Βασ?λειο τη? Βαλ?νθια Regne de Valencia
← 1239 ? 1707
Το Βασιλειο τη? Βαλ?νθια στα πλα?σια του Στ?μματο? τη? Αραγ?να? το 1441.
Πρωτε?ουσα		Βαλ?νθια
Γλ?σσε?		Βαλενθιακ? Αραγωνικ? Λατινικ?
Πολ?τευμα		Μοναρχ?α
Βασιλι??
-	πρ?το?	Ι?κωβο? Α'
-	τελευτα?ο?	Κ?ρολο? ΣΤ'
Ιστορικ? εποχ?		Μεσα?ωνα? / Πρ?ιμη νε?τερη περ?οδο?
-	?δρυση	1238
-	Κατ?λυση	1707
Σ?μερα		Ισπαν?α

Το Βασ?λειο τη? Βαλ?νθια (στα καταλανικ? , Regne de Valencia ) ?ταν μεσαιωνικ? βασ?λειο που υπ?ρξε αρχικ? στα πλα?σια του Στ?μματο? τη? Αραγ?να? και στη συν?χεια ενταγμ?νο στην Ισπανικ? Μοναρχ?α και περιλ?μβανε μεγ?λο μ?ρο? τη? σημεριν?? Βαλενθιανικ?? Κοιν?τητα? . Η εποχ? ακμ?? του τοποθετε?ται μεταξ? του 15ου και 16ου αι?να, ?ταν η πρωτε?ουσ? του, Βαλ?νθια , ?ταν ?να απ? τα ισχυρ?τερα οικονομικ? και πολιτισμικ? αστικ? κ?ντρα τη? Μεσογε?ου. Μ?χρι το 1609 φιλοξενο?σε μεγ?λο αριθμ? μουσουλμ?νων, που εκδι?θηκαν απ? τον Φ?λιππο Γ?. Σ?μερα, ο βασιλι?? τη? Ισπαν?α? ε?ναι κ?τοχο? του τ?τλου του Βασιλι? τη? Βαλ?νθια.

Τεχνικ?, το Βασ?λειο υπ?ρξε ?σον ?σχυαν οι επ?σημοι ν?μοι, τα λεγ?μενα ≪Προν?μια τη? Βαλ?νθια≫ ( furs de Valencia ), απ? το 1261 μ?χρι το 1707 ?ταν και καταργ?θηκαν με την κατ?ργηση των ν?μων των πρ?ην εδαφ?ν του Στ?μματο? τη? Αραγ?να? απ? τον Φ?λιππο Ε? . Ωστ?σο, ο τ?τλο? αυτ?? συν?χισε να χαρακτηρ?ζει τα εδ?φη του πρ?ην βασιλε?ου μ?χρι και τον 19ο αι?να.

Διαμ?ρφωση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η κατ?κτηση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Μετ? την κατ?κτηση των Βαλεαρ?δων Ν?σων , ο Ι?κωβο? Α? τη? Αραγ?να? , ?δη απ? το 1225 και την συν?λευση στην Τορτ?ζα ε?χε συμφων?σει με του? ευγενε?? του Στ?μματο? την επ?κταση προ? το ν?το, που τ?τε διοικο?νταν απ? αδ?ναμου? μουσουλμ?νου? ηγεμ?νε?. Χονδρικ? η κατ?κτηση χωρ?ζεται σε τρει? φ?σει?:

• Η πρ?τη, μεταξ? 1225 και 1232, που ξεκ?νησε με την αποτυχημ?νη, λ?γω μη συμμετοχ? τη? αραγονικ?? στρατιωτικ?? δ?ναμη?, πολιορκ?α τη? Πεν?σκολα . Κατακτ?θηκε το β?ρειο τμ?μα τη? σημεριν?? Βαλενθιανικ?? Κοιν?τητα? και αστικο? πυρ?νε? ?πω? η Πεν?σκολα, η Μορ?λια , ο Μπορι?να και το ?ρε?.
• Η δε?τερη, μεταξ? 1225 και 1232, που κατευθ?νθηκε στην περιοχ? γ?ρω απ? την π?λη τη? Βαλ?νθια . Ανακηρ?χθηκε ≪σταυροφορ?α≫ απ? τον π?πα Γρηγ?ριο Ι? .
• Η τρ?τη, μεταξ? 1243 και 1245, οδ?γησαν τα στρατε?ματα του Στ?μματο? μ?χρι το ?ριο που ε?χε συμφωνηθε? με το Στ?μμα τη? Καστ?λη? στη συνθ?κη τη? Αλμ?θρα το 1244, απ? την ακτ? λ?γο πιο β?ρεια απ? τη θ?ση του Αλικ?ντε μ?χρι τα σημεριν? σ?νορα με την Καστ?λη-Λα Μ?ντσα. Αυτ? τα σ?νορα θα επεκταθο?ν στη συν?χεια προ? τα ν?τια και σε περιοχ?? τη? σημεριν?? Μο?ρθια.

Η δημιουργ?α του βασιλε?ου [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Μετ? το π?ρα? τη? κατ?κτηση?, ο Ι?κωβο? Α? αντιστ?θηκε στη θ?ληση των ευγεν?ν τη? Αραγ?να? να εντ?ξουν τα ν?α εδ?φη στι? ?δη υπ?ρχουσε? φεουδαρχικ?? του? κτ?σει?. Αντ?θετα, μετ?τρεψε την περιοχ? σε ?να αυτ?νομο βασ?λειο (1239), με δικο?? του ν?μου? (τα ≪Προν?μια τη? Βαλ?νθια≫), δικ? τη? κοινοβο?λιο ( les Corts Valencianes ) και ν?μισμα, ενωμ?νο δυναστικ? με το Στ?μμα τη? Αραγ?να?.

Ο εποικισμ?? και το μουσουλμανικ? στοιχε?ο [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το ν?ο βασ?λειο εποικ?στηκε με Καταλανο?? και Αραγων?ζου?, αν και μ?χρι τον 16ο αι?να ο μουσουλμανικ?? πληθυσμ?? συν?χισε να αποτελε? την πλειοψηφ?α. Η ?χι απαρα?τητα ειρηνικ? συμβ?ωση προκ?λεσε τρει? μεγ?λε? εξεγ?ρσει? των μουσουλμ?νων του βασιλε?ου. Ο διωγμ?? του? το 1609 απ? την Ισπαν?α ^[1] (περ?που 135.000 ?τομα) μετ? απ? διαταγ? του Φ?λιππου Γ ?, απ? τη μ?α επ?φερε την ειρ?νη στο βασ?λειο (πολλο? απ? αυτο?? συνεργ?ζονταν με του? πειρατ?? απ? τη Β?ρεια Αφρικ? που λυμα?νονταν τα παρ?λια) αλλ? απ? την ?λλη επ?φερε ?να μεγ?λο πλ?γμα στην τοπικ? οικονομ?α, λ?γω του κυρ?αρχου ρ?λου των μουσουλμ?νων στη γεωργικ? παραγωγ?.

?σον αφορ? την κοινωνικ? οργ?νωση, απ? τι? απαρχ?? του, το βασ?λειο χαρακτηρ?στηκε απ? την ?παρξη μια? ισχυρ?? φεουδαρχικ?? ελ?τ στην επαρχ?α και την διαμ?ρφωση μια? ?τερη? ισχυρ?? αστικ??-εμπορικ?? ελ?τ στι? π?λει?. Η εξ?ρτηση των ελ?τ αυτ?ν απ? τον κατ? την περ?σταση μον?ρχη και η οικονομικ? εξ?ρτηση, κυρ?ω? μετ? το τ?λο? του Μεσα?ωνα, απ? την Καστ?λη, συν?βαλε αποφασιστικ? στην απουσ?α ισχυρο? πατριωτικο? συναισθ?ματο?. ^[2]

