한국   대만   중국   일본 
Δερμ?πτερα - Βικιπα?δεια Μετ?βαση στο περιεχ?μενο

Δερμ?πτερα

Απ? τη Βικιπα?δεια, την ελε?θερη εγκυκλοπα?δεια
Δερμ?πτερα ( Dermaptera )
Χρονικ? πλα?σιο απολιθωμ?των:
208?0 Ma
Ιουρασικ? περ?οδο? - Πρ?σφατα
Forficula auricularia (Linnaeus 1758)
Forficula auricularia ( Linnaeus 1758)
Συστηματικ? ταξιν?μηση
Βασ?λειο : Ζ?α (Animalia)
Συνομοταξ?α : Αρθρ?ποδα (Arthropoda)
Ομοταξ?α : ?ντομα  (Insecta)
Υφομοταξ?α : Πτερυγωτ?  (Pterygota)
Ανθυφομοταξ?α: Νε?πτερα (Neoptera)
Υπερτ?ξη: Δερμ?πτερα ( Dermaptera )
Υποτ?ξει?

Forficulina
Arixeniina
Hemimerina

Τα Δερμ?πτερα ( Dermaptera ) αποτελο?ν μια τ?ξη εντ?μων . Με κοιν? ?νομα λ?γονται ψαλ?δε? . Η τ?ξη περιλαμβ?νει παγκοσμ?ω? επ? 1800 ε?δη . Στην Ευρ?πη αναφ?ρονται 83 ε?δη, στην Ελλ?δα 17. [1] Το κοιν? ?νομα προ?ρχεται απ? το ζε?γο? εξαρτημ?των στην οπ?σθια ?κρη του σ?ματο?, που στα κοιν? ε?δη μοι?ζει κ?πω? με ψαλ?δι.

Περιγραφ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]


Labia minor
Forficula smirnensis

Apterygida media
Forficula auricularia

Labidura riparia
Εικ. 1: Τ?σσερα ε?δη, τα οπο?α συναντο?με και στην Ελλ?δα

Το σ?μα ε?ναι επ?μηκε? και νωτοκοιλιακ? πλατυσμ?νο, καταλ?γοντα? στι? λεγ?μενε? ψαλ?δε?. Το χρ?μα αν?λογα με το ε?δο? ποικ?λλει μεταξ? ανοιχτ? καφ? και μα?ρο, μον?χρωμο ? με στ?γματα (Εικ. 1). Τα εν?λικα των μεγαλ?τερων ειδ?ν φτ?νουν τα π?ντε εκατοστ? σε μ?κο?, στα μικρ?τερα ε?δη δεν γ?νουν μεγαλ?τερα απ? 7 χιλιοστ?μετρα.

Τα στοματικ? μ?ρια ε?ναι μασητικο? τ?που και δε?χνουν προ? τα μπροστ?. Τα οφθαλμ?δια λε?πουν π?ντα, οι σ?νθετοι οφθαλμο? κατ? καν?να ε?ναι καλ? αναπτυγμ?νοι, μ?να στα ε?δη που ζουν π?νω σε ?λλα ζ?α ε?ναι ασθεν?? αναπτυγμ?νοι ? λε?πουν

