Αχαρν??

Αχαρν?? ; ?χαρνε??
Συγγραφ?α?	Αριστοφ?νη?
Πρωτ?τυπο? τ?τλο?	?χαρνε??
Παγκ?σμια πρ?τη παρ?σταση	425 π.Χ.
Γλ?σσα πρωτ?τυπου	αρχα?α ελληνικ?
Ε?δο?	Παλαι? κωμωδ?α
	Σχετικ? πολυμ?σα
	δεδομ?να
	π ; σ ; ε ;

Οι Αχαρνε?? ( ?χαρν?? στην Αττικ? δι?λεκτο ) ε?ναι η τρ?τη κωμωδ?α που γνωρ?ζουμε ?τι ?γραψε ο Αριστοφ?νη? (ε?χαν προηγηθε? οι Δαιταλε?? το 427 και οι Βαβυλ?νιοι το 426) και η αρχαι?τερη που μα? σ?ζεται ακ?ραια. Διδ?χθηκε στα Λ?ναια του 425 π.Χ. ?ταν ο Αριστοφ?νη? ?ταν 21 ετ?ν και π?ρε το πρ?το βραβε?ο. Δε?τερο? ?ρθε ο Κρατ?νο? με την κωμωδ?α Χειμαζ?μενοι και τρ?το? ο Ε?πολι? με την κωμωδ?α Νουμην?αι . Και απ? τι? δ?ο κωμωδ?ε? σ?ζονται ελ?χιστα αποσπ?σματα, τα οπο?α δεν μα? επιτρ?πουν να σχηματ?σουμε εικ?να για τα ?ργα που ανταγων?στηκαν του? Αχαρνε?? (και ηττ?θηκαν απ? αυτο??).

Ιστορικ? πλα?σιο [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Την ?νοιξη του 425, ο Πελοποννησιακ?? Π?λεμο? μπα?νει στο ?βδομο ?το? του. Οι Σπαρτι?τε? , με αλλεπ?λληλε? επιδρομ?? στην Αττικ? ?χουν καταστρ?ψει τα αμπ?λια , τι? ελι?? και τα οπωροφ?ρα , που αποτελο?ν τη β?ση τη? γεωργικ?? παραγωγ?? τη? Αθ?να? και ?χουν αναγκ?σει τον αγροτικ? πληθυσμ? να εγκαταλε?ψει τι? μ?νιμε? κατοικ?ε? του στου? διαφ?ρου? δ?μου? τη? Αττικ?? και να βρει καταφ?γιο εντ?? των Μακρ?ν Τειχ?ν τη? π?λη?. Παρ?λο που η ναυτικ? δ?ναμη τη? Αθ?να? και ο ?λεγχο? των συμμαχικ?ν τη? π?λεων διασφαλ?ζουν την αδιαμφισβ?τητη υπεροχ? τη? στη θ?λασσα και ?τσι την απρ?σκοπτη τροφοδοσ?α και πρακτικ? το απρ?σβλητο τη? π?λη?, οι συνθ?κε? ζω?? ε?ναι μ?λλον δειν?? και στα πρ?τα χρ?νια του πολ?μου, εξαιτ?α? του λοιμο? των Αθην?ν που ?πληξε την π?λη, δραματικ??.

Το 426, τη χρονι? πριν τη διδασκαλ?α των Αχαρν?ων , η ετ?σια επιδρομ? των Σπαρτιατ?ν στην Αττικ? ε?χε ματαιωθε?, εν? ο λοιμ?? ε?χε σταματ?σει να βασαν?ζει την π?λη εδ? και δ?ο χρ?νια. Στα μ?τωπα του πολ?μου η Αθ?να ?χει επιτυχ?ε?, χωρ?? ωστ?σο να μπορε? να καταφ?ρει αποφασιστικ? πλ?γμα στου? αντιπ?λου? τη?. Στην εσωτερικ? πολιτικ? σκην? ε?ναι αισθητ? η απουσ?α του νεκρο? απ? το 429 Περικλ? , ο οπο?ο? ?ταν ο εμπνευστ?? του αμυντικο? σχεδ?ου τη? Αθ?να? (παρ?δοση τη? υπα?θρου στον εχθρ?, καταφυγ? στα Μακρ? Τε?χη , ?μφαση στο πολεμικ? ναυτικ?, συντ?ρηση δυν?μεων), και η παρουσ?α του ν?ου ≪προστ?τη του δ?μου≫, του Κλ?ωνα , ο οπο?ο? ?χει, ?πω? και ο Περικλ??, σαφ? θ?ση υπ?ρ του πολ?μου, δεν ?χει αναλ?βει ωστ?σο κ?ποιο στρατιωτικ? αξ?ωμα. Οι πηγ?? δεν δε?χνουν αν την περ?οδο αυτ? υπ?ρχει ?δη οργανωμ?νο? δημ?σιο? πολιτικ?? λ?γο? υπ?ρ τη? σ?ναψη? συνθ?κη? ειρ?νη?. Σε αυτ? το ιστορικ? πλα?σιο, ο Αριστοφ?νη? γρ?φει και παρουσι?ζει, αναθ?τοντα? τη διδασκαλ?α στον Καλλ?στρατο, μια κωμωδ?α, η οπο?α αποτελε? κ?ρυγμα υπ?ρ τη? ειρ?νη?.

