?γιο? Σ?ββα?
Γενικ?? πληροφορ?ε?
?νομα στη μητρικ? γλ?σσα	Свети Сава (Σερβικ?)
Γ?ννηση	1175 Ρ?σκα
Θ?νατο?	14 Ιανουαρ?ου 1236 Β?λικο Τ?ρνοβο
Αιτ?α θαν?του	πνευμον?α
Συνθ?κε? θαν?του	φυσικ? α?τια
Τ?πο? ταφ??	Holy Forty Martyrs Church
Εθνικ?τητα	Σ?ρβο?
Χ?ρα πολιτογρ?φηση?	Σερβ?α
Θρησκε?α	Ανατολικ?? Ορθ?δοξο? Χριστιανισμ??
Eορτασμ?? αγ?ου	27 Ιανουαρ?ου
Εκπα?δευση και γλ?σσε?
Ομιλο?μενε? γλ?σσε?	Σερβικ?
Πληροφορ?ε? ασχολ?α?
Ιδι?τητα	Αρχιεπ?σκοπο? Ορθ?δοξη? Σερβικ?? Εκκλησ?α?
Αξιοσημε?ωτο ?ργο	Τυπικ? των Καρυ?ν Νομοκαν?να? του Αγ?ου Σ?ββα Life of Stefan Nemanja
Οικογ?νεια
Γονε??	Στ?φανο? Α? Νεμ?νια και Αναστασ?α τη? Σερβ?α?
Αδ?λφια	Στ?φανο? ο Πρωτ?στεπτο? Βο?καν Ν?μανιτ?
Αξι?ματα και βραβε?σει?
Αξ?ωμα	αρχιεπ?σκοπο?
Υπογραφ?
Σχετικ? πολυμ?σα
δεδομ?να

Ο ?γιο? Σ?ββα? ( σερβικ? : Свети Сава , 1175 - 14 Ιανουαρ?ου 1236 ), γνωστ?? ω? Ο Διαφωτιστ?? , ?ταν Σ?ρβο? πρ?γκιπα? και Ορθ?δοξο? μοναχ??, ο πρ?το? Αρχιεπ?σκοπο? τη? αυτοκ?φαλη? Σερβικ?? Εκκλησ?α? , θεμελιωτ?? τη? σερβικ?? νομοθεσ?α? και διπλωμ?τη?. Ο Σ?ββα?, γεννημ?νο? ω? Ρ?στκο Νεμ?νιτ? , ?ταν ο νε?τερο? γιο? του Σ?ρβου Μεγ?λου Πρ?γκιπα Στ?φανου Νεμ?νια (Αργ?τερα Οσ?ου Συμε?ν, ιδρυτ? τη? δυναστε?α? των Nεμ?νιτ? ) ^[1] και κυβ?ρνησε την περιοχ? του Χουμ για λ?γο το 1190-92. Στη συν?χεια ?φυγε για το ?γιο ?ρο? , ?που ?γινε μοναχ??, με το ?νομα Σ?ββα? . Στο ?γιο ?ρο? ?δρυσε τη Μον? Χιλανδαρ?ου , που ?γινε ?να απ? τα σημαντικ?τερα πολιτιστικ? και θρησκευτικ? κ?ντρα του σερβικο? λαο?. Το 1219 αναγνωρ?στηκε ω? ο πρ?το? Σ?ρβο? Αρχιεπ?σκοπο? απ? το Πατριαρχε?ο και την ?δια χρονι? συν?γραψε το παλαι?τερο γνωστ? σ?νταγμα τη? Σερβ?α?, το Ζακονοπρ?βιλο , εξασφαλ?ζοντα? ?τσι πλ?ρη ανεξαρτησ?α. τ?σο θρησκευτικ? ?σο και πολιτικ?. Ο Σ?ββα? θεωρε?ται ο ιδρυτ?? τη? σερβικ?? μεσαιωνικ?? λογοτεχν?α?. ^[2]

Θεωρε?ται ευρ?ω? ω? μ?α απ? τι? σημαντικ?τερε? μορφ?? τη? σερβικ?? ιστορ?α?. Ο ?γιο? Σ?ββα? ανακηρ?χθηκε ?γιο? και τιμ?ται απ? την Ορθ?δοξη Εκκλησ?α στι? 14 Ιανουαρ?ου. Η ζω? του ?χει παρουσιαστε? σε πολλ? καλλιτεχνικ? ?ργα απ? τον Μεσα?ωνα ω? τη σ?γχρονη εποχ?. Ε?ναι ο προστ?τη? ?γιο? τη? Σερβ?α?, των Σ?ρβων και τη? Σερβικ?? εκπα?δευση?. Η εκκλησ?α του Αγ?ου Σ?ββα στο Βελιγρ?δι ε?ναι αφιερωμ?νη σε αυτ?ν, χτισμ?νη εκε? ?που οι Οθωμανο? ?καψαν τα λε?ψαν? του το 1594 κατ? τη δι?ρκεια μια? εξ?γερση? ^[3] , στην οπο?α οι Σ?ρβοι χρησιμοπο?ησαν εικ?νε? του Σ?ββα ω? πολεμικ?? σημα?ε?. Η εκκλησ?α ε?ναι ?να απ? τα μεγαλ?τερα εκκλησιαστικ? κτ?ρια στον κ?σμο ^[4] .

Η γ?ννηση και η νεαρ? ηλικ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Ρ?στκο Νεμ?νιτ? (Растко Нема?и?) γενν?θηκε το 1169 ? το 1175, στη Γκρ?ντινα (σημεριν? Ποντγκ?ριτσα , Μαυροβο?νιο ). Ω? νε?τερο? γιο? του Μεγ?λου Πρ?γκιπα Στ?φανου Νεμ?νια και τη? Αννα? , αν?κε στην πρ?τη γενι? τη? δυναστε?α? των Νεμ?νιτ?, μαζ? με του? αδελφο?? του Βουκ?ν και Στ?φανο . Στη Σερβικ? αυλ? οι αδελφο? ?λαβαν καλ? παιδε?α κατ? τη βυζαντιν? παρ?δοση, που ασκο?σε μεγ?λη πολιτικ?, πολιτιστικ? και θρησκευτικ? επιρρο? στη Σερβ?α. Ο Ρ?στκο αποδε?χθηκε σοβαρ?? και ασκητικ??. Ω? νε?τερο? γιο? ?γινε Πρ?γκιπα? του Χουμ σε νεαρ? ηλικ?α, περ? το 1190. Το Χουμ ?ταν μια επαρχ?α μεταξ? του Νερ?τβα και του Ντουμπρ?βνικ . Ο Θεοδ?σιο? ο Χιλανδαριν?? αν?φερε ?τι ο Ρ?στκο, ω? κυβερν?τη?, ?ταν "?πιο? και μειλ?χιο?, ευγενικ?? προ? ?λου?, αγαπ?ντα? του? φτωχο?? ?σο λ?γοι και εκτιμο?σε τον μοναχικ? β?ο. Την κυβ?ρνηση του Χουμ ε?χε πριν απ? αυτ?ν ο θε?ο? του Μ?ροσλαβ του Χουμ, που συν?χισε να κατ?χει την περιοχ? του Λιμ με το Μπι?λο Π?λιε , εν? ο Ρ?στκο κρ?τησε το Χουμ. Μετ? απ? δ?ο χρ?νια, το φθιν?πωρο του 1192 ? λ?γο αργ?τερα, ο Ρ?στκο ?φυγε απ? το Χουμ για το ?γιο ?ρο?. Ο Μ?ροσλαβ πιθαν?ν να επ?στρεψε ω? κυβερν?τη? του Χουμ μετ? την αναχ?ρηση του Ρ?στκο. ^[1]

Αγιορ?τε? μοναχο? επισκ?πτονταν συχν? τη Σερβικ? αυλ?. Οι βιογρ?φοι του Δομετιαν?? και Θεοδ?σιο? περιγρ?φουν πω?, σε μια επ?σκεψη του Ρ?στκο στο παλ?τι του Ζουπ?νου-πατ?ρα του, κατ? τη δι?ρκεια εν?? πολυ?μερου βασιλικο? γλεντιο?, ο Ρ?στκο γνωρ?στηκε με μια ομ?δα αγιοριτ?ν μοναχ?ν, που ε?χαν ?ρθει στο παλ?τι για να ζητ?σουν χρηματικ? δωρε? απ? τον Ζουπ?νο. Σε μια συζ?τηση που ε?χε λοιπ?ν με Ρ?σο μοναχ? (τη? ομ?δα? εκε?νη? των αγιορειτ?ν μοναχ?ν) ο Ρ?στκο αποφα?σισε να επισκεφτε? το ?γιο ?ρο? . Στου? γονε?? του, φοβο?μενο? ?τι θα τον εμποδ?σουν, ε?πε πω? θα π?ει για ξεκο?ραση σε κ?ποιο ?ρο? τη? Σερβ?α?, αυτ?? ?μω? ξεκ?νησε με κατε?θυνση το ?γιο ?ρο?. ^[1]

?γιο ?ρο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Κατ? την ?φιξ? του στον ?θω, εισ?λθε στη ρωσικ? Μον? του Αγ?ου Παντελε?μονο? |, ?που ?λαβε το μοναστικ? ?νομα Σ?ββα? και, σ?μφωνα με την παρ?δοση, πνευματικ?? του καθοδηγητ?? ?ταν ο Ρ?σο? μοναχ?? που ε?χε γνωρ?σει στη σερβικ? αυλ? με ?λλου? αγιορ?τε? μοναχο??. Στη συν?χεια ?γινε μοναχ?? στην ελληνικ? Μον? Βατοπεδ?ου . Ο πατ?ρα? του προσπ?θησε να τον πε?σει να επιστρ?ψει στη Σερβ?α, αλλ? εκε?νο? απ?ντησε στον πατ?ρα του: ≪?χει? ολοκληρ?σει ?λα ?σα πρ?πει να κ?νει ?να? χριστιαν?? ηγεμ?να?, ?λα τ?ρα και ακολο?θησε με στην αληθιν? χριστιανικ? ζω?≫. ^{[1] [2]}

Ο Στ?φανο? Νεμ?νια ακολο?θησε τη συμβουλ? του γιου του - συγκ?λεσε τη συν?λευση στη Στουντ?νιτσα και παραιτ?θηκε στι? 25 Μαρτ?ου 1196, δ?νοντα? τον θρ?νο στον δε?τερο γιο του Στ?φανο . ^[5] Την επ?μενη μ?ρα ο Νεμ?νια και η σ?ζυγ?? του ?ννα ορκ?στηκαν μοναχο?. Ο Νεμ?νια π?ρε το ?νομα Συμε?ν και ?μεινε Στουντ?νιτσα μ?χρι να φ?γει για το ?γιο ?ρο? το φθιν?πωρο του 1197. Η ?φιξη του Νεμ?νια χαροπο?ησε τον Σ?ββα και την αγιορε?τικη κοιν?τητα, καθ?? ο Νεμ?νια ω? ηγεμ?να? ε?χε δωρ?σει πολλ? στην κοιν?τητα. ^[1]

