Απελευθ?ρωση τη? Καλαμ?τα?
Ελληνικ? Επαν?σταση του 1821
Ο Πετρ?μπεη? Μαυρομιχ?λη? κατ? τη δι?ρκεια τη? εξ?γερση? στη Μεσσην?α.
Χρονολογ?α	23 Μαρτ?ου 1821
Τ?πο?	Καλαμ?τα
?κβαση	κατ?ληψη τη? Καλαμ?τα?
Αντιμαχ?μενοι
?λληνε? επαναστ?τε? Οθωμανικ? αυτοκρατορ?α
Ηγετικ? πρ?σωπα
Π?τρο? Μαυρομιχ?λη? Νικηταρ?? Παπαφλ?σσα? Θε?δωρο? Κολοκοτρ?νη? Αναγνωσταρ?? Μητροπ?τροβα? Σουλε?μ?ν Πασ?? Αρναο?τογλου
Δυν?μει?
2.500 150

Η απελευθ?ρωση τη? Καλαμ?τα? ^[1] ( 23 Μαρτ?ου 1821) ?ταν ?να απ? τα πρ?τα επεισ?δια τη? Επαν?σταση? του 1821 . Μετ? απ? τ?χνασμα των Ελλ?νων επαναστατ?ν, οι Το?ρκοι του? παρ?δωσαν την π?λη χωρ?? να προβ?λλουν αντ?σταση.

Προετοιμασ?ε? και το μπαρο?τι των Σμυρνα?ων [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Απ? τι? αρχ?? Μαρτ?ου 1821, η δρ?ση του Παπαφλ?σσα , του Αναγνωσταρ? και του Θε?δωρου Κολοκοτρ?νη ε?χε προκαλ?σει πολεμικ? αναβρασμ? στη Μ?νη , παρ? του? δισταγμο?? του μπ?η τη?, Πετρ?μπεη Μαυρομιχ?λη . Οι Το?ρκοι, υποπτευ?μενοι τον επερχ?μενο κ?νδυνο ?στειλαν, απ? τα μ?σα Μαρτ?ου, τι? οικογ?νει?? του? στα κ?στρα τη? περιοχ??, εν? ο διοικητ?? τη? Καλαμ?τα? Σουλε?μ?ν Αγ?? Αρναο?τογλου, κ?λεσε του? προκρ?του? τη? π?λη? για να του? αναφ?ρει την ανησυχ?α του. Οι τελευτα?οι κατ?φεραν να τον πε?σουν ?τι οι 150 Το?ρκοι φρουρο? τη? π?λη? δεν ?ταν αρκετο? για να προστατευτε? η Καλαμ?τα απ? επικ?νδυνου? ληστ?? που δρο?σαν στην περιοχ? και πω? ?πρεπε να λ?βει ενισχ?σει? απ? του? Μανι?τε? . Τι? φ?με? περ? ληστ?ν ε?χαν διαδ?σει, επ?τηδε?, ο Παπαφλ?σσα? και οι συνεργ?τε? του. Επ?ση?, προκειμ?νου να καθησυχ?σουν τον Αρναο?τογλου, μερικο? πρ?κριτοι του παρ?δωσαν τα παιδι? του? ω? ομ?ρου?. ^[2]

Η επαναστατικ? κ?νηση του 1821 στην Πελοπ?ννησο θεωρε?ται ?τι ?ρχισε στη Μ?νη τελετουργικ? την 17η Μαρτ?ου, με δοξολογ?α και την ?ψωση τη? πρ?τη? επαναστατικ?? σημα?α?. Μ?λι? διαδ?θηκε η ε?δηση, ?ρχισαν να συρρ?ουν στη ν?τια Πελοπ?ννησο αγωνιστ?? απ? δι?φορε? περιοχ??. ^[3]

Στα μ?σα Μαρτ?ου 1821 οι Μικρασι?τε? Φιλικο? τη? Σμ?ρνη? ?στειλαν στη Μεσσην?α ?να πλο?ο γεμ?το μπαρο?τι και πολεμοφ?δια για του? Επαναστ?τε?. Το πολ?τιμο φορτ?ο μεταφ?ρθηκε απ? τη Σμ?ρνη με καπετ?νιο τον Χριστ?φορο Μ?ξη. Το πλο?ο κατ?φερε και π?ρασε ?λα τα θαλ?σσια μπλ?κα και αγκυροβ?λησε στη Μεσσην?α, στον Αλμυρ? Β?ργα?.

