Με τον ?ρο Ιρανικ? επαν?σταση ? Ισλαμικ? επαν?σταση ( περσ. : ?????? ??????), αναφ?ρονται τα γεγον?τα που οδ?γησαν στην πτ?ση τη? ιρανικ?? μοναρχ?α? και τη? δυναστε?α? Παχλαβ? (1925-79), καταλ?γοντα? στην εγκαθ?δρυση ισλαμικ?? δημοκρατ?α? στο Ιρ?ν με ιδρυτ? τον αγιατολ?χ Ρουχολ?χ Χομε?ν? .

Διαδηλ?σει? διαμαρτυρ?α? κατ? του σ?χη Μοχ?μεντ Ρεζ? Παχλαβ? και του τρ?που διακυβ?ρνησ?? του ξεκ?νησαν στα τ?λη τη? δεκαετ?α? του 1970 καταγγ?λλοντα?, μεταξ? ?λλων, παραβι?σει? ανθρωπ?νων δικαιωμ?των , φαιν?μενα λογοκρισ?α? , την οικονομικ? πολιτικ? αλλ? και την επιρρο? ξ?νων δυν?μεων σε ?λου? του? τομε?? τη? ιρανικ?? κοινων?α?. Η επαν?σταση υπ?ρξε το αποκορ?φωμα εν?? κιν?ματο? που διαμορφ?θηκε μ?σα απ? τον συνασπισμ? διαφορετικ?ν κοινωνικ?ν ομ?δων, ?πω? κληρικ?ν, εμπ?ρων, φοιτητ?ν και διανοο?μενων, με διαφορετικ?? πολιτικ?? ιδεολογ?ε?. Το παραδοσιακ? θρησκευτικ? κ?μμα του Χομε?ν? επικρ?τησε κατ? τη σ?γχυση και την αταξ?α που αναπτ?χθηκε στον απ?ηχο τη? επαν?σταση? και μ?σα απ? τη διεξαγωγ? εθνικο? δημοψηφ?σματο?, την 1η Απριλ?ου 1979, το Ιρ?ν ?γινε και επ?σημα ισλαμικ? δημοκρατ?α. Το ν?ο θεοκρατικ? σ?νταγμα τη? χ?ρα? που τ?θηκε σε ισχ? τον Δεκ?μβριο του 1979 αντικατ?στησε το σ?νταγμα του 1906 και αν?δειξε τον Χομε?ν? ω? αν?τατο ηγ?τη του κρ?του?. ^[1]

Η ιρανικ? επαν?σταση θεωρε?ται μοναδικ? σε σχ?ση με ?λλε? επαναστ?σει? τη? ιστορ?α? για την ταχ?τητα με την οπο?α ?φερε ριζικ?? αλλαγ?? και για την ?κπληξη που προκ?λεσε διεθν??. Κατ? γενικ? ομολογ?α διακρ?νεται για την ?λλειψη μια? κεντρικ?? ιδεολογικ?? ταυτ?τητα?, στοχε?οντα? αποκλειστικ? στην πτ?ση του σ?χη, ωστ?σο πιστε?εται παρ?λληλα πω? το καθ?λα μαζικ? αυτ? επαναστατικ? κ?νημα ενδεχομ?νω? να μην ε?χε την ?δια μορφ? αν ?ταν εκ των προτ?ρων γνωστ? πω? θα οδηγο?σε στη μονοκρατορ?α του Χομε?ν? ^[2] . Το ν?ο καθεστ?? που εγκαθιδρ?θηκε υπολ?γισε το συνολικ? αριθμ? των θυμ?των τη? επαν?σταση? στι? 60.000, ωστ?σο στην πραγματικ?τητα θα πρ?πει να θεωρε?ται κατ? πολ? μικρ?τερο?, χωρ?? να υπερβα?νει τι? 3.000. Σ?μφωνα με σχετικ? ?ρευνα του Ιδρ?ματο? Μαρτ?ρων, η οπο?α ωστ?σο δεν δημοσιε?τηκε, εκτιμ?ται πω? συνολικ? 2.781 διαδηλωτ?? ?χασαν τη ζω? του? απ? τον Οκτ?βριο του 1977 μ?χρι τον Φεβρου?ριο του 1979, οι περισσ?τεροι απ? αυτο?? στην πρωτε?ουσα του Ιρ?ν ^[3] .