?ταν ο Σ?ββα? επισκ?φθηκε τον Βυζαντιν? Αυτοκρ?τορα στην Κωνσταντινο?πολη, αναφ?ρθηκε στο παραμελημ?νη και εγκαταλελειμμ?νη Μον? Χιλανδαρ?ου και του ζ?τησε να δ?σει στον ?διο και στον πατ?ρα του η ?δεια να επισκευ?σουν το μοναστ?ρι και να το παραχωρ?σει στον Βατοπ?δι. Ο Αυτοκρ?τορα? το εν?κρινε και ?στειλε ειδικ? επιστολ? και πολ? χρυσ? στον φ?λο του Στ?φανο Νεμ?νια (μοναχ? Συμε?ν). Στη συν?χεια ο Σ?ββα? απευθ?νθηκε στον Πρ?το του αγ?ου ?ρου?, ζητ?ντα? του να υποστηρ?ξει την προσπ?θεια να γ?νει η Μον? Χιλανδαρ?ου το καταφ?γιο των Σ?ρβων μοναχ?ν. ?λα τα αγιορε?τικα μοναστ?ρια, εκτ?? απ? το Βατοπ?δι, δ?χτηκαν την πρ?ταση και τον Ιο?λιο του 1198 ο Αυτοκρ?τορα? Αλ?ξιο? Γ? εξ?δωσε απ?φαση που ανακ?λεσε προηγο?μενη απ?φασ? του και αντιθ?τω? παραχ?ρησε στον Συμε?ν και στον Σ?ββα ?χι μ?νο τη Μον? Χιλανδαρ?ου αλλ? ?λλα εγκαταλελειμμ?να μοναστ?ρια ω? καταφ?για για του? Σ?ρβου? μοναχο?? στο ?γιο ?ρο?. Η επισκευ? τη? Μον?? Χιλανδαρ?ου ?ρχισε γρ?γορα και ο Μ?γα? Πρ?γκιπα? Στ?φανο? ?στειλε χρ?ματα και ?λλα χρειαζο?μενα. Ο Στ?φανο? εξ?δωσε τον ιδρυτικ? χ?ρτη τη? Μον?? Χιλανδαρ?ου το 1199. ^{[5] [6]}

Ο Σ?ββα? συν?ταξε το Τυπικ? (οδηγ?ε? τ?λεση? των ακολουθι?ν) για τη Μον? Χιλανδαρ?ου, με β?ση το αντ?στοιχο τη? Μον?? τη? Θεοτ?κου Eυεργ?τιδο? στην Κωνσταντινο?πολη. Εκτ?? απ? τη Μον? Χιλανδαρ?ου, ο Σ?ββα? ?ταν κτ?τωρ (ιδρυτ??, δωρητ??) του ερημητηρ?ου στι? Καρυ?? (?δρα του Αγ?ου ?ρου?) για του? μοναχο?? που αφιερ?νονταν στη μοναξι? και την προσευχ?. Το 1199 συν?ταξε το τυπικ? των Καρυ?ν . Μαζ? με το ερημητ?ριο ?κτισε το παρεκκλ?σι αφιερωμ?νο στον Σ?ββα τον Ηγιασμ?νο ^[7] , το ?νομα του οπο?ου ?λαβε ?ταν ?γινε μοναχ??. Ο πατ?ρα? του π?θανε στι? 13 Φεβρουαρ?ου 1199. Το 1204, μετ? τι? 13 Απριλ?ου, ο Σ?ββα? ?λαβε τον βαθμ? του αρχιμανδρ?τη . ^{[1] [2]}

Καθ?? ο Νεμ?νια ε?χε αποφασ?σει εξ αρχ?? να δ?σει την εξουσ?α στον Στ?φανο και ?χι στον μεγαλ?τερο Βουκ?ν, αυτ?? εν τω μεταξ?, ?ταν επ?στρεψε, ?ρχισε να συνωμοτε? κατ? του Στ?φανου. Βρ?κε σ?μμαχο στο πρ?σωπο του ?μερικ, Βασιλι? τη? Ουγγαρ?α? , με τον οπο?ο εξ?ρισε τον Στ?φανο στη Βουλγαρ?α, και σφετερ?στηκε τον σερβικ? θρ?νο. Ο Στ?φανο? επ?στρεψε στη Σερβ?α με στρατ? το 1204 και απ?θησε τον Βουκ?ν στη Ζ?τα, την κληρονομικ? του ιδιοκτησ?α. Μετ? απ? προβλ?ματα στο ?γιο ?ρο? με Λατ?νου? επισκ?που? και τον Βονιφ?τιο τον Μομφερρατικ? μετ? την Δ? Σταυροφορ?α , ο Σ?ββα? επ?στρεψε στη Σερβ?α τον χειμ?να του 1205-06 ? του 1206-07, μεταφ?ροντα? τα λε?ψανα του πατ?ρα του στο κληροδ?τημ? του, τη Μον? Στουντ?νιτσα , και συμφιλ?ωσε του? φιλονικο?ντε? αδελφο?? του. Ο Νεμ?νια (Συμε?ν) ανακηρ?χθηκε ?γιο? το 1206. ^{[1] [8]}

Διαφωτιστ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Αφο? π?ρασε 14 χρ?νια στο ?γιο ?ρο?, ο Σ?ββα? απ?κτησε εκτεταμ?νε? θεολογικ?? γν?σει? και πνευματικ? δ?ναμη. Σ?μφωνα με τη βιογραφ?α του του ζητ?θηκε να διδ?ξει στην αυλ? και στον λα? τη? Σερβ?α? του? χριστιανικο?? ν?μου? και παραδ?σει? και "με αυτ? τον τρ?πο να του? μεταδ?σει τη σοφ?α του και να του? εκπαιδε?σει". Στη συν?χεια ο Σ?ββα? εργ?στηκε για τη θρησκευτικ? και πολιτισμικ? φ?τιση του σερβικο? λαο?, εκπαιδε?οντ?? τον στη χριστιανικ? ηθικ?, την αγ?πη και το ?λεο?, εν? εν τω μεταξ? εργαζ?ταν επ?ση? για την οργ?νωση τη? εκκλησ?α?. ^[1] Μετ? την επιστροφ? του το 1206 ?γινε ηγο?μενο? τη? Στουντ?νιτσα και, ω? πρεσβ?τερ?? τη?, εισ?γαγε κανονισμο?? για το ανεξ?ρτητο καθεστ?? αυτο? του μοναστηριο? στο Τυπικ?ν τη? Στουντ?νιτσα. Επωφελ?θηκε απ? το γενικ? χ?ο? στο οπο?ο βρ?θηκε η Βυζαντιν? Αυτοκρατορ?α μετ? την ?λωση τη? Κωνσταντινο?πολη? (1204) ^{[1] [9]} απ? του? Σταυροφ?ρου? και τι? τεταμ?νε? σχ?σει? μεταξ? του Δεσποτ?του τη? Ηπε?ρου (?που ?δρευε η Αρχιεπισκοπ? τη? Οχρ?δα?, στην οπο?α υπαγ?ταν η Σερβικ? Εκκλησ?α) και του Οικουμενικο? Πατριαρχε?ου τη? Κωνσταντινο?πολη? στη Ν?καια . Το Τυπικ?ν τη? Στουντ?νιτσα ?γινε ?να ε?δο? lex specialis (ειδικο? ν?μου), που τη? επ?τρεψε να ?χει ανεξ?ρτητο καθεστ?? ("Εδ? λοιπ?ν, κανε?? δεν ?χει εξουσ?α, ο?τε επ?σκοπο? ο?τε καν?να? ?λλο?") σε σχ?ση με την Επισκοπ? τη? Ρ?σκα? και την Αρχιεπισκοπ? τη? Οχρ?δα?. Η αγιοπο?ηση του Νεμ?νια και το Τυπικ?ν τη? Στουντ?νιτσα θα ?ταν τα πρ?τα β?ματα προ? το μελλοντικ? αυτοκ?φαλο τη? Σερβικ?? Εκκλησ?α? και την αναβ?θμιση του Σ?ρβου ηγεμ?να σε βασιλι? δ?κα χρ?νια αργ?τερα. ^[1]

Το 1217 ο αρχιμανδρ?τη? Σ?ββα? εγκατ?λειψε τη Στουντ?νιτσα και επ?στρεψε στο ?γιο ?ρο?. Η αναχ?ρησ? του ερμηνε?τηκε απ? ?να μ?ρο? των ιστορικ?ν ω? εξ?γερση εναντ?ον του αδελφο? του Στεφ?νου που δ?χτηκε το βασιλικ? στ?μμα απ? τη Ρ?μη. Ο Στ?φανο? ε?χε μ?λι? πριν απ? αυτ? κ?νει μια μεγ?λη στροφ? στην πολιτικ? του, νυμφευ?μενο? μια ευγεν? απ? τη Βενετ?α και στη συν?χεια ζ?τησε απ? τον Π?πα στ?ψη και ηθικ? υποστ?ριξη. Με την ?δρυση τη? Λατινικ?? Αυτοκρατορ?α? (1204) η Ρ?μη α?ξησε σημαντικ? την εξουσ?α τη? στα Βαλκ?νια. ^{[1] [10]} Ο Στ?φανο? στ?φθηκε στη μον? Ζ?τσα και τ?ρα ?ταν ?σο? με του? ?λλου? βασιλι?δε? και ονομ?στηκε ≪ο Πρωτ?στεπτο? Βασιλι??≫ ≪?λων των σερβικ?ν εδαφ?ν≫. Σ?μφωνα με τον Κ?ροβιτ?, η πολιτικ? του Στεφ?νου δεν ?γινε ευμεν?? δεκτ? στη χ?ρα. Η ορθ?δοξη παρ?δοση ε?χε ?δη επικρατ?σει, ειδικ? ο Σ?ββα? στρ?φηκε εναντ?ον του αδερφο? του, του οπο?ου μ?χρι τ?τε ?ταν πιστ?? σ?ντροφο?. Ηταν ο κ?ριο? εκπρ?σωπο? τη? Ορθοδοξ?α? και τη? βυζαντιν?? εκκλησιαστικ?? κουλτο?ρα? στη Σερβ?α. Σ?μφωνα με τον Ζ?ριτ?, αν και ο Σ?ββα? εγκατ?λειψε τη Σερβ?α εν? διεξ?γοντο συνομιλ?ε? μεταξ? του Στ?φανου και τη? Ρ?μη? (προφαν?? λ?γω τη? διαφων?α? με την υπερβολικ? εξ?ρτηση του Στ?φανου απ? τη Ρ?μη), ο ?διο? και ο αδελφ?? του επαν?λαβαν την καλ? του? σχ?ση αφο? ο δε?τερο? ?λαβε το στ?μμα. Σ?μφωνα με τον Μιλ?ουσνιτ? ε?ναι πιθαν? ?τι ο Σ?ββα? δεν συμφωνο?σε με τα π?ντα στην εξωτερικ? πολιτικ? του αδελφο? του, ωστ?σο η αναχ?ρησ? του για το ?γιο ?ρο? μπορε? επ?ση? να ερμηνευθε? ω? προετοιμασ?α για την απ?κτηση του αυτοκ?φαλου (ανεξαρτησ?α?) τη? Σερβικ?? Αρχιεπισκοπ??. Οι βιογρ?φοι του Σ?ββα, Δομεντιαν?? και Θεοδ?σιο?, αναφ?ρουν ?τι προτο? εγκαταλε?ψει τη Στουντ?νιτσα, δι?ρισε ?ναν ν?ο ηγο?μενο και "?βαλε το μοναστ?ρι σε καλ?, σωστ? σειρ? και θ?σπισε το ν?ο εκκλησιαστικ? σ?νταγμα και την τ?ξη τη? μοναστικ?? ζω??≫. ^[9]

Αυτοκ?φαλο και οργ?νωση τη? εκκλησ?α? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η αναβ?θμιση τη? Σερβ?α? σε βασ?λειο δεν σ?μαινε πλ?ρω? και την ανεξαρτησ?α τη? χ?ρα?, σ?μφωνα με τι? αντιλ?ψει? εκε?νη? τη? εποχ??, αν δεν κατορθων?ταν το ?διο και με την εκκλησ?α τη?. Οι ηγεμ?νε? τ?τοιων χωρ?ν, με εκκλησιαστικ? σ?ματα υποταγμ?να στην Κωνσταντινο?πολη, θεωρο?ντο ω? ≪κυβερν?τε? κατ?τερη? κατηγορ?α?, υπ? τον αν?τατο ηγ?τη του Ορθ?δοξου Χριστιανικο? κ?σμου - τον Βυζαντιν? Αυτοκρ?τορα≫. Οι συνθ?κε? στη Σερβ?α για το αυτοκ?φαλο συν?πεσαν σε μεγ?λο βαθμ? εκε?νη την εποχ?, με σημαντικ? αριθμ? μορφωμ?νων μοναχ?ν, οργανωμ?νη μοναστικ? ζω? και σταθερ? εκκλησιαστικ? ιεραρχ?α, με αποτ?λεσμα "το αυτοκ?φαλο, κατ? κ?ποιο τρ?πο, ?ταν μ?νο θ?μα χρ?νου". ?ταν σημαντικ? για τον Σ?ββα ?τι ο επικεφαλ?? τη? Σερβικ?? εκκλησ?α? διορ?στηκε απ? την Κωνσταντινο?πολη και ?χι απ? τη Ρ?μη.