Πλοκ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?να? Αθηνα?ο? αγρ?τη?, ο Δικαι?πολι?, απηυδισμ?νο? απ? τον π?λεμο και το συνεπακ?λουθο γεγον?? ?τι ε?ναι αναγκασμ?νο? να μ?νει κλεισμ?νο? μ?σα στα τε?χη τη? π?λη? μακρι? απ? τον αγροτικ? του δ?μο, ε?ναι αποφασισμ?νο? στην Εκκλησ?α του Δ?μου να επιβ?λει συζ?τηση για τη σ?ναψη συνθ?κη? ειρ?νη? με τη Σπ?ρτη . Στη συν?λευση ωστ?σο παρελα?νουν καλοπληρωμ?νοι Αθηνα?οι πρ?σβει? που μ?λι? ?χουν επιστρ?ψει απ? την Περσ?α και υπ?σχονται αν?παρκτη βο?θεια απ? τον μεγ?λο βασιλι? και ο Θ?ωρο? που σ?ρνει μαζ? του ?ναν πεινασμ?νο μισθοφορικ? στρατ? απ? τη Θρ?κη · για την ειρ?νη ο?τε κουβ?ντα.

Εξ?λλου, κ?ποιο? Αμφ?θεο?, που πρ?το?-πρ?το? ε?χε π?ρει τον λ?γο, υποσχ?μενο? ?τι αν του παρασχεθο?ν τα αναγκα?α εφ?δια θα ταξιδ?ψει στη Σπ?ρτη και θα συν?ψει συνθ?κη ειρ?νη? για την π?λη, ε?χε εκδιωχθε? σκαι?τατα. Αφο? ο Δικαι?πολι? διαπιστ?νει ?τι δεν υπ?ρχει ελπ?δα πραγματοπο?ηση? τη? επιθυμ?α? του, καλε?, προτο? τελει?σει η συνεδρ?αση τη? Εκκλησ?α? του Δ?μου τον Αμφ?θεο και τον στ?λνει στη Σπ?ρτη, προκειμ?νου αυτ?? να συν?ψει ιδιωτικ? συνθ?κη ειρ?νη? μ?νο για τον Δικαι?πολη και την οικογ?νει? του. Ο Αμφ?θεο? επιστρ?φει τη στιγμ? που κηρ?σσεται το τ?λο? τη? Εκκλησ?α?, φ?ρνοντα? στον Δικαι?πολη τρ?α ≪δε?γματα ειρ?νη?≫. Οι Αχαρνε?? (ο χορ??) εξαγρι?νονται και ε?ναι ?τοιμοι να τον σκοτ?σουν, αλλ? τον αφ?νουν να εκθ?σει τα επιχειρ?ματ? του. Ο λ?γο? του Δικαι?πολη πε?θει το ?να ημιχ?ριο. Ο ?λλο? μισ?? Χορ?? ακ?μα εξαγριωμ?νο?, αλλ? σε δυσχερ? πλ?ον θ?ση, καλε? σε βο?θεια τον στρατηγ? Λ?μαχο . Η αντιπαρ?θεση αν?μεσα στον κωμικ? ?ρωα και τον στρατηγ? καταλ?γει στην ?ττα του δε?τερου και στη μεταστροφ? του δε?τερου ημιχορ?ου. Η κωμωδ?α τελει?νει με τον Δικαι?πολη να ?χει κερδ?σει βραβε?ο οινοποσ?α?, εν? ο Λ?μαχο? ?χει τραυματιστε? σε μ?χη με τον εχθρ?.

