σε 8.686 κατο?κου? ( απογραφ? 2001 Αρχειοθετ?θηκε 2011-09-27 στο Wayback Machine .). Η πρωτε?ουσα του νησιο? ονομ?ζεται επ?ση? Λ?παρι και αποτελε? ?δρα του Δ?μου Λ?παρι (Comune di Lipari), ο οπο?ο? περιλαμβ?νει ?λε? τι? Αιολ?δε? εκτ?? απ? τη ν?σο Σαλ?να .

Ιστορ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Για την ιστορ?α του Λ?παρι, βλ. Ιστορ?α των Αιολ?δων Ν?σων

Προ?στορ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Σε Νεολιθικο?? χρ?νου? η ν?σο? Λ?παρο? ?πω? και η Σαρδην?α ?ταν ?να απ? τα κ?ντρα στα οπο?α εμπορευ?ταν ο Οψιαν?? , ?να ηφαιστει?δε? σκληρ? υ?λινο π?τρωμα που ?ταν δι?σημο για τι? κοπτικ?? του ικαν?τητε? σε σκληρ? πετρ?ματα. Οι πρ?σφατε? ανακαλ?ψει? ειδικ? σε Νεκροπ?λει? ?δειξαν ?τι η ιστορ?α του νησιο? ε?ναι πλο?σια σε μεγ?λο β?θο? χρ?νου. Το νησ? κατοικε?ται απ? το 5000 π.Χ. αν και ο τοπικ?? θρ?λο? λ?ει ?τι του? πρ?του? κατο?κου? στην Λ?παρο μετ?φερε ο ομ?νυμο? θρυλικ?? βασιλι?? Λ?παρο? απ? την Ιταλικ? Καμπαν?α . Στην πρ?ιμη Εποχ? του Χαλκο? , στα τ?λη τη? 3η? Χιλιετ?α? π.Χ. ?φτασαν στην Λ?παρο Αιολε?? ?ποικοι απ? την Μυκηνα?κ? Ελλ?δα , ?δωσαν το ?νομα του? και στα επτ? γειτονικ? νησ?κια. Οι Μυκηνα?οι ε?χαν ιδρ?σει ?δη μι? αποικ?α στο Μεταπ?ντιο τη? Απουλ?α? , χρειαζ?ντουσαν και την Λ?παρο σαν φυλ?κιο ?στε να μπορο?ν να ελ?γχουν το Στεν? τη? Μεσσ?νη? . Τον 13ο αι?να π.Χ. κατ?φθασαν οι Α?σονε? απ? την γειτονικ? Καμπαν?α υπ? την ηγεσ?α του Λ?παρου, εγκαταστ?θηκε στο επ?νυμο νησ? και ?δρυσε την επ?νυμη π?λη ω? πρωτε?ουσα, οι ?διοι εισ?γαγαν τον σχετικ? μ?θο. Διαδοχικ? οικοδομ?ματα ?χουν βρεθε? στι? ανασκαφ?? που χρονολογο?νται απ? τον 18ο αι?να π.Χ., ιδια?τερα Μηκυναικ? που φα?νεται καθαρ? η κεραμικ? του?. ^{[1] [2]} Ο Αυσονικ?? οικισμ?? διακ?πτηκε β?αια τον 9ο αι?να π.Χ., ?πω? δε?χνουν τα ευρ?ματα καταστρ?φηκε απ? φωτι? και δεν ξανακτ?σθηκε. Απ? τη Λιπ?ρα προ?ρχεται το λατινικ? Liparae κι απ? εκε? η σ?γχρονη ονομασ?α, Lipari .