Στι? 15 Αυγο?στου 1219, κατ? τον εορτασμ? τη? Κο?μηση? τη? Θεοτ?κου , ο Σ?ββα? ορ?στηκε απ? τον Πατρι?ρχη Μανου?λ Α? Κωνσταντινουπ?λεω? στη Ν?καια ω? πρ?το? Αρχιεπ?σκοπο? τη? αυτοκ?φαλη? (ανεξ?ρτητη?) Σερβικ?? Εκκλησ?α?. Με την υποστ?ριξη του Αυτοκρ?τορα Θεοδ?ρου Α? Λασκ?ρη και του ≪Παναγι?τατου Πατρι?ρχη και ολ?κληρη? τη? συν?δου τη? Κωνσταντινο?πολη??≫ ?λαβε την ευλογ?α οι Σ?ρβοι αρχιεπ?σκοποι να ορ?ζονται ??απ? τι? δικ?? του? επισκοπικ?? συν?δου? των επισκ?πων χωρ?? τη συνα?νεση του Πατρι?ρχη τη? Κωνσταντινο?πολη?. ?τσι ο Σ?ββα? εξασφ?λισε την ανεξαρτησ?α τη? εκκλησ?α?, που κατ? τον Μεσα?ωνα ?ταν υποστηρικτ?? και σημαντικ?? παρ?γοντα? τη? κρατικ?? κυριαρχ?α? και τη? πολιτικ?? και εθνικ?? ταυτ?τητα?.

Απ? τη Ν?καια ο Αρχιεπ?σκοπο? Σ?ββα? επ?στρεψε στο ?γιο ?ρο?, ?που ?κανε π?μπολλε? δωρε?? στα μοναστ?ρια. Στη Μον? Χιλανδαρ?ου ?θεσε το θ?μα τη? διο?κηση?: "δ?δαξε πω? ειδικ? ο ηγο?μενο? για ?λε? τι? αρετ?? να δε?χνει τον εαυτ? του ω? παρ?δειγμα στου? ?λλου? και οι αδελφο? να ακο?νε ?λα ?σα λ?ει ο ηγο?μενο? με φ?βο Θεο? ", ?πω? μαρτυρε? ο Θεοδ?σιο?. Απ? τη Μον? Χιλανδαρ?ου ο Σ?ββα? ταξ?δεψε στη Θεσσαλον?κη , στη Μον? Φιλοκ?λου, ?που παρ?μεινε για αρκετ? καιρ? ω? επισκ?πτη? του Μητροπολ?τη Θεσσαλον?κη?, Κωνσταντ?νου του Μεσοποταμ?τη, με τον οπο?ο ?ταν πολ? καλ?? φ?λο? απ? τα νι?τα του. Η παραμον? του ?ταν πολ? ωφ?λιμη, καθ?? μετ?γραψε πολλ? ?ργα που απαιτο?ντο για του? ν?μου? τη? εκκλησ?α? του.

Μετ? την επιστροφ? του στη Σερβ?α ασχολ?θηκε με την οργ?νωση τη? Σερβικ?? εκκλησ?α?, ειδικ? ?σον αφορ? τη δομ? των επισκοπ?ν, που βρ?σκονταν σε μ?ρη στα ευα?σθητα σ?νορα με τη Ρωμαιοκαθολικ? Δ?ση. Κατ? τη σ?νοδο στη Ζ?τσα το 1219, ο Σ?βα? "επ?λεξε, απ? του? μαθητ?? του, θε?πνευστου? και θεοφοβο?μενου? και ?ντιμου? ?νδρε?, που ?ταν ικανο? να διευθ?νουν με του? θε?ου? ν?μου? και την παρ?δοση των Αγ?ων Αποστ?λων και να διατηρο?ν τα ορ?ματα των αγ?ων θεοφοβο?μενων πατ?ρων. Και του? χειροτ?νησε και του? ?κανε επισκ?που?"(Δομεντιαν??). Ο Σ?ββα? ?δωσε στου? νεοδιορισθ?ντε? επισκ?που? νομικ? βιβλ?α και του? ?στειλε σε επισκοπ?? σε ?λα τα μ?ρη τη? Σερβ?α?. Δεν ε?ναι σαφ?? π?σε? επισκοπ?? ?δρυσε. Οι ακ?λουθε? επισκοπ?? π?ντω? ?ταν υπ? τη διο?κησ? του: τη? Ζ?τα? ( Ζ?τσκα ), με ?δρα τη Μον? του Αγ?ου Αρχ?γγελου Μιχα?λ στην Πρ?βλακα κοντ? στο Κ?τορ , του Χουμ ( Χο?μσκα ), με ?δρα τη Μον? τη? Αγ?α? Θεομ?τορο? στο Στον, τη? Δαβαροβοσν?α? με ?δρα τη Μον? του Αγ?ου Νικολ?ου στο Λιμ, τη? Μορ?βιτσα με ?δρα τη Μον? του Αγ?ου Αχιλλε?ου, τη? Μπο?ντιμλια με ?δρα τη Μον? του Αγ?ου Γεωργ?ου, τη? Τ?πλιτσα με ?δρα τη Μον? του Αγ?ου Νικολ?ου, του Χβ?σνο με ?δρα τη Μον? τη? Αγ?α? Θεομ?τορο?, τη? Ζ?τσα στην ?δρα τη? Εκκλησ?α?, τη? Ρ?σκα? με ?δρα τη Μον? των Αγ?ων Αποστ?λων Π?τρου και Πα?λου στο Πετ? , του Λ?πλιαν και του Πρ?ζρεν . Μεταξ? των επισκ?πων του ?ταν ο Ιλαρ?ων και ο Μεθ?διο?. Την ?δια χρονι? ο Σ?ββα? δημοσ?ευσε το Zακονοπρ?βιλο (? ≪Noμοκαν?να του Αγ?ου Σ?ββα≫), το πρ?το σ?νταγμα τη? Σερβ?α?. ?τσι οι Σ?ρβοι απ?κτησαν και τι? δ?ο μορφ?? ανεξαρτησ?α?: πολιτικ? και θρησκευτικ?. ^{[11] [9]}

Το οργανωτικ? ?ργο του Σ?ββα ?ταν πολ? δυναμικ? και, π?νω απ' ?λα, στη ν?α οργ?νωση δ?θηκε σαφ?? εθνικ?? χαρακτ?ρα?. Ο ?λληνα? επ?σκοπο? στο Πρ?ζρεν αντικαταστ?θηκε απ? ?να Σ?ρβο, τον μαθητ? του. Αυτ? δεν ?ταν το μ?νο χαρακτηριστικ? του αγωνιστικο? του πνε?ματο?. Ο ορισμ?? των εδρ?ν των νεο?δρυμ?νων επισκοπ?ν πραγματοποι?θηκε με ιδια?τερη κρατικ?-θρησκευτικ? στ?χευση. Η Αρχιεπισκοπ? ?δρευε στη Ζ?τσα, το ν?ο κληροδ?τημα του βασιλι? Στεφ?νου, β?ρεια του Ρα? (πρωτε?ουσα) και τη? Στουντ?νιτσα, και ?χι πολ? μακρι? απ? τα ουγγρικ? σ?νορα. Η επισκοπ? Δαβαροβοσν?α? στον ποταμ? Λιμ βρισκ?ταν προ? τα σ?νορα με τη Βοσν?α, για να επηρε?ζει το εκε? ορθ?δοξο στοιχε?ο και να καταστε?λει τη διδασκαλ?α των Βογομ?λων . Η επισκοπ? τη? Ζ?τα βρισκ?ταν στη χερσ?νησο τη? Πρ?βλακα, στον κ?λπο του Κ?τορ, ?ξω απ? την ?δια τη Ζ?τα και η επισκοπ? του Χουμ στο Στον. Και οι δ?ο ?ταν σχεδ?ν στα ?ρια του βασιλε?ου, προφαν?? με στ?χο την καταπολ?μηση τη? δρ?ση? των Καθολικ?ν, που ε?χε εξαπλωθε? ειδικ? απ? τι? καθολικ?? επισκοπ?? του Κ?τορ και του Ντουμπρ?βνικ. Σε παλαι?τερε? εποχ??, επ?ση?, Ορθ?δοξα μοναστ?ρια υπ?γοντο στην εποπτε?α τη? Καθολικ?? Αρχιεπισκοπ?? του Μπαρ . Μετ? τι? εν?ργειε? του Σ?ββα, η τ?ση αυτ? ?ρχισε να αλλ?ζει προ? την αντ?θετη κατε?θυνση. Με την οργ?νωση του Σ?ββα η Ορθοδοξ?α ?γινε τελικ? η κρατικ? θρησκε?α τη? Σερβ?α?. Ο Σ?ββα?, απ? την ?ποψη αυτ?, εργ?στηκε με συν?πεια και ανεπιφ?λακτα. Οι Βογ?μιλοι ε?χαν τεθε? εκτ?? ν?μου ?δη απ? τον πατ?ρα του Νεμ?νια, εν? ο Σ?ββα?, ω? Αγιορε?τη? λατιν?φοβη?, ?κανε ?τι μπορο?σε για να αποτρ?ψει και να αποδυναμ?σει την επιρρο? του Καθολικισμο?. Μ?σω του κληρικο? του, που τον επηρ?αζε ?μεσα με το παρ?δειγμα και τη διδασκαλ?α του, ο Σ?ββα? αν?ψωσε επ?ση? το γενικ? πολιτιστικ? επ?πεδο ολ?κληρου του λαο?, επιδι?κοντα? να αναπτ?ξει τι? ανθρ?πινε? αρετ?? και την α?σθηση του πολιτικο? καθ?κοντο?. Η ιδ?α του Σερβικο? κρ?του? τη? δυναστε?α? των Νεμ?νιτ? δημιουργ?θηκε υλικ? απ? τον Νεμ?νια και διανοητικ? απ? τον Σ?ββα. ^{[1] [9]}

