Η καντ?τα ( ιτ . Cantata, γερμ . Kantate, απ? το ιταλικ? cantare: τραγουδ?) ε?ναι ε?δο? μουσικ?? φωνητικ?? σ?νθεση?, θρησκευτικο? ? κοσμικο? περιεχομ?νου, με οργανικ? ? ορχηστρικ? συνοδε?α. Οι καντ?τε? αποτελο?νται απ? αρκετ? μουσικ? μ?ρη (? κιν?σει?), εν? συχν? ε?ναι η χρ?ση τη? χορωδ?α? . Συχν? ε?ναι και η χρ?ση μεμονωμ?νων τραγουδιστ?ν (σ?λο) χωρ?? ωστ?σο να ε?ναι επιβεβλημ?νη. Η δε γλ?σσα των κειμ?νων που χρησιμοποιε?ται στι? καντ?τε? ε?ναι τ?σο τα λατινικ? , ?σο και η καθομιλουμ?νη.

Η σημασ?α του ?ρου δεν ε?ναι ταυτ?σημη σε ?λε? τι? εποχ?? τη? κλασικ?? μουσικ?? : στην Ιταλ?α του 17ου αι?να ?ταν αντ?στοιχη στο μονοφωνικ? μαδριγ?λι , εν? αργ?τερα διαχωρ?στηκε στου? υπ?τυπου? καντ?τα δωματ?ου (cantata da camera) και εκκλησιαστικ? καντ?τα (cantata da chiesa). ?φτασε την ακμ? τη? κατ? την περ?οδο του μπαρ?κ , με κ?ριο εκπρ?σωπο τον Γι?χαν Σεμπ?στιαν Μπαχ , ο οπο?ο? ?γραψε π?νω απ? 200. Την κλασικ? εποχ? τη? μουσικ?? παραμερ?στηκε, δ?νοντα? τα ην?α σε ?λλα ε?δη μουσικ??, ωστ?σο, αρκετο? ρομαντικο? συνθ?τε? ?πω? ο Ρ?μπερτ Σο?μαν και ο Φ?λιξ Μ?ντελσον Μπαρτ?λντι , επαν?φεραν την καντ?τα στο προσκ?νιο.

Ιστορικ? στοιχε?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο ?ρο? καντ?τα εμφαν?ζεται στι? αρχ?? του 17ου αι?να, παρ?λληλα με την ?περα και το ορατ?ριο . Προ?π?θεση για την αν?πτυξ? τη? υπ?ρξε η ?νοδο? τη? οργανικ?? μουσικ??, καθ?? μ?χρι τ?τε η λ?για μουσικ? περιοριζ?ταν στα πλα?σια των φωνητικ?ν ?ργων. Μ?χρι τα τ?λη του 18ου αι?να, καντ?τε? για μ?α ? δ?ο σ?λο φων?? και συνοδε?α κοντ?νουο , αποτελο?σαν την κ?ρια ?κφραση τη? ιταλικ?? φωνητικ?? μουσικ?? δωματ?ου. ^[1]

Στην αρχικ? τη? αυτ? μορφ?, η δομ? τη? περιλ?μβανε την ?ναρξη με κ?ποιο αναγγελτικο? ?φου? ρετσιτατ?βο , καθ?? και κ?ποια πρ?ιμου ε?δου? ?ρια , ω? σχ?λιο των προλεχθ?ντων. Τυπικ? παραδε?γματα αυτ?? τη? μορφ?? αποτελο?ν οι καντ?τε? του Τζ?κομο Καρ?σιμι , αλλ? και κ?ποια ?ργα του Χ?νρι Π?ρσελ . Με την ?νοδο τη? ?ρια? ντα κ?πο , η καντ?τα τε?νει να αποτελε?ται απ? δ?ο ? τρει? ?ριε?, που συνδ?ονται με ρετσιτατ?βο, ?πω? φα?νεται και σε πολλ? ?ργα του Γκ?οργκ Φρ?ντριχ Χ?ντελ .

Σε πολλ?? περιπτ?σει?, οι ?ριε? δεν διαφ?ρουν απ' αυτ?? που βρ?σκουμε στην ?περα τη? εποχ??, εν? η ?λη καντ?τα λειτουργε? σαν μικρ?? κλ?μακα? ορατ?ριο . Αυτ? ε?ναι εμφαν?? τ?σο στι? καντ?τε? του Μπαχ ?σο και τα ανθ?μια του Χ?ντελ· μ?λιστα, πολλ?? απ? τι? μακροσκελ?στερε? καντ?τε? του Μπαχ ε?ναι στην πραγματικ?τητα ορατ?ρια , ?πω? το Χριστουγεννι?τικο ορατ?ριο , το οπο?ο κατ' ουσ?αν αποτελε?ται απ? ?ξι εκκλησιαστικ?? καντ?τε?. Οι ?ξι αυτ?? καντ?τε? αντιστοιχο?ν σε ?ξι διαφορετικ?? μ?ρε?, που ωστ?σο στο σ?νολ? του? δεν διαφ?ρουν με οποιοδ?ποτε κλασικ? ορατ?ριο.