Αρχαι?τητα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι ?λληνε? ?ποικοι ?φτασαν στα Λ?παρα (580 π.Χ.) απ? την Δωρικ? Κν?δο τη? Καρ?α? , ε?χαν κ?νει μι? πρ?τη αποτυχημ?νη απ?πειρα να κατακτ?σουν την Σικελ?α, σκοτ?θηκε ο αρχηγ?? του? Π?νταθλο?. ^[3] Οι Κν?διοι εγκαταστ?θηκαν στο χωρι? που ?μεινε γνωστ? ω? "Καστ?λλο" , με την αποικ?α αντιμετ?πισαν επιτυχ?? του? Ετρο?σκου? που ?θελαν να ελ?γξουν την Τυρρηνικ? θ?λασσα . Η π?λη οικοδομ?θηκε αρχικ? στην κορφ? εν?? βρ?χου, ε?χε τον ρ?λο τη? Ακρ?πολη? τ?σο σε θ?ματα διοικητικ? ?σο και λατρευτικ?. Με το π?ρασμα του 5ου αι?να π.Χ. ο πληθυσμ?? αυξ?θηκε σημαντικ?, επεκτ?θηκε στου? βραχ?δει? πρ?ποδε? και στην κορυφ? του λ?φου Σ?βιτα. Τον 5ο αι?να π.Χ. κατασκευ?στηκε το πρ?το τε?χο? τη? π?λη? στου? πρ?ποδε? των λ?φων, ?φησε ?ξω την συνοικ?α τη? Ντι?να η οπο?α θα μετατραπε? στην Νεκρ?πολη τη? π?λη?. Τον 4ο αι?να π.Χ. κατασκευ?στηκε το δε?τερο τε?χο? για να ενσωματ?σει τι? περιοχ?? β?ρεια και ν?τια απ? τι? ?χθε? των ποταμ?ν Σ?ντα Λουτσ?α και Π?ντε, τα τε?χη τη? π?λη? κοντ? στι? ?χθε? των ποταμ?ν εν?θηκαν με την Ακρ?πολη και τον λ?φο του Σ?βιτα. Τα ισχυρ? τε?χη ε?ναι ορατ? και σ?μερα στην συνοικ?α τη? Ντι?να, διαχ?ριζαν την π?λη απ? την Νεκρ?πολη. Οι Καρχηδονιακ?? δυν?μει? διατ?ρησαν για σ?ντομο χρονικ? δι?στημα την π?λη ?ταν πολεμο?σε εναντ?ον του? ο Διον?σιο? ο Πρεσβ?τερο? , κατ?πιν εισ?λθαν σε τριμερ? συμμαχ?α στην οπο?α συμμετε?χε και η ν?α αποικ?α του Διονυσ?ου στο Τ?νταρι . Η Λ?παρα ευημερο?σε μ?χρι την εποχ? που την κατ?κτησε και την λεηλ?τησε ο Αγαθοκλ?? των Συρακουσ?ν (304 π.Χ.), τα κλοπιμα?α χ?θηκαν ωστ?σο απ? τρικυμ?α στην θ?λασσα. ?ταν ξ?σπασε ο Α? Καρχηδονιακ?? Π?λεμο? η Λ?παρα ?γινε Καρχηδονιακ? ναυτικ? β?ση αλλ? η Ρωμα?κ? Δημοκρατ?α την κατ?λαβε (252 π.Χ.-251 π.Χ.). Στην εκστρατε?α που ?κανε ο Οκταβιαν?? Α?γουστο? εναντ?ον του Πομπ?ιου την κατ?λαβε ο Μ?ρκο? Βιψ?νιο? Αγρ?ππα? Στην Ρωμα?κ? αυτοκρατορ?α ?γινε δι?σημο? τ?πο? εξορ?α? επιφαν?ν ανθρ?πων που περνο?σαν καλ? χ?ρη στι? φυσικ?? θερμ?? πηγ?? του νησιο?. Ο αυτοκρ?τορα? Καρακ?λλα? ?στειλε εξορ?α στην Λ?παρα την σ?ζυγο του Φουλβ?α Πλαυτ?λλα και τον αδελφ? τη? Γ?ιο Φο?λβιο Πλα?τιο Ορτενσιαν?, παρ?μειναν σε αυτ?ν μ?χρι τον θ?νατο του?.

