Gabriel Garcia Marquez
|
---|
|
Ganwyd
| Gabriel Jose de la Concordia Garcia Marquez
6 Mawrth 1927
Aracataca
|
---|
Bu farw
| 17 Ebrill 2014
o lymffoma
Dinas Mecsico
|
---|
Dinasyddiaeth
| Colombia
|
---|
Alma mater
| - National University of Colombia
|
---|
Galwedigaeth
| nofelydd, awdur storiau byrion, newyddiadurwr,
dramodydd
,
ysgrifennwr
, cyhoeddwr, bardd-gyfreithiwr, hunangofiannydd,
sgriptiwr
, rhyddieithwr, gohebydd gyda'i farn annibynnol
|
---|
Adnabyddus am
| One Hundred Years of Solitude, The Autumn of the Patriarch, Love in the Time of Cholera, Chronicle of a Death Foretold, The Story of a Shipwrecked Sailor, No One Writes to the Colonel
|
---|
Arddull
| nofel
|
---|
Prif ddylanwad
| William Faulkner
,
Virginia Woolf
|
---|
Mudiad
| realaeth hudol
|
---|
Priod
| Mercedes Barcha
|
---|
Plant
| Rodrigo Garcia
|
---|
Gwobr/au
| Gwobr Ryngwladol Llenyddiaeth Neustadt, Gwobr Romulo Gallegos, Gwobr y Gymanwlad am Wasanaeth Rhagorol, Uwch Swyddog y Lleng Anrhydedd,
Gwobr Lenyddol Nobel
, Premio Nacional de Periodismo Simon Bolivar, Urdd Eryr Mecsico, Urdd Teilyngdod Diwylliannol Gabriela Mistral, Urdd Anrhydedd, Commandeur de la Legion d'honneur?
|
---|
llofnod
|
---|
|
Awdur, sgriptiwr a newyddiadurwr yn enedigol o
Colombia
oedd
Gabriel Jose de la Concordia Garcia Marquez
, yn ysgrifennu fel
Gabriel Garcia Marquez
(ganed
6 Mawrth
1927
?
17 Ebrill
2014
). Ystyrir ef yn un o brif awduron yr
20g
yn yr iaith
Sbaeneg
.
Ganed ef yn
Aracataca
, yn rhanbarth Magdalena, yn fab i Gabriel Eligio Garcia a Luisa Santiaga Marquez. Priododd Mercedes Barcha ym 1958. Derbyniodd
Wobr Ryngwladol Neustadt am Lenyddiaeth
yn 1972 a rhoddwyd
Gwobr Lenyddol Nobel
iddo yn
1982
[1]
.
Addysgodd ei hun ac o ganlyniad peidiodd ag astudio'r
gyfraith
a dechreuodd weithio fel newyddiadurwr. Bu'n barod iawn i feirniadu gwleidyddion Colymbaidd a thramor. Yn 1958 priododd Mercedes Barcha; cawsant ddau o feibion,
Rodrigo
and Gonzalo.
[2]
Mae Garcia Marquez yn adnabyddus am boblogeiddio'r arddull 'Realaeth Hudol' (magic realism), sydd yn defnyddio elfennau hudol yn ochr ac ochr a sefyllfaoedd pob dydd. Lleolir rhai o'i weithiau ym mhentref dychmygol Macondo (wedi'i ysbrydol gan ei dref enedigol Aracataca). Mae llawer o'i lyfrau hefyd yn archwilio'r thema o unigrwydd.
Disgrifiodd
Pablo Neruda
ei lyfr
Cien anos de soledad (Can Mlyedd o Unigrwydd)
fel "y mwyaf arwyddocal yn yr iaith Sbaeneg ers
Don Quijote
" (gan
Miguel de Cervantes
, 1547?1616).
Pan fu farw yn 2014 dywedodd lywydd Colombia ei fod y 'Colombianwr mwyaf mewn hanes'.
[3]
Realaeth a realaeth hudol
[
golygu
|
golygu cod
]
Mae realaeth yn thema bwysig yn holl waith Garcia Marquez. Dywedodd o'i waith cynnar -
El coronel no tiene quien le escriba, ('Sneb yn Ysgrifennu i'r Cyrnol)
1962,
Los funerales de la Mama Grande, (Angladdau y Fam Fawr)
1962 a
La mala hora (Yr Amser Drwg),
1966:
i gyd yn adlewyrchu realiti bywyd Columbia ac ei fod yn thema sydd yn gosod strwythur rhesymeg y llyfrau. 'Dwi ddim yn difaru eu hysgrifennu, ond maent yn perthyn i fath o lenyddiaeth disgwyliadwy sydd yn cynnig gweledigaeth rhy lonydd a chyfyngedig o realiti."