Ιστορικ? υπ?βαθρο [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Κατ? τη δεκαετ?α του 1970, το Ιρ?ν εξακολουθο?σε να βασ?ζεται σε μεγ?λο βαθμ? στη βιομηχαν?α πετρελα?ου, ωστ?σο η παγκ?σμια οικονομικ? αστ?θεια τη? εποχ??, καθ?? και οι διακυμ?νσει? στην καταν?λωση πετρελα?ου απ? τη Δ?ση, ε?χαν αρνητικ?? επιπτ?σει? στην οικονομ?α τη? χ?ρα? μετ? απ? μια δεκαετ?α μεγ?λη? οικονομικ?? αν?πτυξη? που συνοδε?τηκε παρ?λληλα απ? τη δι?γκωση των εξ?δων και υψηλ? ποσοστ? πληθωρισμο? με αντ?κτυπο στο βιοτικ? επ?πεδο των Ιραν?ν. Συγχρ?νω?, η δυσαρ?σκεια για τη διακυβ?ρνηση του Μοχ?μεντ Ρεζ? Παχλαβ? σε κοινωνικοπολιτικ? επ?πεδο διογκ?θηκε, καθ?? αντιπολιτευτικ? σχ?ματα ?πω? το Εθνικ? Μ?τωπο (συνασπισμ?? κυρ?ω? εθνικιστ?ν και παραδοσιακ?ν ισλαμιστ?ν) ? το κομμουνιστικ? κ?μμα Τουντ?χ ε?χαν περιθωριοποιηθε? ? τεθε? εκτ?? ν?μου. Μ?σα σε αυτ? το περιβ?λλον κοινωνικ?? δυσαρ?σκεια?, ακ?μα και η κοσμικ? διαν?ηση - που σε μεγ?λο βαθμ? γοητε?τηκε απ? το μ?νυμα του Χομε?ν? - τ?χθηκε υπ?ρ τη? ανατροπ?? του σ?χη, εν? ολο?να περισσ?τερε? φων?? υποστ?ριζαν την επιστροφ? στι? παραδοσιακ?? αξ?ε? σε αντιδιαστολ? με τον εκσυγχρονισμ? που προ?θησε η δυναστε?α των Παχλαβ?. Για τον σκοπ? αυτ?, τ?σο το Εθνικ? Μ?τωπο ?σο και το Τουντ?χ συντ?χθηκαν με τη θρησκευτικ? τ?ξη των ουλεμ?δων, εν? παρ?λληλα το μ?νυμα του Χομε?ν? κατ? του καθεστ?το? του Ρεζ? Παχλαβ? ?ρχισε να βρ?σκει απ?χηση σε μεγ?λο μ?ρο? του πληθυσμο?, μ?σα απ? ηχογραφημ?νε? ομιλ?ε? και κε?μενα που διοχετε?ονταν και διαδ?δονταν κρυφ?. Ανοιχτ?? διαδηλ?σει? διαμαρτυρ?α? κατ? τη? μοναρχ?α? του Παχλαβ? ?ρχισαν να πραγματοποιο?νται απ? τον Οκτ?βριο του 1979, μετ? τον θ?νατο του γιου του Χομε?ν?, Μουσταφ?, ^[4] και με ακ?μα μεγαλ?τερη ?νταση απ? το 1978. Σε αυτ? συντ?λεσε και το γεγον?? πω?, νωρ?τερα, ο Ρεζ? Παχλαβ? επιδ?ωξε να χαλαρ?σει τα αστυνομικ? μ?τρα καθ?? υπ?ρχαν ?δη αναφορ?? απ? τον διεθν? τ?πο για παραβι?σει? ανθρωπ?νων δικαιωμ?των στο Ιρ?ν αλλ? και σχετικ?? πι?σει? απ? την πλευρ? οργαν?σεων για τα ανθρ?πινα δικαι?ματα ^[5] .

