Mae
Bwlch Suwałki
, a elwir hefyd yn
goridor Suwałki
( [su?vawk?i], yn ardal denau ei phoblogaeth yn union i'r de-orllewin o'r ffin rhwng
Lithwania
a
Gwlad Pwyl
, rhwng
Belarws
a
Kaliningrad Oblast
(Rwsia). Wedi'i enwi ar ol tref Pwylaidd Suwałki, mae'r tagfa hwn wedi dod o bwysigrwydd strategol a milwrol enfawr ers i Wlad Pwyl a
gwladwriaethau'r Baltig
ymuno a NATO.
Ffurfiwyd y ffin rhwng Gwlad Pwyl a Lithwania ar ol Cytundeb Suwalki 1920; ond nid oedd yn lle pwysig yn y
cyfnod rhwng y ddau ryfel byd
oherwydd ar y pryd, roedd tiroedd Gwlad Pwyl yn ymestyn ymhellach i'r gogledd-ddwyrain, tra yn ystod y
Rhyfel Oer
, roedd Lithwania'n rhan o'r
Undeb Sofietaidd
a Gwlad Pwyl gomiwnyddol yn perthyn i gynghrair
Pact Warsaw
dan arweiniad Sofietaidd. Creodd
diddymiad yr Undeb Sofietaidd
a Chytundeb Warsaw ffiniau a oedd yn torri trwy'r llwybr tir byrraf rhwng Kaliningrad (tiriogaeth Rwsia
wedi'i hynysu o'r tir mawr
) a Belarus (cynghreiriad Rwsia). Wrth i daleithiau'r Baltig a Gwlad Pwyl ymuno a NATO, daeth y darn cul hwn o'r ffin rhwng Gwlad Pwyl a Lithwania'n lle hanfodol bwysig gan y byddai gwrthdaro milwrol rhwng Rwsia a Belarus ar un ochr a NATO ar y llall, yn gwbwl bosib, a byddai'r cipio'r stribed 65 km (40 milltir) rhwng
Oblast Kaliningrad
Rwsia a
Belarws
yn debygol o beryglu ymdrechion NATO i amddiffyn taleithiau'r Baltig. Dwyshaodd ofnau NATO ynghylch Bwlch Suwałki ar ol 2014, pan goresgynnodd Rwsia Crimea a lansio’r rhyfel yn Donbas, a chynyddodd ymhellach ar ol i
Rwsia oresgyn Wcrain
yn Chwefror 2022. Ysgogodd y pryderon hyn y gynghrair i gynyddu ei phresenoldeb milwrol yn yr ardal, a ysgogwyd
ras arfau
gan y digwyddiadau hyn.
Gwelodd Rwsia a gwledydd yr
Undeb Ewropeaidd
ddiddordeb mawr hefyd mewn defnydd sifil o'r bwlch yma. Yn yr
1990au
a dechrau'r
2000au
, ceisiodd Rwsia drafod coridor alldiriogaethol i gysylltu ei ebychnod o Oblast Kaliningrad a
Grodno
(Hrodna) yn Belarus, ond ni chydsyniodd Gwlad Pwyl, Lithwania na'r UE. Amharwyd ar symud nwyddau trwy'r bwlch yn ystod haf 2022, yn ystod
goresgyniad Rwsia o'r Wcrain
, wrth i Lithwania a'r Undeb Ewropeaidd gyflwyno cyfyngiadau cludo ar gerbydau Rwsia fel rhan o'u
sancsiynau
. Mae ffordd Via Baltica, cyswllt hanfodol sy'n cysylltu'r Ffindir a gwladwriaethau'r Baltig a gweddill yr Undeb Ewropeaidd, yn nadreddu trwy'r ardal ac, yn Nhachwedd 2022, cafodd ei hadeiladu yng Ngwlad Pwyl fel gwibffordd S61.
Sefyllfa'r byddinoedd yn 2023
[
golygu
|
golygu cod
]
NATO a'i aelod-wladwriaethau
[
golygu
|
golygu cod
]
O wanwyn 2022 ymlaen, roedd yr unedau sydd agosaf at y Bwlch Suwałki sy'n perthyn i NATO neu i'w aelod-wladwriaethau yn cynnwys:
- 900 o filwyr yr Almaen
[1]
ynghyd a milwyr
Tsiec
,
Norwyaidd
ac
Iseldiraidd
, cyfanswm o tua 1,600 o bersonel, ochr yn ochr a'r Mechanized Infantry Brigade Iron Wolf, a anfonwyd yn adran amlwladol NATO yn Rukla ar ochr Lithwania, 140 km (87 mi) o'r ffin.
[2]
Mae'r frigad wedi'i harfogi a thanciau Leopard 2, cerbydau ymladd milwyr traed Marder, a howitzers hunanyredig PzH-2000.
[3]
Ceir is-uned o frigad Iron Wolf, Bataliwn Uhlan Mecanyddol y Dduges Birut?, yn Alytus, 60 km (37 mi) o'r ffin rhwng Gwlad Pwyl a Lithwania. Yn ogystal, gorchmynwyd uwchraddio canolfan filwrol yn R?dninkai, sy'n 35 km (22 mi) i'r de o Vilnius a thua 125 km (78 mi) o'r Bwlch Suwałki,fel mater o frys, wedi i'r Seimas basio mesur i'r perwyl hwnw.
[4]
Ailagorwyd y ganolfan ar 2 Mehefin 2022 ac mae'n gallu dal 3,000 o filwyr.