Ο Νομοκαν?να? του [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Νομοκαν?να? που ?γραψε ο Σ?ββα? το 1219 ?γινε το πρ?το σ?νταγμα τη? Σερβ?α?. Ο Νομοκαν?να? ρ?θμισε μεγ?λο μ?ρο? των κοινωνικ?ν, εκκλησιαστικ?ν αλλ? και αστικ?ν υποθ?σεων. Στο μ?ρο? του Νομοκαν?να το οπο?ο αφορο?σε το εκκλησιαστικ? δ?καιο χρησιμοπο?ησε σαν β?ση δημιουργ?α? : Τη Σ?νοψη του Στεφ?νου τη? Εφ?σου , τον Νομοκαν?να του Ιω?ννη Σχολαστικο?, του? καν?νε? των Αγ?ων Αποστ?λων, του? καν?νε? των Αγ?ων Πατ?ρων, τι? αποφ?σει? των Οικουμενικ?ν συν?δων και τον Μωσα?κ? Ν?μο (3. και 5. βιβλ?ο του Μωυσ?). Στο μ?ρο? το οπο?ο αφορο?σε το αστικ? δ?καιο χρησιμοπο?ησε σαν β?ση δημιουργ?α? : Αποσπ?σματα απ? των κ?δικα Ν?μων του Ιουστινιανο? ≪Νεαρα?≫ και ?λλου? κ?δικε? τη? Ιουστινι?νια? Νομοθεσ?α?, την Επιτομ? Ν?μων του Ιω?ννη Σχολαστικο?, την Collectio tripartita, το ≪Πρ?χειρον≫ (αστικο? ν?μοι) του 879 και Επιτομ? Βυζαντιν?ν Ν?μων που αφορο?σαν το αστικ? και ποινικ? Δ?καο. ?τσι με τον Νομοκαν?να που ?γραψε ο Σ?ββα? που ?ταν μια μ?ξη του Ρωμα?κο? και Βυζαντινο? Δικα?ου η Σερβ?α ?γινε πλ?ον συνιστ?σα του ευρωπα?κο-χριστιανικο? πολιτισμο?. ^[12]

Η Σ?νοδο? τη? Ζ?τσα? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το 1221 ?γινε η πρ?τη γενικ? κρατικ?-εκκλησιαστικ? Σ?νοδο? μετ? την ?δρυση τη? Αυτοκ?φαλη? Σερβικ?? εκκλησ?α?, στη μον? τη? Ζ?τσα?, η οπο?α και κτ?σθηκε για να αποτελ?σει την ?δρα τη? ν?α? αρχιεπισκοπ??. Κατ? τη δι?ρκεια τη? Συν?δου ο Σ?ββα? με στ?μμα ( σε μορφ? στεφανιο? ) του Π?πα ?στεψε τον αδερφ? του Στ?φανο Ν?μανιτ? σε βασιλι?, ο οπο?ο? απ? τ?τε ονομ?στηκε Στ?φανο? ο Πρωτ?στεπτο? και η Σερβ?α ?γινε πλ?ον βασ?λειο.

Ο Σ?ββα? σε αυτ? τη Σ?νοδο εκφωνε? ?ναν Λ?γο του, που ονομ?στηκε ≪ Λ?γο? τη? Ζ?τσα? περ? τη? ορθ?? Π?στη? ≫, με τον οπο?ο κηρ?ττει στον βασιλι?, στου? ?ρχοντε? και στου? νεοεκλεγμ?νου? επισκ?που? τα θεμελι?δη δ?γματα τη? ορθ?δοξη? χριστιανικ?? π?στη?, διαβεβαι?νοντα? ?τι χωρ?? αυτ?ν, τα καλ? ?ργα δεν ?χουν καν?να ν?ημα. ≪ Δι?τι σε τ?ποτα δεν ωφελε?, η δι?ρθωση τη? ζω?? μα? χωρ?? αληθιν? και καλλιεργημ?νη π?στη στον Θε?, ο?τε και μια σωστ? εξομολ?γηση χωρ?? καλ? ?ργα μπορε? να μα? οδηγ?σει κοντ? στον Κ?ριο, αλλ? χρει?ζονται και τα δ?ο, για να τελειοποιηθε? ο ?νθρωπο? του Θεο? ≫. Με την ευκαιρ?α αυτ? η Σ?νοδο? τη? Ορθ?δοξη? Σερβικ?? Εκκλησ?α? αναθεματ?ζει την α?ρεση των Βογομ?λων και του? επισκ?που? τη? Βοσνιακ?? εκκλησ?α? επειδ? δ?χονταν εξ?ριστου? αιρετικο?? απ? τη Ρ?σκα. Μετ? τη Σ?νοδο ο ?διο? ο Σ?ββα?, αφο? πρ?τα εξ?ταζε τον καθ?να ξεχωριστ?, του? αιρετικο?? και εκε?νου? που δεν δ?χονταν τη ν?α του? εκκλησιαστικ? ιεραρχ?α, του? συμβο?λευε μετ? απ? πνευματικ? προετοιμασ?α να βαπτ?ζονται. Στου? αιρετικο?? ?ρχοντε? ο Σ?ββα? και ο βασιλι?? Στ?φανο? ο Πρωτ?στεπτο? προσ?φεραν πολλ? δ?ρα και τιμ?? σε ?σου? δ?χονταν την ορθη π?στη εν? εκε?νου? που συν?χιζαν να την αρνο?νται του? ?διωχναν απ? τη χ?ρα. ^{[13] [8]}

Το συγγραφικ? του ?ργο [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τα πρ?τα ?ργα του Σ?ββα ?ταν αφιερωμ?να στην ασκητικ? και μοναστικ? ζω?: το Τυπικ? των Καρυ?ν και το Χιλανδαριν? Τυπικ?. Απ? τη φ?ση του?, ε?ναι εκκλησιαστικο? ν?μοι, συνεπ?? βασικ? μη λογοτεχνικ? ?ργα, ?μω? σε αυτ? κ?ποιε? στιγμ?? εμφαν?ζεται το πρωτ?τυπο και, με τη στεν? ?ννοια, λογοτεχνικ? ?ργο του Σ?ββα. Επιπλ?ον εδ? ?ρχονται στο φω? τα χαρακτηριστικ? τη? γλ?σσα? και του ?φου? του Σ?ββα, ειδικ? σε εκε?νε? τι? παραγρ?φου? που ε?ναι οι ιδια?τερε? ερμηνε?ε? του ? ανεξ?ρτητα παραρτ?ματα.

• Το Τυπικ? των Καρυ?ν , που γρ?φτηκε για τα κελι? των Καρυ?ν το 1199. Ε?ναι βασικ? μια μετ?φραση απ? ?να πρ?τυπο ελληνικ? ασκητικ? τυπικ? και αποτ?λεσε πρ?τυπο για το Σερβικ? μοναχικ? ? ερημιτικ? μοναχισμ? και ?ξω απ? το ?γιο ?ρο?.
• Το Χιλανδαριν? Τυπικ?, γραμμ?νο για τη Μον? Χιλανδαρ?ου το 1199. Καταρτ?στηκε ω? μετ?φραση και προσαρμογ? του εισαγωγικο? μ?ρου? του ελληνικο? τυπικο? τη? Μον?? Παναγ?α? Ευεργ?τιδο? τη? Κωνσταντινο?πολ?η. Ο Σ?ββα? χρησιμοπο?ησε μ?νο μερικ? τμ?ματα αυτο? του τυπικο?, προσθ?τοντα? δικο?? του, διαφορετικο?? κανονισμο?? προσαρμοσμ?νου? στι? αν?γκε? τη? Μον?? Χιλανδαρ?ου. Ο ?διο? και ο πατ?ρα? του ?ταν δωρητ?? τη? Μον?? Παναγ?α? Ευεργ?τιδο? και ο Σ?ββα? ?μενε εκε? κατ? τα ταξ?δια του στην Κωνσταντινο?πολη, ?πω? φα?νεται, του ?ρεσε η τ?ξη και ο τρ?πο? ζω?? σε αυτ? το μοναστ?ρι. Αυτ? το τυπικ? ?μελλε να γ?νει ο γενικ?? καν?να? λειτουργ?α? και για ?λλα σερβικ? μοναστ?ρια (με μικρ?? τροποποι?σει? ο Σ?ββα? ?γραψε και το Τυπικ? τη? Στουτν?νιτσα το 1208). Το Χιλανδαριν? Τυπικ? περι?χει κανονισμο?? για την πνευματικ? ζω? στο μοναστ?ρι και την οργ?νωση διαφ?ρων υπηρεσι?ν τη? μοναστικ?? κοιν?τητα? ( οπστ?ζιτσα ).

Η οργ?νωση τη? Σερβικ?? εκκλησ?α? με ενια?ε? περιοχ?? τ?θηκε σε εντελ?? ν?α β?ση. Αναπτ?χθηκε η δραστηρι?τητα των μεγ?λων μοναστηρι?ν και η φροντ?δα του ιεραποστολικο? ?ργου τ?θηκε υπ? την ευθ?νη των πρωθιερ?ων ( πρωτοπ?ποβι ). Οι νομικ?? ρυθμ?σει? τη? Σερβικ?? Εκκλησ?α? συγκροτ?θηκαν σε κ?δικα με ?να ν?α, ανεξ?ρτητο ?ργο του Σ?βα - τον Νομοκαν?να ? Κρ?μτσια . Με αυτ? την κωδικοπο?ηση τη? βυζαντιν?? νομοθεσ?α? η Σερβ?α ?δη στι? αρχ?? του 13ου αι?να απ?κτησε μια σταθερ? ?ννομη τ?ξη και ?γινε κρ?το? δικα?ου, στο οπο?ο δομ?θηκε η πλο?σια ελληνορωμα?κ? νομικ? κληρονομι? και ο Σ?ββα? κατ?στησε τη Σερβ?α χ?ρα μεταξ? του ευρωπα?κο? και μεσογειακο? πολιτισμο?.

Οι λειτουργικο? του κανονισμο? περιλαμβ?νουν επ?ση? του? Οδηγ?ε? για τη σωστ? χρ?ση του Ψαλτηρ?ου (Ο?σταβ ζα ντρζ?νιε Ψ?λτιρα), που μετ?φρασε απ? την ελληνικ? γλ?σσα ?, ?πω? ενδεχομ?νω? συν?βη και στην περ?πτωση του Νομοκαν?να, ?ταν μ?νο ο εμπνευστ??, οργανωτ?? και επιβλ?πων τη? μετ?φραση?. Μια προσωπικ? επιστολ? του, γραμμ?νη απ? την Ιερουσαλ?μ στον μαθητ? του, ηγο?μενο Σπυρ?δωνα τη? Στουντ?νιτσα, δε?χνει ?τι ο Σ?ββα? βρ?σκεται εγγ?τερα στη λογοτεχν?α. Πρ?κειται για το πρ?το ?ργο του επιστολικο? ε?δου? που ?χει διατηρηθε? στην παλι? σερβικ? λογοτεχν?α. Ο θεολ?γο? Λ?ζαρ Μ?ρκοβιτ? (1885-1968) σημε?ωσε: "Με πολ? α?σθημα και λαχτ?ρα για την πατρ?δα σε ?να μακριν? κ?σμο και φροντ?ζοντα? για τα πρ?γματα στην πατρ?δα, ο Σ?ββα? ?γραψε αυτ? την επιστολ? στον Σπυρ?δωνα, αναφ?ροντα? για τον ?διο και την ακολουθ?α του, π?? αρρ?στησαν καθ' οδ?ν, π?? ?καναν δωρε?? στα Ιερ? προσκυν?ματα, πο? σχεδ?αζε να ταξιδ?ψει και μαζ? με την επιστολ? ?στειλε δ?ρα: ?να σταυρ?, ?να πολ?πτυχο, ?φασμα και πετρ?δια. Ο σταυρ?? και το πολ?πτυχο ε?χαν τοποθετηθε? στον τ?φο του Χριστο? και γι 'αυτ? τα δ?ρα αυτ? ε?χαν μεγαλ?τερη αξ?α. Ο Σ?ββα? ?σω? βρ?κε το ?φασμα στην Ιορδαν?α≫. Η επιστολ? διατηρε?ται σε αντ?γραφα του 14ου αι?να που βρ?σκονται στη Μον? Β?λικα Ρ?μετα. Η κυρ?ω? λογοτεχνικ? ?μω? φ?ση του Σ?ββα αποκαλ?πτεται μ?νο στι? αγιολογικ?? και ποιητικ?? του συνθ?σει?. Στο ε?δο? του αποτελο?ν αντ?στοιχα την αρχ? τη? αν?πτυξη? δ?κιμων λογοτεχνικ?ν ειδ?ν στην ανεξ?ρτητη σερβικ? λογοτεχν?α.