Ερμηνευτικ? προβλ?ματα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Καθ?? το κωμικ? θ?μα των Αχαρν?ων, η ιδιωτικ? συνθ?κη ειρ?νη? του Δικαι?πολι, αναδεικν?ει σε αποκλειστικ? κ?ντρο τη? κωμωδ?α? τον κωμικ? ?ρωα, η βασικ? αντιπαρ?θεση σχετικ? με την πολιτικ? λειτουργ?α τη? κωμωδ?α? αφορ? τι? προσεγγ?σει? του χαρακτ?ρα του κωμικο? ?ρωα. Ο C. Whitman, ο οπο?ο? στ?κεται στο φανταστικ? και ουτοπικ? χαρακτ?ρα τη? κωμωδ?α?, βλ?πει ?να χ?σμα αν?μεσα στον απλ? αγρ?τη του προλ?γου που επιθυμε? την ειρ?νη, και στον κωμικ? ?ρωα ο οπο?ο? υπερισχ?ει ?ναντι ?λων με την πονηρι? του και επιδεικν?ει ?ναν ακρα?ο ατομισμ?. Αντιθ?τω?, ο D. MacDowell τον?ζει την επιδιωκ?μενη τα?τιση του Δικαι?πολι με το κοιν? του θε?τρου, ερμηνε?ει την ιδιωτικ? συνθ?κη ω? ?σχατη λ?ση στην οπο?α εξαναγκ?ζεται να καταφ?γει ο Δικαι?πολι? και απαλλ?σσει τον κωμικ? ?ρωα απ? την ≪κατηγορ?α του εγωισμο?≫.

Αυτ? η διαφορ? οπτικ?? επιδρ? στην ερμηνευτικ? προσ?γγιση των τεχνικ?ν που χρησιμοποιε? ο κωμικ?? ποιητ?? στην κατασκευ? του δρ?ματο? και ειδικ?τερα στην κατασκευ? του χαρακτ?ρα του κωμικο? ?ρωα. ?τσι η H. Foley εξετ?ζει την παρωδ?α του Τηλ?φου, που διατρ?χει το πρ?το μ?ρο? τη? κωμωδ?α? μ?χρι την παρ?βαση και τη ≪σ?γχυση≫ του κωμικο? ?ρωα με τον κωμικ? ποιητ?, στου? δ?ο μονολ?γου? του Δικαι?πολι (στ. 366-384 και 496-556) ω? δραματικ?? τεχνικ?? τι? οπο?ε? χρησιμοποιε? ο Αριστοφ?νη? , προκειμ?νου να κατασκευ?σει τι? δραματικ?? περιστ?σει? που θα του επιτρ?ψουν να μιλ?σει υπ?ρ τη? ειρ?νη? σε ?να αρνητικ? προκατειλημμ?νο κοιν? και να ≪πε?σει ?τι ?να δρ?μα του οπο?ου ο ?ρωα? θριαμβε?ει προδ?δοντα? την π?λη του σε καιρ? πολ?μου, ε?ναι ?να δρ?μα πατριωτικ?, που υπηρετε? το συμφ?ρον τη? π?λη?≫. Αντ?θετα, ο K. Dover απορρ?πτει την πιθαν?τητα ≪ο Αριστοφ?νη? να ?χει την απα?τηση να συλλ?βουμε και να σταθμ?σουμε τα σοβαρ? ειρην?φιλα επιχειρ?ματα που κρ?βονται κ?τω απ? τα στρ?ματα παρωδ?α? ≫ που εντοπ?ζονται στον δε?τερο μον?λογο του Δικαι?πολι (στ. 496-556) και υποστηρ?ζει ?τι ≪οι Αχαρνε?? δεν αποτελο?ν καταπ?τι πολιτικ?ν συμβουλ?ν ζαχαρωμ?νο με μπ?λικο σατιρικ? πνε?μα, αλλ? μ?α φαντασ?α εδραιωμ?νη στον απ?λυτο εγωισμ?. Στη φαντασ?α αυτ? ο ποιητ?? εκμεταλλε?εται επ?ση? ω? στοιχε?α απ? την επικαιρ?τητα, κοντ? σε πολλ? ?λλα, πολιτικ?? απ?ψει? και επιχειρ?ματα που κυκλοφορο?σαν σε δι?φορα επ?πεδα: απ? την τελε?ω? περιστασιακ? μεμψιμοιρ?α, ω? την πιο καλοζυγιασμ?νη πολιτικ? αν?λυση≫.