Ο θ?ρακα? ε?ναι επιμ?κη?, το πρ?νωτο ?χει σχ?μα ορθογων?ου. Το μετ?νωτο επ?ση? ε?ναι καλ? αναπτυγμ?νο με δυο σειρ?? αγκαθι?ν, οι οπο?ε? φρ?σσουν τι? πρ?σθιε? πτ?ρυγε? στην στ?ση ηρεμ?α?. Οι πρ?σθιε? πτ?ρυγε? ε?ναι μικρ??, δερματοειδε?? (ψευδ?λυτρα, ιδο? το ?νομα δερμ?πτερα), χωρ?? φλ?βε? και αφ?νουν την κοιλι? ακ?λυπτη (Εικ. 2 μ?ρο? T). Οι οπ?σθιε? πτ?ρυγε? ε?ναι μεμβραν?δει?, μεγ?λε?, με ημικυκλικ? σχ?μα και ακτινωτ? νε?ρωση (Εικ. 2 δεξι? κατ? μ?ρο? εξαπλωμ?νε? και αριστερ? (μ?ρο? Η) διπλωμ?νε?). Κατ?χουν πολλαπλ?σια επ?κταση απ? τα μπροστιν?. Γι'αυτ? το λ?γο στη στ?ση ε?ναι πολ?πλοκα διπλωμ?νε?. Πρ?τα - πρ?τα διπλ?νονται ?πω? μια βεντ?λια , μετ? η κλειστ? βεντ?λια διπλ?νεται κατ? μ?κο? ?λλε? δυο φορ?? και χ?νεται κ?τω απ? μια πεδ?α π?σω απ? το πρ?το τρ?το τη? πρ?τη? φλ?βα?. Αυτ? η πεδ?α π?λι σκεπ?ζεται απ? την μπροστιν? πτ?ρυγα με εξα?ρεση η καλ? χιτινισμ?νη ακμ?, η οπο?α προβ?λλει την π?σω ακμ? τη? μπροστιν?? πτ?ρυγα? και καλ?πτει το πρ?το ουρομερ??. Οι ταρσο? ε?ναι τριμερε??.

Εικ. 2: Αριστερ? η οπ?σθια πτ?ρυγα (Η) βρ?σκεται ακ?μα τελε?ω? διπλωμ?νο στη στ?ση ηρεμ?α?,
εν? η μπροστιν? πτ?ρυγα (Τ) ε?ναι πια ανοικτ? και δε?χνει προ? τα αριστερ?.
Δεξι? η μπροστιν? πτ?ρυγα απομακρ?νθηκε. Η οπ?σθια πτ?ρυγα ε?ναι μισοδιπλωμ?νη.
Φα?νεται το πολλαπλ?σιο δ?πλωμα σε σχ?μα βεντ?λια? παρ?λληλα στι? γραμμ?? b και c.
Το β?λο e δε?χνει στο σημε?ο, ?που η κλειστ? βεντ?λια διπλ?νεται για δε?τερη φορ? κατ? 180°.
Μετ? στη ?ρθρωση που δε?χνει το β?λο d η πτ?ρυγα διπλ?νεται για τρ?τη φορ?
και τοποθετε?ται κ?τω απ? την πεδ?α πτ?ρυγα? παρ?λληλα στη γραμμ? a

Η κοιλ?α αποτελε?ται απ? δ?κα ουρομερ? και καταλ?γει σε ?να ζε?γο? κερκιδ?ων (? κ?ρκων, cerci). Οι κ?ρκοι ε?ναι μονομερε??, μ?νο σε λ?γα προτ?γονα γ?νη στι? ν?μφε? συναντο?με και πολυμερε?? κ?ρκου?. Οι κ?ρκοι κατ? καν?να μοι?ζουν με ψαλ?δι. Στα θηλυκ? ε?ναι λιγ?τερα λυγιστο? παρ? στα αρσενικ? . Συμπληρ?νουν τ?σσερι? λειτουργ?ε?. Χρησιμοποιο?νται για επ?θεση, για ?μυνα, για το δ?πλωμα και ξεδ?πλωμα των πτερ?γων και κατ? το ζευγ?ρωμα. Ο ωοθ?τη? ε?ναι ατροφικ?? ? λε?πει. Τα αρσενικ? εξωτερικ? γεννητικ?ν ?ργανα μερικ?ν ειδ?ν παρουσι?ζουν δυο π?η.

Βι?τοποι και γεωγραφικ? εξ?πλωση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Εικ. 4: ατελ?? μεταμ?ρφωση:
αυγ? (egg),
νυμφικ? στ?δια (hatchling, 1-4)
εν?λικο (5)

Τα δερμ?πτερα συναντο?με σε υγρ? και σκοτειν? μ?ρη σε ?λο τον κ?σμο με εξα?ρεση τι? πολικ?? περιοχ??. Κατ? την ημ?ρα κρ?βονται σε ρωγμ??. Περ?που 15 ε?δη ζουν επιζωοτικ? σε νυχτερ?δε? και τρωκτικ? .