Στο Χιλανδαριν? Τυπικ? ο Σ?ββα? περι?λαβε τον Συνοπτικ? Β?ο του Αγ?ου Συμε?ν Νεμ?νια , που διηγε?ται τη ζω? του Συμε?ν απ? την ?φιξ? του στη Μον? Χιλανδαρ?ου μ?χρι τον θ?νατ? του. Γρ?φτηκε αμ?σω? μετ? τον θ?νατ? του, το 1199 ? το 1200. Ο εκτεν?? Β?ο? του Αγ?ου Συμε?ν γρ?φτηκε στην εισαγωγ? του Τυπικ? τη? Στουντ?νιτσα (1208).

• Ο Β?ο? του Αγ?ου Συμε?ν , γρ?φτηκε το 1208 ω? κτητορικ?? β?ο? αγ?ου του ιδρυτ? τη? Στουντ?νιτσα σ?μφωνα με του? καν?νε? τη? βυζαντιν?? λογοτεχν?α?. Οι β?οι αγ?ων ?ταν ?να απ? τα κ?ρια ε?δη πεζογραφ?α? στο Βυζ?ντιο. Οι β?οι αγ?ων γρ?φονταν για να δημιουργ?σουν ? να διαδ?σουν τη λατρε?α του αγ?ου και να γνωστοποι?σουν τι? ιδι?τητε? και τι? αρετ?? του εν λ?γω προσ?που. Το ?ργο επικεντρ?θηκε στον μοναστικ? χαρακτ?ρα του Συμε?ν, χρησιμοποι?ντα? βιογραφικ?? πληροφορ?ε? μ?σα στο πλα?σιο τη? απ?ρνηση? του θρ?νου, τη? εξουσ?α? και των μεγαλε?ων του κ?σμου για τη Βασιλε?α των Ουραν?ν. Ο Συμε?ν απεικον?ζεται ω? χαρακτηριστικ? παρ?δειγμα τη? απ?ρνηση? τη? γ?ινη? ζω??, ω? εκπρ?σωπο? των βασικ?ν ευαγγελικ?ν διδαχ?ν και τη? β?ση? του?, ειδικ? τη? μοναστικ?? πνευματικ?τητα?. Η βιογραφικ? του προ?στορ?α (κατακτ?σει? και επιτε?γματα) συνοδε?εται με επα?νου? στο προο?μιο, ακολουθο?μενη απ? τα μοναστικ? του επιτε?γματα και τον θ?νατ? του, καταλ?γοντα? με μια προσευχ? αντ? για ?παινο. Η γλ?σσα ε?ναι ?μεση και απλ?, χωρ?? υπερβολικ?? ρητορε?ε?, στι? οπο?ε? αναγνωρ?ζεται ?να? στεν?? μ?ρτυρα? και σ?ντροφο?, που συμμετ?χει στη ζω? του Αγ?ου Συμε?ν (ο Σ?ββα?). Ο Μ?λαν K?σανιν σημε?ωσε ?τι "καμ?α παλι? βιογραφ?α μα? δεν ε?ναι τ?σο λ?γο πομπ?δη? και λ?γο ρητορικ? και τ?σο ζεστ? και ανθρ?πινη ?σο η βιογραφ?α του Nεμ?νια."

Πολ? λ?γα χειρ?γραφα των ?ργων του Αγ?ου Σ?ββα ?χουν διασωθε?. Εκτ?? απ? το Τυπικ? των Καρυ?ν, του οπο?ου αντ?γραφο σε κ?λινδρο φυλ?σσεται σ?μερα στη Μον? Χιλανδαρ?ου, πιστε?εται ?τι δεν υπ?ρχει πρωτ?τυπο χειρ?γραφο του Αγ?ου Σ?ββα. Το πρωτ?τυπο του Χιλανδαρινο? Τυπικο? (1198) χ?θηκε στον Α? Παγκ?σμιο Π?λεμο.

Ο ?γιο? Σ?ββα? θεωρε?ται ο ιδρυτ?? τη? ανεξ?ρτητη? μεσαιωνικ?? σερβικ?? λογοτεχν?α?

Πρ?το προσκ?νημα στου? Αγ?ου? Τ?που? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Μετ? τη στ?ψη του ανιψιο? του Ρ?ντοσλαβ , γιου του Στεφ?νου, ο Σ?ββα? ?φυγε απ? τι? Σερβικ?? ακτ?? το 1229 για ?να ταξ?δι στην Παλαιστ?νη . Επισκ?φτηκε σχεδ?ν ?λα τα ιερ? προσκυν?ματα και του? χ?ρισε πολ?τιμα δ?ρα. Ο Πατρι?ρχη? τη? Ιερουσαλ?μ Αθαν?σιο?, μαζ? με του? υπ?λοιπου? προκαθ?μενου? και ιδια?τερα του? μοναχο??, τον χαιρ?τισαν και τον υποδ?χτηκαν θερμ?. Π?γε στη Μον? του Τιμ?ου Σταυρο? κοντ? στην Ιερουσαλ?μ ?που ?κτισε κελι? για του? Σ?ρβου? μοναχο??, αγ?ρασε οικ?πεδο στο ?ρο? Σι?ν ?που ?δρυσε και ?κτισε ν?α σερβικ? μον?, εν? στην ?κκρα αγ?ρασε απ? του? Λατ?νου? τον να? του Αγ. Γεωργ?ου, για να αποτελε? κ?ντρο υποδοχ?? μοναχ?ν στου? ?γιου? τ?που?. Σε κ?ποια επ?σκεψη του στο ?ρο? Σι?ν, με τη συνοδε?α του τ?τε Πατρι?ρχη Ιεροσολ?μων Αθαν?σιο, ο Σ?ββα? στη Μον? Αγ. Ιω?ννου του Θεολ?γου, επαναγ?ρασε απ? του? Σαρακηνο?? με χρυσ? και ασ?μι που του ?δωσε ο βασιλι?? Στ?φανο? Ρ?ντοσλαβ , την οικ?α του Αγ?ου Ιω?ννου του Θεολ?γου, αγαπημ?νου μαθητ? του Ιησο? (?που ?πω? αναφ?ρει η παρ?δοση τελ?στηκε ο Μυστικ?? Δε?πνο?) επ?ση? ?να να? και ?να ξεν?να. Επιστρ?φοντα? επισκ?φθηκε τη Ν?καια και τον Βυζαντιν? Αυτοκρ?τορα Ιω?ννη Βατ?τζη (β. 1221-54), ?που παρ?μεινε για αρκετ?? ημ?ρε?. Απ? εκε? συν?χισε το ταξ?δι του στο ?γιο ?ρο?, τη Μον? Χιλανδαρ?ου, και στη συν?χεια μ?σω τη? Θεσσαλον?κη? στη Σερβ?α. Οταν επισκ?φθηκε την Αγ?α Λα?ρα στην Παλαιστ?νη του δ?θηκε ω? δ?ρο η Παναγ?α Τριχερο?σα και η ποιμαντορικ? ρ?βδο? του Σ?ββα του Ηγιασμ?νου , που την ?φερε στη Μον? Χιλανδαρ?ου. Μετ? απ? σ?ντομη παραμον? στη Στουντ?νιτσα ο Σ?ββα? ξεκ?νησε ?να τετραετ?? ταξ?δι σε ?λα τα εδ?φη του, ?που επιβεβα?ωσε τι? θεολογικ?? διδασκαλ?ε? και μετ?φερε θεσμο?? και ?θιμα τη? μοναστικ?? ζω?? για να διατηρηθο?ν, ?πω? τα ε?δε στο ?γιο ?ρο?, την Παλαιστ?νη και τη Μ?ση Ανατολ?. ^{[9] [2] [1]}

Δε?τερο προσκ?νημα και θ?νατο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Μετ? την αλλαγ? στον θρ?νο το 1234, ?ταν τον Βασιλι? Ρ?ντοσλαβ διαδ?χθηκε ο αδελφ?? του Βλ?ντιλαβ , ο Αρχιεπ?σκοπο? Σ?ββα? ξεκ?νησε το δε?τερο ταξ?δι του στου? Αγ?ου? Τ?που?. Πριν απ? αυτ? ο Σ?ββα? ε?χε διορ?σει τον πιστ? μαθητ? του Aρσ?νιο Σρ?ματ? ω? δι?δοχ? του στον θρ?νο τη? Σερβικ?? Αρχιεπισκοπ??. Ο Δομεντιαν?? αναφ?ρει ?τι ο Σ?ββα? επ?λεξε τον Aρσ?νιο με τη ≪δι?ραση≫ του, με τον Θεοδ?σιο να δηλ?νει ?τι επιλ?χθηκε γιατ? ο Σ?ββα? γν?ριζε ?τι ?ταν "?κακο? και πιο δ?καιο? απ? ?λλου?, προικισμ?νο? σε ?λα, π?ντοτε θεοφοβο?μενο? Θε? και τηρ?ντα? προσεκτικ? τι? εντολ?? Του". Αυτ? η κ?νηση ?ταν σοφ? και σκ?πιμη. Εν?σω ακ?μη ζο?σε του επ?λεξε ο ?διο? ?ναν ?ξιο δι?δοχο επειδ? γν?ριζε ?τι η περαιτ?ρω μο?ρα τη? Σερβικ?? εκκλησ?α? εξαρτι?ταν σε μεγ?λο βαθμ? απ? την προσωπικ?τητα του διαδ?χου του.

Ο Σ?ββα? ξεκ?νησε το ταξ?δι του απ? την Μπο?ντβα και στη συν?χεια μ?σω του Μπρ?ντιζι τη? Ιταλ?α? π?γε στην ?κρα . Σε αυτ? το ταξ?δι ?ζησε δι?φορα ?σχημα γεγον?τα, ?πω? μια οργανωμ?νη πειρατικ? επ?θεση στην τρικυμισμ?νη Μεσ?γειο Θ?λασσα , που ?μω? ε?χαν α?σιο τ?λο?. Στην ?κρα ?μεινε σε ?να μοναστ?ρι αφιερωμ?νο στον Αγιο Γε?ργιο, που ε?χε αγορ?σει προγεν?στερα απ? του? Λατ?νου? και στη συν?χεια π?γε απ? εκε? στην Ιερουσαλ?μ , στη Μον? του Αγ?ου Ιω?ννη του Αποστ?λου "που, μ?λι? ?φτασε, το εξαγ?ρασε απ? του? Σαρακηνο?? , στο ?νομ? του ". Ο Σ?ββα? ?μεινε αρκετ? στην Ιερουσαλ?μ, γιν?μενο? και π?λι φιλικ? και αδελφικ? δεκτ?? απ? τον Πατρι?ρχη Αθαν?σιο. Απ? την Ιερουσαλ?μ π?γε στην Αλεξ?νδρεια , ?που επισκ?φθηκε τον Πατρι?ρχη Νικ?λαο, με τον οπο?ο αντ?λλαξε δ?ρα.