Την εποχ? του μπαρ?κ η καντ?τα αποτ?λεσε κ?ρια μουσικ? ?κφραση τη? λουθηρανικ?? εκκλησ?α? , καθ?? υπ?ρξε μ?ρο? τη? λειτουργ?α? , αλλ? και ?λλων εκκλησιαστικ?ν περιστ?σεων. Δε?γματα γραφ?? σ?ζονται ?χι μ?νον απ? τον Μπαχ, αλλ? και απ? ?λλου? Γερμανο?? συνθ?τε?, ?πω? τον Ντ?τριχ Μπουξτεχο?ντε , τον Γκ?οργκ Φ?λιπ Τ?λεμαν , τον Κρ?στοφ Γκρ?ουπνερ κ.?. Οι δε κοσμικ?? καντ?τε? διαφοροποιο?νται απ? τι? εκκλησιαστικ?? κυρ?ω? ω? προ? το μ?ρο? του κειμ?νου· πολλ?? απ' αυτ?? γρ?φτηκαν για ειδικ?? περιστ?σει? τη? αν?τερη? τ?ξη?, εν? σε πολλ?? περιπτ?σει? αποτ?λεσαν την κ?ρια μουσικοθεματικ? πηγ? για θρησκευτικ?? καντ?τε? (π.χ. το Χριστουγεννι?τικο ορατ?ριο του Μπαχ).

Κλασικ? και Ρομαντικ? περ?οδο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο ?ρο? καντ?τα τον 19ο αι?να χρησιμοποιε?ται πλ?ον μ?νο για χορωδιακ? ?ργα, ω? μ?σο διαχωρισμο? απ? τα σολιστικ?, εν? τε?νει να αποκλε?ει το θρησκευτικ? του σκ?λο?. Απ? του? συνθ?τε? τη? περι?δου διακρ?νεται ο Φ?λιξ Μ?ντελσον Μπαρτ?λντι , με τα ?ργα του Die erste Walpurgisnacht (≪Η πρ?τη Βαλπουργιαν? Ν?χτα≫) και Συμφων?α Νο. 2, μια κατ' ουσ?αν καντ?τα με τρ?α συμφωνικ? πρελο?δια . Ο Ρ?μπερτ Σο?μαν ?γραψε την καντ?τα Das Paradies und die Peri (≪Ο παρ?δεισο? και τα ουρ?≫), εν? ο Γιοχ?νε? Μπραμ? συν?θεσε την καντ?τα Ριν?λντο , σε πο?ηση Γι?χαν Β?λφγκανγκ φον Γκα?τε . ?λλοι συνθ?τε? με καντ?τε? στο συγγραφικ? του? ?ργο περιλαμβ?νουν του? Λο?ντβιχ βαν Μπετ?βεν ( Meeresstille ), Εκτ?ρ Μπερλι?ζ ("Sardanapale"), Κλωντ Ντεμπυσ? ( L'enfant prodigue ) και τον Γκο?σταβ Μ?λερ , με το περ?φημο "Das klagende Lied" (≪το τραγο?δι των λυγμ?ν≫).

Εικοστ?? αι?να και εφ'εξ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η καντ?τα επεκτ?θηκε και στη νε?τερη εποχ?, μ?σα απ? τα ?ργα επιφαν?ν συνθετ?ν, ?πω? τον Ραλφ Βον Ου?λιαμ? , τον Μπ?λα Μπ?ρτοκ ("Cantata Profana"), αλλ? και τον ?ρνολντ Σ?νμπεργκ , με το ?ργο "Gurre-Lieder", που αρχικ? υπ?ρξε κ?κλο? τραγουδι?ν. Ο Π?ουλ Χ?ντεμιτ , ο ?ντον Β?μπερν και ο Σεργκ?ι Προκ?φιεφ συνεισ?φεραν στο ε?δο? με κ?ποια μ?τρια? κλ?μακα? ?ργα του?, εν? σημε?ο-σταθμ?? στον 20? αι?να αποτελε? η σκηνικ? καντ?τα Κ?ρμινα Μπουρ?να του Καρλ Ορφ . ?να? ?λλο? συνθ?τη?, ο Μπ?ντζαμιν Μπρ?τεν , ?γραψε τουλ?χιστον ?ξι καντ?τε?, εν? τα ?ργα Κατ? Σαδδουκα?ων και Canto Olympico του Μ?κη Θεοδωρ?κη αποτελο?ν δημοφιλ? αποσπ?σματα του ελληνικο? χορωδιακο? ρεπερτορ?ου.

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Πηγ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Timms, Colin, Nigel Fortune, Malcolm Boyd, Friedhelm Krummacher, David Tunley, James R. Goodall, and Juan Jose Carreras. 2001. "Cantata". 2001. The New Grove Dictionary of Music and Musicians , second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell. London: Macmillan Publishers.

Εξωτερικο? σ?νδεσμοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το Βικιλεξικ? ?χει σχετικ? λ?μμα:    καντ?τα

Τα Wikimedia Commons ?χουν πολυμ?σα σχετικ? με το θ?μα    Καντ?τα