Στη βιολογ?α , η διωνυμικ? ονοματολογ?α ( Λατινικ? : binominal = bis (δι?) + nomen (?νομα)) ε?ναι η επ?σημη μ?θοδο? ονοματοδοσ?α? των ειδ?ν . Αφο? προτ?θηκε η λογικ? του ≪δι?νυμου≫, οι επιστημονικ?? ονομασ?ε? των ειδ?ν σχηματ?ζονται απ? τον συνδυασμ? δ?ο ?ρων: το ?νομα του γ?νου? (γενικ?, generic ) και το ?νομα του ε?δου? (ειδικ?, specific ). Στην περ?πτωση που υπ?ρχει και τρ?τη λ?ξη αυτ? αποτελε? διευκρ?νηση του υποε?δου? ? τη? ποικιλ?α? . Παρ?λο που οι τελικ?? λεπτομ?ρειε? μπορε? να διαφ?ρουν, υπ?ρχουν αδιαφιλον?κητε? απ?ψει? που ?χουν υιοθετηθε? διεθν??:

• Η επιστημονικ? ονομασ?α γρ?φεται π?ντα με πλ?για γρ?μματα, π.χ. Homo sapiens ( ?νθρωπο? ο σοφ?? ). ?ταν ε?ναι χειρ?γραφη πρ?πει να ε?ναι υπογραμμισμ?νη.
• Το πρ?το γρ?μμα του πρ?του ?ρου, δηλαδ? του ον?ματο? του γ?νου?, ε?ναι κεφαλα?ο εν? ο δε?τερο? ?ρο?, το ?νομα του ε?δου? δηλαδ?, γρ?φεται με πεζ?. Παραδε?γματα: Canis lupus - Κ?ων ο λ?κο? ^[1] (λ?κο?), Felis silvestris - Α?λουρο? ο ?γριο? (αγρι?γατα).
• Το επιστημονικ? ?νομα πρ?πει να γρ?φεται ολοκληρωμ?νο ?ταν αναφ?ρεται για πρ?τη φορ?. Στη συν?χεια μπορε? να γρ?φεται μ?νον το αρχικ? του γενικο? ον?ματο?, για παρ?δειγμα το Canis lupus θα γ?νει C. lupus . Σε σπ?νιε? περιπτ?σει? γ?νεται κοιν? χρ?ση αυτ?? τη? μορφ?? συντομογραφ?α? , για παρ?δειγμα το βακτ?ριο Escherichia coli συχν? αναφ?ρεται απλ?? ω? E. coli .
• Η συντομογραφ?α sp. (? spec. ) χρησιμοποιε?ται ?ταν το πραγματικ? ?νομα του ε?δου? ε?ναι ?γνωστο: για παρ?δειγμα το Canis sp. δηλ?νει "?να ε?δο? του γ?νου? Canis ". Η συντομογραφ?α "spp." (πληθυντικ??) υποδηλ?νει "αρκετ? ?γνωστα ε?δη" (? μπορε? να εννοε? πολλ? ε?δη του συγκεκριμ?νου γ?νου?, χωρ?? να χρει?ζεται να αναφερθο?ν αναλυτικ? στη συγκεκριμ?νη αναφορ?).
• Δ?πλα απ? την ονομασ?α μετ? απ? κ?μμα γρ?φεται το ?νομα του ερευνητ? που περι?γραψε και κατ?γραψε πρ?το? το ε?δο? ? το υποε?δο? και αμ?σω? μετ? η χρονολογ?α καταγραφ??: Canis lupus , Linnaeus, 1758
• Η γραφ? του ον?ματο? του ερευνητ? μ?σα σε παρ?νθεση υποδηλ?νει ?τι το παρ?ν γ?νο? του ε?δου? ε?ναι διαφορετικ? απ? το αρχικ?: Canis lupus filchneri (Matschie, 1907)
• ?ταν η χρονολογ?α περιγραφ?? βρ?σκεται μ?σα σε αγκ?λε? υποδηλ?νεται αβεβαι?τητα γι' αυτ?ν: Pelophylax kurtmuelleri [Gayda, 1940]

