Το λ?μμα παραθ?τει τι? πηγ?? του α?ριστα, χωρ?? παραπομπ?? . Βοηθ?στε συνδ?οντα? το κε?μενο με τι? πηγ?? χρησιμοποι?ντα? παραπομπ?? , ?στε να ε?ναι επαληθε?σιμο . Η σ?μανση τοποθετ?θηκε στι? 14/08/2017.

Ιερ? τη? Ορθ?α? Αρτ?μιδο?
Ε?δο?	αρχα?ο ελληνικ? ιερ? , αρχα?ο? ελληνικ?? να?? και αρχαιολογικ? θ?ση
Αρχιτεκτονικ?	αρχαιοελληνικ? αρχιτεκτονικ?
Γεωγραφικ?? συντεταγμ?νε?	37°4′59″N 22°26′6″E
Διοικητικ? υπαγωγ?	Δ?μο? Σπ?ρτη?
Τοποθεσ?α	Σπ?ρτη
Χ?ρα	Ελλ?δα
Προστασ?α	αρχαιολογικ?? χ?ρο? στην Ελλ?δα
Πολυμ?σα
δεδομ?να ( π )

Το Ιερ? τη? Ορθ?α? Αρτ?μιδο? ?ταν απ? τα πιο σημαντικ? ιερ? στην ιστορ?α τη? αρχα?α? Σπ?ρτη? και βρισκ?ταν κοντ? στι? οχθ?? του ποταμο? Ευρ?τα .

Τοποθεσ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το ιερ? τη? Ορθ?α? Αρτ?μιδο? ? Λιμν?τιδο? βρ?σκεται ?να χιλι?μετρο ανατολικ? απ? την αρχα?α ακρ?πολη τη? Σπ?ρτη? και 100 μ. ανατολικ? απ? τη γ?φυρα του Ευρ?τα. Βρ?σκεται στη δυτικ? ?χθη του ποταμο?, εκε? ?που βρισκ?ταν ο συνοικισμ?? των Λιμν?ν, και ?ταν το πιο σημαντικ? ιερ? τη? Σπ?ρτη? κατ? τα ρωμα?κ? χρ?νια.

Ιερ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στο ιερ? λατρευ?ταν αρχικ? η μυκηνα?κ? θε?τητα Ορθ?α, η οπο?α ?ταν θε? τη? σωτηρ?α? και τη? γονιμ?τητα? και προστ?τιδα τη? βλ?στηση?. Προστ?τευε επ?ση? τα παιδι? και του? εφ?βου?. Μετ?πειτα, ?ταν κυρι?ρχησε το δωδεκ?θεο του Ολ?μπου, η θε?τητα Ορθ?α ταυτ?στηκε με την ?ρτεμη . Η λατρε?α τη? συνδ?θηκε με το κοινωνικ? σ?στημα τη? Σπ?ρτη?, το δε ιερ? τη? -το οπο?ο ε?χε ρ?λο μυητικ?- ?ταν χ?ρο? σημαντικ?? για την κρατικ? αγωγ? των παιδι?ν στι? αγ?λε?. Οι τελετ?? που γ?νονταν εκε? ?ταν κυρ?ω? θεατρικ? δρ?μενα, στα οπο?α μετε?χαν οι πιστο? στο σ?νολ? του? και ?χι μ?νο οι ηθοποιο?. Κατ? τη δι?ρκει? του? οι πιστο? φορο?σαν π?λινα προσωπε?α, πολλ? απ? τα οπο?α ανακαλ?φθηκαν απ? την αρχαιολογικ? ?ρευνα και φυλ?σσονται σε μουσε?α. Κεντρικ? θ?ση στι? εορταστικ?? εκδηλ?σει? ε?χε το τελετουργικ? μαστ?γωμα εφ?βων Σπαρτιατ?ν, οι οπο?οι ακουμπο?σαν στο βωμ?. Αυτ? ?ταν ?να ε?δο? διαβατ?ρια? τελετ??. Η εορτ? αυτ? λεγ?ταν "μ?στιγε?" και αποτελο?σε τουριστικ? π?λο ?λξη?, τουλ?χιστον απ? τον 1ο π.Χ. αι?να. Κατ? τη ρωμα?κ? εποχ?, η τελετ? του μαστιγ?ματο? ?χασε τον θρησκευτικ? τη? χαρακτ?ρα και ?γινε ?να αιματηρ? θ?αμα που προσ?λκυε πλ?θη θεατ?ν. Για το σκοπ? αυτ? οικοδομ?θηκε αμφιθ?ατρο που περι?βαλλε το βωμ?. Στην τελετ? συμμετε?χαν πλ?ον και εν?λικοι ?νδρε? που υπ?μεναν το μαστ?γωμα (εν?οτε μ?χρι θαν?του) υπ? την παρ?τρυνση των συγγεν?ν του?. Αν τα χτυπ?ματα δεν ?ταν αρκετ? δυνατ?, π?στευαν ?τι το ξ?ανο τη? θε?? που κρατο?σε η ι?ρεια γιν?ταν βαρ?τερο, και η ι?ρεια ζητο?σε απ? του? μαστιγωτ?? να χτυπο?ν δυνατ?τερα. ?ποιο? κατ?ρθωνε να αντ?ξει περισσ?τερο το μαστ?γωμα και να παραμε?νει ?ρθιο? ανακηρυσσ?ταν νικητ?? ( βωμον?κη? ). ^[1]

