Celsius
| Enghraifft o'r canlynol
| System Ryngwladol o Unedau, System Ryngwladol o Unedau gydag enw arbennig, uned o dymheredd, uned sy'n deillio o UCUM, uned heb drosi safonol i SI
 |
|---|
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
|
Thermomedr
yn cyfrifo yn y raddfa Celsius
Celsius
yw graddfa uned fesur ar gyfer tymheredd
[1]
[2]
. Fel uned o'r System Ryngwladol o Unedau (SI) mae'n cael ei ddefnyddio ymhob gwlad ar draws y byd heblaw am Unol Daleithiau America a Liberia. Fe'i enwir ar ol yr astromegydd o
Sweden
,
Anders Celsius
(1701?1744), a datblygodd graddfa tebyg ar gyfer mesur tymheredd. Yr enw swyddogol ar yr uned fesur oedd y ‘canradd’ neu ‘sentigred’ ond newidiwyd hyn yn 1948 mewn teyrnged i'w sefydlydd, Anders Celsius. Mae'r enw
canradd
yn
gyfieithiad benthyg
ar ddelw'r
Saesneg
centigrade
o'r
Lladin
centum
a olygir ‘100’ a
gradus
a olygir ‘gradd’.
Gall y
gradd Celsius
(
°C
) gyfeirio at dymheredd benodol ar y raddfa Celsius yn ogystal a uned i fesur tymheredd interval mathemategol, y gwahaniaeth rhwng dau dymeredd ac ansicrwydd.
Cyn 1954, roedd graddfa Celsius wedi'i seilio ar 0 °C ar gyfer pwynt rhewi d?r a 100 °C ar gyfer y pwynt berwi d?r ar 1 pwysedd wrth wraidd. Roedd hyn yn dilyn newid a gyflwynwyd yn 1743 gan Jean-Pierre Christin i wrthdroi graddfa thermometr Celsius (o dd?r yn berwi ar radd 0 a rhew yn toddi ar 100 gradd). Mae'r raddfa hon yn cael ei addysgu'n eang mewn ysgolion heddiw.
Delwedd o thermomedr wreiddiol
Anders Celsius
. Noder fod y gyfradd tu chwith, lle ceir 100 fel y pwynt rhewi d?r a'r 0 fel y pwynt berwi.
Trwy gytundeb rhyngwladol, ers 1954 "gradd Celsius" mae'r uned graddfa Celsius yn cael eu diffinio gan sero absoliwt a phwynt triphlyg 'Vienna Standard Mean Ocean Water' (VSMOW), d?r puro arbennig. Mae'r diffiniad hwn hefyd yn ymwneud yn fanwl gywir a graddfa Celsius i raddfa Kelvin, sy'n diffinio'r uned sylfaen SI o dymheredd thermodynamig gyda'r symbol K. Diffinnir sero, y tymheredd isaf posibl, wedi'i ddiffinio fel 0K a -273.15 °C yn union. Diffinnir tymheredd y pwynt driphlyg fel yn union 273.16 K (0.01 °C; 32.02 °F).
[3]
Mae hyn yn golygu bod gwahaniaeth tymheredd o un gradd Celsius ac un kelvin yn union yr un fath.
[4]