Νε?τερα χρ?νια [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τον 3ο αι?να μ.Χ. η Λ?παρι ?γινε επισκοπικ? ?δρα, ο Π?πα? Αγ?θων βρ?κε σ?μφωνα με την παρ?δοση τα ιερ? λε?ψανα του Απ?στολου Βαρθολομα?ου (546) που ε?χε μαρτυρ?σει και οικοδ?μησε μεγαλοπρεπ? Καθεδρικ? να? για να τα στεγ?σει. Τον 9ο αι?να η Σικελ?α κατακτ?θηκε απ? του? ?ραβε? , σ?ντομα οι Σαρακηνο? πειρατ?? λεηλ?τησαν τι? ακτ?? τη? Τυρρηνικ?? με δραματικ?? επιπτ?σει? για την Λ?παρι. Οι Σαρακηνο? ?σφαξαν το μεγαλ?τερο τμ?μα του πληθυσμο? και τα λε?ψανα του Αποστ?λου Βαρθολομα?ου μεταφ?ρθηκαν στο Μπενεβ?ντο, το νησ? ερημ?θηκε. Οι Νορμανδο? ?διωξαν του? ?ραβε? απ? την Σικελ?α (1060-1099), η Λ?παρι εποικ?στηκε ξαν? και η επισκοπ? αποκαταστ?θηκε (1131). Παρ? τι? ασταμ?τητε? πειρατικ?? επιδρομ?? το νησ? τη? Λ?παρι ?ταν κατοικημ?νο συνεχ??, μετ? του? Νορμανδο?? την εξουσ?α παρ?λαβαν ο Ο?κο? των Χοενστ?ουφεν , ο Ο?κο? των Καπετιδ?ν-Ανζο? και το Βασ?λειο τη? Αραγων?α? μ?χρι την εποχ? που ο Κ?ρολο? Α? τη? Αραγων?α? στ?φθηκε ω? Κ?ρολο? E? τη? Αγ?α? Ρωμα?κ?? Αυτοκρατορ?α? . Ο Χα?ρεντ?ν Μπαρμπαρ?σα ?κανε σκληρ? επιδρομ? στο νησ?, υποδο?λωσε ολ?κληρο τον πληθυσμ? και τον πο?λησε στα σκλαβοπ?ζαρα. ^[4] Ο Ζερ?μ Μορ?ν θρην?ντα? για τον αφανισμ? του χριστιανικο? πληθυσμο? ?γραψε "Να βλ?πει? τ?σου? φτωχο?? χριστιανο?? ειδικ? μικρ? αγ?ρια και κορ?τσια σου προκαλε? τερ?στια θλ?ψη." Στην συν?χεια περιγρ?φει τα δ?κρυα των φτωχ?ν Λιπαριωτ?ν ?που "ο πατ?ρα? δεν μπορο?σε να αποχωριστε? τον γιο και η μητ?ρα την κ?ρη, τα ?ρπαξαν στην σκλαβι? αυτ? τα σκυλι? που ?μοιαζαν σαν λ?κοι αν?μεσα σε ?κακα πρ?βατα" . ^[5] Μια μερ?δα των αιχμαλ?των αφ?θηκε στην Μεσσ?νη και στην συν?χεια επ?στρεψαν στην Λ?παρι. Ο αυτοκρ?τορα? Κ?ρολο? Ε? κατασκε?ασε στην κορυφ? του νησιο? ?να μεγ?λο κ?στρο με παν?σχυρα τε?χη, στην θ?ση τη? αρχα?α? Ελληνικ?? Ακρ?πολη?. Οι κ?τοικοι ?ταν ασφαλε?? στο κ?στρο απ? του? πειρατ?? αλλ? μ?χρι τον 19ο αι?να δεν μπορο?σαν να κυκλοφορ?σουν με ασφ?λεια στο υπ?λοιπο νησ?. Την δεκαετ?α του 1930 το Φασιστικ? καθεστ?? του Μπεν?το Μουσολ?νι χρησιμοπο?ησε την Λ?παρι σαν τ?πο εξορ?α? Κροατ?ν εθνικιστ?ν. ^[6]

Οικονομ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο μισ?? πληθυσμ?? του νησιο? ζει στην πρωτε?ουσα, η οπο?α ε?ναι και η μοναδικ? π?λη των Αιολ?δων Ν?σων. Περ?που 1.900 ζουν στο μεγαλ?τερο χωρι? , το Καν?το, και οι υπ?λοιποι σε ενν?α ακ?μα μικρ? χωρι?.