Πορε?α προ? την επαν?σταση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Κομβικ? σημε?ο για την εν?σχυση τη? δυσαρ?σκεια? υπ?ρξε η δημοσ?ευση εν?? συκοφαντικο? ?ρθρου στην - ελεγχ?μενη απ? την κυβ?ρνηση - εφημερ?δα E??el???t τη? Τεχερ?νη?, τον Ιανου?ριο του 1978, το οπο?ο επιχειρο?σε να δυσφημ?σει τον Χομε?ν?. Το δημοσ?ευμα προκ?λεσε τον ξεσηκωμ? χιλι?δων σπουδαστ?ν του Ισλ?μ στην π?λη Κομ, γεγον?? που πυροδ?τησε το επ?μενο δι?στημα ν?ε? διαδηλ?σει? διαμαρτυρ?α?. Στα μ?σα Φεβρουαρ?ου σημει?θηκαν β?αιε? συγκρο?σει? σε δι?φορε? π?λει? και ειδικ? στη γεν?τειρα του αγιατολ?χ Σαριατμανταρ?, το Ταμπρ?ζ , εν? στα τ?λη Μαρτ?ου μεγ?λε? υλικ?? ζημι?? προκλ?θηκαν στο Γιαζντ και στο Ισφαχ?ν . Τον Μ?ιο του ?διου ?του?, διαδηλ?σει? οργαν?θηκαν σε ε?κοσι τ?σσερι? π?λει?, μεταξ? των οπο?ων και το Κομ. Εκε?, η αστυνομ?α προκ?λεσε τον θ?νατο δ?ο σπουδαστ?ν που ε?χαν καταφ?γει στο σπ?τι του Σαριατμανταρ?. Κατ? τι? επ?σημε? αρχ??, οι αναταραχ?? ε?χαν ω? αποτ?λεσμα τον θ?νατο συνολικ? 22 ανθρ?πων, εν? κατ? την αντιπολ?τευση ο αριθμ?? ?ταν πολ? υψηλ?τερο? φθ?νοντα? του? 250 ^[6] . Ο θ?νατο? διαδηλωτ?ν τροφοδ?τησε εντον?τερε? διαδηλ?σει? διαμαρτυρ?α?. ?να ακ?μα γεγον?? που εν?σχυσε το κ?νημα διαμαρτυρ?α? ?λαβε χ?ρα στι? 19 Αυγο?στου, ?ταν εμπρησμ?? σε μεγ?λο κινηματογρ?φο στην π?λη Αμπαντ?ν οδ?γησε στον θ?νατο 480 ανθρ?πων ^[7] . Η κηδε?α των θυμ?των συνοδε?τηκε απ? πορε?α περ?που 10.000 συγγεν?ν και φ?λων, με συνθ?ματα κατ? του σ?χη, και εν? η δυσπιστ?α ?ταν τ?σο μεγ?λη ?στε να πιστε?εται πω? το συμβ?ν ε?χε σχεδιαστε? απ? τη μυστικ? αστυνομ?α (SAVAK).