Τ?τε ο Παπαφλ?σσα? κατ?φερε με τ?χνασμα να πε?σει τον Πετρ?μπεη να δ?σει ?δεια εκτελωνισμο? του φορτ?ου του πλο?ου. ?τσι, σε περ?πτωση που αποκαλυπτ?ταν ?τι το περιεχ?μεν? του ?ταν πολεμοφ?δια, ο Πετρ?μπεη? θα εκτιθ?ταν ανεπαν?ρθωτα στου? Το?ρκου? και δεν θα ε?χε πια ?λλη επιλογ? απ? το να προσχωρ?σει στην επαν?σταση. Μετ? ?δωσε εντολ? στον Νικηταρ? και τον Αναγνωσταρ? να μεταφ?ρουν το φορτ?ο του πλο?ου σε ασφαλ?? μ?ρο?. ?ταν ο Αρναο?τογλου ?μαθε πω? το φορτ?ο του πλο?ου μετ?φεραν ?νοπλοι χωρικο?, ζ?τησε να μ?θει τι περιε?χε και π?ρε απ? του? προκρ?του? την απ?ντηση πω? μετ?φερε λ?δι και πω? οι χωρικο? ?ταν ?νοπλοι γιατ? φοβο?νταν του? ληστ??. Το μπαρο?τι τελικ? κατ?φτασε π?νω σε μουλ?ρια, απ? τον Αλμυρ? τη? Β?ργα? στη Μον? Μαρδακ?ου στη Ν?δουσα, για να ετοιμαστο?ν τα φυσ?κια για τον Αγ?να. ^[4]

Στη συν?χεια, ο Αρναο?τογλου ζ?τησε τι? ενισχ?σει? που ?θελε απ? τον Πετρ?μπεη. ?τσι στι? 20 Μαρτ?ου ?φτασαν στην π?λη τη? Καλαμ?τα? 150 Μανι?τε? με αρχηγ? τον Ηλ?α Μαυρομιχ?λη , γιο του Πετρ?μπεη. Ο Ηλ?α? Μαυρομιχ?λη? κατ?ρθωσε να πε?σει τον Αρναο?τογλου ?τι χρει?ζονταν κι ?λλε? ενισχ?σει? γιατ? επρ?κειτο να επιτεθο?ν κλ?φτε? στην Καλαμ?τα, με σκοπ? να τη λεηλατ?σουν. Εν τω μεταξ?, οι ?λληνε? καπετ?νιοι ε?χαν πε?σει τον Πετρ?μπεη να γ?νει αρχηγ?? του αγ?να του? και περ?μεναν συγκεντρωμ?νοι στι? Κιτρι?? , ?ξω απ? την Καλαμ?τα. Πιστε?εται ?τι ε?χε προηγηθε? στι? 17 Μαρτ?ου, δοξολογ?α για την επαν?σταση, στην Αρε?πολη , στον Να? των Ταξιαρχ?ν. ?τσι το κ?λεσμα του Αρναο?τογλου για ενισχ?σει? ?ταν η ευκαιρ?α που περ?μεναν οι επαναστ?τε? για να καταλ?βουν την π?λη. ^[4]

Η κατ?ληψη τη? Καλαμ?τα? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Απ? το απ?γευμα τη? 22 Μαρτ?ου ?ω? τα χαρ?ματα τη? επ?μενη? ημ?ρα?, π?ραν θ?σει? στα υψ?ματα γ?ρω απ? την Καλαμ?τα, 2.000 ?νοπλοι τη? "Δυτικ?? Σπ?ρτη?". Αυτο? ε?χαν αρχηγο?? τον Κολοκοτρ?νη , του? Μο?ρτζινου?, του? Κουμουντουρ?κηδε?, του? Κυβ?λλου?, του? Χρηστ?ηδε? και τον Παναγι?τη Βενετσαν?κο.