Η εποχ? ακμ?? του Βασιλε?ου [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Περ? τα μ?σα του 14ου αι?να το Βασ?λειο βρ?θηκε σε μια δ?σκολη κατ?σταση. Η επιδημ?α μα?ρη? παν?λη? ε?χε αποδεκατ?σει τον πληθυσμ? εν? οι δι?φοροι π?λεμοι με ? εναντ?ον του Στ?μματο? (εναντ?ον τη? Καστ?λη? μεταξ? 1363 και 1364, εξ?γερση τη? ?νωση? εναντ?ον των αυθαιρεσι?ν του βασιλι?) και η συμβ?ωση των τρι?ν θρησκευτικ?ν κοινοτ?των ?ταν ιδια?τερα ταραχ?δη?.

Αντ?θετα, ο 15ο? αι?να? υπ?ρξε η εποχ? ?νθηση? του Βασιλε?ου. Η π?λη τη? Βαλ?νθια ?κμασε οικονομικ? και πολιτισμικ?, ?ντα? το πιο σημαντικ? αστικ? κ?ντρο του Στ?μματο? τη? Αραγ?να? και ?να απ? τα ισχυρ?τερα εμπορικ? κ?ντρα τη? Μεσογε?ου. Αυτ? το γεγον?? το αποδεικν?ει η ?δρυση χρηματοοικονομικ?ν θεσμ?ν, ?πω? η Taula de canvis , μια δημοτικ? τρ?πεζα που υποστ?ριζε τι? εμπορικ?? δραστηρι?τητε? και το Ανταλλακτ?ριο Μεταξιο? τη? Βαλ?νθια , ?σω? το σημαντικ?τερο κ?ντρο οικονομικ?ν ανταλλαγ?ν τη? Μεσογε?ου τη? εποχ??.

?σον αφορ? την αρχιτεκτονικ?, τ?τε οικοδομο?νται, π?ρα του Ανταλλακτηρ?ου, οι Π?ργοι του Σερ?ν? και το ≪Μικαλ?τ≫, το καμπαναρι? του καθεδρικο? τη? Βαλ?νθια. Το Κ?ντρο Γενικ?ν Σπουδ?ν τη? πρωτε?ουσα? γ?νεται πανεπιστ?μιο εν? παρ?λληλα αναπτ?σσεται ο Βαλενθιανικ?? Χρυσ?? Αι?να? των γραμμ?των, που παρ?γαγε σπουδα?α λογοτεχνικ? ?ργα στα καταλανικ? ?πω? τον Tirant lo Blanc του Ζοαν?τ Μαρτορ?λ .

Παρακμ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οικονομ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Παρ? την εμφαν? καταλληλ?τητα του Βασιλε?ου για την αν?πτυξη τη? γεωργ?α? (ευγενικ? κλ?μα, πεδιν? ?δαφο?), η αποσ?θρωση του εδ?φου? και η απουσ?α ?δρευση? σε μεγ?λο μ?ρο? του, δυσκ?λεψε την εντατικ? καλλι?ργεια και συν?βαλε στην αποδυν?μωση του αγροτικο? πληθυσμο?. ^[3] Κατ? τον 17 ^ο αι?να, η τοπικ? γεωργικ? παραγωγ? και η ελ?χιστη κτηνοτροφ?α προοριζ?ταν μ?νο για την επιβ?ωση του πληθυσμο?, καθ??, ιδια?τερα μετ? τον διωγμ? των μουσουλμ?νων, ε?τε δεν περ?σσευε σοδει? ε?τε ?ταν πολ? δ?σκολο να πωληθε? σε ?λλο μ?ρο? λ?γω απουσ?α? ενεργ?ν εμπορικ?ν δρ?μων. ^[4] Καλλιεργε?το κυρ?ω? σιτ?ρι και αμπ?λι ^[5] , απ? τα οπο?α παρ?γετο ?να αρκετ? κακ?? ποι?τητα? κρασ?, επ?ση? δ?σκολο να αποφ?ρει κ?ρδη, μαζ? με το μετ?ξι, το παραδοσιακ? κ?ριο εξαγ?γιμο εμπορικ? προ??ν, που απορροφο?σε κυρ?ω? η γειτονικ? Καστ?λη. ^[6]

