Vladimir Tatlin
Ganwyd	16 Rhagfyr 1885 (yn y Calendr Iwliaidd )  Kharkiv
Bu farw	31 Mai 1953  o clefyd heintus   Moscfa
Dinasyddiaeth	Ymerodraeth Rwsia , Yr Undeb Sofietaidd
Alma mater	Penza Art School
Galwedigaeth	arlunydd, pensaer , cerflunydd, academydd, darlunydd , cynllunydd llwyfan, cynllunydd, gwneuthurwr printiau, artist cydosodiad, gludweithiwr, drafftsmon
Adnabyddus am	T?r Tatlin
Arddull	architectural view, figure, noethlun, portread , bywyd llonydd
Mudiad	Adeileddiaeth
Plant	Anatoly Romov

Roedd Vladimir Yevgraphovich Tatlin ( Rwsieg : Влади?мир Евгра?фович Та?тлин ; ( 28 Rhagfyr 1885 ? 31 Mai 1953 ) ^[1] yn arlunydd a phensaer o Ymerodraeth Rwsia / Undeb Sofietaidd . Gyda Kazimir Malevich roedd yn un o’r ddau berson pwysicaf yn y mudiad celfyddydol avant garde yn Rwsia yn y 1920au. Yn ddiweddarach fe ddaeth yn amlwg yn y mudiad celf Lluniadaeth, (Constructivism) .

Cofir Taltin yn bennaf am D?r Tatlin , neu'r prosiect ar gyfer y Gofeb i'r Drydedd Rhyngwladol (1919?20) ^[2] , oedd yn gynllun i godi t?r anferthol na chafodd erioed mo'i adeiladu ^[3] . Bwriad Tatlin oedd codi’r t?r ym Mhetrograd ( St. Petersburg yn awr) yn dilyn y Chwyldro Bolsieficaidd ym 1917, fel pencadlys i'r mudiad comiwnyddol y Comintern (y Drydedd Rhyngwladol).

Bywyd a gwaith [ golygu | golygu cod ]

Ganwyd Tatlin yn Kharkov (dwyrain Wcrain yn yr hen Ymerodraeth Rwseg, ^[4] yn fab i beiriannydd rheilffordd a bardd. Dechreuodd ei yrfa gelfyddydol fel peintiwr iconau ym Moscow ac fe fynychodd Ysgol Peintio, Cerfluniaeth a Phensaerniaeth Moscow. Roedd hefyd yn gerddor proffesiynol ac fe berfformiodd dramor.

Fe ddaeth yn enwog am T?r Tatlin ei gynlluniau i adeiladu t?r anferthol i goffau’r Chwyldro Bolsieficaid ac fel pencadlys i'r mudiad comiwnyddol y Comintern (y Drydedd Rhyngwladol). Ni chafodd y t?r ei godi a hyd yn oed petai'r cyflenwad enfawr o ddur wedi bod ar gael yn Rwsia ar y pryd; (roedd y wlad yn dioddef argyfwng economaidd, prinder adnoddau sylfaenol a helyntion gwleidyddol) ac mae amheuaeth ddifrifol a oedd yr adeilad yn ymarferol o gwbl ^[5] .

Roedd y t?r i fod yn steil lluniadaeth (constructivist) i'w adeiladu o ddefnyddiau diwydiannol: haearn, gwydr a dur. Yn ei ddefnyddiau, siap a'i ddefnydd, roedd i fod yn symbol blaenllaw o fodernedd ac yn llawer uwch na Th?r Eiffel ym Mharis . Prif ffurf y t?r oedd troell dwbwl oedd i godi hyd at 400 medr o uchder ^[6] oedd i gludo'r ymwelwyr gyda chymorth amryw o ddyfeisiadau mecanyddol. Y prif fframwaith oedd gynnwys pedwar strwythur geometreg - ciwb, pyramid a silindr. Y bwriad oedd i'r strwythurau hyn troi ar wahanol raddfeydd o gyflymdra. Y ciwb i droi’n gylch cyfan mewn blwyddyn gron, y pyramid i droi’n gylch cyfan mewn mis a’r silindr unwaith y diwrnod.

Mae Tatlin hefyd yn cael ei gysylltu gyda chelfyddyd lluniadaeth wedi Chwyldro Rwsia gyda'i waith gwrth-gerfwedd (counter-relief) , tri dimensiwn a wnaethpwyd o goed a dur. ^[7]

Creodd Tatlin y cerfluniau yma i gwestiynu syniadau traddodiadol celf, ni ystyriodd ei hun fel lluniadaethwr (constructivist) fel y cyfryw a gwrthwynebodd lawer o syniadau'r mudiad. Roedd lluniadaethwyr amlwg diweddarach yn cynnwys Varvara Stepanova , Alexander Rodchenko , Manuel Rendon Seminario , Joaquin Torres Garcia , Laszlo Moholy-Nagy , Antoine Pevsner a Naum Gabo .

Er yn gyd-weithwyr ar y dechrau, cafodd Tatlin a Malevich ddadleuon ffyrnig ar adeg yr Arddangosfa 0.10 ym 1915 (ymhell cyn genedigaeth lluniadaeth) dros waith suprematist a arddangoswyd gan Malevich.

Claddwyd Tatlin ym mynwent Novodevichy, Moscow.

Cyfeiriadau [ golygu | golygu cod ]