Την 23η Μαρτ?ου κατ?φθασε στην Καλαμ?τα ο Δημ?τριο? Παπατσ?νη? με σ?μα ?νω των χιλ?ων Μεσσ?νιων αγωνιστ?ν, αν?μεσα στου? οπο?ου? και οι σπουδα?οι οπλαρχηγο? Μ?τρο? Π?τροβα? και Παναγι?τη? Κεφαλ?? ^[5] , ?που εν?θηκε με του? Μανι?τε? του Πετρ?μπεη Μαυρομιχ?λη και των σωμ?των του Παπαφλ?σσα , Αναγνωσταρ? και Νικηταρ? , συμπληρ?νοντα? τον αποκλεισμ? τη? π?λη? ^[6] .

Τ?τε μ?νο ο διοικητ?? Αρναο?τογλου κατ?λαβε την παγ?δα αλλ?, αποκλεισμ?νο? καθ?? ?ταν, δεν μπορο?σε πια να διαφ?γει προ? την Τριπολιτσ? (σημ. Τρ?πολη ). Αποφ?σισε τ?τε να συγκεντρωθο?ν οι Το?ρκοι στα σπ?τια τη? π?λη? που προσφ?ρονταν για ?μυνα. Ωστ?σο, με την ε?σοδο των επαναστατ?ν στην Καλαμ?τα, στι? 23 Μαρτ?ου, ο Ηλ?α? Μαυρομιχ?λη? συμβο?λευσε τον Αρναο?τογλου να εγκαταλε?ψει τι? σκ?ψει? για αντ?σταση, αφο? αυτ? θα ?ταν μ?ταιη, και να παραδοθε?. ?τσι την ?δια ημ?ρα ο Το?ρκο? διοικητ?? παρ?δωσε με ?γγραφη συμφων?α την π?λη και τον οπλισμ? τη? φρουρ?? τη? ^[2] .

Το μεσημ?ρι, 24 ιερε?? και ιερομ?ναχοι ευλ?γησαν, μετ? απ? συγκινητικ? δοξολογ?α, τι? ελληνικ?? σημα?ε? και ?ρκισαν του? επαναστ?τε?. Η τελετ? αυτ? ?λαβε χ?ρα στι? ?χθε? του Ν?δωνα , μ?σα σε πανηγυρικ? ατμ?σφαιρα, εν? ακο?γονταν οι καμπ?νε? και οι θριαμβευτικ?? κραυγ?? των Ελλ?νων. ^[7] Για τη δοξολογ?α, ε?χαν συρρε?σσει χιλι?δε? κ?σμου κ?θε ηλικ?α? ? οπλισμ?νων, αμ?χων, γυναικ?ν και παιδι?ν. Περ? το μεσημ?ρι ?λθαν και οι πολεμικο? αρχηγο? με τι? σημα?ε? του?. Εκε?, κοντ? στον βυζαντιν? να? των Αγ?ων Αποστ?λων (κατ? την επικρατο?σα ?ποψη), συγκεντρ?θηκαν 24 ιερε?? και ιερομ?ναχοι (ο μητροπολ?τη? Χρ?σανθο? Παγ?νη? ?ταν αιχμ?λωτο? στην Τριπολιτσ?) φ?ροντε? τα ιερατικ? ?μφια και τι? ?γιε? εικ?νε?, ευλ?γησαν τι? επαναστατικ?? σημα?α? και αν?πεμψαν δε?σει? υπ?ρ του αγ?να. Ο Πετρ?μπεη?, ?δωσε ?ρκο ?τι θα αγωνισθε? μ?χρι? εσχ?των για την ελευθερ?α τη? πατρ?δα?. Ορκ?στηκαν και ?λοι οι πολεμιστ??, σηκ?νοντα? το χ?ρι. ^[8]

