Aneurin Bevan
Ganwyd	15 Tachwedd 1897  Tredegar , Cymru
Bu farw	6 Gorffennaf 1960  Asheridge Farmhouse
Dinasyddiaeth	Cymru
Alma mater	Y Coleg Llafur Canolog
Galwedigaeth	gwleidydd , undebwr llafur
Swydd	Deputy Leader of the Labour Party, Secretary of State for Employment, Ysgrifennydd Tramor yr Wrthblaid, Ysgrifennydd Gwladol dros Iechyd , aelod o Gyfrin Gyngor y Deyrnas Unedig, Aelod o 42fed Llywodraeth y DU, Aelod o 41fed Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 40fed Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 39fed Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 38ain Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 37ain Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 36fed Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 35ed Senedd y Deyrnas Unedig
Plaid Wleidyddol	y Blaid Lafur
Priod	Jennie Lee

Cymro a gwleidydd Llafur oedd Aneurin 'Nye' Bevan ( 15 Tachwedd 1897 - 6 Gorffennaf 1960 ). Bu'n aelod seneddol dros y Blaid Lafur , yn etholaeth Glynebwy o 1929 tan 1960 . Roedd yn arwr i'r chwith gwleidyddol, yn arbennig am ei weithgarwch yn sefydlu y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (GIG). Roedd yn areithiwr huawdl iawn er fod ganddo atal dweud pan yn ifanc. Fe ddaeth yn gyntaf mewn arolwg o arwyr Cymru.

Ieuenctid [ golygu | golygu cod ]

Ganwyd Bevan yn Nhredregar yn fab i lowr a Bedyddiwr , David Bowen. Roedd ei fam yn Fethodist. Yn un o ddeg o blant ni chafodd fawr o lwyddiant yn yr ysgol. Yn dair ar ddeg oed aeth i weithio yn y pwll glo lleol. Rhyddfrydwr oedd ei dad pan yn ifanc ond yn ddiweddarach ymunodd a'r Blaid Lafur Annibynnol.

Llywodraeth [ golygu | golygu cod ]

Roedd etholiad cyffredinol 1945 yn llwyddiant ysgybol i'r Blaid Lafur, gan eu galluogi i greu diwygiad cymdeithasol. Clement Attlee oedd y Prif Weinidog newydd, ac fe apwyntiodd Aneurin Bevan yn Gweinidog Iechyd. Fe'i heriwyd i greu Gwasanaeth Iechyd Gwladol, a arianwyd gan drethi, er mwyn darparu gwasanaeth safonol i'r boblogaeth am ddim. Daeth y Gwasanaeth i fodolaeth ar y 5 Gorffennaf , 1948 . Fe wladolwyd 2,688 o ysbytai yng Nghymru a Lloegr, a daethant dan orychwyliaeth Bevan. Ar yr un pryd, roedd yn gyfrifol am dai - a oedd yn bwnc problemus yn sgil dinistr yr Ail Ryfel Byd .

Yn 1951 , fe'i ostyngwyd i fod yn Weinidog Llafur, ond yn fuan iawn fe ymddiswyddodd mewn safiad yn erbyn cyflwyniad taliadau presgripsiwn ar gyfer dentyddiaeth a sbectol .

Gweler hefyd [ golygu | golygu cod ]

• Bwrdd Iechyd Aneurin Bevan