한국   대만   중국   일본 
Y Croesgadau - Wicipedia Neidio i'r cynnwys

Y Croesgadau

Golygu dolenni
Oddi ar Wicipedia
(Ailgyfeiriad o Croesgadau )
Y Croesgadau
Enghraifft o'r canlynol rhyfel , gwrthdaro  Edit this on Wikidata
Math ymgyrch filwrol  Edit this on Wikidata
Dechreuwyd 1095  Edit this on Wikidata
Daeth i ben 1291  Edit this on Wikidata
Yn cynnwys Y Groesgad Gyntaf , Brwydrau'r croesgadwir rhwng 1101 a 1145, Yr ail Croesgad, Brwydrau'r croesgadwir rhwng 1149 a 1189, Y Drydedd Groesgad , Y Bedwaredd Groesgad , Y Pumed Groesgad, Y Chweched Groesgad, Croesgad y Barwniaid, Rhyfel y Lombardiaid, Crwysgad 1101, Siege of Gaza  Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Mae'r erthygl hon yn ymwneud a Chroesgadau'r Oesoedd Canol. Am enghreifftiau eraill o'r gair Croesgad (neu Cr?sad), gweler Croesgad (gwahaniaethu) a Croesgadwr .

Roedd y Croesgadau yn gyfres o ymgyrchoedd milwrol a ymladdwyd gan Gristnogion o orllewin Ewrop draw yn y Dwyrain Canol yn yr Oesoedd Canol , sef rhwng diwedd yr unfed ganrif ar ddeg a diwedd y drydedd ganrif ar ddeg. Eu pwrpas oedd adfeddiannu'r Tiroedd Sanctaidd, gan gynnwys lleoedd cysegredig Palesteina oddi ar y Mwslimiaid . Roedd y tiroedd hyn yn bwysig i Gristnogion oherwydd dyma lle'r oedd Cristnogaeth wedi cychwyn, ac ar ddiwedd yr unfed ganrif ar ddeg cyhoeddodd y Pab bod angen achub y Tir Sanctaidd rhag rheolaeth gan Fwslemiaid. At ei gilydd dyma gychwyn cyfnod pan ymladdwyd wyth croesgad bwysig. Bu sawl ymgyrch gan Gristnogion i recriwtio pobl i ymladd yn y Croesgadau a dyma oedd pwrpas taith Gerallt Gymro drwy Gymru yn 1188. Roedd Jeriwsalem yn fan ymladd allweddol rhwng Cristnogion a Mwslimiaid ac yn bwysig i’r ddwy grefydd . Yn ystod yr Oesoedd Canol daeth Jeriwsalem, a mannau cysegredig eraill ym Mhalesteina, yn gyrchfannau pwysig i bererinion Cristnogol gan mai'r rhain oedd y tiroedd lle'r oedd Iesu Grist wedi byw. Cydnabyddir saith croesgad hanesyddol ond mae eu diffinio felly yn tueddu i anwybyddu'r ffaith bod hon yn broses barhaol, gyda'r croesgadau "swyddogol" yn cynrychioli penllanw neu drobwynt yn ei hanes.

Cefndir [ golygu | golygu cod ]

Roedd cyfuniad o resymau gwleidyddol, economaidd a chymdeithasol am y croesgadau;

  • Gwleidyddol ? Roedd gobaith y byddai'r croesgadau yn ailuno’r Eglwys Gatholig Orllewinol ac Eglwys Uniongred Ddwyreiniol Groeg
  • Economaidd ? Roedd gwladwriaethau masnach yr Eidal eisiau ehangu eu masnach ym Mor y Canoldir ar adeg pan oedd Mwslimiaid yn rheoli llawer o borthladdoedd strategol. Byddai ehangu eu masnach ym Mor y Canoldir yn golygu y byddai gwledydd Ewrop yn medru ehangu eu llwybrau masnach draw i’r Dwyrain Canol lle'r oedd modd iddynt gael mynediad at nwyddau moethus.
  • Cymdeithasol ? Roedd y Croesgadau’n cynnig rhyddid cymdeithasol i gymdeithas a oedd wedi ei gorlwytho gan foneddigion heb dir. Roedd hyn o ganlyniad i’r drefn gyntafanedigaeth lle’r oedd y mab cyfreithiol hynaf yn etifeddu holl dir ei rieni. Roedd y Croesgadau’n cynnig cyfle i’r boneddigion hynny heb dir ennill tiroedd yn y Dwyrain Canol. Os oedd bonheddwr yn mynd ar groesgad byddai ei farchogion yn ei ddilyn i’r frwydr fel rhan o’u rhwymedigaethau ffiwdal .
  • Crefyddol ? Yn 1095 rhoddodd y Pab Urban II araith ddramatig i Gyngor Clermont yn annog Cristnogion i fynd i ryfel er mwyn achub Jerwsalem rhag rheolaeth Fwslimaidd. Ymateb y dorf a oedd wedi ymgasglu oedd dechrau llafarganu Deus vult , ( ewyllys Duw yw hyn ). Roedd Cristnogion duwiol yn achub ar y cyfle i fynd ar bererindodau neu deithiau ysbrydol i’r lleoedd a oedd yn gysylltiedig ag Iesu Grist a Christnogaeth. Roedd ‘cymryd y Groes’ yn brawf perffaith o gariad a defosiwn Cristnogol at Dduw. Byddai’r croesgadwyr yn cael maddeuant am eu pechodau gan dreulio llai o amser ym mhurdan (lle byddai pechodau yn cael eu golchi cyn mynd i’r Nefoedd). Roedd adennill ac amddiffyn y Tir Sanctaidd ac amddiffyn Cristnogion (wrth ladd Mwslimiaid) yn cael eu hystyried yn ffyrdd o garu eich cymydog.