Αρχικ? απ? το Ιρ?κ, ?που βρισκ?ταν εξ?ριστο?, και αργ?τερα απ? τη Γαλλ?α, ο Χομε?ν? συντ?νιζε απ? την πλευρ? του την αντιπολ?τευση, απαιτ?ντα? την παρα?τηση του σ?χη. Στι? 8 Σεπτεμβρ?ου 1978 επιβλ?θηκε στρατιωτικ?? ν?μο? στην Τεχερ?νη και σε ?λλε? π?λει?. Tην ?δια ημ?ρα ο στρατ?? στρ?φηκε με πυρ? εναντ?ον διαδηλωτ?ν στην πλατε?α Τζαλ?χ, γεγον?? που καταγρ?φεται ιστορικ? και ω? η σφαγ? τη? ≪Μα?ρη? Παρασκευ??≫ ^[8] . Αν και ο επ?σημο? απολογισμ?? αναφ?ρεται σε συνολικ? 87 νεκρο??, ανεξ?ρτητοι παρατηρητ?? επιβεβαι?νουν τον θ?νατο εκατοντ?δων ^{[9] [10]} . Τα γεγον?τα τη? Μα?ρη? Παρασκευ?? σηματοδ?τησαν ?να σημε?ο χωρ?? επιστροφ? στην ιστορ?α τη? ιρανικ?? επαν?σταση?, με την πιθαν?τητα οποιουδ?ποτε συμβιβασμο? να εξανεμ?ζεται. Τι? επ?μενε? εβδομ?δε? πραγματοποι?θηκαν μαζικ?? απεργ?ε? με συμμετοχ? σχεδ?ν ?λων των κλ?δων κ?νοντα? σαφ?? πω? η κυβ?ρνηση ?ταν αδ?νατο να παραμε?νει στην εξουσ?α. Στι? 2 Δεκεμβρ?ου 1978, κατ? τη δι?ρκεια του πρ?του μ?να κατ? το ισλαμικ? ημερολ?γιο (Μουχαρ?μ), περισσ?τεροι απ? 2 εκατομμ?ρια ?νθρωποι κατ?κλυσαν την πλατε?α Αζαντ? τη? Τεχερ?νη? ζητ?ντα? την ανατροπ? του σ?χη και την επιστροφ? του Χομε?ν? ^[11] . Στα τ?λη του 1978, ο σ?χη? δι?ρισε πρωθυπουργ? τον Σαπο?ρ Μπαχτι?ρ , που προερχ?ταν απ? την αντιπολ?τευση. Ο τελευτα?ο?, που αποδ?χτηκε την πρ?ταση του σ?χη απ? ?λλειψη εμπιστοσ?νη? στι? προθ?σει? και τα σχ?δια του Χομε?ν? ^[12] δεν κατ?φερε να επιτ?χει κ?ποιο συμβιβασμ? με τον Χομε?ν? ο?τε με του? πρ?ην συνεργ?τε? του και μ?λη του Εθνικο? Μετ?που. Τον Ιανου?ριο του 1979, ο σ?χη? και μ?λη τη? οικογ?νει?? του εγκατ?λειψαν τη χ?ρα εν? ο Χομε?ν? επ?στρεψε απ? την εξορ?α στο Ιρ?ν δ?ο εβδομ?δε? αργ?τερα, την 1η Φεβρουαρ?ου. Κατ? την ?φιξ? του, εκατομμ?ρια πολ?τε? που συγκεντρ?θηκαν στο αεροδρ?μιο το? επιφ?λαξαν θερμ? υποδοχ?.

Κατ? τι? τελευτα?ε? ημ?ρε? τη? επαν?σταση?, ο Χομε?ν? οργ?νωσε ?να Επαναστατικ? Συμβο?λιο και μια Κεντρικ? Επιτροπ? με σκοπ? τον καθορισμ? μια? μεταβατικ?? κυβ?ρνηση?. Στι? 4 Φεβρουαρ?ου δι?ρισε πρωθυπουργ? τον Μεχντ? Μπαζαργκ?ν και εν? η κυβ?ρνηση του Μπαχτι?ρ ?ταν κατ? το σ?νταγμα ακ?μα στην εξουσ?α. Η προσωριν? κυβ?ρνηση του Μπαζαργκ?ν π?ρε τον ?λεγχο τη? διο?κηση?, τη? αστυνομ?α? και του στρατο?, παρ?μενε ωστ?σο υπ? τι? προσταγ?? του Επαναστατικο? Συμβουλ?ου ^[13] το οπο?ο σ?ντομα εξελ?χθηκε στο κυρ?αρχο πολιτικ? κ?ντρο τη? μετεπαναστατικ?? περι?δου ^[14] . Το αποτελο?σαν 15 μ?λη τη? επιλογ?? του Χομε?ν?, μεταξ? αυτ?ν και ο Μπαζαργκ?ν, η πλειοψηφ?α των οπο?ων αν?κε στον χ?ρο των φονταμενταλιστ?ν κληρικ?ν και ασπαζ?ταν την ισλαμικ? ιδεολογ?α του Χομε?ν? ^[14] . Επιτροπ?? θρησκευτικο? χαρακτ?ρα ?ρχισαν να πραγματοποιο?ν περιπολ?ε? με σκοπ? την επιβολ? του ισλαμικο? κ?δικα συμπεριφορ?? και εμφ?νιση?, εν? παρ?μοια δρ?ση ε?χε καθ?λη τη δι?ρκεια του 1979 και μια ανεπ?σημη θρησκευτικ? πολιτοφυλακ? - τα μ?λη τη? οπο?α? ε?ναι γνωστ? ω? Φρουρο? τη? Επαν?σταση? - επιδεικν?οντα? συχν? β?α που ξεπερνο?σε εκε?νη κατ? τη διακυβ?ρνηση του σ?χη ^[15] . Οι Φρουρο? τη? Επαν?σταση? στ?χευαν στον εκφοβισμ? και την καταστολ? ?σων πολιτικ?ν δυν?μεων δεν ?ταν κ?τω απ? τον ?λεγχο του Επαναστατικο? Συμβουλ?ου και του Ισλαμικο? Δημοκρατικο? Κ?μματο? που αποτελο?σαν θρησκευτικ?? οργαν?σει? πιστ?? στον Χομε?ν? ^[15] .

