Undeb Cynghrair y Cenhedloedd
Enghraifft o'r canlynol
| sefydliad
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Dechrau/Sefydlu
| 1918
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Arwyddlun
Cynghrair y Cenhedloedd
yn 1939, er noder, na bu erioed faner swyddogol i'r sefydliad
Roedd
Undeb Cynghrair y Cenhedloedd
(
Saesneg
:
League of Nations Union
) yn sefydliad a ffurfiwyd ym mis Hydref 1918 ym Mhrydain i hyrwyddo cyfiawnder rhyngwladol, cyd-ddiogelwch a heddwch parhaol rhwng cenhedloedd yn seiliedig ar ddelfrydau
Cynghrair y Cenhedloedd
. Sefydlwyd Cynghrair y Cenhedloedd gan y Pwerau Mawr (Prydain, Ffrainc, yr UDA, yr Eidal ag ati) fel rhan o
Gytundebau Heddwch Versailles
, y setliad rhyngwladol a ddilynodd y
Rhyfel Byd Cyntaf
. Creu cymdeithas gyffredinol o genhedloedd oedd un olaf
Pedwar Pwynt ar Ddeg
yr
Arlywydd
Woodrow Wilson
. Daeth yr LNU y sefydliad mwyaf a mwyaf dylanwadol yn y mudiad heddwch Prydeinig.
[1]
[2]
Erbyn canol y 1920au, roedd ganddi dros chwarter miliwn o danysgrifwyr cofrestredig
[3]
ac yn y pen draw cyrhaeddodd ei haelodaeth uchafbwynt o tua 407,775 yn 1931. Erbyn y 1940au, ar ol siomedigaethau argyfyngau rhyngwladol y 1930au a'r disgyniad i'r
Ail Ryfel Byd
, gostyngodd aelodaeth i tua 100,000.
[4]
Ffurfiwyd yr LNU ar 13 Hydref 1918[2] trwy uno'r
Free Nations Association
a'r
League of Nations Society
, dau sefydliad h?n sydd eisoes yn gweithio i sefydlu system newydd a thryloyw o gysylltiadau rhyngwladol, hawliau dynol (fel ac ar gyfer heddwch byd-eang trwy ddiarfogi a diogelwch cyffredinol ar y cyd, yn hytrach na dulliau traddodiadol megis cydbwysedd p?er a chreu blociau p?er trwy gytundebau cyfrinachol.
[5]
Sefydlwyd penodau o'r LNU yn yr arglwyddiaethau ac mewn cenhedloedd cynghreiriol, gan gynnwys ym mhrifddinasoedd holl
daleithiau Awstralia
.
[6]
Chwaraeodd yr LNU ran bwysig mewn gwleidyddiaeth rhwng y ddau ryfel byd. Yn ol un ffynhonnell bu'n llwyddiannus wrth drosi prif ffrwd cymdeithas Prydain, gan gynnwys llafur, yr eglwysi a'r prif bapurau newydd, i achos Cynghrair y Cenhedloedd.
[7]
Roedd hefyd yn ddylanwad mawr mewn cylchoedd gwleidyddol traddodiadol ac yn arbennig yn y
Blaid Ryddfrydol
. Mae un hanesydd wedi mynd mor bell a disgrifio'r LNU fel "gr?p pwyso Rhyddfrydol allweddol ar bolisi tramor" ac i alw aelodau'r Blaid Ryddfrydol yn "wir gredinwyr" yr LNU.
[8]
Ei llywydd cyntaf oedd
Edward Gray
yr ysgrifennydd tramor Rhyddfrydol yn ystod y
Rhyfel Byd Cyntaf
.
Fodd bynnag, roedd y rhan fwyaf o
Geidwadwyr
yn hynod ddrwgdybus o gefnogaeth yr LNU i
heddychiaeth
a diarfogi,
[9]
safbwynt tebyg oedd barn y Ceidwadwyr yn yr 1980au mewn perthynas a'r
Ymgyrch dros Ddiarfogi Niwclear
. Dywedodd hyd yn oed Austen Chamberlain fod y Pwyllgor Gwaith yn cynnwys "rhai o'r cranciau gwaethaf a wyddwn erioed".
[10]
Dywedodd Winston Churchill am yr Undeb: "What impresses me most about them is their long suffering and inexhaustible gullibility".
[11]
Un enghraifft o arwyddocad yr effaith wleidyddol y gallai’r LNU ei chael oedd ei threfniadaeth o Bleidlais Heddwch 1935, pan ofynnwyd i bleidleiswyr benderfynu ar gwestiynau’n ymwneud a diarfogi rhyngwladol a diogelwch ar y cyd. Nid oedd y Bleidlais Heddwch yn refferendwm swyddogol, ond cymerodd mwy nag un ar ddeg miliwn o bobl ran ynddo, gan gynrychioli cefnogaeth gref i nodau ac amcanion Cynghrair y Cenhedloedd, gan ddylanwadu ar lunwyr polisi a gwleidyddion. Cafodd canlyniadau'r Bleidlais Heddwch eu cyhoeddi ledled y byd. Awgrymwyd mai un canlyniad oedd dehongliad pwerau'r Echel o'r canlyniad fel arwydd o amharodrwydd Prydain i fynd i ryfel ar ran cenhedloedd eraill
[12]
er bod y bleidlais dros weithredu milwrol yn erbyn ymosodwyr rhyngwladol, fel mater o'r diwedd. cyrchfan, roedd bron i dri-i-un.