Ο B. Zimmermann, προεκτε?νει τη βασικ? θ?ση του K. Dover προ? την κατε?θυνση τη? ερμηνε?α? των κωμικ?ν τεχνικ?ν, αναλ?οντα? διεξοδικ?τερα τον ουτοπικ? χαρακτ?ρα των Αχαρν?ων: το ?διο το κωμικ? θ?μα, η εξαρχ?? προβολ? μια? τ?τοια? εικ?να? για τον Δικαι?πολι, ?στε οι θεατ?? να μπορο?ν να ταυτιστο?ν μαζ? του, η κεντρικ? μεταφορ? του ≪μαγικο? κρασιο?- σπονδ?? ≫ που διατρ?χει ολ?κληρο το δρ?μα, η χρ?ση τη? σ?τιρα? , συνιστο?ν τα υλικ? κατασκευ?? μ?α? ουτοπ?α? , με την οπο?α ο κωμικ?? ?ρωα? ≪πραγματοποιε?≫ του? π?θου? των θεατ?ν, προσφ?ροντα? δι?ξοδο στην π?εση τη? κατ?σταση? που ?χει δημιουργ?σει ο π?λεμο?· ο ≪εγωισμ??≫ του κωμικο? ?ρωα εντ?σσεται στο ?διο πλα?σιο.

Με τον τρ?πο αυτ?, ο B. Zimmermann συνδ?ει ?να μ?ρο? του προβληματισμο? που τ?θεται απ? τον D. MacDowell, σχετικ? με την επιδιωκ?μενη τα?τιση του κωμικο? ?ρωα με το κοιν? του θε?τρου, την οπο?α εκε?νο? ερμηνε?ει ω? τεχνικ? με την οπο?α ο Αριστοφ?νη? επιδι?κει να προβ?λλει με τη μεγαλ?τερη δυνατ? επιτυχ?α το φιλειρηνικ? του μ?νυμα σε ?να φιλοπ?λεμο κοιν?, με μ?α προσ?γγιση που αρνε?ται τον προπαγανδιστικ? χαρακτ?ρα τη? κωμωδ?α?. Στο πλα?σιο αυτ? ο B. Zimmermann, παρουσι?ζοντα? τι? ειδικ?? ιστορικ?? συνθ?κε?, στι? οπο?ε? τοποθετε?ται η κωμωδ?α, επισημα?νει τη σημασ?α τη? αν?παυλα? που σ?μανε για του Αθηνα?ου?, η ματα?ωση τη? εισβολ?? των Σπαρτιατ?ν το 426 π.Χ., η οπο?α επ?τρεψε στου? Αθηνα?ου? αγρ?τε? να επιστρ?ψουν ??στω προσωριν?? στου? δ?μου? του? και να καλλιεργ?σουν ξαν? τα χωρ?φια. Η αν?παυλα αυτ? καθιστο?σε, σ?μφωνα με τον B. Zimmermann, την ≪ουτοπ?α≫ των Αχαρν?ων κ?πω? πιο χειροπιαστ? και διευκ?λυνε την τα?τιση του θεατ? με τον κωμικ? ?ρωα. Αντ?θετα, στην προσ?γγιση των μελετητ?ν που ακολουθο?ν την πρ?τη ερμηνευτικ? κατε?θυνση, το γεγον?? ε?τε δεν λαμβ?νεται καθ?λου υπ?ψη ε?τε η σημασ?α τη? υποτιμ?ται. Το επ?δικο ζ?τημα ε?ναι η εκτ?μηση σχετικ? με τη δι?θεση του κοινο? τη? κωμωδ?α? απ?ναντι στον π?λεμο. Μια προσπ?θεια συνεκτ?μηση? των ψυχολογικ?ν αποτελεσμ?των που πιθαν?? ε?χε η αν?παυλα του 426, αμφισβητε? τη μονοδι?στατη εικ?να εν?? φιλοπ?λεμου και επομ?νω? αρνητικ? προκατειλημμ?νου κοινο? και οδηγε? σε μ?α περισσ?τερο σ?νθετη εικ?να η οπο?α συγκροτε?ται απ? τη συν?παρξη αντιφατικ?ν τ?σεων.