Αφο? περιηγ?θηκε τα ιερ? προσκυν?ματα στην Α?γυπτο , επ?στρεψε στην Ιερουσαλ?μ, απ? ?που π?γε στο Σιν? , στη Μον? τη? Αγ?α? Αικατερ?νη? , ?που π?ρασε τη Σαρακοστ? , κ?νοντα? πολλ?? δωρε??. Επ?στρεψε για λ?γο στην Ιερουσαλ?μ, στη συν?χεια π?γε στην Αντι?χεια και απ? εκε? μ?σω τη? Αρμεν?α? και των ≪Τουρκικ?ν εδαφ?ν≫ π?γε στο ≪Συριακ? Π?λαγο?≫ και στη συν?χεια επ?στρεψε με πλο?ο στην Αντι?χεια. Στο πλο?ο ο Σ?ββα? αρρ?στησε και δεν μπορο?σε να φ?ει. Μετ? απ? μακρ? ταξ?δι ?φτασε στην Κωνσταντινο?πολη ?που ?μεινε για λ?γο. Ο Σ?ββα? θ?λησε αρχικ? να επιστρ?ψει στην πατρ?δα του μ?σω του Αγ?ου ?ρου? (σ?μφωνα με τον Δομεντιαν?), αλλ? αποφ?σισε να επισκεφθε? τη Βουλγαρικ? πρωτε?ουσα στο Τ?ρνοβο , ?που ?γινε θερμ? και φιλικ? δεκτ?? απ? τον Βο?λγαρο Αυτοκρ?τορα Ιβ?ν Ασ?ν Β? (πεθερ? του Βασιλι? Βλ?ντισλαβ) και ο Βο?λγαρο? Πατρι?ρχη? Ιωακε?μ. ?πω? και σε ?λε? τι? επισκ?ψει? του, ?δωσε πλο?σια δ?ρα στι? εκκλησ?ε? και τα μοναστ?ρια: ≪?δωσε επ?ση? στο βουλγαρικ? Πατριαρχε?ο τιμητικ?? ιερατικ?? στολ?? και χρυσ? βιβλ?α και κηροπ?για διακοσμημ?να με πολ?τιμου? λ?θου? και μαργαριτ?ρια και ?λλα εκκλησιαστικ? σκε?η≫, ?πω? γρ?φει ο Θεοδ?σιο?. Ο Σ?ββα? μετ? απ? πολλ? δουλει? και πολλ? μακροχρ?νια ταξ?δια ?φτασε στο Τ?ρνοβο κατ?κοπο? και ?ρρωστο?. ?ταν η ασθ?νεια τον π?ρε απ? κ?τω και ?βλεπε ?τι το τ?λο? ?ταν κοντ?, ?στειλε μ?ρο? τη? ακολουθ?α? του στη Σερβ?α με τα δ?ρα και ?λα ?σα ε?χε αγορ?σει με την επιθυμ?α του να δοθο?ν ≪στα τ?κνα του≫. Ο Δομεντιαν?? αναφ?ρει ?τι π?θανε μεταξ? Σαββ?του και Κυριακ??, πιθαν?τατα στι? 14 Ιανουαρ?ου [Π.Η.. 27 Ιανουαρ?ου] 1235.

Ο Σ?ββα? θ?φτηκε τιμητικ? στην Εκκλησ?α των Αγ?ων Σαρ?ντα Μαρτ?ρων στο Τ?ρνοβο. Το σ?μα του επεστρ?φη στη Σερβ?α μετ? απ? επανειλημμ?νε? παρακλ?σει? και στη συν?χεια ετ?φη στη Μον? Μιλ?σεβα , που χτ?στηκε απ? τον Βλ?ντισλαβ το 1234. Σ?μφωνα με τον Θεοδ?σιο ο Αρσ?νιο? ε?πε στον Βλ?ντισλαβ "Δεν ε?ναι ο?τε ωρα?ο ο?τε ευχ?ριστο, εν?πιον ο?τε του Θεο? ο?τε του λαο?, να αφ?σουμε τον πατ?ρα μα? [Σ?ββα], δωρημ?νο σε εμ?? απ? τον Χριστ?, ?σο με του? αποστ?λου? - που ?κανε τ?σου? πολλο?? ?θλου? και αμ?τρητε? προσπ?θειε? για τα Σερβικ? εδ?φη, διακοσμ?ντα? τα με εκκλησ?ε?, και για το βασ?λειο, του? αρχιεπ?σκοπου? και του? επισκ?που? και ?λου? του? θεσμο?? και του? ν?μου? - τα λε?ψαν? του να βρ?σκονται μακρι? απ? την πατρ?δα του και την ?δρα τη? εκκλησ?α? του, σε μια ξ?νη γη≫. Ο βασιλι?? Βλ?ντισλαβ ?στειλε δ?ο φορ?? αντιπροσωπε?ε? στον πεθερ? του Aσ?ν, ζητ?ντα? του να μεταφ?ρει τα λε?ψανα του Σ?βσα σε πατρ?δα, αλλ? ο Αυτοκρ?τορα? δεν ανταποκρ?θηκε. Στη συν?χεια ο Βλ?ντισλαβ τον επισκ?φτηκε προσωπικ? και τελικ? π?ρε την ?γκρισ? του και ?φερε τα λε?ψανα στη Σερβ?α. Με τι? υψηλ?τερε? εκκλησιαστικ?? και κρατικ?? τιμ?? τα λε?ψανα του Αγ?ου Σ?ββα μεταφ?ρθηκαν απ? την Εκκλησ?α των Αγ?ων Σαρ?ντων Μαρτ?ρων στη Μον? Μιλ?σεβα στι? 6 Μα?ου [Π.Η. 19 Μα?ου] 1237. "Ο Βασιλι?? και ο Αρχιεπ?σκοπο?, με του? επισκ?που? και του? ηγουμ?νου? και πολλο?? ευγενε??, ?λοι μαζ?, μικρο? και μεγ?λοι, μετ?φεραν τον ?γιο με μεγ?λη χαρ?, με ψαλμο?? και ?μνου?." Ο Σ?ββα? ανακηρ?χθηκε ?γιο? το και τα λε?ψαν? του θεωρ?θηκαν θαυματουργ?. Η λατρε?α του διατηρ?θηκε σε ?λο τον Μεσα?ωνα και την Τουρκοκρατ?α. ^{[3] [1]}

Κληρονομι? και λατρε?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο ?γιο? Σ?ββα? ε?ναι ο προστ?τη? του Σερβικο? λαο?: τιμ?ται ω? προστ?τη? των εκκλησι?ν, των οικογενει?ν, των σχολε?ων και των τεχνιτ?ν. Η ημ?ρα τη? εορτ?? του τιμ?ται επ?ση? απ? ?λληνε?, Βο?λγαρου?, Ρουμ?νου? και Ρ?σου?. Πολλ? τοπων?μια και ?λλε? μαρτυρ?ε?, που διατηρο?νται μ?χρι σ?μερα, μιλο?ν πειστικ? για την επικρ?τηση τη? λατρε?α? του Αγ?ου Σ?ββα. Ο Σ?ββα? θεωρε?ται ο πατ?ρα? τη? σερβικ?? εκπα?δευση? και λογοτεχν?α?. Συν?γραψε τον Β?ο του Αγ?ου Συμε?ν (του πατ?ρα του Στ?φανου Νεμ?νια), τον πρ?το σερβικ? β?ο αγ?ου. Του ?χουν δοθε? δι?φοροι τιμητικο? τ?τλοι, ?πω? "Πατ?ρα?" και "Διαφωτιστ??". ^[9]

Οι Σ?ρβοι δημιο?ργησαν τη θρησκευτικ? λατρε?α του Αγ?ου Σ?ββα με πολλ? τραγο?δια, διηγ?σει? και θρ?λου? για τη ζω?, το ?ργο, την αξ?α, την καλοσ?νη, τη δικαιοσ?νη και τη σοφ?α του. Τα λε?ψαν? του, σ?μφωνα με τον Ντιμ?τριε Μπογκντ?νοβιτ?, "?γιναν αντικε?μενο εθνικ?? και πολιτικ?? λατρε?α?, εστ?α απελευθερωτικ?? σκ?ψη?, κ?νδυνο? για ξ?νη κυριαρχ?α. ?τσι (τα λε?ψανα) κ?ηκαν, ?στε να εξαφανιστε? η πηγ? τη? ανυποταξ?α? του λαο?". Η Σερβικ? Ορθ?δοξη Εκκλησ?α τον τιμ?ει στι? 27 Ιανουαρ?ου [Π.Η. 14 Ιανουαρ?ου] ^[14] .

Βιογραφ?ε? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η πρ?τη, συντομ?τερη βιογραφ?α του Αγ?ου Σ?ββα γρ?φτηκε απ? τον δι?δοχ? του Αρχιεπ?σκοπο Aρσ?νιο. Το αντ?γραφο διατηρε?ται σε χειρ?γραφο σε περγαμην? , που χρονολογε?ται απ? τον 13ο ? τον 14ο αι?να. Ο Δομεντιαν?? (περ?που 1210-μετ? το 1264), Αγιορε?τη? μοναχ??, ?γραψε τον Β?ο του Αγ?ου Σ?ββα το 1253. Το δ?ρισε στον Σ?ρβο βασιλι? Στ?φανο Ουρ?? Α? (1243-76).Αυτ? η βιογραφ?α περιγρ?φει τη ζω? του Σ?ββα απ? τη γ?ννησ? του μ?χρι την ταφ? του στο T?ρνοβο. Ο Θεοδ?σιο? (1246-1328), επ?ση? Αγιορε?τη? μοναχ??, ?γραψε τον Β?ο του Αγ?ου Σ?ββα στη Μον? Χιλανδαρ?ου στα τ?λη του 13ου αι?να. Βασ?στηκε στη βιογραφ?α του Δομεντιανο?, σε αντ?θεση ?μω? με αυτ?ν, του οπο?ου οι αφηγ?σει? ?χουν βαθυστ?χαστη και ιεροπρεπ? ρητορικ?, η βιογραφ?α του Θεοδοσ?ου ε?ναι θερμ?τερη, με χαρακτηριστικ? αγιολογικ?? αφ?γηση?. Η περιγραφ? των γεγον?των απ? τον Θεοδ?σιο δ?νει την εντ?πωση μυθιστορ?ματο? , αν και δεν παραποιε? την ιστορικ? ρο? των γεγον?των. Ο Καθολικ?? επ?σκοπο? Iβ?ν Μρν?βιτ?, σ?γχρονο? του Σ?ρβου πατρι?ρχη Πα?σ?ου (1614-1647), δημοσ?ευσε στη Ρ?μη το 1630-31 μια βιογραφ?α του Αγ?ου Σ?ββα στα Λατινικ?,, που στη συν?χεια μεταφρ?στηκε σε Σερβικ? απ? τον Β?σελιν Τσα?κ?νοβιτ? (1881-1946). Αυτ? η βιογραφ?α ?χει πολλ?? ιστορικ?? ανακρ?βειε?. Υπ?ρχουν πολλ? σωζ?μενα αντ?γραφα τη? βιογραφ?α του Δομεντιανο? και πολ? περισσ?τερα εκε?νη? του Θεοδοσ?ου.

