John von Neumann
|
---|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/JohnvonNeumann-LosAlamos.gif/220px-JohnvonNeumann-LosAlamos.gif) |
Ganwyd
| Neumann Janos Lajos
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) 28 Rhagfyr 1903
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) Budapest
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Bu farw
| 8 Chwefror 1957
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) o canser ar yr ymennydd
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) Walter Reed Army Medical Center,
Washington
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Dinasyddiaeth
| Hwngari
,
Unol Daleithiau America
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Alma mater
| |
---|
ymgynghorydd y doethor
| - Lipot Fejer
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png)
|
---|
Galwedigaeth
| mathemategydd
, gwyddonydd cyfrifiadurol, ffisegydd,
economegydd
, academydd, gwyddonydd
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Swydd
| cadeirydd
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Cyflogwr
| - Armed Forces Special Weapons Project
- Labordy Genedlaethol Los Alamos
- Labordy Ymchwil Balistics
- Naval Ordnance Laboratory
- Prifysgol Frederick William
- Prifysgol Hamburg
- Sefydliad Astudiaeth Uwch
- United States Atomic Energy Commission
- Prifysgol Princeton
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png)
|
---|
Adnabyddus am
| von Neumann cellular automaton, Von Neumann neighborhood, von Neumann universal constructor, von Neumann architecture, von Neumann algebra, von Neumann?Morgenstern utility theorem, von Neumann regular ring, Von Neumann?Bernays?Godel set theory, von Neumann universe, von Neumann conjecture, von Neumann entropy, Von Neumann stability analysis, abelian von Neumann algebra, von Neumann ordinal, Von Neumann equation, von Neumann bicommutant theorem, Weyl?von Neumann theorem, minimax theorem, First draft of a report on the EDVAC
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Tad
| Max von Neumann
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Mam
| Margaret Neumann
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Priod
| Klara Dan von Neumann, Mariette Kovesi
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Plant
| Marina von Neumann Whitman
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Gwobr/au
| Medal Rhyddid yr Arlywydd
, Medal Carl-Gustaf Rossby am Ymchwil, Bocher Memorial Prize, Gwobr Enrico Fermi, Darlithoedd Josiah Willard Gibbs, Silliman Memorial Lectures, Medal for Merit, Gwobr Albert Einstein, Financial Times Person of the Year, Fellow of the Institute of Mathematical Statistics, Fellow of the Econometric Society
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Mathemategydd
Hwngaraidd
, a ddaeth yn ddiweddarach yn ddinesydd o'r
Unol Daleithiau
, oedd
John von Neumann
,
Hwngareg
:
Neumann Janos Lajos
, (
28 Rhagfyr
,
1903
?
8 Chwefror
,
1957
). Gwnaeth gyfraniad mawr mewn cryn nifer o feusydd, yn cynnwys
damcaniaeth set
,
peirianneg cwantwm
a
chyfrifiadureg
. Bu ganddo ran bwysig yn natblygiad y
bom hidrogen
.
Ganed ef yn
Budapest
, yr hynaf o dri mab, i deulu Iddewig cefnog. Fe'i addysgwyd gan diwtor preifat, tan y mynychodd ysgol uwchradd Lwtheraidd yn Budapest. Yn ddeunaw oed, cofrestrodd i astudio gradd mewn mathemateg ym Mhrifysgol Budapest. Aeth wedyn i gychwyn doethuriaeth ym Mhrifysgol Budapest, ond cychwynodd astudio peirianneg cemegol yn Zurich ar yr un pryd. Derbyniodd radd mewn peirianneg cemegol o Zurich yn 1925 a doethuriaeth o Budapest yn 1926.
Daeth yn Gydfyfyriwr Rockerfeller ym
Mhrifysgol Gottingen
, ac erbyn
1926
roedd yn ddarlithydd ym Mhrifysgol Humboldt ym
Merlin
, yr ieuengaf yn ei hanes. Wedi marwolaeth ei dad yn
1929
, ymfudodd y teulu i'r
Unol Daleithiau
. Daeth yn un o bedwar Athro cyntaf yr
Institute for Advanced Study
(roedd y lleill yn cynnwys
Albert Einstein
a
Kurt Godel
), a bu'n Athro mathemateg yno hyd ei farwolaeth.