Στην Ελλ?δα συναντο?με τα ακ?λουθα ε?δη: Anisolabis maritima (Bonelli 1832), [2] Euborellia annulipes (Dohrn 1864), [3] Euborellia moesta (Gene 1839), [4] Parisolabis elegans (Hebard 1917), [5] Chelidura chelmosensis (Maran 1965), [6] Apterygida media (Hagenbach 1822) (Εικ. 1), [7] Forficula aetolica Brunner 1882, [8] Forficula auricularia Linnaeus 1758 (Εικ. 1), [9] Forficula decipiens Gene 1832, [10] Forficula lurida Fischer 1853, [11] Forficula smyrnensis Serville (Εικ. 1), [12] Guanchia brignolii (Taglianti 1974), [13] Guanchia hincksi (Burr 1947), [14] Labidura riparia (Pallas 1773) (Εικ. 1), [15] Ιsolaboides kosswigi (Burr 1947), [16] Isolabella graeca Verhoeff 1901 (πιθαν?ν), [17] Labia minor (Linnaeus 1758) (Εικ. 1). [18]

Βιολογ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Εικ. 3: φωλι? με αυγ? και ?τομα του πρ?του νυμφικο? σταδ?ου

Δυο μικρ?? οικογ?νειε? δερμ?πτερων ζουν π?νω σε ?λλα ζ?α. Τα ?ιδη τη? ασιατικ?? οικογ?νεια? Arixeniina τρ?φονται απ? τα εκκρ?ματα των αδ?νων του δ?ρματο? νυχτερ?δων και τα ε?δη τη? αφρικανικ?? οικογ?νεια? Hemimerina απ? κατ?λοιπα του δ?ρματο? των ξενιστ?ν του?. Τα επιζωικ? ζ?α ε?ναι ζωοτ?κα. Τα ?μβρυα παριστ?νουν ?να ε?δο? μ?τρα στο κεφ?λι. Για τα ?λλα δερμ?πτερα ισχ?ει τα ακ?λουθα:

Ε?ναι ?ντομα νυκτ?βια με αποκρυπτικ? τρ?πο ζω??. Υπ?ρχουν παμφ?γα ? φυτοφ?γα και αρπακτικ? ε?δη. Μπορο?ν να τρ?χουν γρ?γορα, αλλ? δεν πετο?ν ε?κολα. Για ?μυνα εκτ?? απ? τα ψαλ?δια μερικ? ε?δη εκκρ?νουν ?να απωθητικ? ρευστ?, το οπο?ο μπορο?ν να ψεκ?ζουν μ?χρι μια απ?σταση 10 εκατοστ?μετρων.

Τουλ?χιστον στο ε?δο? Forficula auricularia απ?δειξαν πειρ?ματα, πω? υπ?ρχει φερομ?νη το οπο?ο ?λξει τα ?τομα, ?σχετα απ? ηλικ?α και γ?νο? (αγγλικ?: aggregationpheromon). [19]

Η ερωτικ? προσ?γγιση γ?νεται χωρ?? ιδια?τερε? διαδικασ?ε?. Κατ? το ζευγ?ρωμα το θηλυκ? και το αρσενικ? τοποθετο?νται σε αντ?θετε? κατευθ?νσει? και μ?νο οι οπ?σθιε? ?κρε? τη? κοιλι?? αγγ?ζονται. Τα θηλυκ? αποθ?τουν μερικ? αυγ? μαζ? σε κοιλ?τητε?, που σκ?βουν τα ?δια, καμι? φορ? με την βο?θεια των αρσενικ?ν (Εικ. 3). Φυλ?γουν και φροντ?ζουν τα αυγ? και τι? ν?μφε? του πρ?του και δε?τερου σταδ?ου. Κινο?ν τα αυγ? και τα γλ?φουν και ψ?χνουν τροφ? για τι? ν?μφε? και τι? τρ?φουν, αλλ? μετ? αναπτ?σσουν κανιβαλικ?? τ?σει?. Η μεταμ?ρφωση ε?ναι ατελ?? (Εικ. 4). Θ?λει τ?σσερι? ? π?ντε εκδ?σει? για να φτ?νουν στο εν?λικο στ?διο. Στα τροπικ? κλ?ματα αναπτ?σσονται περισσ?τερα γενι?? το χρ?νο, στα ε?κρατα κλ?ματα κατ? τι? κρ?ε? εποχ?? η αν?πτυξη διακ?πτεται. Τα εν?λικα διαχειμ?ζουν ομαδικ? ? μ?νιμα σε κατ?λληλα μ?ρη, σε ρωγμ?? ? σε φωλι?? πουλι?ν και η απ?θεση των αυγ?ν γ?νεται κατ? την ?νοιξη.