Επακ?λουθα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Την 1η Απριλ?ου του 1979 διεξ?χθηκε εθνικ? δημοψ?φισμα στο οπο?ο οι πολ?τε? καλο?νταν να ψηφ?σουν υπ?ρ ? κατ? τη? μοναρχ?α? με ταυτ?χρονη εγκαθ?δρυση ισλαμικο? κρ?του?, το σ?νταγμα του οπο?ου θα καθοριζ?ταν μελλοντικ?. Ε?χε προηγηθε? σ?γκρουση του Μπαζαργκ?ν με τον Χομε?ν?, καθ?? ο πρ?το? επιθυμο?σε να υπ?ρχει μια τρ?τη επιλογ? υπ?ρ μια? λα?κ?? ισλαμικ?? δημοκρατ?α? την οπο?α ?μω? απ?ρριψε ο Χομε?ν? ^[16] . Το τελικ? αποτ?λεσμα ?ταν συντριπτικ? υπ?ρ τη? ?δρυση? ισλαμικο? κρ?του? και τη? κατ?ργηση? τη? μοναρχ?α?, με ποσοστ? 99%. Το επ?μενο δι?στημα, ?να συμβο?λιο εμπειρογνωμ?νων, αποτελο?μενο κυρ?ω? απ? μ?λη στεν? συνδεδεμ?να με τον Χομε?ν?, αν?λαβε τη διαμ?ρφωση εν?? ν?ου συντ?γματο?. Το τελικ? κε?μενο ενσωμ?τωνε τη Σιιτικ? αρχ? του ≪βελαγι?τ-ι φακ?χ≫, δηλαδ? τη? εξουσ?α? απ? τον κλ?ρο, που βρ?σκει εφαρμογ? στον θεσμ? του Υπ?ρτατου Ηγ?τη , στον οπο?ο δ?νεται απ?λυτη εξουσ?α επ? ?λων των μορφ?ν τη? εξουσ?α?.

Ο Μπαζαργκ?ν και ?λλα μ?λη τη? προσωριν?? κυβ?ρνηση? ζ?τησαν τη δι?λυση του σ?ματο? εμπειρογνωμ?νων θεωρ?ντα? πω? το ν?ο σ?νταγμα που διαμορφων?ταν παραβ?αζε τη λα?κ? κυριαρχ?α, δεν ?ταν προ??ν συνα?νεση?, αναδε?κνυε του? ουλεμ?δε? σε κυρ?αρχη τ?ξη αλλ? και υπον?μευε τη θρησκε?α καθ?? οι επ?μενε? γενι?? θα κατηγορο?σαν το ?διο το Ισλ?μ για μελλοντικ? προβλ?ματα. Χαρακτηρ?ζοντα? τη δρ?ση των εμπειρογνωμ?νων ω? ≪επαν?σταση κατ? τη? επαν?σταση?≫, απε?λησε να απευθυνθε? κατευθε?αν στον λα? παρουσι?ζοντα? τη δικ? του? πρ?ταση για το ν?ο σ?νταγμα. θεωρε?ται πιθαν? πω? η πρ?ταση του Μπαζαργκ?ν θα ?βρισκε περισσ?τερου? υποστηρικτ?? αν τελικ? διν?ταν ω? εναλλακτικ? επιλογ? ^[17] , ωστ?σο τα γεγον?τα που ακολο?θησαν εμπ?δισαν κ?τι τ?τοιο να υλοποιηθε?. Την ?δια περ?οδο, εν? ο σ?χη? βρισκ?ταν στι? ΗΠΑ για θεραπε?α κατ? του καρκ?νου, περ?που 400 ισλαμιστ?? φοιτητ?? κατ?λαβαν την αμερικανικ? πρεσβε?α στην Τεχερ?νη κρατ?ντα? ομ?ρου?, γεγον?? που οδ?γησε στη διπλωματικ? κρ?ση των ομ?ρων , δι?ρκεια? 444 ημερ?ν (4 Νοεμβρ?ου 1979 - 20 Ιανουαρ?ου 1981). Η κρ?ση των ομ?ρων μπορε? να ερμηνευτε? ω? μια β?αιη εκδ?λωση τη? ρητορικ?? κατ? τη? δυτικ?? κουλτο?ρα? που ε?χε υιοθετ?σει ο Χομε?ν? και μεγ?λη μερ?δα του κλ?ρου. Αντιλαμβαν?μενο? πω? ο Χομε?ν? δεν σκ?πευε να διατ?ξει την απελευθ?ρωση των ομ?ρων, ο Μπαζαργκ?ν παραιτ?θηκε. Για τον Χομε?ν?, ο οπο?ο? τελικ? στ?ριξε δημ?σια του? φοιτητ?? ^[18] , η κρ?ση ε?χε ευεργετικ?? επιπτ?σει? καθ?? θεωρο?σε πω? ?νωνε τον ιρανικ? λα? και διευκ?λυνε την ψ?φιση του ν?ου συντ?γματο? ^[19] .

