?νω κ?τω

Συγγραφ?α?	Ιο?λιο? Βερν
Εικονογρ?φο?	Ζωρζ Ρου
Τ?τλο?	Sans dessus dessous
Γλ?σσα	Γαλλικ?
Ημερομην?α δημιουργ?α?	1889
Ημερομην?α δημοσ?ευση?	1889
Μορφ?	μυθιστ?ρημα
Σειρ?	Φανταστικ? ταξ?δια
Πρ?τη ?κδοση	Πιερ-Ζουλ Ετζ?λ
Προηγο?μενο	Οικογ?νεια δ?χω? ?νομα
Επ?μενο	Cesar Cascabel
Δημοσιε?θηκε στο	d:Q50395648
Σχετικ? πολυμ?σα
δεδομ?να ( π   ?   σ   ?   ε )

Το ?νω κ?τω (τ?τλο? πρωτοτ?που Sans dessus dessous ) ε?ναι ?να περιπετει?δε? μυθιστ?ρημα επιστημονικ?? φαντασ?α? του Γ?λλου συγγραφ?α Ιουλ?ου Βερν , που εκδ?θηκε το 1889 στη σειρ? του Βερν ≪Voyages Extraordinaires≫ (νο. 34). Αποτελε? κατ? μ?α ?ννοια συν?χεια των ?ργων Απ? τη Γη στη Σελ?νη και Γ?ρω απ? τη Σελ?νη , αλλ? π?ρα απ? το ?τι πρωταγωνιστο?ν οι ?διοι χαρακτ?ρε? απ? τον ≪Τηλεβολικ? Σ?λλογο≫ τη? Βαλτιμ?ρη?, η υπ?θεση δεν ?χει σχ?ση με τα δ?ο πρ?τα και διαδραματ?ζεται ε?κοσι χρ?νια αργ?τερα. Οι τ?τλοι με του? οπο?ου? μεταφρ?σθηκε στην αγγλικ? ε?ναι Topsy-Turvy και The Purchase of the North Pole (≪Η αγορ? του Βορε?ου Π?λου≫).

Περ?ληψη τη? πλοκ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Την τελευτα?α δεκαετ?α του 19ου αι?να οργαν?νεται μ?α διεθν?? δημοπρασ?α , προκειμ?νου να καθοριστο?ν τα κυριαρχικ? δικαι?ματα των χωρ?ν τη? Γη? στο τμ?μα τη? Αρκτικ?? που εκτε?νεται βορε?ω? του 84ου παραλλ?λου (το βορει?τερο ?ριο που ε?χε φθ?σει ο ?νθρωπο? τ?τε) και μ?χρι τον Β?ρειο Π?λο . Αρκετ? κρ?τη ?στειλαν του? επ?σημου? αντιπροσ?που? του?, αλλ? τη δημοπρασ?α κ?ρδισε ?να? αντιπρ?σωπο? εν?? αν?νυμου Αμερικανο? αγοραστ?.

Μετ? τη λ?ξη τη? δημοπρασ?α? ο μυστηρι?δη? αγοραστ?? αποκαλ?φθηκε ?τι ?ταν η εταιρε?α ≪Barbicane & Co., που ιδρ?θηκε απ? του? ?μπε? Μπ?ρμπικ?ιν ^[1] , Τζων Τ. Μ?στον και πλο?αρχο Ν?κολ ? τα μ?λη του ≪Τηλεβολικο? Συλλ?γου≫ τη? Βαλτιμ?ρη? που 20 χρ?νια νωρ?τερα ε?χαν ταξιδ?ψει γ?ρω απ? τη Σελ?νη μ?σα σε μ?α κο?λη οβ?δα.

Οι γεννα?οι πυροβολητ??-αστρονα?τε? πρ?τειναν ?να ακ?μα πιο φιλ?δοξο σχ?διο μηχανικ??: Χρησιμοποι?ντα?, με β?ση την αρχ? διατ?ρηση? τη? ορμ?? , την οπισθοδρ?μηση εν?? γιγαντια?ου κανονιο? , να μηδεν?σουν σχεδ?ν την κλ?ση του ?ξονα περιστροφ?? τη? Γη? , ?τσι ?στε να γ?νει κ?θετο? ω? προ? το επ?πεδο τη? περιφορ?? τη? γ?ρω απ? τον ?λιο (?πω? συμβα?νει προσεγγιστικ? με τον πλαν?τη Δ?α ).