Λε?ψανα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η παρουσ?α των λειψ?νων του Αγ?ου Σ?ββα στη Σερβ?α ε?χε εκκλησιαστικ? και πολιτικ? σημασ?α, ιδια?τερα κατ? την Οθωμανικ? περ?οδο. Καν?να? ?νθρωπο? μεταξ? των Σ?ρβων δεν ?χει εντυπωθε? στη συνε?δηση και την ?παρξη του λαο? ?σο ο ?γιο? Σ?ββα?, απ? την εποχ? του μ?χρι σ?μερα. Το 1377 ο Μπαν τη? Βοσν?α? Τβρτκο στ?φθηκε Βασιλι?? μπροστ? στα λε?ψανα του Αγ?ου Σ?ββα. Το 1448 ο βοεβ?δα? Στ?φαν Βο?τσιτ? Κ?σατσα του Χουμ Stefan Vuk?i? Kosa?a του Χουμ αυτοανακηρ?χτηκε "χ?ρτζογκ (δο?κα?) του Αγ?ου Σ?βα". Η λατρε?α του συγκ?ντρωνε ?λου? του? Ν?τιου? Σλαβικο?? λαο??, ιδια?τερα του? Ορθ?δοξου? Σ?ρβου?, εν? ο τ?φο? του ?ταν επ?ση? τ?πο? προσκυνητ?ν για του? Καθολικο?? και του? Μουσουλμ?νου?. Ξ?νοι συγγραφε?? του 16ου αι?να, ο Ζαν Σεσν? (1547) και η Κατρ?ν Ζεν (1550), σημε?ωσαν ?τι οι Μουσουλμ?νοι σεβ?ταν τον τ?φο του Αγ?ου Σ?ββα και τον φοβ?ντουσαν. Ο Μπενεντ?κτο Ραμπ?ρτι (1553) αν?φερε ?τι οι Το?ρκοι και οι Εβρα?οι ? περισσ?τερε? αγαθοεργ?ε? στη Μον? Μιλ?σεβα απ? του? Σ?ρβου?.

Η κα?ση των λειψ?νων του Αγ?ου Σ?ββα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?ταν οι Σ?ρβοι του Βαν?του εξεγ?ρθηκαν κατ? των Οθωμαν?ν το 1594, χρησιμοποι?ντα? τη μορφ? του Αγ?ου Σ?ββα στι? πολεμικ?? σημα?ε? του?, οι Οθωμανο? ανταπ?ντησαν με την αποτ?φρωση των λειψ?νων του Αγ?ου Σ?ββα στο οροπ?διο Βρ?τσαρ στο Βελιγρ?δι . Ο Μεγ?λο? Βεζ?ρη? Κ?κα Σιν?ν Πασ?, διοικητ?? του Οθωμανικο? στρατο?, δι?ταξε να μεταφερθο?ν τα λε?ψανα απ? τη Μιλ?σεβα στο Βελιγρ?δι, ?που τα ?ριξε στην πυρ? στι? 27 Απριλ?ου. ^[3] Ο μοναχ?? Nικηφ?ρο? τη? Μον?? Φ?νεκ ?γραψε ?τι ≪ασκ?θηκε μεγ?λη β?α κατ? των κληρικ?ν και καταστροφ? των μοναστηρι?ν≫. Οι Οθωμανο? επεδ?ωκαν να πυρπολ?σουν, συμβολικ? και πραγματικ?, τη σερβικ? αποφασιστικ?τητα για ελευθερ?α, που γιν?ταν ολο?να και πιο αισθητ?. Το γεγον?? ωστ?σο πυροδ?τησε μια α?ξηση τη? δρ?ση? των επαναστατ?ν, μ?χρι την καταστολ? τη? εξ?γερση? το 1595. Πιστε?εται ?τι το αριστερ? του χ?ρι σ?θηκε και σ?μερα φυλ?σσεται στη Μιλ?σεβα. ^{[3] [1]}

Η εκκλησ?α του Αγ?ου Σ?ββα χτ?στηκε κοντ? στον τ?πο ?που κ?ηκαν τα λε?ψαν? του. Η κατασκευ? τη? ξεκ?νησε τη δεκαετ?α του 1930 και ολοκληρ?θηκε το 2004. Ε?ναι μια απ? τι? μεγαλ?τερε? εκκλησ?ε? στον κ?σμο. Η Σερβικ? Ορθ?δοξη Εκκλησ?α εορτ?ζει τον ?γιο Σ?ββα στι? 27 Ιανουαρ?ου του Γρηγοριανο? ? 14 Ιανουαρ?ου σ?μφωνα με το Ιουλιαν? ημερολ?γιο. Την ημ?ρα τη? εορτ?? του εορτ?ζουν ?λα τα σχολε?α και ?λα τα εκπαιδευτικ? ιδρ?ματα τη? χ?ρα?. ^[15] .

Θε?ε? Λειτουργ?ε? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Θε?ε? Λειτουργ?ε?, σλο?ζμπε , δημιουργ?θηκαν προ? τιμ? του μετ? την ταφ? του. Η παλαι?τερη λειτουργ?α χρονολογε?ται απ? τη βασιλε?α του βασιλι? Βλ?ντισλαβ, στην οπο?α ο ?γιο? Σ?ββα? αναφ?ρεται μαζ? με του? σκοτωμ?νου? μοναχο?? στο Σιν?. Σε αυτ? συγκρ?νεται με του? Αγ?ου? Σ?ργιο και Β?κχο, των οπο?ων τα λε?ψανα φυλ?σσονται στη Μον? Μιλ?σεβα. Στη λειτουργ?α ονομ?ζεται φωτοδ?τη? επ? τη? γη? και αναφ?ρεται η λατρε?α τη? εικ?να? του. Υπ?ρχουν δ?ο λειτουργ?ε? αφιερωμ?νε? στον ?γιο Σ?ββα: μ?α αφιερωμ?νη στην Αν?ληψ? του (θ?νατο) και η δε?τερη στην ανακομιδ? των λειψ?νων του. Ο Νικ?λαο? και ο Ρ?ντισλαβ συν?θεσαν τη λειτουργ?α για την ανακομιδ? των λειψ?νων του περ? το 1330. ?λλε? λειτουργ?ε? αφιερωμ?νε? στην ανακομιδ? συντ?χθηκαν επ?ση? το 1599 απ? τον Ινοκ Γκε?ργκιγε και απ? τον πρωτοηγο?μενο Βησαρ?ωνα τη? Ζαβ?λα το 1659-60. Αυτ?? οι λειτουργ?ε? αντικαταστ?θηκαν απ? τη χρ?ση τη? λειτουργ?α? του Θεοδοσ?ου. Ο ?γνωστο? συγγραφ?α? τη? λειτουργ?α? τη? Αν?ληψη? του Αγ?ου Σ?ββα , μοναχ?? τη? Μιλ?σεβα, λ?ει προ? αυτ?ν: ≪Πατ?ρα των Πατ?ρων - καν?να των κληρικ?ν, π?νσοφο υπ?δειγμα, αρετ? των μοναχ?ν, οχυρ? τη? εκκλησ?α?, φ?ρε τη? αγ?πη?, ?δρα των συναισθημ?των, πηγ? του ελ?ου?, εμπνευσμ?νη απ? τη φωτι? γλ?σσα, στ?μα γλυκ?ν λ?γων, εκκλησιαστικ? σκ?φο? του Θεο?, γ?νε πνευματικ?? παρ?δεισο? - Θε?καλο? ιερ?ρχη? του Χριστο?".

Εκκλησ?ε? αφιερωμ?νε? στον Αγιο Σ?ββα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Υπ?ρχουν πολλο? ναο? ( χρ?μοβι ) αφιερωμ?νοι στον ?γιο Σ?ββα. ?δη απ? τι? αρχ?? του 14ου αι?να ο Σ?ρβο? Αρχιεπ?σκοπο? Νικ?δημο? Α?(1316-1324) του αφι?ρωσε μια εκκλησ?α. Η Ελ?νη τη? Βουλγαρ?α?, σ?ζυγο? του αυτοκρ?τορα Στ?φανου Δουσ?ν (β. 1331-55), ?δρυσε ?να παρεκκλ?σι στην κορυφ? του π?ργου των Καρυ?ν, αφιερωμ?νο στον ?γιο Συμε?ν και τον Αγιο Σ?ββα. Μ?α απ? τι? εκκλησ?ε? του Ρωσικο? στο ?γιο ?ρο?, καθ?? και μια εκκλησ?α στη Θεσσαλον?κη, ε?ναι αφιερωμ?νε? σε αυτ?ν. Εκκλησ?ε? σε ?λη τη Σερβ?α , τη Βοσν?α και Ερζεγοβ?νη , την Κροατ?α και το Μαυροβο?νιο ε?ναι αφιερωμ?νε? σε αυτ?ν, καθ?? και εκκλησ?ε? σε κοιν?τητε? τη? διασπορ??.

Εικαστικ?? τ?χνε? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Δεν υπ?ρχει σχεδ?ν καμ?α Σερβικ? εκκλησ?α που να μην ?χει απεικ?νιση του Αγ?ου Σ?ββα. Συχν? απεικον?ζεται ω? αρχιερ?α? ? μαζ? με τον πατ?ρα του, τον ?γιο Συμε?ν. Οι σημαντικ?τερε? τοιχογραφικ?? απεικον?σει? του βρ?σκονται στα μοναστ?ρια Στουντ?νιτσα, Μιλ?σεβα, Πετ? , M?ρατσα, Aρ?λιε, Σοπ?τσανι, Ντ?τσανι , Χιλανδαρ?ου , Παναγ?α? τη? Λι?βισκα, Πσ?τσα, Λ?σνοβο, Μ?ρκο, M?τεγιτ?, Nαγκορ?τσανο, Αγ?ου Νικ?τα, Aγ?ου Ανδρ?α, Μπ?λα Κρκβα, Μπ?λιεβατ?, Π?βλιτσα, Λιουμπ?στινια, Μαν?σια, K?ποριν, Προχ?ρ Πετσ?νσκι , Ρουντ?νιτσα, Μπλαγκοβ?στενιε και Αγ?ου Νικολ?ου στο Oβτσαρ, Γεζ?βιτσα, Πογκ?νοβο και ?λλα. Απεικον?ζεται με τη δυναστε?α των Νεμ?νιτ? στο Ντ?τσανι , το Πετ? και την Οραχ?βιτσα. Η ανακομιδ? των λειψ?νων του απεικον?ζεται στην εκκλησ?α τη? Μον?? Γκρ?ντατ? και στη Μον? του Πετ? (στον να? Παναγ?α? τη? Οδηγ?τρια?) απεικον?ζεται η σκην? ?που ο Σ?ββα? χειροτονε? τον δι?δοχ? του Aρσ?νιο. Στην Εκκλησ?α του Αγ?ου Γεωργ?ου, επ?ση? στη Μον? του Π?τ?, απεικον?ζεται μια σ?νοδο? του Σ?ββα. Ο εικονογρ?φο? Γε?ργιο? Μιτροφ?νοβιτ? απεικ?νισε γεγον?τα απ? τον Β?ο του Αγ?ου Σ?ββα στην τραπεζαρ?α τη? Μον?? Χιλανδαρ?ου . "Οι Σ?ρβοι θαυματουργο?" Σ?ββα? και Συμε?ν απεικον?ζονται στον Καθεδρικ? του Αρχ?γγελο στο Κρεμλ?νο τη? Μ?σχα? . Στο παρεκκλ?σι τη? Μον?? τη? Ρ?λα στη Βουλγαρ?α, η ζω? του Αγ?ου Σ?βα απεικον?ζεται σε οκτ? συνθ?σει? και στη Μον? Αγ?ου Παντελε?μονο? του Αγ?ου Ορου? απεικον?ζεται ω? μοναχ??.

Ο ?γιο? Σ?βα? απεικον?ζεται με τον ?γιο Συμε?ν σε μια εικ?να του 14ου αι?να που πραγματοποιε?ται στο Εθνικ? Μουσε?ο του Βελιγραδ?ου και σε μια εικ?να που βρ?σκεται στο Εθνικ? Μουσε?ο του Βουκουρεστ?ου. Το ζευγ?ρι απεικον?ζεται σε δεκ?δε? εικ?νε? που υπ?ρχουν στο Hilandar. ?λλε? εικ?νε? αυτ?ν βρ?σκονται στα μοναστ?ρια τη? Λεπβ?να? και τη? Κ?ρκα και στο τρ?πτυχο τη? Orahovica. Σε μια εικ?να του Mora?a, δ?πλα σε μια σκην? απ? τη ζω? του, απεικον?ζεται με τον ?γιο Συμε?ν, τον Κνεσ? Στεφ?νου και τον ?γιο Κ?ριλλο τον Φιλ?σοφο.