Στη συν?χεια, ?γινε σ?σκεψη των οπλαρχηγ?ν κατ? την οπο?α συστ?θηκε επαναστατικ? επιτροπ? με το ?νομα " Μεσσηνιακ? Γερουσ?α " η οπο?α θα συντ?νιζε τον αγ?να. Ηγ?τη? τη?, τιμητικ?, διορ?στηκε ο Πετρ?μπεη? στον οπο?ο δ?θηκε ο τ?τλο? "αρχιστρ?τηγο? των Σπαρτιατικ?ν δυν?μεων". Στην ?δια σ?σκεψη συζητ?θηκαν επ?ση? οι επ?μενε? επαναστατικ?? εν?ργειε?. Ο Κολοκοτρ?νη? πρ?τεινε να προχωρ?σουν ?λοι μαζ? προ? το εσωτερικ? τη? Πελοπονν?σου, με σκοπ? να προλ?βουν την περαιτ?ρω εν?σχυση τη? Τριπολιτσ?? , η οπο?α ?πρεπε να ε?ναι ο βασικ?? στ?χο? των επαναστατ?ν. Αντ?θετα, οι Μεσσ?νιοι και ο Πετρ?μπεη? ?θελαν να πολιορκηθο?ν τα μεσσηνιακ? κ?στρα των επαρχι?ν Μεθ?νη? και Κορ?νη? , τα οπο?α αποτελο?σαν κ?νδυνο για του? ?λληνε? των περιοχ?ν αυτ?ν. Τελικ? αποφασ?στηκε ο Πετρ?μπεη? με του? πιο ηλικιωμ?νου? προκρ?του? να με?νουν στην Καλαμ?τα για να συντον?ζουν τι? επιχειρ?σει? και τον ανεφοδιασμ? των αγωνιστ?ν και οι υπ?λοιποι επαναστ?τε? να πολιορκ?σουν τα μεσσηνιακ? κ?στρα. ^[9] Ο Κολοκοτρ?νη? ορ?στηκε επικεφαλ?? των εν?πλων που ξεκ?νησαν για την Καρ?ταινα μαζ? με τον Παπαφλ?σσα, τον Αναγνωσταρ? και τον Κεφαλ?. Για το σκοπ? αυτ?, ο Δημ?τριο? Παπατσ?νη? του προσ?φερε ?να ?λογο με την ιπποσκευ? του και εκατ? χρυσο?? ρουμπι?δε?. ^{[10] [11]}

Η δεκαμελ?? επιτροπ?, η οπο?α σε κ?ποια ?γγραφα ονομ?ζεται ≪Μεσσηνιακ? Γερουσ?α≫ και σε ?λλα ≪Σ?γκλητο? η εν Καλαμ?τα≫, θεωρε?ται η πρ?τη πολιτικ? εξουσ?α τη? ελε?θερη? Ελλ?δα? . Δεν ε?ναι απολ?τω? γνωστ? τα πρ?σωπα που μετε?χαν σ’ αυτ? την επιτροπ?. Τι? προκηρ?ξει? τη? υπογρ?φει μ?νον ο Πετρ?μπεη?. Με ημερομην?α 23 Μαρτ?ου ο Πετρ?μπεη? Μαυρομιχ?λη? και η Μεσσηνιακ? Γερουσ?α ανακο?νωσαν διεθν??, με το ?γγραφο ≪Προειδοπο?ησι? ει? τα? ευρωπα?κ?? αυλ??≫, την κ?ρυξη τη? Επαν?σταση?. ^[8] Η επαναστατικ? αυτ? προκ?ρυξη, αφο? εξ?θετε στην Ευρ?πη τα δ?καια α?τια τα οπο?α παρακ?νησαν το ?θνο? των Ελλ?νων να αρπ?ξει τα ?πλα και να απελευθερωθε? απ? τον τυραννικ? ζυγ?, ζητο?σε τη βο?θει? τη? ^[2] .