Παρατηρ?σει? στην ταξιν?μηση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τα παλαι?τερα ευρ?ματα χρονολογο?νται στην Ιουρασικ? περ?οδο πριν απ? 208 εκατομμ?ρια χρ?νια και περιλαμβ?νουν περ?που 70 δι?φορα ε?δη. Στα ε?δη τη? οικογ?νεια?, ? οπο?α περιορ?ζεται στη Ιουρασικ? οι ταρσο? αποτελο?νται ακ?μα απ? περισσ?τερα απ? τρ?α μ?ρη, και οι κ?ρκοι επ?ση? ε?ναι πολυμερε??. Πιο συγγενε?? στην τ?ξη Δερμ?πτερα θεωρο?νται οι τ?ξει? Ορθ?πτερα και Φασματ?δη .

Σχετικ? με την εσωτερικ? συστηματικ? πρ?πει να τον?ζεται, πω? το μεγ?λο μ?ρο? των ειδ?ν κατατ?σσεται στην υποτ?ξη Φορφικουλ?να, και αυτ? τα ε?δη μοι?ζουν με την γνωστ? "ψαλ?δα". Μ?νο δυο οικογ?νειε? (Hemimerina και Arixeniina) με συνολικ? 15 ε?δη διαφ?ρουν και στην μορφ?, και στον τρ?πο ζω?? απ? τι? υπ?λοιπε? ψαλ?δε?. Τα ε?δη αυτ? ζουν σε ?λλα ζ?α, ε?ναι ?φτερα, οι κ?ρκοι νηματοειδε??, οι οφθαλμο? λε?πουν ? ε?ναι ελ?χιστα αναπτυγμ?νε?.

Δερμ?πτερα και ?νθρωπο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το ε?δο? Labidura herculeana αναφ?ρεται στι? κ?κκινε? λ?στε? IUCN , ω? απειλο?μενο με εξαφ?νιση.

Σε πολλ?? γλ?σσε? το κοιν? ?νομα των ψαλ?δων ε?ναι ≪σκουλ?κι των αυτι?ν≫, επειδ? λανθασμ?να πιστε?εται ?τι το ?ντομο αυτ? κατ? την ν?χτα εισβ?λλει στα αυτι?. Με ελ?χιστε? εξαιρ?σει?, τα δερμ?πτερα δεν ?χουν ιδια?τερη οικολογικ? σημασ?α.

Μερικ? ε?δη χρησιμοποιο?νται για την βιολογικ? καταπολ?μηση βλαβερ?ν εντ?μων. [20] ?λλα ε?δη μπορο?ν να γ?νουν επιζ?μια ροκαν?ζοντα? τι? ?κρε? ν?ων φ?λλων, αλλ? οι ζημι?? θεωρο?νται μικρ??.