?σον αφορ? το εμπ?ριο, κ?ρια λιμ?νια του Βασιλε?ου π?ραν αυτο? τη? πρωτε?ουσα? που παραδοσιακ? λειτο?ργησε μον?χα ω? π?λη ανεφοδιασμο? τη? ^[7] , αν? περι?δου? υπ?ρξαν το Βιναρ?? στο βορρ?, απ? ?που εξ?γονταν το σιτ?ρι τη? Αραγων?α? και του Αλικ?ντε στο ν?το. Το τελευτα?ο, ε?δε να αναπτ?σσεται ιδια?τερα στον 16 ^ο και 17 ^ο αι?να, ?ταν λειτο?ργησε σαν κ?ριο λιμ?νι εξαγωγ?ν, εισαγωγ?ν και ναυπηγ?α?.

Διο?κηση και η εξ?γερση των Αδελφοτ?των [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το Βασ?λειο τη? Βαλ?νθια, απ? τα τ?λη του 13ου αι?να, διοικε?το β?σει δ?ο ξεχωριστ?ν διοικ?σεων, τη? Βαλ?νθια και τη? Ορι?λα. Η πρ?τη, που αντιστοιχο?σε με τα ?ρια του Βασιλε?ου μ?χρι το 1245, αποτελε?το με τη σειρ? τη? απ? τρει? ξεχωριστ?? διοικ?σει?, αυτ? τη? Σ?τιβα (στο ν?το), τη? Βαλ?νθια (στο κ?ντρο) και τη? Καστελι? (στο βορρ?). Η δε?τερη περι?κλυε τα εδ?φη μ?ρου? τη? σημεριν?? επαρχ?α? του Αλικ?ντε και τη? αυτ?νομη? κοιν?τητα? τη? Μο?ρθια ^[8] · η πρωτε?ουσ? τη?, Ορι?λα ^[9] , ?ταν η δε?τερη μεγαλ?τερη π?λη του βασιλε?ου. Το 1520 εγκαθιδρ?θηκε η Αντιβασιλε?α τη? Βαλ?νθια, που ανατ?θηκε στον Ντι?γο Ουρτ?δο δε Μεντ?θα , ?να γεγον?? που υπ?ρξε και η αφορμ? τη? Εξ?γερση? των Αδελφοτ?των, μια? πολ?πλευρη? διαμ?χη? μεταξ? των τοπικ?ν ελ?τ και τη? Ισπανικ?? Μοναρχ?α? του Καρ?λου Α? που ε?χε ω? αποτ?λεσμα την αποδυν?μωση των τοπικ?ν εξουσι?ν.

Μετ? τον Π?λεμο τη? Ισπανικη? Διαδοχ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Κατ? τη δι?ρκεια του Πολ?μου τη? Ισπανικ?? Διαδοχ?? το Βασ?λειο παρ?τι αρχικ? ε?χε υποστηρ?ξει τον Φ?λιππο των Βουρβ?νων , στη συν?χεια ανακ?ρυξε βασιλι? τον αρχιδο?κα Κ?ρολο στι? 17 Αυγο?στου του 1705 στη Ντεν?α . Μετ? την ?ττα των υποστηρικτ?ν του Καρ?λου, ο Φ?λιππο? Ε? απεμπ?λησε του? βαλενθιανικο?? ν?μου? και επ?βαλε αυτο?? τη? Καστ?λη?. Οι δ?ο διοικ?σει? αντικαταστ?θηκαν απ? ?ντεκα corregimientos , υποδιοικ?σει? εξαρτ?μενε? απ? τον βασιλι?. ^[10] Ο τ?τλο? ≪Βασ?λειο τη? Βαλ?νθια≫ συν?χισε να χρησιμοποιε?ται μ?χρι και τον 19ο αι?να (π.χ. Εθνοσυν?λευση του Κ?διθ) ?σπου το 1833, με την ν?α διοικητικ? ανασυγκρ?τηση του ισπανικο? κρ?του? μετονομ?στηκε σε Region Valenciana ('Περιοχ? τη? Βαλ?νθια'). ?κτοτε θα ξαναχρησιμοποιηθε? στον 20? αι?να απ? την αντικαταλανιστικ? μερ?δα των βαλενθιαν?ν εθνικιστ?ν-τοπικιστ?ν ω? αντιπαραβολ? στον ?ρο ≪Βαλενθιανικ? Χ?ρα≫.