Η αλλαγ? αυτ? θα καταργο?σε τι? εποχ?? του ?του?, καθ?? η ημ?ρα και η ν?χτα θα ε?χαν π?ντα την ?δια δι?ρκεια, και ο κ?θε τ?πο? θα ε?χε τι? ?διε? μ?σε? θερμοκρασ?ε? ?λο τον χρ?νο. Αλλ? το ενδιαφ?ρον τη? εταιρε?α? βρισκ?ταν σε ?να ?λλο αποτ?λεσμα του εγχειρ?ματο?: η μετατ?πιση του γ?ινου ?ξονα θα ?φερνε τι? περιοχ?? γ?ρω απ? τον Β?ρειο Π?λο σε γεωγραφικ? πλ?το? 67° Β. Τ?τε τα τερ?στια αποθ?ματα γαιανθρ?κων που αναμεν?ταν να υπ?ρχουν κ?τω απ? του? π?γου? τη? Αρκτικ?? θα μπορο?σαν να εξορυχθο?ν ε?κολα και να πωληθο?ν. Η τεχνικ? δυνατ?τητα για την πραγμ?τωση του σχεδ?ου ε?χε επιβεβαιωθε? απ? του? υπολογισμο?? του Τζων Μ?στον. Τα απαρα?τητα κεφ?λαια ε?χαν δοθε? απ? την κ. Ευαγγελ?να Σκ?ρμπιτ, μ?α πλο?σια χ?ρα, ενθουσι?δη θαυμ?στρια του Μ?στον.

Το καν?νι που απαιτο?σε αυτ? σχ?διο θα ?ταν πολ? μεγαλ?τερο απ? την ≪Κολομπι?δα≫, που του? ε?χε στε?λει στη Σελ?νη. Μ?λι? ?μω? το σχ?διο ε?δε το φω? τη? δημοσι?τητα?, ο ιδιοφυ?? Γ?λλο? μηχανικ?? Αλσ?ντ Πιερντ? ^[2] γρ?γορα υπολ?γισε την απαιτο?μενη δ?ναμη τη? εκρ?ξεω?. Στη συν?χεια κατ?ληξε στο συμπ?ρασμα ?τι η ?κρηξη θα αναδ?πλωνε τον λεπτ? φλοι? τη? Γη? , με αποτ?λεσμα πολλ?? χ?ρε? (κυρ?ω? στην Ασ?α ) να πλημμυρ?σουν απ? τη θ?λασσα, εν? ?λλε? (μεταξ? των οπο?ων και οι Ηνωμ?νε? Πολιτε?ε? ) να αποκτ?σουν ν?α εδ?φη.

Η εργασ?α του Αλσ?ντ δημιο?ργησε πανικ? και οργ? στην ανθρωπ?τητα, και οι αρχ?? ?σπευσαν να σταματ?σουν το σχ?διο. Ωστ?σο, οι Μπ?ρμπικ?ιν και Ν?κολ ε?χαν ?δη φ?γει απ? την Αμερικ? για ?γνωστο προορισμ?, με σκοπ? να επιβλ?ψουν την κατασκευ? και την εκπυρσοκρ?τηση του τερατ?δου? κανονιο?. Ο Τζων Μ?στον συλλαμβ?νεται και φυλακ?ζεται, αλλ? δεν γνωρ?ζει ? δεν θ?λει να αποκαλ?ψει την τοποθεσ?α του κανονιο?. Αλλ? και πυρετ?δει? ?ρευνε? σε ολ?κληρο τον κ?σμο δεν κατ?ρθωσαν να την ανακαλ?ψουν.

Το καν?νι ?μω? ε?χε σκαφθε? στην πλαγι? του ?ρου? Κιλιμ?ντζαρο , απ? ?να μικρ? ≪στρατ?≫ εργατ?ν που ε?χε προμηθε?σει ?να? τοπικ?? σουλτ?νο?, ο οπο?ο? ?ταν ενθουσι?δη? οπαδ?? των παλαι?ν εξερευνητ?ν τη? Σελ?νη?. Το βλ?μα, ?να? ενισχυμ?νο? με ατσ?λι βρ?χο? που ζ?γιζε 180 χιλι?δε? τ?νου? , θα ?βγαινε απ? την κ?ννη με την ιλιγγι?δη ταχ?τητα των 2.800 χιλιομ?τρων το δευτερ?λεπτο , χ?ρη σε μ?α πρωτ?γνωρη εκρηκτικ? ?λη που ε?χε επινο?σει ο Ν?κολ και την ε?χε ονομ?σει ≪μελομελιν?τη≫.