Prif weithgareddau eraill yr LNU oedd addysg a chodi ymwybyddiaeth. Darparodd gyhoeddiadau, siaradwyr a chyrsiau wedi'u trefnu.
[13]
Cafodd rhai o'i raglenni effaith barhaol ar ysgolion Prydain.
[14]
Archif yr Undeb Brydeinig
[
golygu
|
golygu cod
]
Cedwir archif yr Undeb Brydeinig yn yr Archif Brydeinig yn Llundain.
[15]
ac yn llyfrgell y London School of Economics.
[16]
Undeb Cynghrair y Cenhedloedd Cymru
[
golygu
|
golygu cod
]
Sefydlwyd
Undeb Cynghrair y Cenhedloedd Cymru
yn
Eisteddfod Genedlaethol Cymru Castell-nedd 1918
. Daeth yn rhan bwysig o fywyd Cymru gan ddod yn aelod hunanlywodraethol o fewn strwythur Prydain. Roedd ganddi arweinwyr a chefnogwyr adnabyddus fel
Gwilym Davies
,
David Davies, Barwn 1af Davies
, ac
Annie Janes Hughes Griffiths
.
Ymysg eu hymgyrchoedd mwyaf adnabyddus oedd cefnogaeth i
Apel Heddwch Menywod Cymru
yn 1923-24 pan casglwyd enwau 390,000 o fenywod ar draws Cynru mewn deiseb dros heddwch. Bu i'r Undeb hefyd fod yn rhan o'r
y Deml Heddwch
ym
Mharc Cathays
, yng nghanolfan ddinesig Caerdydd.
[17]
- ↑
Douglas, R. M. (2004).
The Labour Party, Nationalism and Internationalism, 1939-1951: A New World Order
. Routledge. t. 27.
ISBN
9780203505786
.
- ↑
"League of Nations Union Collected Records, 1915-1945"
.
Swarthmore College Peace Collection
. Archifwyd o'r
gwreiddiol
ar 2018-01-31
. Cyrchwyd
2009-02-26
.
- ↑
Callaghan, John T. (2007).
The Labour Party and Foreign Policy: A History
. Routledge. t. 69.
ISBN
9781134540150
.
- ↑
Baratta, Joseph Preston (2004).
Politics of World Federation: From world federalism to global governance
. Greenwood Publishing Group. t. 74.
ISBN
9780275980689
.
- ↑
"LNU - League of Nations Union Collection"
.
LSE
Library Services
.
- ↑
Nodyn:Cite thesis
- ↑
McKercher, B. J. C., gol. (1990).
Anglo-American Relations in the 1920s: The Struggle for Supremacy
. University of Alberta. t. 23.
ISBN
9781349119196
.
- ↑
McDonough, Frank (1998).
Neville Chamberlain, Appeasement, and the British Road to War
. Manchester University Press. t. 111.
ISBN
9780719048326
.
- ↑
Thompson, J. A. (December 1977).
"Lord Cecil and the Pacifists in the League of Nations Union"
.
The Historical Journal
(Cambridge University Press)
20
(4): 949?59.
doi
:
10.1017/S0018246X00011481
.
JSTOR
2638416
.
https://archive.org/details/sim_historical-journal_1977-12_20_4/page/949
.
- ↑
Thompson, J. A. (December 1977).
"Lord Cecil and the Pacifists in the League of Nations Union"
.
The Historical Journal
(Cambridge University Press)
20
(4): 949?59.
doi
:
10.1017/S0018246X00011481
.
JSTOR
2638416
.
https://archive.org/details/sim_historical-journal_1977-12_20_4/page/949
.
- ↑
HC Deb 23 November 1932 vol 272 cc73-211
- ↑
Thane, Pat
(2001).
Cassell's Companion to Twentieth-Century Britain
. Cassell. t.
311
.
ISBN
9780304347940
.
- ↑
Cook, Chris (1975).
Sources in British Political History, 1900-1950 Volume 1
. London: MacMillan. t. 144.
ISBN
978-0-333-15036-8
.
- ↑
British Library of Political and Economic Science, League of Nations Union, 1918-1971.
Archifwyd
2012-07-14 yn
Archive.is
- ↑
"League of Nations Union"
. gwefan y National Archives
. Cyrchwyd
25 Ionawr
2024
.
- ↑
"Series UKLSE-DL1PI01001 - Papers of League of Nations Union"
. gwefan llyfrgell yr LSE
. Cyrchwyd
25 Ionawr
2024
.
- ↑
"Undeb Cynghrair y Cenhedloedd Cymru"
. gwefan
Canolfan Materion Rhyngwladol Cymru
. Cyrchwyd
25 Ionawr
2024
.