Dull o
ddienyddio
a ddefnyddid yn weddol gyffredin mewn nifer o wledydd hyd y
4g
OC oedd
Croeshoelio
. Byddai'r person condemniedig yn cael ei hoelio neu ei glynu ar groes, a'i adael i farw. Cofnodir croeshoelio yn yr
Ymerodraeth Bersaidd
, ymysg y
Carthaginiaid
,
y Groegiaid
, yr
Ymerodraeth Seleucaidd
a'r
Rhufeiniaid
, o'r
6ed ganrif CC
ymlaen. Y person mwyaf adnabyddus i farw trwy groeshoelio oedd
Iesu Grist
. Yn ol traddodiad, cafodd
Sant Pedr
ei groeshoelio a'i ben i lawr, tra croeshoeliwyd ei frawd, Sant
Andreas
, ar groes o'r ffurf a elwir yn
Crux decussata
neu Groes Sant Andreas, ar ffurf X. Yn y flwyddyn
337
, gwaharddodd yr ymerawdwr
Cystennin Fawr
ddefnyddio croeshoelio yn yr Ymerodraeth Rufeinig.
Y bwriad wrth groeshelio oedd sicrhau marwolaeth gyhoeddus, araf a phoenus, a fyddai'n rhoi rhybudd i eraill. Gellid cael nifer o wahanol fathau ar groes; er enghraifft fe allai fod yn bolyn heb ddarn ar draws,
crux simplex
neu
palus
yn
Lladin
. Yn yr Ymerodraeth Rufeinig, ni ellid croeshoelio dinesydd Rhufeinig fel rheol. Pan orchfygodd y Rhufeiniaid dan
Marcus Licinius Crassus
fyddin
Spartacus
yn
71 CC
, croeshoeliodd Crassus chwe mil o garcharorion ar hyd y
Via Appia
.