Dinas yn nwyrain canolbarth
Affganistan
a phrifddinas
Talaith Ghazni
yw
Ghazni
(
Dari
: ?????,
Pashto
: ?????). Saif ar lwyfandir 2,225 m o uchder, ger Afon Ghazni. Hon yw'r unig
ddinas gaerog
sydd yn goroesi yn Affganistan.
[1]
Ar gyrion y ddinas ei hun mae pentref Row?eh-e Sultan, safle'r olion hynafol, gan gynnwys Meindyrau Ghazni a beddrod
Mahmud o Ghazni
.
Mae'n debyg i Ghazni ddyddio'n ol i'r 7g, os nad yn gynharach. Yn yr 11g, dan deyrnasiad Mahmud o Ghazni, hon oedd prifddinas
Ymerodraeth y Ghaznavid
, brenhinllin
Fwslimaidd
gyntaf Affganistan. Ysbeiliwyd Ghazni ym 1150?51 gan luoedd y
Ghurid
, a bu sawl llwyth yn brwydro drosti nes iddi ildio i'r
Mongolwyr
ym 1221. Codwyd
uchelgaer
o'i hamgylch yn y 13g. Gorchfygwyd bro Ghazni gan
Timur
yn y 14g, a bu dan dra-arglwyddiaeth y Timurid nes i'r
Mughal
gipio Ghazni a
Kabul
ym 1504. Daeth yn rhan o
Ymerodraeth Durrani
ym 1747 dan deyrnasiad
Ahmad Shah Durrani
. Cafodd Ghazni ei chipio am gyfnod gan y
Prydeinwyr
yn ystod
Rhyfel Cyntaf yr Ymerodraeth Brydeinig yn Affganistan
(1839?42).
Bellach, Ghazni yw'r brif anheddiad ar hyd y briffordd o Kabul i
Kandahar
, ac mae'n ganolfan fasnachol a diwydiannol pwysig ar gyfer
da byw
, crwyn anifeiliaid,
sidan
, a chynnyrch amaethyddol. Cynyddodd y boblogaeth o ryw 48,700 yn 2006 i 69,000 yn 2020.
[1]