[4]
Yn ei weithiau eraill mae wedi arbrofi gydag arddulliau llai traddodiadol o realiti, y pethau mwyaf anarferol yn cael eu dweud fel eu bod yn gwbl ddi-nod.
[5]
Un enghraifft a chyfeirir ato'n aml yw'r corff a'r ysbrydol yn esgyn i'r Nefoedd wrth hongian y dillad i'w sychu yn
Cien anos de soledad, (Can Mlynedd o Unigrwydd)
1967. Yn ol yr ysgrifenwyr Cubaniadd
Alejo Carpentier
Mae arddull y gweithiau yn cyrraedd y 'deyrnas ryfeddol’
.
[6]
.
Mae Garcia Marquez wedi cefnogi mudiadau ac arweinwyr progresif De America fel mudiad y Sandanistas yn
Nicaragua
ar ddechrau'r 1980au
[7]
a bu'n gyfaill personol gyda
Fidel Castro
.
[8]
Yn ei araith "Unigrwydd America Ladin" a draddodwyd wrth dderbyn y wobr Nobel ym 1982 cyfeirir at hanes coloneiddio ac imperialaeth ac y modd mae'r gwledydd y cyfandir yn dioddef fel canlyniad polisi tramor yr
Unol Daleithiau
.
Ni fynnai America Ladin na ganddi unrhyw rheswm chwaith, fod yn wystl heb awyllus ei hun.
- "Unigrwydd America Ladin", Gabriel Garcia Marquez, 1982
[9]
- La Hojarasca,
1955. (Cwymp y dail)
- Relato de un naufrago,
1955. (Hanes y Llongddryllwr)
- El canibal,
1955. (Y Canibal)
- Un dia despues del sabado,
1955. (Un Diwrnod ar ol Sadwrn)
- El coronel no tiene quien le escriba,
1962. ('Sneb yn Ysgrifennu i'r Cyrnol)
- Los funerales de la Mama Grande,
1962. (Angladdau y Fam Fawr)
- La mala hora,
1966. (Yr Amser Drwg)
- Un Senor Muy Viejo Con Unas Alas Enormes,
1966. (Hen Ddyn gydag Adenydd Mawrion)
- Cien anos de soledad,
1967. (Can Mlynedd o Unigrwydd)
- Monologo de Isabel viendo llover en Macondo,
1968. (Ymson Isabel yn Gwylio'r Glaw ym Macondo)
- La increible y triste historia de la candida Erendira y de su abuela desalmada,
1972. (Hanes Anhygoel a Thrist Erendria Didwyll a'i Nain Dideimlad)
- Cuando era feliz e indocumentado,
1973. (Pan Roeddwn Llawen a heb Ddogfennau)
- Chile,el golpe y los gringos,
1974. (Chile, Ergyd y Gringos)
- Ojos de perro azul,
1974. (Llygaid y Ci Glas)
- El otono del patriarca,
1975. (Hydref y Patriarch)
- Todos los cuentos (1947-1972),
1976. (Yr Holl Straeon)
- Cronica de una muerte anunciada,
1981. (Cronicl y Farwolaeth Hysbys)
- Textos costenos,
1981. (Straeon Glan y Mor)
- Viva Sandino,
1982. (Sandino am Byth)
- El olor de la guayaba,
1982. (Arogl yr Gwafa)
- El secuestro,
1982. (Y Herwgipio)
- El asalto: el operativo con el que el FSLN se lanzo al mundo,
1983. (Yr ymosodiad: yr ymgyrch a lansiodd yr F.S.L.N. i'r byd)
- Erendira,
1983.
- El amor en los tiempos del colera,
1985 (Cariad yn Amser y Colera)
- Las Aventuras de Miguel Littin Clandestino en Chile,
1986 (Anturiaethau Miguel Littin Cudd yn Chile)
- El general en su laberinto,
1989. (Y Cadfridog yn ei Labrinth)
- Doce cuentos peregrinos,
1992. (Deuddeg Hanes Pererinion)
- Diatriba de amor contra un hombre sentado,
1994. (Geiriau Hallt yn Erbyn Dyn Eistedd)
- Del amor y otros demonios,
1994. (Cariad a Chythreuliaid Eraill)
- Noticia de un secuestro,
1996. (Hanes y Herwgipio)
- Vivir para contarla,
2002. (Byw i'w Dweud)
- Memoria de mis putas tristes,
2004. (Cofio fy Mhuteiniaid Trist)