?χοντα? υπ?ψη την οικονομικ? ?ννοια του ?ρου
αν?γκη
, τ?τε ω?
οικονομικ? αγαθ?
ορ?ζεται οτιδ?ποτε ικανοποιε? αυτ?. Η επιμ?ρου? δι?κριση των αναγκ?ν συνεπ?γει ομο?ω? και τη δι?κριση των ικανοποι?σεων αυτ?ν δηλαδ? των αγαθ?ν. ?τσι κ?ρια δι?κριση των αγαθ?ν ε?ναι τα φυσικ? ?
ελε?θερα αγαθ?
(*) και τα
οικονομικ? αγαθ?
. Τα οικονομικ? αγαθ? ε?ναι μεταξ? εκε?νων που αφεν?? μεν βρ?σκονται σε ανεπαρκε?? ποσ?τητε? (για τα οπο?α επικρατε? στεν?τητα), και αφετ?ρου η απ?κτησ? του? απαιτε? κ?που? ? και θυσ?ε?, διακριν?μενα ?τσι σε υλικ? αγαθ? και σε
παροχ? υπηρεσι?ν
.
(*)
Ελε?θερα αγαθ?
θεωρο?νται εκε?να τα υλικ? αντικε?μενα που προσφ?ρονται σε απερι?ριστε? σε σχ?ση με τι? αν?γκε? ποσ?τητε?, (π.χ. α?ρα?, θ?λασσα κ.λπ.), ?που εξ αυτο? του λ?γου δεν παρουσι?ζουν οικονομικ? αξ?α ?πω? συμβα?νει με τα οικονομικ? αγαθ? στα οπο?α περιλαμβ?νονται και υπηρεσ?ε?.
Τα καταναλωτικ? αγαθ? συνηθ?στερα χρησιμοποιο?νται (καταναλ?νονται) απ? του? ανθρ?που?, χαρακτηριζ?μενοι εξ αυτο? ≪καταναλωτ??≫, για ικανοπο?ηση ?μεσων αναγκ?ν, εξ ου και η ονομασ?α του? ≪?μεσα αγαθ?≫.
Στα καταναλωτικ? αγαθ? που συνηθ?στερα χρησιμοποιο?νται για βραχε?α χρονικ? περ?οδο περιλαμβ?νονται τα ενδ?ματα, υφ?σματα, μηχαν??, κτ?ρια, οχ?ματα κ.λπ., καθ?? και αγαθ? για μ?α χρ?ση π.χ. ψωμ?, λ?δι και δι?φορα τρ?φιμα.
Τα παραγωγικ? αγαθ? ε?ναι αυτ? που παρ?γουν, (δημιουργο?ν) οι ?νθρωποι καλο?μενοι εξ αυτο? παραγωγο?. Τα παραγωγικ? ?μω? αγαθ? δεν μπορο?ν απ?λυτα να ικανοποι?σουν ανθρ?πινη αν?γκη αν δεν μετατραπο?ν (μεταποιηθο?ν) ? δεν ανταλλαχθο?ν προκειμ?νου ?τσι να συμβ?λουν σε ικανοπο?ηση αν?γκη?.
Στα αγαθ? αυτ? η γη κατ?χει κυρ?αρχη σημασ?α, τ?σο ω? ≪μ?σον≫ αγροτικ?? ? κτηνοτροφικ?? παραγωγ?? ?σο και ω? αποθηκευτικ?? χ?ρο? μεταλλευτικ?? και λατομικ?? παραγωγ??, χωρ?? να παραβλ?πεται και η θ?λασσα αντ?στοιχα. Αμ?σω? μετ? ακολουθε? το
χρ?μα
, παρ?λληλα με τα μ?σα, μηχαν?ματα, οικ?ματα κ.λπ. που επιχειρε?ται η παραγωγ?.