Γλ?σσα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Απ? τη σ?στασ? του Βασιλε?ο και μ?χρι τον διωγμ? των μουσουλμ?νων, αποτελε?το απ? τρει? ισχυρ?? γλωσσικ?? κοιν?τητε?, τα αραβικ?, τα αραγονικ? και τα καταλανικ?. Ο παραγκωνισμ?? τη? αραβ?φωνη? κοιν?τητα? ?κανε να διατηρηθο?ν τα αραβικ? μ?χρι το 1609 ω? γλ?σσα αυστηρ? τη? κοιν?τητα? αυτ??, ?σο οι γλ?σσε? των επικοιστ?ν (καταλανικ? και αραγονικ?) ισχυροποιο?νταν στο βασ?λειο. Εν τ?λει ο επικοισμ?? των πλουσι?τερων παραλ?ων του βασιλε?ου με καταλανο?? μετ?τρεψε τα καταλανικ? στην κυρ?αρχη και πλειοψηφικ? γλ?σσα του.

Ωστ?σο, απ? τα μ?σα του 17 ^ου αι?να τα καστιλιανικ? , που μ?χρι το τ?λο? του μεσα?ωνα δεν μιλιο?νταν παρ? μ?νο σε απομονωμ?να χωρι? στα σ?νορα με την Καστ?λη, ?ρχισαν να χρησιμοποιο?νται παρ?λληλα με τα καταλανικ? στο δημ?σιο λ?γο. ^[11] Η διοικητικ? και οικονομικ? εξ?ρτηση του Βασιλε?ου απ? την Καστ?λη απ? τον 16 ^ο αι?να κι ?πειτα ?ταν η κ?ρια αιτ?α τη? εξ?λιξη? αυτ??. Με την εγκαθ?δρυση τη? Αντιβασιλε?α? τη? Βαλ?νθια?, οι αριστοκρ?τε? τη? πρωτε?ουσα? που συγκεντρ?θηκαν γ?ρω απ? την αυλ? των ν?ων Αντιβασιλ?ων, υιοθ?τησαν τα καστιλιανικ? και παραμ?ρισαν τα καταλανικ?. ^[12] Η ν?α κωμωδ?α του Λ?πε δε Β?γα , φορ?α? του ισπανικο? αυτοκρατορικο? εθνικισμο? του 17 ^ου αι?να, βρ?κε στο αριστοκρατικ? περιβ?λλον τη? Βαλ?νθια ευ?κοα ?τα. ^[12] Π?ραν τη? αριστοκρατ?α?, τα καστιλιανικ? υιοθετ?θηκαν σχεδ?ν απ?λυτα και απ? την εκκλησιαστικ? ιεραρχ?α ^[13] παρ?τι συν?χισαν να αποτελο?ν την πλειοψηφικ? προφορικ? γλ?σσα εν χρ?σει.

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Βιβλιογραφ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Vicent Pitarch (2001), Llengua i esglesia durant el barroc valencia , Institut Interuniversitary de Filologia Valenciana, Edicions de l'Abadia de Montserrat, Βαρκελ?νη
• James Casey (2008), The Kingdom of Valencia in the seventeenth century . Α? ?κδοση 1979. Cambridge University Press, Cambridge.

Εξωτερικο? σ?νδεσμοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Πολυμ?σα σχετικ? με το θ?μα Kingdom of Valencia στο Wikimedia Commons