Ιστορ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τη χρ?ση τη? διωνυμικ?? ονοματολογ?α? την εισ?γαγε ο Λιννα?ο? το 1735 με το ?ργο του Systema Naturae

Απ? τι? παλαι?τερε? προσπ?θειε? συστηματοπο?ηση? τη? ταξιν?μηση?, ο Λιννα?ο? επηρε?στηκε περισσ?τερο απ? τι? εργασ?ε? των Γκασπ?ρ Μπ?ουχιν (Gaspard Bauhin, 1560-1624), Τζων Ρα?η (John Ray, 1627?1705) και Ζοζ?φ Πιτ?ν ντε Τουρνεφ?ρ (Joseph Pitton de Tournefort, 1656?1708). Ο Ελβετ?? Μπ?ουχιν ?ταν ο πρ?το? που εισ?γαγε τη δι?κριση του γ?νου? και του ε?δου? στη βοτανικ? και δημιο?ργησε μ' αυτ?ν τον τρ?πο μ?α δυαδικ? ονοματολογ?α. Ο ?γγλο? Τζων Ρα?η εισ?γαγε ?να πιο περιεκτικ? σ?στημα ταξιν?μηση? και μια ν?α ?ννοια του ε?δου?. Και ο Γ?λλο? βοτανολ?γο? Τουρνεφ?ρ δημιο?ργησε ?να σ?στημα ταξιν?μηση? φυτ?ν με ακριβε?? ορισμο?? των γεν?ν.

Η αξ?α τη? διωνυμικ?? ονοματοδοσ?α? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η αξ?α του συστ?ματο? τη? διωνυμικ?? ονοματοδοσ?α? αντλε?ται κυρ?ω? απ? την οικονομ?α τη? και την εκτεταμ?νη χρ?ση τη?:

• κ?θε ε?δο? μπορε? να αναγνωριστε? αναμφ?βολα απ? δ?ο απλ?? λ?ξει?
• το ?διο ?νομα χρησιμοποιε?ται σε ?λο τον κ?σμο, σε ?λε? τι? γλ?σσε?, αποφε?γοντα? τι? δυσκολ?ε? των μεταφρ?σεων

Κ?δικε? ονοματοδοσ?α? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Απ? τα μ?σα του 19ου αι?να ?ρχισε να εμφαν?ζεται η αν?γκη τη? δημιουργ?α? μια? σειρ?? καν?νων που θα ελ?γχουν τα επιστημονικ? ον?ματα. Στην πορε?α του χρ?νου αυτ? εξελ?χθηκε σε Κ?δικε? ονοματολογ?α? , ελ?γχοντα? την ονομασ?α των ζ?ων ( ICZN ), των φυτ?ν (περιλαμβανομ?νων των μυκ?των , των φυκ?ν και των κυανοβακτηριδ?ων ) ( ICBN ), των βακτηρ?ων ( ICNB ) και των ι?ν .

Αυτο? οι κ?δικε? διαφ?ρουν.

• Για παρ?δειγμα, ο ICBN , ο Κ?δικα? των φυτ?ν δεν επιτρ?πει την ταυτωνυμ?α , εν? ο ICZN , ο Κ?δικα? των ζ?ων επιτρ?πει τα ταυτ?νυμα .
• Τα σημε?α εκκ?νηση?, ο χρ?νο? δηλαδ? που ξεκ?νησαν να εφαρμ?ζονται αυτο? οι "Κ?δικε?" διαφ?ρουν απ? ομ?δα σε ομ?δα. Στη βοτανικ? το σημε?ο ?ναρξη? ε?ναι συν?θω? το 1753, στη ζωολογ?α το 1758. Η Βακτηριολογ?α ξεκ?νησε εκ ν?ου, με σημε?ο ?ναρξη? το 1980 ^[1] ).