Αυτ? διακρ?νονται επιμ?ρου? σε: π?για και διακινο?μενα αγαθ?. Τα μεν π?για αγαθ? περιλαμβ?νουν διαρκ? αγαθ? π.χ. εγκαταστ?σει?, εξοπλισμ? κ.λπ. τα λεγ?μενα ακ?νητα (αγαθ?), εν? τα διακινο?μενα ε?ναι εκε?να που καταναλ?νονται κατα την δι?ρκεια τη? δραστηρι?τητα? (παραγωγ??) τη? επιχε?ρηση?.
Εκτ?? ?μω? τη? παραπ?νω κ?ρια? δι?κριση? των αγαθ?ν υφ?στανται και ?λλε? με δευτερε?οντα χαρακτ?ρα ?πω? ε?ναι τα:
- Τελικ? αγαθ?
- Ενδι?μεσα αγαθ?
- Αναλ?σιμα αγαθ?
- Διαρκ? αγαθ?
- Υποκατ?στατα αγαθ?
- Συμπληρωματικ? αγαθ?
- Αποταμιευτικ? αγαθ?
κ.λπ.
Γενικ?, απ? εμπορικ?? ?ποψη?, τα αγαθ? διακρ?νονται σε καταναλωτικ? , ? ?μεσα αγαθ? ? αγαθ? πρ?τη? αν?γκη? και σε παραγωγικ? ? ?μμεσα ? κεφαλαιουχικ? αγαθ?. Η δι?κριση αυτ? αποτελε? τη β?ση σχεδ?ν ?λων των οικονομικ?ν θεωρι?ν ?σο και στι? ?ννοιε? τη? παραγωγ??, τη? ανταλλαγ??, τη? αξ?α?, του κ?ρδου? και γενικ?τερα ?λων των οικονομικ?ν διακυμ?νσεων και φαινομ?νων.
Σ?μφωνα δε με του? οικονομολ?γου? η παραγωγ? φθ?νει ?σο περισσ?τερο χρησιμοποιε? ?μμεσα αγαθ?. Μ?λιστα δε τα φαιν?μενα μια? οικονομικ?? ?φεση? ? αντ?θετα ?νθιση? εξαρτ?νται χρονικ?, λαμβ?νοντα? αντ?στοιχε? διαστ?σει? αν?λογα με το χρονικ? δι?στημα που μεσολαβε? μεταξ? καταν?λωση? και παραγωγ??, ?που ?σο μεγαλ?τερο ε?ναι, τ?σο η κρ?ση επιδειν?νεται. Εξ αυτο? του λ?γου, τουλ?χιστον στη σ?γχρονη εποχ? ?που η πρ?οδο? τη? οικονομ?α? συνδ?εται με μεγ?λο ?γκο κεφαλα?ων, τ?σο η Δημ?σια διο?κηση ?σο και οι επιχειρ?σει? προσπαθο?ν να ελ?γχουν τα προγρ?μματα επενδ?σεων που αναφ?ρονται κυρ?ω? σε κεφαλαιουχικ? αγαθ?.
Η
διαιρετ?τητα
και
η δυνατ?τητα αποκλεισμο?