Εν μ?σω τη? διπλωματικ?? κρ?ση?, το ν?ο σ?νταγμα υποβλ?θηκε σε δημοψ?φισμα στι? 2 Δεκεμβρ?ου 1979 και υπερψηφ?στηκε με ποσοστ? 99%. Ο Μπαζαργκ?ν ζ?τησε τελικ? απ? του? υποστηρικτ?? του να υπερψηφ?σουν το σ?νταγμα θεωρ?ντα? πω? το αντ?θετο θα οδηγο?σε σε αναρχ?α. Η συμμετοχ? στο δημοψ?φισμα ?ταν μικρ?τερη συγκριτικ? με το προηγο?μενο σ?νταγμα και εκτιμ?ται απ? το γεγον?? αυτ? ?τι στην πραγματικ?τητα περ?που το 17% δεν το υποστ?ριξε ^[20] . Με το ν?ο σ?νταγμα τη? ισλαμικ?? δημοκρατ?α? του Ιρ?ν ολοκληρ?θηκε το π?ρασμα απ? τη συνταγματικ? μοναρχ?α σε ?να θεοκρατικ? καθεστ?? με απ?λυτο ηγ?τη τον αγιατολ?χ Χομε?ν?. Απ? τον Φεβρου?ριο του 1979 μ?χρι τον Ιο?νιο του 1981, διατ?χτηκε η εκτ?λεση 497 πολιτικ?ν αντιπ?λων του ν?ου καθεστ?το? ω? ≪αντι-επαναστ?τε?≫ και ≪σπ?ροι διαφθορ??≫ για να ακολουθ?σουν εκτελ?σει? συνολικ? περισσ?τερων απ? 8.000 αντιφρονο?ντων, απ? τον Ιο?νιο του 1981 μ?χρι τον Ιο?νιο του 1985. Επιπλ?ον 2.800 φυλακισμ?νοι απαγχον?στηκαν το 1988. ^[21]

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Βιβλιογραφ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Abrahamian, Ervand (2008). A History of Modern Iran . Cambridge University Press
• Abrahamian, Ervand (1982). Iran between two revolutions . Princeton University Press
• Amuzegar, Jahangir (1991). The Dynamics of the Iranian Revolution: The Pahlavis' Triumph and Tragedy . SUNY Press
• Arjomand, Said Amir (1988). The turban for the crown: The Islamic Revolution in Iran . Oxford Univertsity Press, New York
• Kurzman, Charles (2004). The Unthinkable Revolution in Iran . Harvard University Press
• Lorentz, J.H. (2007). Historical Dictionary of Iran . The Scarecrow Press, β' εκδ.

Δικτυακο? τ?ποι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τα Wikimedia Commons ?χουν πολυμ?σα σχετικ? με το θ?μα    Ιρανικ? Επαν?σταση

• Bernard Lewis, "Islamic Revolution," , The New York Review of Books (January 21, 1988).
• "The Iranian revolution" , αφι?ρωμα τη? δικτυακ?? ?κδοση? του Guardian
• Michel Foucault, "What Are the Iranians Dreaming About?" , απ?σπασμα απ? το Janet Afary and Kevin B. Anderson, Foucault and the Iranian Revolution: Gender and the Seductions of Islamism , University of Chicago Press, 2005, σελ. 203-9