Η τοπικ? οικονομ?α παραδοσιακ? βασιζ?ταν στην αλιε?α , τα αγροτικ? προ??ντα και την εξαγωγ? ελαφρ?πετρα? , η οπο?α αφθονε? στο νησ? λ?γω τη? ηφαιστειακ?? προ?λευσ?? του. Τι? τελευτα?ε? δεκαετ?ε? αυτ? ?χει αλλ?ξει, καθ?? βασικ? πηγ? πλο?του ε?ναι ο τουρισμ?? (το καλοκα?ρι περνο?ν απ? τι? Αιολ?δε? μ?χρι και 200.000 επισκ?πτε?), οδηγ?ντα? ?μω? σε απ?λεια του ιδια?τερου τρ?που ζω??. Η κατ?σταση αυτ? αντικατοπτρ?ζεται ε?γλωττα στο Αγαπημ?νο μου ημερολ?γιο του Ν?νι Μορ?τι ( 1993 ), ?που ο σκηνοθ?τη? αποσ?ρεται στο Λ?παρι νομ?ζοντα? ?τι θα βρει την ησυχ?α στο γραφικ? ψαροχ?ρι των καρτ-ποστ?λ, για να αντιμετωπ?σει τελικ? ορδ?? πολ?βουων τουριστ?ν.

Αξιοθ?ατα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Κεντρικ? αξιοθ?ατο του Λ?παρι ε?ναι το κ?στρο . Κατ? το παρελθ?ν ε?χε χρησιμοποιηθε? και ω? φυλακ?, εν? σ?μερα στεγ?ζει το αρχαιολογικ? μουσε?ο των Αιολ?δων με εκθ?ματα απ? το ανθρ?πινο και το γεωλογικ? παρελθ?ν των νησι?ν. Εντ?? του κ?στρου βρ?σκεται επ?ση? ο καθεδρικ?? να?? . Ε?ναι αφιερωμ?νο? στον ?γιο Βαρθολομα?ο , του οπο?ου το σκ?νωμα ανακαλ?φθηκε σε μια παραλ?α το 264 και φυγαδε?θηκε το 839 για να μην π?σει στα χ?ρια των Σαρακην?ν κουρσ?ρων .

Εκτ?? τη? π?λη? υπ?ρχει ?να αρχα?ο ελληνικ? θ?ατρο που ?χει ανακατασκευαστε?, καθ?? και η νεκρ?πολη στην περιοχ? Ντι?να.

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Πηγ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Ezio Giunta, dir. (2005). "Lipari". Estateolie 2005*The Essential Guide (English Version of Tourist Guidebook): 2?61
• Keller, J. (1969): Die historischen Eruptionen von Volcano und Lipari. Zeitschrift der Deutschen Geologischen Gesellschaft
• Gert Jan van Wijngaarden (2002) Use and Appreciation of Mycenaean Pottery in the Levant, Cyprus and Italy (1600-1200 BC)

Εξωτερικο? σ?νδεσμοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τα Wikimedia Commons ?χουν πολυμ?σα σχετικ? με το θ?μα    Λ?παρι