?να? Βιοκ?δικα? ?χει προταθε? για να αντικαταστ?σει δι?φορου? κ?δικε?, αν και η υλοπο?ησ? του δεν πρ?κειται να γ?νει στο εγγ?? μ?λλον. Υπ?ρχει επ?ση? διαμ?χη σχετικ? με την αν?πτυξη εν?? Φυλοκ?δικα (Phylocode) για να ονομαστο?ν κλ?δοι φυλογενετικ?ν δ?νδρων παρ? τα taxa. Υποστηρικτ?? του Φυλοκ?δικα χρησιμοποιο?ν την ονομασ?α "Κ?δικε? του Λιννα?ου" για του? συνυπ?ρχοντε? Κ?δικε? και την Ταξονομ?α του Λιννα?ου οι οπο?οι χρησιμοποιο?νται για επιστημονικ? ταξιν?μηση.

Ευστ?θεια [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι υπ?ρχοντε? κ?δικε? ονοματοδοσ?α? στοχε?ουν (επιτυχ??) στην ευστ?θεια των ονομ?των. Ωστ?σο, η ευστ?θεια που εξασφαλ?ζεται δεν ε?ναι απ?λυτη. ?να? μ?νο οργανισμ?? μπορε? να ?χει δι?φορα επιστημονικ? ον?ματα, ?να για κ?θε διαφορετικ? ταξινομικ? ?ποψη. Μ?α ?λλη πηγ? αστ?θεια? ε?ναι η αν?συρση ξεχασμ?νων ονομ?των τα οπο?α διατε?νονται προτεραι?τητα στη δημοσ?ευση. Στην τελευτα?α περ?πτωση, η συντ?ρηση ε?ναι δυνατ? σ?μφωνα με του? κ?δικε? ονοματοδοσ?α?.

Προ?λευση ονομ?των [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η ονοματοδοσ?α γ?νεται απ? τον ερευνητ? που πρωτοπερι?γραψε επιστημονικ? το ε?δο?. Συν?θω? ε?ναι λατινικ?? ? λατινοποιημ?νε? (συχνα ελληνικ?? ) λ?ξει?. Το ?νομα του γ?νου? ε?ναι π?ντα ουσιαστικ? στον ενικ? τη? ονομαστικ?? εν? το ?νομα του ε?δου? ε?ναι συν?θω? επ?θετο. Αντ? επιστημονικ? ονομασ?α αποκαλε?ται συχν? και λατινικ? ονομασ?α . Το ειδικ? επ?θετο ε?ναι πολλ?? φορ?? αναφορ? στο ?νομα του ατ?μου που ανακ?λυψε το ε?δο?, ? στον τ?πο ?που βρ?θηκε.

Επεκτ?σει? τη? διωνυμικ?? ονοματοδοσ?α? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τριωνυμικ? ονοματοδοσ?α των ζ?ων [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στη ζωολογ?α , για ?να ε?δο? ζ?ου μπορε? να χρησιμοποιε?ται η τριωνυμικ? ονοματοδοσ?α για να δηλ?σει το υποε?δο? , π.χ. ο Κορμορ?νο? ( Phalacrocorax carbo ) που υπ?ρχει στη Ν?α Ζηλανδ?α διαφ?ρει ελαφρ? απ? του? υπ?λοιπου? κορμορ?νου?, και ταξινομε?ται σαν υποε?δο? Phalacrocorax carbo novaehollandiae .

Βοτανικ?? υποδιαιρ?σει? των ειδ?ν [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στη βοτανικ? , υπ?ρχουν αρκετ?? υποδιαιρ?σει? κ?τω απ? το ε?δο?, ?πω? το υποε?δο? , η ποικιλ?α , και το form . Σε αντ?θεση με τη ζωολογ?α, ?που υπ?ρχει μ?νο μ?α υποδια?ρεση (υποε?δο?) κ?τω απ? το ε?δο?. ?τσι τα περιλαμβαν?μενα ον?ματα των φυτ?ν πρ?πει να συνοδε?ονται απ? ?να δε?κτη (?πω? ε?ναι το "subsp.") για να δηλ?σουν την ταξιν?μησ? του?, σε αντ?θεση με τα τρι?νυμα ον?ματα των ζ?ων που δε χρει?ζονται κ?τι αν?λογο. Για παρ?δειγμα:

• Pinus nigra subsp. salzmannii - Πε?κη η μα?ρη υποειδ. του Ζ?λτσμαν
• Pinus nigra var. caramanica - Πε?κη η μα?ρη ποικ. καραμανικ?