Οι γραφικ?? απεικον?σει? του Αγ?ου Σ?ββα βρ?σκονται σε παλαι? σερβικ? τυπωμ?να βιβλ?α: Τρ?οδα απ? το τυπογραφε?ο Mrk?ina crkva (1566), Zbornik απ? Jakov τη? Kamena Reka (1566), καθ?? και Sabornik του Bo?idar Vukovi? (1546) ?που απεικον?ζεται με τον ?γιο Συμε?ν. Υπ?ρχουν αξιοσημε?ωτε? απεικον?σει? του Sava στη χαλκογραφ?α, μ?α εκ των οπο?ων ?γινε απ? τον Zaharije Orfelin (1726-1785). Στο Χιλ?νταρ υπ?ρχουν δ?ο ξ?λινα κομμ?τια που απεικον?ζουν τον ?γιο Σ?βα και τον ?γιο Συμε?ν που κατ?χουν την εικ?να των Τρι?ν Χερι?ν Θεοτ?κου. Το πρ?σωπ? του απεικον?ζεται σε πολλ? λειτουργικ? μεταλλικ? και κλωστο?φαντουργικ? αντικε?μενα, εν? σκην?? απ? τη ζω? του φωτ?ζονται σε πολλ? χειρ?γραφα και ?ντυπα βιβλ?α.

Λογοτεχν?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Πολλο? Σ?ρβοι ποιητ?? ?χουν γρ?ψει ποι?ματα αφιερωμ?να στον ?γιο Σ?ββα. Μεταξ? αυτ?ν ε?ναι τα Ποντ ?κονομ Σβ?τογκ Σ?βε και Σο?ζε Σβ?τογκ Σ?βε του Γι?βαν Γιοβ?νοβιτ? Σμ?ι (1833-1904), Σβ?τι Σ?βα και Σρπκ?νιτσα του Β?ισλαβ ?λιτ? (1860-1894), Σβ?τομ Σ?βι του Μ?λοραντ Π?ποβιτ? Σ?πτσανιν (1841-1895), Πρεντ ?κονομ Σβ?τογκ Σ?βε, Π?πεο Σβ?τογκ Σ?βε, Σβ?τι Σ?βα να γκ?λγκοτι του Αλ?ξα Σ?ντιτ? (1868-1924), Σβ?τι Σ?βα του Β?ισλαβ Ιλιτ? Μλ?ντι (1877?1944), Σβετ?τελιου Σ?βο , Ρ?τσι Σβ?τογκ Σ?βε και Π?σμα Σβ?τοβ Σ?βι του Νικολ?ι Βελιμ?ροβιτ? (1881?1956), Σβ?τι Σ?βα του Μ?λαν Π?τροβιτ? (1902-1963), Η Πορε?α του Αγ?ου Σ?ββα του Β?σκο Π?πα (1922-1991), Σβ?τομ Σ?βι του Μ?μτσιλο Τ?σιτ? (1911-1992), Σ?βιν μ?νολογκ τη? Ντεσ?νκα Μαξ?μοβιτ? (1898-1993), Πρ?τσα ο Σβ?τομ Σ?βι του Ματ?για Μπ?κοβιτ? (γ. 1939), Ουσπ?βανκα του Μ?τσο Γ?λιτ? Γκρν?βιτ? (γ. 1942) και ?λλα.

Κτ?τωρ [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Σ?ββα? ?δρυσε και ανακατασκε?ασε εκκλησ?ε? και μοναστ?ρια οπουδ?ποτε ?μεινε. Κατ? τη διαμον? του στο Βατοπ?δι, ακ?μη και πριν την ?φιξη του πατ?ρα του (1197) ?δρυσε τρ?α παρεκκλ?σια. Κ?λυψε την εκκλησ?α του μοναστηριο? με μ?λυβδο και θεωρ?θηκε δε?τερο? κτ?τωρ τη?, επ?ση? δωρ?ζοντα? πολ?τιμα εκκλησιαστικ? αντικε?μενα τ?χνη?. Μαζ? με τον πατ?ρα του ?ταν ο μεγ?λο?, δε?τερο? κτ?τωρ των Μον?ν Ιβ?ρων και Μεγ?στη? Λα?ρα? και εκκλησι?ν στι? Καρυ??. Η σημαντικ?τερη ?ταν η Μον? Χιλανδαρ?ου μαζ? με τον πατ?ρα του. Τ?τε ?δρυσε το κελ? στι? Καρυ?ρ? και το 1199 ?γινε κτ?τωρ τρι?ν ακ?μη μον?ν του Αγ?ου ?ρου?: Καρακ?λλου , Ξηροποτ?μου και Φιλοθ?ου . Το 1197 ?κανε μια μεγ?λη δωρε? στην Κωνσταντινουπολ?τικη Μον? τη? Παναγ?α? τη? Ευεργ?τιδο? και το ?διο στη Φιλοκαλ?λου στη Θεσσαλον?κη. "λ?γω του ?τι ?δωσε επ?ση? πολ? χρυσ? για την αν?γερση αυτο? του μοναστηριο?, ο πληθυσμ?? εκε? τον θεωρε? κτ?τορα", σ?μφωνα με τον Θεοδ?σιο.

Επιστρ?φοντα? στη Σερβ?α το 1206 ο Σ?ββα? συν?χισε το ?ργο του. Τοιχογραφ?θηκε η Εκκλησ?α τη? Μητ?ρα? του Θεο? στη Στουντ?νιτσα και επιχορηγ?θηκαν δ?ο γειτονικ? ερημητ?ρια. Το σημαντικ?τερο αρχιτεκτονικ? του ?ργο ?ταν ο Ο?κο? του Αγ?ου Σωτ?ρο?, ον?ματι Ζ?τσα, η πρ?τη ?δρα τη? Σερβικ?? Αρχιεπισκοπ??. Στο Πετ? ?κτισε την εκκλησ?α των Αγ?ων Αποστ?λων και συμμετε?χε επ?ση? στην οικοδ?μηση τη? μον?? Μιλ?σεβα ^[16] . Στην Παλαιστ?νη , στο ?ρο? Σιν? , ?δρυσε το Μοναστ?ρι του Αγ?ου Ιω?ννη του Αποστ?λου ω? καταφ?γιο για Σ?ρβου? προσκυνητ??. Ο Σ?ββα? δ?ρισε χρυσ? σε πολλ? μοναστ?ρια στην Παλαιστ?νη, στη Θεσσαλον?κη και ιδια?τερα στο ?γιο ?ρο?. Η δραστηρι?τητ? του ?ταν μια ?κφραση βαθι?? αφοσ?ωση? και ειλικρινο?? π?στη? στα χριστιανικ? ιδανικ?. ^[1]

• 
  Στουντ?νιτσα
• 
  Μον? Μιλ?σεβα
• 
  Μον? Χιλανδαρ?ου .

Δε?τε [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Νομοκαν?να? του Αγ?ου Σ?ββα

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Πηγ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Портал Српске православне цркве: Свети Сава Αρχειοθετ?θηκε 2012-05-06 στο Wayback Machine .
• Истори?ска библиотека , Свети Сава
• Истори?ска библиотека , Ктиторска делатност светог Саве
• Про?екат ?Растко“: Свети Сава, сабрана дела
• СПЦ у Берну: Свети Сава архиепископ и просветите? српски
• Радио-телевизи?а Републике Српске: Свети Сава, на??епша прича о Српском народу, 29. 1. 2012.

Εξωτερικο? σ?νδεσμοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Πολυμ?σα σχετικ? με το θ?μα Saint Sava στο Wikimedia Commons

π   ?   σ   ?   ε Επικεφαλ?? Σερβικ?? Ορθ?δοξη? Εκκλησ?α? Αρχιεπ?σκοποι 1219?1346 Σ?ββα? Α? Αρσ?νιο? Α? Σ?ββα? Β? Νταν?λο Α? Ιωανν?κιο? Α? Ευστ?θιο? Α? Ιακ?β Ευστ?θιο? Β? Σ?ββα? Γ? Νικ?δημο? Α? Νταν?λο Β? Ιωανν?κιο? Β? Πατρι?ρχε? 1346?1463 Ιωανν?κιο? Β? Σ?ββα? Δ? Εφρα?μ Σπυρ?δων Νταν?λο Γ? Σ?ββα? Ε? Νταν?λο Δ? Κ?ριλλο? Α? Ν?κων Θεοφ?νη? Νικ?δημο? Β? Αρσ?νιο? Β? 1557?1766 Μακ?ριο? Αντ?νιο? Γερ?σιμο? Σαβ?τιο? Ιερ?θεο? Φ?λιππο? Ιω?ννη? Πα?σιο? Α? Γαβρι?λ Α? Μ?ξιμο? Α? Αρσ?νιο? Γ? Καλλ?νικο? Α? Αθαν?σιο? Α? Μωυσ?? Αρσ?νιο? Δ? Ιωανν?κιο? Γ? Αθαν?σιο? Β? Γαβρι?λ Β? Γαβρι?λ Γ? Βικ?ντιο? Α? Πα?σιο? Β? Γαβρι?λ Δ? Κ?ριλλο? Β? Κ?ριλλο? Α? Καλλ?νικο? Β? Μητροπολ?τε? Καρλοβικ?ου 1 Μητροπολ?τε? Καρλοβικ?ου 1690?1726 Αρσ?νιο? Γ? Ησα?α? Σωφρ?νιο? Βικ?ντιο? Μητροπολ?τη? Βελιγραδ?ου 1718?1726 Μωυσ?? Μητροπολ?τε? Βελιγραδ?ου-Καρλοβικ?ου 1726?1739 Μωυσ?? Βικ?ντιο? Αρσ?νιο? Δ? Μητροπολ?τε? Καρλοβικ?ου 1739?1920 Αρσ?νιο? Δ? Ησα?α? Πα?λο? Ιω?ννη? Βικ?ντιο? Μωυσ?? Στ?φαν Α? Στ?φαν Β? Ιωσ?φ Σαμου?λ Προκ?πιο? Γερμαν?? Γε?ργιο? Λουκιαν?? Μητροπολ?τε? Βελιγραδ?ου 1831?1920 Μελ?τιο? Π?τρο? Μιχα?λ (α?) Θεοδ?σιο? Μιχα?λ (β?) Ιννοκ?ντιο? Δημ?τριο? Μητροπολ?τε? Μαυροβουν?ου 1766?1920 Σ?ββα? Αρσ?νιο? Π?τρο? Α? Π?τρο? Β? Νικ?νωρ Ιλαρ?ων Β? Βησαρ?ων Μητροφ?νη? Πατρι?ρχε? 2 1920? Δημ?τριο? Βαρν?βα? Γαβρι?λ Ε? Βικ?ντιο? Β? Γερμαν?? Πα?λο? Ειρηνα?ο? Πορφ?ριο? 1 Σε ορισμ?νε? περι?δου? ονομαζ?ταν Βελιγραδ?ου-Κ?ρλοβατ? (Καρλοβικ?ου). Δεν αναγνωρ?στηκε ποτ? κανονικ? ω? Πατριαρχε?ο Καρλοβικ?ου 2 Αποκατ?σταση του Πατριαρχε?ου το 1920 με ?νωση των τρι?ν Μητροπ?λεων ( Καρλοβικ?ου , Βελιγραδ?ου και Κετ?γνη? ) με ?λλε? μητροπ?λει?.

Καθιερωμ?νοι ?ροι WorldCat VIAF : 97135037 ΕΒΕ : 44591 LCCN : n50057112 ISNI : 0000 0001 1635 9489 GND : 118804839 BNF : cb120924497 (data) NKC : js20020925120