ε?ναι δ?ο χαρακτηριστικ? που χρησιμοποιο?νται για την κατηγοριοπο?ηση των αγαθ?ν. Η διαιρετ?τητα αναφ?ρεται στο βαθμ? που η χρ?ση εν?? αγαθο? απ? ?να ?τομο μει?νει τη διαθ?σιμη ποσ?τητα για ?λλα ?τομα. Για παρ?δειγμα η συγκομιδ? μια? ποσ?τητα? ξυλε?α? απ? ?να δ?σο? αφαιρε? τη δυνατ?τητα χρησιμοπο?ηση? αυτ?? τη? ποσ?τητα? απ? ?λλα ?τομα. Αντ?θετα η απολαβ? των ωφελει?ν εν?? ηλεκτροφωτισμ?νου δρ?μου απ? ?να οδηγ? δεν στερε? απ? ?λλου? τη δυνατ?τητα απολαβ?? τη? ?δια? ωφ?λεια?. Η δυνατ?τητα αποκλεισμο? αναφ?ρεται στο βαθμ? δυσκολ?α? του περιορισμο? αυτ?ν που επωφελο?νται απ? τι? ωφ?λειε? εν?? αγαθο? και δεν συμμετ?χουν στην παροχ? του. ?ταν ο αποκλεισμ?? ε?ναι δ?σκολο? καθ?να? ?χει το κ?νητρο να μη συνεισφ?ρει στην κοιν? προσπ?θεια παραγωγ?? του αγαθο?, αλλ? να συμπεριφερθε? παραβατικ? ει? β?ρο? των προσπαθει?ν των ?λλων. ?τσι απ? τη μια το συνολικ? κ?στο? γ?νεται απαγορευτικ? για ?να ?τομο, ?ταν οι υπ?λοιποι δεν συνεισφ?ρουν, και απ? την ?λλη ?ταν οι υπ?λοιποι συνεισφ?ρουν τ?τε το ?τομο δεν ?χει λ?γο να συνεισφ?ρει και αυτ?.
Τα ιδιωτικ? αγαθ?, ?πω? ε?ναι τα ε?δη ?νδυση? και διατροφ?? ? τα αυτοκ?νητα διακρ?νονται για τη σχετικ? ε?κολη δυνατ?τητα αποκλεισμο? και μεγ?λη διαιρετ?τητα τη? χρ?ση? καθ?? αν ?να ιδιωτικ? αγαθ? καταναλωθε? απ? ?να ?τομο δεν μπορε? να καταναλωθε? απ? ?λλο. Ακριβ?? το αντ?θετο συμβα?νει ?σον αφορ? τα χαρακτηριστικ? αυτ? στα δημ?σια αγαθ? στα οπο?α περιλαμβ?νονται ο καθαρ?? α?ρα?, η αντιπλημμυρικ? ? αντιπυρικ? προστασ?α, η πρ?γνωση του καιρο?, η γν?ση γενικ?τερα. Τα αγαθ? αυτ? ε?ναι πλ?ρω? αδια?ρετα καθ?? η χρ?ση του? απ? ?να ?τομο δεν μει?νει την δυνατ?τητα χρ?ση? του? απ? ?λλα ?τομα και επ?ση? κανε?? δε μπορε? να εξαιρεθε? απ? τη χρ?ση του?. Η αδιαιρετ?τητα εν?? αγαθο? δεν σημα?νει π?ντα πω? ε?ναι διαθ?σιμο για ευρ? αριθμ? χρηστ?ν καθ?? σε ορισμ?νε? περιπτ?σει? ε?ναι σχετικ? ε?κολη η δυνατ?τητα αποκλεισμο? και αυτ? διαιρο?νται μεταξ? μικρο? συν?λου ατ?μων ?πω? συμβα?νει για παρ?δειγμα με τη συνδρομητικ? τηλε?ραση ? με "κλειδωμ?να" λογισμικ? προγρ?μματα για ηλεκτρονικο?? υπολογιστ??. Τα αγαθ? αυτ? ονομ?ζονται αγαθ? περιορισμ?νου κ?κλου. Οι π?ροι κοιν?? δεξαμεν??, τ?λο?, στου? οπο?ου? συμπεριλαμβ?νονται μεταξ? ?λλων τα επιφανειακ? συστ?ματα ?ρδευση?, οι υπ?γειοι υδροφορε??, τα δ?ση και τα αλ?πεδα μοι?ζουν με τα δημ?σια αγαθ? στο γεγον?? ?τι ε?ναι δ?σκολο να εξαιρεθο?ν χρ?στε? απ? την χρ?ση του? και με τα ιδιωτικ? αγαθ? στο γεγον?? ?τι το επ?πεδο χρ?ση? εν?? ατ?μου επηρε?ζει το επ?πεδο χρ?ση? των ?λλων.
[1]
- "Εγκυκλοπα?δεια Π?πυρο? Λαρο?? Μπριτ?ννικα" τομ.1ο?, σελ.130.