?να ενδι?μεσο υβρ?διο χαρακτηρ?ζεται με το σ?μβολο του πολλαπλασιασμο? πριν το επ?θετο, π.χ. Dianthus × allwoodii ( Dianthus caryophyllus × Dianthus plumarius ). An intergeneric cross is designated by a multiplication sign before the generic name, π.χ. × Heucherella tirelloides ( Heuchera sanguinea × Tiarella cordifolia ) ^[2] . ?ταν το σ?μβολο του πολλαπλασιασμο? δεν ε?ναι διαθ?σιμο (σε μια γραφομηχαν? ? σε ?ναν ηλεκτρονικ? υπολογιστ?), τ?τε χρησιμοποιε?ται το πεζ? γρ?μμα "x" για να δηλ?σει το υβρ?διο.

Πατρ?τητα επιστημονικ?ν ονομ?των [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Μια πλ?ρη? αναφορ? σε κ?ποιο ε?δο? δεν περιλαμβ?νει μ?νο το λατινικ? δι?νυμο, αλλ? και το ?νομα του ερευνητ? που περι?γραψε και κατ?γραψε επιστημονικ? για πρ?τη φορ? το ε?δο? . Εν? το επιστημονικ? ?νομα γρ?φεται πλαγ?ω?, η αναφορ? στο ?νομα του επιστ?μονα γρ?φεται κανονικ?. Οι καν?νε? για την αναφορ? του ερευνητ? διαφ?ρουν κ?πω? μεταξ? τη? βοτανικ?? και τη? ζωολογ?α? , και κατευθ?νονται απ? τον Διεθν? Κ?δικα Βοτανικ?? Ονοματοδοσ?α? (International Code of Botanical Nomenclature) και τον Διεθν? Κ?δικα Ζωολογικ?? Ονοματοδοσ?α? (International Code of Zoological Nomenclature) αντιστο?χω?.

Στη βοτανικ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το ?νομα ? τα ον?ματα των ερευνητ?ν συντομογραφουνται σε ?να προτυποποιημ?νο ευρετ?ριο ονομ?των των ερευνητ?ν απ? τον Βασιλικ? Βοτανικ? Κ?πο στο Κιου τη? Αγγλ?α?. Η ημερομην?α δημοσ?ευση? δεν αναφ?ρεται σε σ?ντομε? παραθ?σει?. Οι αναγνωρισμ?νε? συντομογραφ?ε? μπορο?ν να βρεθο?ν στο Διεθν?? Ευρετ?ριο Ονομ?των Φυτ?ν .

Για παρ?δειγμα στη Pinus koraiensis ( Πε?κη η κορεατικ? ) Siebold & Zucc., το Siebold αναφ?ρεται στον Philipp Franz von Siebold και το Zucc. αποδ?δεται στον Joseph Gerhard Zuccarini .

Μερικ?? φορ??, ?ταν ?να ε?δο? μεταφερθε? σε διαφορετικ? γ?νο?, το ?νομα του αρχικο? ερευνητ? τοποθετε?ται σε παρ?νθεση και το του υπε?θυνου για τη μετακ?νηση επισυν?πτεται. Για παρ?δειγμα, η σεκ?ια καταγρ?φηκε αρχικ? απ? τον David Don , ω? Taxodium sempervirens D. Don. Στη συν?χεια, ο Stephan Ladislaus Endlicher παρατ?ρησε ?τι ?ταν αν?μοιο με τα υπ?λοιπα ε?δη του γ?νου? Taxodium , και το μετ?φερε σε ν?ο γ?νο?, δημοσιε?οντα? το ω? Sequoia sempervirens - Σεκ?ια η αειθαλ?? (D. Don) Endl.