[5]
- Gr?p maint
bataliwn
Americanaidd (800 o bobl) o’r 185fed Catrawd Troedfilwyr (o ganol 2022) ynghyd a’r 15fed Brigad Fecanyddol o Wlad Pwyl yn ogystal a 400 o Drag?niaid Brenhinol Prydeinig a rhai o filwyr Rwmania a Chroatia. Mae'r milwyr hyn wedi'u lleoli ger trefi Pwyleg Orzysz a Bemowo Piskie, tua'r un pellter o'r ffin a Rukla.
[6]
[7]
Mae'r lluoedd arfog wedi'u harfogi a M1 Abrams Americanaidd a thanciau T-72 wedi'u haddasu o Wlad Pwyl, Stryker, M3 Bradley a cherbydau ymladd troedfilwyr BWP-1 Pwyleg, rocedi M-92 Croateg a systemau amddiffyn awyr Rwmania.
[8]
[3]
Mae brigadau yn y ddwy wlad yn gweithredu ar sail gylchdro. Llofnododd brigadau gwesteiwr Gwlad Pwyl a Lithwania gytundeb ar gyfer cydweithredu ar y cyd yn 2020, ond, yn wahanol i'r gweithrediadau gyda lluoedd tramor, nid yw'r rhain yn israddol i orchymyn NATO;
[9]
[10]
- Roedd y 14eg Catrawd Magnelau Gwrth-danciau, dan orchymyn Pwylaidd, yn Suwałki gyda'u taflegrau Spike-LR o Israel. Cafodd y gatrawd ei diraddio am gyfnod byr i sgwadron gan fod ei hoffer yn hen ffasiwn.
[8]
Mae rhai heddluoedd eraill yn yr ardal dan reolaeth Bwylaidd yn cynnwys catrawd magnelau yn W?gorzewo, brigad fecanyddol yn Gi?ycko ac uned gwrth-awyr yn Gołdap .
[11]
- Hyd at 40,000 o filwyr o fewn Llu Ymateb NATO, a lansiwyd ar 25 Chwefror 2022 sydd ar gael ar fyr rybudd.
[12]
- ↑
"Germany ready to "essentially contribute" to formation of NATO brigade in Lithuania"
.
DELFI
(yn Saesneg). Archifwyd o'r
gwreiddiol
ar 2 May 2022
. Cyrchwyd
2022-04-28
.
- ↑
Bennhold, Katrin (2022-03-23).
"Germany Is Ready to Lead Militarily. Its Military Is Not"
.
The New York Times
(yn Saesneg).
ISSN
0362-4331
. Archifwyd o'r
gwreiddiol
ar 28 April 2022
. Cyrchwyd
2022-04-28
.
- ↑
3.0
3.1
Roblin, Sebastien (2021-06-26).
"In a Russia-NATO War, the Suwalki Gap Could Decide World War III"
.
The National Interest
(yn Saesneg). Archifwyd o'r
gwreiddiol
ar 26 June 2021
. Cyrchwyd
2022-03-30
.
- ↑
Peseckyte, Giedre (2022-04-15).
"Lithuania to set up new military training ground"
.
www.euractiv.com
(yn Saesneg). Archifwyd o'r
gwreiddiol
ar 16 April 2022
. Cyrchwyd
2022-04-28
.
- ↑
"Lithuania opens R?dninkai military training area"
.
lrt.lt
(yn Saesneg). 2022-06-02. Archifwyd o'r
gwreiddiol
ar 13 June 2022
. Cyrchwyd
2022-06-14
.
- ↑
"Battle Group Poland's Storm Battery fires for effect"
.
NATO Multinational Corps Northeast
(yn Saesneg). 2021-11-02
. Cyrchwyd
2022-04-28
.
[
dolen marw
]
- ↑
"
'
The Russians could come any time': fear at Suwałki Gap on EU border"
.
The Guardian
(yn Saesneg). 2022-06-25
. Cyrchwyd
2022-06-27
.
- ↑
8.0
8.1
Lesiecki, Rafał (2022-04-01).
"Przesmyk suwalski. Dlaczego jest tak wa?ny dla NATO"
[Suwałki Gap. Why is it so important to NATO].
TVN24
(yn Pwyleg). Archifwyd o'r
gwreiddiol
ar 16 April 2022
. Cyrchwyd
2022-04-16
.
- ↑
Frisell, Eva Hagstrom; Pallin, Krister, gol. (2021).
Western Military Capability in Northern Europe 2020. Part II: National Capabilities
.
Stockholm
:
Swedish Defence Research Agency
. t. 86
. Cyrchwyd
16 April
2022
.
- ↑
Thomas, Matthew (2020-02-27).
"Defending the Suwałki Gap"
.
Baltic Security Foundation
(yn Saesneg). Archifwyd o'r
gwreiddiol
ar 19 April 2021
. Cyrchwyd
2022-03-31
.
- ↑
Pi?tek, Marcin (2022-05-17).
"Przesmyk suwalski: rejon wra?liwy"
[Suwałki Gap: a sensitive area].
Polityka
(yn Pwyleg). Archifwyd o'r
gwreiddiol
ar 18 May 2022
. Cyrchwyd
2022-05-18
.
- ↑
"What is NATO's Response Force, and why is it being activated?"
.
News @ Northeastern
(yn Saesneg). 2022-02-25. Archifwyd o'r
gwreiddiol
ar 27 February 2022
. Cyrchwyd
2022-04-28
.