Esztergom

Trem ar ardal Vizivaros, gyda Th?r Gwyn Castell Esztergom ar ochr dde'r llun.
Math	city with county rights
Hu-Esztergom.ogg
Poblogaeth	28,680
Cylchfa amser	CET , UTC+01:00, UTC+2
Gefeilldref/i	Maintal, Espoo, ?turovo, Bamberg, Cambrai, Ehingen, Gniezno, Mariazell, Caergaint
Daearyddiaeth
Sir	Esztergom District
Gwlad	Hwngari
Arwynebedd	10,010 ha
Uwch y mor	105 ±1 metr, 160 ±1 metr
Gerllaw	Afon Donaw
Yn ffinio gyda	Pilismarot, Pilisszentkereszt, Piliscsev, Kesztolc, Dorog, Tokodaltaro, Tokod, Tat, Ch?aba, Kamenica nad Hronom, ?turovo, Obid
Cyfesurynnau	47.7856°N 18.7403°E
Cod post	2500?2509
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[ golygwch ar Wicidata ]

Dinas a phorthladd afon yng ngogledd-orllewin Hwngari yw Esztergom ( Almaeneg : Gran , Lladin : Solva neu Strigonium , Slofaceg : Ostrihom ). Saif ar lannau Afon Donaw , ar y ffin rhwng Hwngari a Slofacia , 46 km (29 mi) i ogledd-orllewin y brifddinas Bwdapest . Lleolir ar ben gorllewinol y dyffryn rhwng bryniau Pilis a Borzsony, sydd yn rhannu Gwastadedd Bach Hwngari o Wastadedd Mawr Hwngari. ^[1]

Sefydlwyd yr anheddiad Magyaraidd ar safle'r hen Solva, un o brif gyffindrefi talaith Pannonia yn yr Ymerodraeth Rufeinig . Yn 960 dewisiodd Geza, Uchel Dywysog yr Hwngariaid, leoli ei lys yno, gan wneud Stregom (fel y'i gelwid erbyn hynny) yn brifddinas Tywysogaeth Hwngari , ac adeiladodd ei gastell ar y castrum Rhufeinig ar Varhegy (Bryn y Castell). Coronwyd Istvan I yn frenin cyntaf Hwngari yno ym 1000 neu 1001. Yn ystod teyrnasiad Istvan I, sefydlwyd yr archesgobaeth hynaf yn y wlad yn y ddinas hon. Dyma oedd preswylfa teyrnoedd brenhinllin Arpad hyd at ganol y 13g, ac erbyn hynny yr adnabyddid Esztergom wrth ei henw presennol.

Ildiodd Esztergom i'r Ymerodraeth Otomanaidd yn sgil gwarchae ar ei chastell ym 1543, a fe'i meddiannwyd gan yr Otomaniaid hyd at ddechrau Rhyfel Mawr y Twrc ym 1683. Yn y cyfnod hwnnw, symudwyd yr archesobaeth i Trnava ; dychwelodd ym 1820, a fe'i ailenwyd yn Archesgobaeth Esztergom-Bwdapest ym 1991. Basilica Esztergom, a adeiladwyd ym 1822?60 ar safle hen eglwys gadeiriol Istvan I, yw'r eglwys fwyaf yn Hwngari. Mae pensaerniaeth Esztergom yn nodedig am ei nifer o dai yn y dull Baroc .

Wedi'r Ail Ryfel Byd , datblygwyd diwydiannau i gynhyrchu ceir, nwyddau trydanol, a chynnyrch optegol. ^[1] Y boblogaeth yn 2022 oedd 27,897. ^[2]

Cyfeiriadau [ golygu | golygu cod ]