Σχετικ? με τη δοξολογ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τη δοξολογ?α στην Καλαμ?τα αναφ?ρουν σε απομνημονε?ματ? του? αγωνιστ?? του 1821 ?πω? ο Κολοκοτρ?νη? ^[12] , ο Παναγι?τη? Παπατσ?νη? ^[13] , ο Χρυσανθ?πουλο? (Φωτ?κο?), ο Σπηλι?δη? ^[14] κ.?. Περισσ?τερε? λεπτομ?ρειε? αναφ?ρει ο Φιλ?μων . ^[15] Ο Τζ?ρτζ Φ?νλε? την τοποθετε? στι? 5 Απριλ?ου / 24 Μαρτ?ου και την αναφ?ρει ω? το πρ?το ≪Te Deum≫ για την επιτυχ?α τη? Επαν?σταση?. Περιγρ?φει τη συγκ?νηση λ?γοντα? ?τι " Πατριωτικ? δ?κρυα κυλο?σαν στα μ?γουλα των ?γριων πολεμιστ?ν, και ?γριοι οπλοφ?ροι ?κλαιγαν σαν παιδι?. ?λοι οι παρ?ντε? αισθ?νονταν ?τι το γεγον?? ?νοιγε μια ν?α εποχ? για την Ελληνικ? ιστορ?α, και ?ταν η σ?γχρονη Ελλ?δα παρ?γει ιστορικο??, καλλιτ?χνε? και ποιητ??, αυτ? η σκην? αναμφ?βολα θα βρει τη θ?ση τη? στο Π?νθεο τη? Δ?ξα? ". ^[16]

Οι γραπτ?? μαρτυρ?ε? τη? εποχ?? δεν αναφ?ρουν σε ποι?ν να? ?γινε η δοξολογ?α του 1821. Σε δευτερογενε?? πηγ?? επικρ?τησε η ?ποψη ?τι ?γινε στον Να? των Αγ?ων Αποστ?λων, λανθασμ?να επειδ? στην εποχ? του? ?ταν ο μ?νο? σωζ?μενο? να?? στην περιοχ? αλλ? και με β?ση κ?ποιο πρ?χειρο σημε?ωμα το οπο?ο θεωρε?ται πλαστ?, κατ? την ?ποψη του ιστοριοδ?φη Ν. Ζ?ρβη. Κατ’ αυτ?ν η δοξολογ?α ?γινε στον Να? του Αγ. Ιω?ννη του Προδρ?μου (σ?μερα ≪Αγι?ννη≫), ?πω? αναφ?ρεται σε ομιλ?α του 1865 απ? τον τ?τε δ?σκαλο Αδαμ?ντιο Ιωανν?δη. ^[17] . Ο εν λ?γω να?? ?ταν αρχικ? βυζαντιν??, καταστρ?φηκε στα Ορλωφικ? το 1770, ανοικοδομ?θηκε πριν απ? την Επαν?σταση του ’21, καταστρ?φηκε απ? τον Ιμπρα?μ το 1825 και ανοικοδομ?θηκε εκ ν?ου το 1865. ^[18]

Μετ? απ? πρ?ταση του τ?τε Υπ. Εσωτερικ?ν Γ. Παπανδρ?ου με Βασιλικ? Δι?ταγμα του 1947 αποφασ?στηκε ο εορτασμ?? τη? επετε?ου τη? απελευθ?ρωση? τη? Καλαμ?τα? στι? 23 Μαρτ?ου 1821 και η τ?λεση δοξολογ?α? και επιμνημ?συνη? δ?ηση? στον Να? των Αγ?ων Αποστ?λων. ^[19]

Δε?τε επ?ση? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Η κ?ρυξη τη? επαν?σταση? στη Μ?νη

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]