Η εκπυρσοκρ?τηση και βολ? του κανονιο? ?γινε τελικ? σ?μφωνα με τα σχ?δια, με την ?κρηξη να προκαλε? τερ?στιε? ζημι?? στην τοπικ? επικρ?τεια. Ωστ?σο, ο γ?ινο? ?ξονα? διατ?ρησε τη θ?ση και την κλ?ση του, εν? ο?τε η ελαφρ?τερη δ?νηση δεν ?γινε αισθητ? στον υπ?λοιπο κ?σμο. Ο Αλσ?ντ Πιερντ? τελικ?? καταλαβα?νει ?τι ο Τζων Μ?στον, την ?ρα που υπελ?γιζε μαθηματικ? το μ?γεθο? τη? απαιτο?μενη? ορμ?? ε?χε κ?νει ?να υπολογιστικ? λ?θο? ? το πρ?το τη? ζω?? του και υπ?ρξε λ?γο?: Ε?χε δεχθε? το κτ?πημα εν?? κεραυνο? μ?σα απ? το καλ?διο του τηλεφ?νου εν? ε?χε μ?α τηλεφωνικ? συνδι?λεξη με την κ. Σκ?ρμπιτ, ?πεσε π?νω στον μαυροπ?νακα και ?σβησε χωρ?? να το καταλ?βει τρ?α μηδενικ? απ? το μ?γεθο? τη? Γη?, οπ?τε η περιφ?ρει? τη? ?γινε 40.000 μ?τρα αντ? 40.000.000. Τη στιγμ? που π?γε να τα ξαναγρ?ψει, χτ?πησε εκ ν?ου το τηλ?φωνο απ? την κ. Σκ?ρμπιτ, και μετ? το ν?ο τηλεφ?νημα τα ε?χε πια ξεχ?σει οριστικ?. Η δι?δοση του λ?θου? στου? υπολογισμο?? επ?φερε ?να λ?θο? τη? τ?ξεω? του τρισεκατομμυρ?ου: ?να τρισεκατομμ?ριο καν?νια αυτο? του μεγ?θου? θα ?πρεπε να πυροδοτηθο?ν με εξ?σου μεγ?λα βλ?ματα ?στε να επιτευχθε? το επιδιωκ?μενο αποτ?λεσμα. Σ?μφωνα με τον Αλσ?ντ Πιερντ?, η προκληθε?σα μετατ?πιση του ?ξονα τη? Γη? απ? τον μεμονωμ?νο κανονιοβολισμ? στο Κιλιμ?ντζαρο ?ταν μ?λι? 3 μικρ? στην περιοχ? του Β?ρειου Π?λου.

Γελοιοποιημ?νο? σε ?λο τον κ?σμο και αντιμετωπ?ζοντα? την πικρ? δυσαρ?σκεια των δ?ο συνετα?ρων του, ο Τζων Μ?στον επ?στρεψε στη μοναξι? του ορκιζ?μενο? να να μην ξανακ?νει ποτ? πια μαθηματικο?? υπολογισμο??. Αλλ? η κ. Σκ?ρμπιτ του εκμυστηρε?θηκε τον ?ρωτ? τη? προ? αυτ?ν και εκε?νο? ευχαρ?στω? δ?χθηκε να την π?ρει ω? σ?ζυγ? του.

Σχ?λια [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Η ιδ?α τη? αλλαγ?? στην κλ?ση του γ?ινου ?ξονα για να μεταβληθε? το κλ?μα αναφ?ρεται απ? τον Τζων Μ?στον ?δη στο μυθιστ?ρημα Απ? τη Γη στη Σελ?νη .
• Το ευφ?νταστο ?νομα ≪μελομελιν?τη?≫ ε?ναι πιθαν?? μ?α αναφορ? στον μελιν?τη , μ?α εκρηκτικ? ?λη υψηλ?? ταχ?τητα? που αποτελε?ται απ? πικρικ? οξ? και βαμβακοπυρ?τιδα και ε?χε υιοθετηθε? απ? τον γαλλικ? στρατ? το 1887 αφ' εν??, και αφ' ετ?ρου στο melon, ?να πολυμερ?? τη? επταζ?νη? που ε?χε περιγραφε? απ? τον Μπερτσ?λιου? το 1830 και του οπο?ου η δομ? παρ?μεινε ?να χημικ? μυστ?ριο μ?χρι τη δεκαετ?α του 1930.
• Σχ?δια μηχανικ?? ≪μεγ?λη? κλ?μακα?≫, εκτ?? απ? το ?νω-κ?τω , συναντ?με και στο τελευτα?ο μυθιστ?ρημα του Βερν, το Η εισβολ? τη? θ?λασσα? (1905). ^[3]

Εκδ?σει? στην ελληνικ? γλ?σσα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• ?νω Κ?τω , μετ?φραση Ν?κου Καζαντζ?κη , εικονογρ?φηση George Roux (τη? γαλλικ?? αρχικ?? εκδ.), εκδ. Παπαδημητρ?ου (σειρ?: Βιβλιοθ?κη Ιουλ?ου Βερν #1), Αθ?να 1994, 218 σελ?δε?, ISBN 978-960-203-299-2
• Χωρ?? π?νω και κ?τω , μετ?φραση Κα?τη Καρο?ζου, εκδ. ≪Αποσπερ?τη?≫, Αθ?να 1989, 173 σελ.

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Εξωτερικο? σ?νδεσμοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τα Wikimedia Commons ?χουν πολυμ?σα σχετικ? με το θ?μα    ?νω κ?τω

• Sans dessus dessous Αρχειοθετ?θηκε 2008-05-01 στο Wayback Machine ., το πρωτ?τυπο γαλλικ? κε?μενο
• Topsy-Turvy , το πλ?ρε? κε?μενο σε αγγλικ? μετ?φραση απ? το Project Gutenberg