Ονομασ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Υπ?ρξαν πο?κιλλε? ερμηνε?ε? του ?ρου ≪Ορθ?α≫, με τι? πιο γνωστ?? να αποτελο?ν αυτ?? του Πινδ?ρου και του Παυσαν?α : ο Π?νδαρο? αναφ?ρει τον ?ρο ≪Ορθωσ?α≫, λ?γοντα? πω? ≪ορθο? ει? σωτηρ?αν ? ορθο? του? γενωμ?νου?≫, εν? ο Παυσαν?α? αναφ?ρει πω? ≪καλο?σι δ? ο?κ ?ρθ?αν μ?νον ?λλ? κα? Λυγοδ?σμαν τ?ν α?τ?ν, ?τι ?ν θ?μν? λ?γων ε?ρ?θη, περιειληθε?σα δ? ? λ?γο? ?πο?ησε τ? ?γαλμα ?ρθ?ν.≫ (Παυσαν?α?, Ελλ?δο? περι?γησι?, Λακωνικ?, ΙΙΙ 16.11). Προσπ?θειε? για ερμηνε?α του ?ρου ?γιναν και απ? μεταγεν?στερου? ιστορικο??, ωστ?σο, παραμ?νει μ?χρι και σ?μερα ?γνωστη η ορθ? ερμηνε?α.

Η λατρε?α τη? Ορθ?α? Αρτ?μιδο? αν?γεται στα μυκηνα?κ? χρ?νια. Ο μ?θο? τη συνδ?ει με τον Ορ?στη , ο οπο?ο? ?ρθε απ? το ?ργο? για να παντρευτε? την Ερμι?νη , κ?ρη του Μεν?λαου και τη? Ωρα?α? Ελ?νη? . Αυτ?? ?φτασε στη Σπ?ρτη φ?ρνοντα? μαζ? του το ξ?ανο τη? ?ρτεμη?, που ε?χε κλ?ψει απ? την Κολχ?δα με τη βο?θεια τη? Ιφιγ?νεια? και του Πυλ?δη . ?λλοι μ?θοι αναφ?ρουν, ?μω?, ?τι το ξ?ανο βρ?θηκε στι? ?χθε? του Ευρ?τα. Τα ευρ?ματα του χ?ρου δε?χνουν ?τι η Ορθ?α ?ταν τοπικ? θε?τητα, που στη συν?χεια ταυτ?στηκε με την ?ρτεμη.

Ανασκαφ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στον να? ?γιναν αρκετ?? ανασκαφ??, με τι? πιο γνωστ?? να ε?ναι αυτ? τη? Γαλλικ?? Επιστημονικ?? Αποστολ?? στην Πελοπ?ννησο, το 1829, καθ?? και τη? Αγγλικ?? Αρχαιολογικ?? Σχολ?? των Αθην?ν την περ?οδο 1905 - 1910 . Οι Γ?λλοι επιστ?μονε? ε?χαν ανακαλ?ψει τα θεμ?λια εν?? κυκλοτερο?? οικοδομ?ματο?, αν και δεν θεωρο?νται μ?ρο? του ναο?. Οι ?γγλοι ανακ?λυψαν το μεγ?λο ρωμα?κ? οικοδ?μημα, το οπο?ο ε?χε μετατρ?ψει τον να? σε αμφιθ?ατρο, ?να μεγ?λο βωμ?, μ?κου? 24 μ. και πλ?του? 7 μ., τα θεμ?λια του ιερο? καθ?? και δ?ο ναο?? (ο ?να? π?νω απ? τον ?λλο με διαφορ? κατασκευ?? τρι?ν αι?νων) στα δυτικ?. Τα ευρ?ματα αυτ? χρονολογο?νται στου? ρωμα?κο?? χρ?νου?, μια περ?οδο κατ? την οπο?α ε?χαν αναδιοργανωθε? οι τελετ?? και το ιερ? ε?χε αποκτ?σει ιδια?τερη α?γλη.