• Δ?μο? Λ?παρι

π   ?   σ   ?   ε Νησι? τη? Ιταλ?α? Περιφ?ρεια Απουλ?α? Τρεμ?τι Νησι? ( Διομ?δεε? ) Καπρα?α   · Σαν Νικ?λα   · Σαν Ντ?μινο Περιφ?ρεια Καμπαν?α? Φλεγρα?α Νησι? ( Πιθηκο?σσε? ) Βιβ?ρα   · ?σκια   · Νησ?δα   · Προτσ?ντα Κ?πρι Περιφ?ρεια Λ?τιο Ποντ?νε Νησι? Παλμαρ?λα   · Π?ντσα   · Σ?ντο Στ?φανο   · Γκ?βι   · Βεντοτ?νε   · Ζαν?νε Τιβερ?να Περιφ?ρεια Λιγουρ?α? Αρχιπ?λαγο? Σπετσ?νο Παλμ?ρια   · Τ?νο Περιφ?ρεια Σαρδην?α? Αρχιπ?λαγο? Λα Μανταλ?να Καπρ?ρα   · Λα Μανταλ?να   · Μπουντ?λι   · Ρατσ?λι   · Σ?ντα Μαρ?α   · Σ?ντο Στ?φανο   · Σπ?ρτζι Αρχιπ?λαγο? Σο?λτσι? Σαν Πι?ντρο   · Σαντ Αντ?οκο Αρχιπ?λαγο? Ταβολ?ρα Μολ?ρα   · Ταβολ?ρα Αζιν?ρα Περιφ?ρεια Σικελ?α? Αιγ?δε? Ν?σοι (? Αιγο?σε? Ν?σοι) Λεβ?ντσο   · Μαρ?ττιμο   · Φαβινι?να Αιολ?δε? Ν?σοι Αλικο?ντι   · Βουλκ?νο   · Λ?παρι   · Μπαζιλο?τσο   · Παναρ?α   · Σαλ?να   · Στρ?μπολι   · Φιλικο?ντι Πελ?γου? Ν?σοι (? Πελ?γιοι Ν?σοι) Λαμπεντο?ζα   · Λαμπι?νε   · Λιν?ζα Ο?στικα   · Παντελλερ?α Περιφ?ρεια Τοσκ?νη? Τοσκανικ? αρχιπ?λαγο? Γοργ?να   · ?λβα   · Καπρα?α   · Μοντεκρ?στο   · Πιαν?ζα   · Τζανο?τρι   · Τζ?λιο

π   ?   σ   ?   ε Μεγ?λη Ελλ?δα Καμπαν?α Ελ?α Δικαι?ρχεια Καπ?η Κ?μη Νε?πολη Παλ?νωρο? Πιθηκο?σσε? Ποσειδων?α Πιξιο?? Λευκαν?α Γ?λασα Ηρ?κλεια η Λευκανικ? Πανδοσ?α Πιστοικ?? Σ?ρι? Τρο?λια Απουλ?α Αλ?σιον Απ?νηστη Αργ?ριπποι Β?ρι? Βρεντ?σιον Βυτ?ντινον Eγναθ?α Θυρ?αι Καιλ?α Καλλ?πολη Καν?σιον Κασταν?α Μεταπ?ντιο Μιν?πολι? Νε?πολη Απουλ?α? Ρυψ Σιλο?ιον Σ?ρι? Σ?ποντον Τ?ραντα? Υδρο?? Καλαβρ?α Βου? Επιζεφ?ριοι Λοκρο? Θο?ριοι Ι?ραξ Ιππ?νιον Καυλων?α Κρ?μισα Κρ?τωνα? Κωσταντ?α Λ?ο? Λακ?νιον Μ?δμα Μ?ταυρο? Πετ?λια Ρ?γιο Σκ?δρο? Σκ?λλαιον Σκυλλ?κιον Σ?βαρι? Σ?βαρι? η επ? του Τρ?ει? Τερ?να Χ?νη Σικελ?α Aγ?ριον Α?γεστα ?κι? Ακρ?γαντα? ?κραι ?κριλλαι Αντρ?νον Απολλων?α Γ?λα Δρ?πανον ?λωρο? ?ννα Ηρ?κλεια η Μιν?α Θ?ρμε? Ιμ?ρα Καλ?κτα Καμ?ρινα Κασμ?ναι Κατ?νη Λεοντ?νοι Μ?γαρα Υβλα?α Μεσσ?νη Μ?λοι Ν?ξο? Ξιφων?α Π?νορμον Ραγο?σα Σελινο?ντα? Συρακο?σε? Ταυρομ?νιο Τυνδαρ?? ?βλα η Γελε?τι? ?βλα η Ηρα?α Κεφαλο?διον Αιολ?δε? ν?σοι Δ?δυμη Ευ?νυμο? Μελιγουν?? Στρογγ?λη Αιολ?δων Φοινικο?σσα Β?ρειε? αποικ?ε? ?δρια Ανκ?ν Σιπιο??