Σε ?ρθρα που αφορο?ν τη λεπτομερ? λ?στα ? την ταξιν?μηση εν?? φυτο?, παρουσι?ζεται η ημερομην?α και ο τ?πο? δημοσ?ευση?, ?μω? αυτ? η πρακτικ? σπαν?ζει σε εγκυκλοπα?δειε? ? ?λλε? μη-ταξινομικ?? εργασ?ε?. Στο προηγο?μενο παρ?δειγμα η πλ?ρη? αναφορ? ε?ναι Sequoia sempervirens (D. Don) Endl., Syn. Conif. 198 (1847), παραπ?μποντα? στη σελ?δα 198 του Synopsis Coniferarum του Endlicher, που δημοσιε?τηκε το 1847.

Στη ζωολογ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στη ζωολογ?α, γρ?φεται ολ?κληρο το και μ?νον το επ?νυμο του ερευνητ?. Εξαιρ?σει? ε?ναι ο Λιννα?ο? που συντομογραφε?ται με το αρχικ? του (L.) και η περ?πτωση συνωνυμ?α? οπ?τε δ?νονται και τα αρχικ? τον ονομ?των. Μετ? το ?νομα αναγρ?φεται επ?ση? η ημερομην?α τη? πρ?τη? καταγραφ??.

Για παρ?δειγμα, η φ?λαινα μυστακοκ?το? περιγρ?φηκε και ονομ?στηκε απ? τον Κ?ρολο Λιννα?ο στην εργασ?α του Systema Naturae που δημοσιε?τηκε το 1758, οπ?τε γρ?φεται ω? Balaena mysticetus Linnaeus, 1758.

Αν ?να ε?δο? μεταφερθε? αργ?τερα σε ?να διαφορετικ? γ?νο?, το ?νομα του ερευνητ? και η ημερομην?α γρ?φονται μ?σα σε παρ?νθεση. Για παρ?δειγμα, η ασπρομ?τωπη χ?να περιγρ?φηκε αρχικ? απ? τον Giovanni Antonio Scopoli , με το ?νομα Branta albifrons Scopoli, 1769. Αργ?τερα παρατηρ?θηκε ?τι ?χει περισσ?τερε? ομοι?τητε? με τη σταχτ?χηνα του γ?νου? Anser παρ? με τη μα?ρη χ?να του γ?νου? Branta , οπ?τε μεταφ?ρθηκε σε αυτ? το γ?νο? και πλ?ον γρ?φεται ω? Anser albifrons (Scopoli, 1769).

Εδ?, επ?ση?, σε επ?σημε? δημοσιε?σει?, μ?α πλ?ρη παρ?θεση δ?νεται, παραθ?τοντα? το αρχικ? ?νομα και δημοσ?ευση, σε αυτ?ν την περ?πτωση ω? Branta albifrons Scopoli, 1769, Annus I Hist.-Nat. 69.

Δε?τε επ?ση? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Εξελικτικ? δ?νδρο
• Υποε?δο?
• Ταξινομικ? βαθμ?δα
• Συστηματικ? ταξιν?μηση
• Ταξινομ?α του Λιννα?ου
• Συστηματικ?

Υποσημει?σει? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

1. ^ Ο βοτανικ?? κ?δικα? κρατο?σε αναφορ?? σε βακτ?ρια απ? το 1975. Ο βακτηριδιολογικ?? κ?δικα? ονοματοδοσ?α? εγκρ?θηκε στο 4ο Διεθν?? Συν?δριο για τη Μικροβιολογ?α το 1947, αλλ? απορρ?φθηκε αργ?τερα. Η επ?σημη "Εναρκτ?ρια Ημερομην?α Ονοματοδοσ?α?" για τον τρ?χοντα Διεθν? Κ?δικα για τα βακτ?ρια ε?ναι η 1 Ιανουρ?ου 1980.
2. ^ Η Γλ?σσα τη? Φυτοκομ?α? (αγγλικ?)

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Εξωτερικο? σ?νδεσμοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Παραξενι?? τη? Βιολογικ?? Ονοματοδοσ?α? (αγγλικ?)