Στη θ?ση αυτ? δημιουργ?θηκαν διαδοχικ? ?να μικρ? τ?μενο? με βωμ?, απ? του? πρ?του? Δωριε?? που ?φτασαν στην περιοχ? (γεωμετρικο? χρ?νοι), ?να? να?? (μ?σα 8ου αι.), που καταστρ?φηκε απ? πλημμ?ρα, και ?να? ν?ο? να?? (6ο? αι. π.Χ.), που επ?ση? αντικαταστ?θηκε με τα ?δια θεμ?λια κατ? τα ελληνιστικ? χρ?νια (2ο? αι. π.Χ.). Το ιερ? τη? Ορθ?α? Αρτ?μιδο?, συνεπ??, ?ταν σε χρ?ση ?ω? του? ρωμα?κο?? χρ?νου?. Μ?λιστα, κατ? του? χρ?νου? αυτο?? (3ο? αι. μ.Χ.) προστ?θηκε μικρ? θ?ατρο σε σχ?μα πετ?λου, με μεγ?λου? αναλημματικο?? το?χου?. ?τσι, ο να?? του ιερο? απ?κτησε τη θ?ση τη? σκην??, εν? ο βωμ?? βρισκ?ταν μ?σα στην ορχ?στρα. Το οικοδ?μημα που διαμορφ?θηκε εξυπηρετο?σε ?χι μ?νο του? Λ?κωνε?, αλλ? και τα πλ?θη των επισκεπτ?ν που ?ρχονταν στη Σπ?ρτη για να παρακολουθ?σουν τι? δι?σημε? τελετουργ?ε? του ιερο? -αν?μεσ? του? και τη διαμαστ?γωση των εφ?βων.

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Πηγ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Ιερ? Ορθ?α? Αρτ?μιδο? Αρχειοθετ?θηκε 2016-03-06 στο Wayback Machine ., λ?μμα του Αθαν?σιου Θ?μου (αρχαιολ?γου) στην ιστοσελ?δα του Υπουργε?ου Πολιτισμο? και Αθλητισμο?
• Ιερ? τη? Ορθ?α? Αρτ?μιδο? , λ?μμα τη? ιστοσελ?δα? του Δ?μου Σπ?ρτη?

Συντεταγμ?νε? : 37°04′59″N 22°26′06″E  /  37.083°N 22.435°E  / 37.083; 22.435

π   ?   σ   ?   ε Αρχα?α Σπ?ρτη Ιστορ?α Ιστορ?α τη? Σπ?ρτη? Κ?θοδο? των Δωρι?ων Πρ?το? Μεσσηνιακ?? Π?λεμο? Δε?τερο? Μεσσηνιακ?? Π?λεμο? Σπαρτιατικ? Συμμαχ?α Σεισμ?? του 464 π.Χ. Μηδικο? Π?λεμοι Συνωμοσ?α του Κιν?δωνα Πελοποννησιακ?? Π?λεμο? Σπαρτιατικ? ηγεμον?α Κορινθιακ?? Π?λεμο? Χρεμων?δειο? Π?λεμο? Κοιν? των Ελευθερολακ?νων Πολιτε?α Μεγ?λη Ρ?τρα Βασιλε?? ?φοροι Γερουσ?α Απ?λλα Κοινων?α ?μοιοι Περ?οικοι Ε?λωτε? Νεοδαμ?δει? Μ?θακε? Τρ?φιμοι Υπομε?ονε? Κοινωνικ? θ?ση γυναικ?ν Στρατ?? Αγωγ? Κρυπτε?α Φ?λαγγα Μ?ρα Οπλ?τη? Πολιτισμ?? Λακωνικ? τ?χνη Μ?λανα? ζωμ?? Συσσ?τια Παιδεραστ?α Ξενηλασ?α Και?δα? Β?βασι? Λακωνοφιλ?α Λακωνισμ?? Αθλητισμ?? Αγ?νε? σφαιροβολ?α? Θρησκε?α Δι?σκουροι Μεν?λαο? Ωρα?α Ελ?νη Ηρακλ?? Ιερ? Ορθ?α? Αρτ?μιδο? Κ?ρνεια Γυμνοπαιδ?ε? Υακ?νθια Διαβατ?ρια Λεων?δεια Ταιν?ρια Τιθην?δια Αποικ?ε? Θ?ρα Λ?παθο? Σ?λγη Τ?ρα? Πρ?σωπα Λυκο?ργο? Χ?λων Λεων?δα? Λ?σανδρο? Ευρυβι?δη? Κλεομ?νη? Α' Δημ?ρατο? Κλεομ?νη? Γ' Παυσαν?α? Αγησ?λαο? Β' ?γι? Β? Ν?βι? Τυρτα?ο? Πλειστο?ναξ Γ?λιππο?