Αναφορ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

  1. ↑ ≪ταξιν?μηση των Δερμ?πτερων, απαρ?θμηση των σχετικ?ν ιστοσελ?δων≫ . Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 31 Μα?ου 2010 . Ανακτ?θηκε στι? 3 Μαρτ?ου 2010 .  
  2. ↑ ≪Fauna Europaea, ταξιν?μηση και γεωγραφικ? εξ?πλωση του ε?δου? Anisolabis maritima ≫ . Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 24 Απριλ?ου 2014 . Ανακτ?θηκε στι? 3 Μαρτ?ου 2010 .  
  3. ↑ ≪Fauna Europaea, ταξιν?μηση και γεωγραφικ? εξ?πλωση του ε?δου? Euborellia annulipes ≫ . Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 8 Μαρτ?ου 2016 . Ανακτ?θηκε στι? 3 Μαρτ?ου 2010 .  
  4. ↑ Fauna Europaea, ταξιν?μηση και γεωγραφικ? εξ?πλωση του ε?δου? Euborellia moesta [ νεκρ?? σ?νδεσμο? ]
  5. ↑ Fauna Europaea, ταξιν?μηση και γεωγραφικ? εξ?πλωση του ε?δου? Parisolabis elegans [ νεκρ?? σ?νδεσμο? ]
  6. ↑ Fauna Europaea, ταξιν?μηση και γεωγραφικ? εξ?πλωση του ε?δου? Chelidura chelmosensis [ νεκρ?? σ?νδεσμο? ]
  7. ↑ ≪Fauna Europaea, ταξιν?μηση και γεωγραφικ? εξ?πλωση του ε?δου? Apterygida media ≫ . Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 12 Οκτωβρ?ου 2012 . Ανακτ?θηκε στι? 3 Μαρτ?ου 2010 .  
  8. ↑ ≪Fauna Europaea, ταξιν?μηση και γεωγραφικ? εξ?πλωση του ε?δου? Forficula aetolica ≫ . Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 10 Μαρτ?ου 2016 . Ανακτ?θηκε στι? 3 Μαρτ?ου 2010 .  
  9. ↑ ≪Fauna Europaea, ταξιν?μηση και γεωγραφικ? εξ?πλωση του ε?δου? Forficula auricularia ≫ . Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 3 Μαρτ?ου 2016 . Ανακτ?θηκε στι? 3 Μαρτ?ου 2010 .  
  10. ↑ ≪Fauna Europaea, ταξιν?μηση και γεωγραφικ? εξ?πλωση του ε?δου? Forficula decipiens ≫ . Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 10 Μαρτ?ου 2016 . Ανακτ?θηκε στι? 3 Μαρτ?ου 2010 .  
  11. ↑ ≪Fauna Europaea, ταξιν?μηση και γεωγραφικ? εξ?πλωση του ε?δου? Forficula lurida ≫ . Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 6 Μαρτ?ου 2016 . Ανακτ?θηκε στι? 3 Μαρτ?ου 2010 .  
  12. ↑ [1839 http://www.faunaeur.org/full_results.php?id=347926 Αρχειοθετ?θηκε 2012-10-17 στο Wayback Machine . Fauna Europaea, ταξιν?μηση και γεωγραφικ? εξ?πλωση του ε?δου? Forficula smyrnensis ]
  13. ↑ Fauna Europaea, ταξιν?μηση και γεωγραφικ? εξ?πλωση του ε?δου? Guanchia brignolii [ νεκρ?? σ?νδεσμο? ]
  14. ↑ Fauna Europaea, ταξιν?μηση και γεωγραφικ? εξ?πλωση του ε?δου? Guanchia hincksi [ νεκρ?? σ?νδεσμο? ]
  15. ↑ ≪Fauna Europaea, ταξιν?μηση και γεωγραφικ? εξ?πλωση του ε?δου? Labidura riparia ≫ . Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 4 Μαρτ?ου 2016 . Ανακτ?θηκε στι? 3 Μαρτ?ου 2010 .  
  16. ↑ Fauna Europaea, ταξιν?μηση και γεωγραφικ? εξ?πλωση του ε?δου? Ιsolaboides kosswigi [ νεκρ?? σ?νδεσμο? ]
  17. ↑ Fauna Europaea, ταξιν?μηση και γεωγραφικ? εξ?πλωση του ε?δου? Isolabella graeca [ νεκρ?? σ?νδεσμο? ]
  18. ↑ Fauna Europaea, ταξιν?μηση και γεωγραφικ? εξ?πλωση του ε?δου? Labia minor
  19. ↑ Gagandeep Hehar, Regine Gries, Gerhard Gries "Re-analysis of pheromone-mediated aggregation behaviour of European earwigs" The Canadian Entomologist 140(6):674-681. 2008 doi: 10.4039/n08-026
  20. ↑ M. S. Fenoglio and E. V. Trumper "Influence of Weather Conditions and Density of Doru luteipes (Dermaptera: Forficulidae) on Diatraea saccharalis (Lepidoptera: Crambidae) Egg Mortality" Environmental Entomology October 2007 : Vol. 36, Issue 5, pg(s) 1159-1165

Πηγ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ανακτ?θηκε απ? " https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Δερμ?πτερα&oldid=10316717 "