Cynghrair rhwng nifer o wladwriaethau Groegaidd wedi ei ganoli ar ddinasoedd Aetolia oedd Cynghrair Aetolia . Fe'i ffurfiwyd yn 370 CC i wrthwynebu grym cynyddol Macedon a Chyngrair Achea . Roedd wedi meddiannu Delphi erbyn 290 CC ac erbyn diwedd y 3edd ganrif CC roedd yn rheoli'r cyfan o ganolbarth Groeg heblaw Attica .

Yn ei flynyddoedd cynnar, ochrodd y cynghrair gyda Gweriniaeth Rhufain , gan gynorthwyo'r Rhufeiniaid i orchfygu Philip V, brenin Macedon ym Mrwydr Cynoscephalae yn 197 CC . Yn ddiweddarch, ochrodd gydag Antiochus III Mawr , brenin yr Ymerodraeth Seleucaidd yn erbyn Rhufain. Pan orchfygwyd Antiochus gan Rufain yn 189 CC bu raid i'r cynghrair dderbyn cytundeb heddwch a Rhufain oedd yn ei amddifadu o unrhyw rym gwirioneddol.

Llyfryddiaeth [ golygu | golygu cod ]

• Krzysztof K?ciek Kynoskefalaj 197 p.n.e (Warsaw: Bellona, 2002)