Yn gryno, roedd Cristnogion a Mwslimiaid yn cymryd rhan yn eiddgar mewn ymgyrchoedd i ladd a dinistrio ar raddfa enfawr, a hynny’n bennaf er mwyn cred a choncwest grefyddol mewn ymgais i sicrhau goruchafiaeth. [1]

Hanes y Croesgadau [ golygu | golygu cod ]

Pedr y Meudwy yn arwain Croesgad y Bobl

Y Groesgad Gyntaf [ golygu | golygu cod ]

Prif erthygl - Y Groesgad Gyntaf

Ymladdwyd y Groesgad Gyntaf o 1095 i 1099 . Fe'i lansiwyd dan oruchwyliaeth a nawdd y Babaeth . Arweiniodd Pedr y Meudwy fyddin yn erbyn lluoedd Kilij Arslan, swltan Nise, ond cafodd ei drechu. Y flwyddyn ganlynol cipiodd y Croesgadwyr Nise a threchwyd Kilij ym mrwydr Doryle. Roedd 1098 yn flwyddyn gofiadwy i'r goresgynwyr; cipiwyd Edessa ac Antioch a chrewyd taleithiau Croesgadwrol ynddynt, a chafodd byddin Fwslimaidd dan arweinyddiaeth Karbouka o ddinas Mosul ei threchu. Yn 1099 cipiwyd Caersalem a Thripoli . Yn y Ddinas Sanctaidd ei hun coronwyd y fuddugoliaeth a chyflafan ddychrynllyd, gyda'r trigolion, yn Iddewon , Cristnogion Uniongred a Mwslemiaid yn ddi-wahan, yn cael eu targedu.

Yr Ail Groesgad [ golygu | golygu cod ]

Prif erthygl - Yr Ail Groesgad

Cwymp talaith Edessa i'r Saraseniaid yn 1144 oedd y sbardun i'r Ail Groesgad, aflwyddiannus.

Y Drydedd Groesgad [ golygu | golygu cod ]

Prif erthygl - Y Drydedd Groesgad

Cwymp dinas Caersalem i Saladin yn 1187 oedd y sbardun a arweiniodd at gyhoeddi'r Drydedd Groesgad yn 1189 . Yr arweinwyr oedd Phylip II Awgwstws o Ffrainc , yr Ymerawdwr Glan Rhufeinig Ffrederic Barbarossa a Rhisiart Lewgalon o Loegr . Parhaodd hyd 1192 .

Y Bedwaredd Groesgad [ golygu | golygu cod ]

Prif erthygl - Y Bedwaredd Groesgad

Yr amcan wrth lansio'r Bedwaredd Groesgad ( 1202 - 1204 ) oedd cipio'r Aifft , ond roedd yr amgylchiadau yn erbyn hynny, ac yn y diwedd anrheithiwyd un o ddinasoedd pwysicaf y byd Cristnogol gan y Croesgadwyr annisgybledig, sef Caergystennin .

Y Croesgadau Olaf [ golygu | golygu cod ]

Prif erthyglau - Y Bumed Groesgad , Y Chweched Groesgad , Y Groesgad Olaf

Methiannau trychinebus fu pob un o'r tair croesgad olaf yn ystod y 13g . Erbyn 1291 roedd caer hollbwysig Acre ym Mhalesteina, amddiffynfa olaf y Croesgadwyr yn y Lefant , wedi cwympo, ac roedd y Croesgadau ar ben.

Arwyddocad y Croesgadau [ golygu | golygu cod ]

Agorodd y Croesgadau ffenestr newydd i'r Gorllewin ar ddysg y Groegiaid . Daeth llawysgrifau gweithiau gan Aristotlys ac eraill i orllewin Ewrop ac roedd hyn yn sail i'r adfywiad dysg a welwyd yn ystod y Dadeni Dysg. Cyfoethogwyd Ewrop gan fathemateg y Mwslimiaid, yn arbennig ym maes algebra (a oedd yn ddieithr i Ewropeaid cyn hynny). Daeth Ewrop hefyd dan ddylanwad syniadau’r Arabiaid am feddygaeth, gwyddoniaeth, athroniaeth a chelfyddyd. Daeth croesgadwyr a pherlysiau gwerthfawr yn ol gyda nhw o’r Dwyrain Canol hefyd, sef nytmeg a sinamon, siwgr a chotwm.

Cyfeiriadau [ golygu | golygu cod ]

  1. ↑ "Datblygiad Rhyfela, tua 1250 hyd heddiw" (PDF) . CBAC . Cyrchwyd 28 Ebrill 2020 .

Llyfryddiaeth ddethol [ golygu | golygu cod ]

  • Amin Maalouf, Les croisades vues par les Arabes (Paris, 1985; argraffiad newydd, Editions J'ai Lu, Paris, 2003). Golwg ar y Croesgadau o safbwynt yr Arabiaid ).
Wedi dod o " https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Y_Croesgadau&oldid=11817296 "