Клавиатур?н ч?вашла cий?
(
ак?л.
Keyboard layout
) ?
ч?ваш cырул?х?н
типографи символ?сене (сас паллисене, цифрисене, чар?ну паллисене т. ыт.) ч?вашла текст информацине к?ртме, cырма паракан япали.
Кашни кил?ш?пе механика, визуалл? тата функцилл? ≪клавиша-п?лтер?≫ тив?cевне майлаштарн?.
Cырулл? ч?лхесен клавиатурин п?ррем?ш сар?м?сене
cыракан машинка
валли хат?рлен?.
Cыракан машинка
валли п?ррем?ш ч?ваш сар?мне
Константин Иванов
с?в?c
?сталан?, в?л х?й ?стаc? пулн? май, йыв?cран
cыракан машинка
касса хат?рлет. Константин Иванов?н машинки
И. Я. Яковлев
алфавич?н
сас? паллисене пичетлен?.
1930-м?ш
cулсенче Яковлев?н алфавитне выр?с алфавит?нчен унчен ч?ваш cырул?х?нче ус? курман 10 ытла сас? палли к?ртн?. Алфавита cапла
выр?слатн?
хыcc?н пичетлемелли машинк?н ч?ваш сас? паллисене тив?cтерме т?ме cитеймен, cак? вара
ЙЦУКЕН
выр?с раскладкипе ч?ваш текстне к?тартма май паман. Cакна пула ≪выр?с≫ машинкипе пичетлен? хыcc?н хушма ч?ваш сас? паллисене диакритика паллисемпе пал?ртма тивн?.
Компьютер клавиатурин cий?сем
[
т?рлет
|
кодне т?рлет
]
Официалл? ч?ваш ч?лхин компьютер клавиатурин сар?м? пирки кил?шни паянхи куна cук.
Cакна пула
Microsoft Windows
операци системисен cемьйин стандартл? пуххинче ч?ваш ч?лхин п?т?м?шле клавиатурине к?ртмен.
2009
cулхи пуш уй?х?нче иртн?
М?нпур ведомств?сен ч?ваш ч?лхин комиссин
[1]
лар?в?нче компьютер?н ч?ваш сар?мне в?р виcене антарас (стандартлас) ыйтусене п?хса тухн?.
Комисси йыш?ннипе, компьютер шрифч?сенче ч?ваш алфавич?н
? ?
,
? ?
,
? ?
,
? ?
символ?сем пулманнипе
? ?
,
? ?
,
? ?
,
? ?
выр?нне латиница
? ?
,
? ?
,
C c
,
? y
символ?семпе ул?штармалла тен?
[2]
. Компьютер клавиатурин сар?мне комисси йыш?нма т?хтан?.
Буквисем документсан ?ш?нче пулчч?р тесен
ANSI
(
Windows-1251
) кодировки выр?нне
UTF-8
(
UCS
) я Юникод (
UTF-16
) пулмалла, UTF-16 (
UCS-2
) пулсан файл? ик? хут йыв?ртарах пулать.
Виндовс?н блокнот?нче:
Файл - Сохранить как - Кодировка: UTF-8
Вун?м?ш виндовсра чувашский CHV пур, клавиатури cук-ха.
2007 cултанпа Линукс убунтура пур.
ЙЦУКЕН (Выр?с) cий?н ч?ваш аслат?в?
[
т?рлет
|
кодне т?рлет
]
Windows 2000
операци системисем уc?лнипе
Юникод символ?семпе
юникод шрифч?сене тытса пыракан ЙЦУКЕН (Выр?с) сар?м?н ч?ваш аслат?в?сене хайлама пуcланаcc?.
Cак сар?мсенче ч?ваш алфавич?н хушма саса паллисемне
ЙЦУКЕН (Выр?с)
сар?м?н икк?м?ш шайне тата/е
≪ахаль выртакан клавишсемпе≫
пал?ртаcc?. Кун чухне ≪ам?ш?н≫ сар?мне ытлашши улш?нусем к?меcc?.
≪Х?й т?лл? тун?≫ шрифтсем (Юникодпа п?рл? мар)
[
т?рлет
|
кодне т?рлет
]
Юникод
уc?личчен
ч?ваш алфавич?н
сас? паллисен кодировки
п?р виcелл? пулман. Cак с?лтавпа XX ?м?р?н 90-м?ш cулсен икк?м?ш cурринче ч?вашла текстсене компьютера к?ртме ≪хал?х ?стисем≫
проприетарл?
шрифтсене ур?хлатн?,
Ё ё
,
Ъ ъ
сас? паллисен тата ≪+≫, ≪=≫, ≪_≫, ≪-≫, ≪/≫, ≪\≫ паллисен
глиф?сене
ч?ваш алфавич?н хушма
? ?
,
? ?
,
? ?
,
? ?
сас? паллисене хат?рлен?, малтанхи символсен коч?сене c?н?рен хушн? сас?сене тив?cтерн?.
≪Х?й т?лл? тун?≫
Юникод
стандарч?пе cых?нман м?нпур шрифтсенче, Юникод принципне п?сн? ? символ?сен коч?сем юникодпа п?р пек мар.
Esa Anttikoski AltGr клавиатура cий?
[
т?рлет
|
кодне т?рлет
]
2001
cулта
Йоэнсу
финлянди университеч?н ?cт?ш?
Esa Anttikoski
ЙЦУКЕН (Выр?с) аслат?вне
Windows 95
,
Windows 98
тата
Windows ME
[3]
валли ус? курма с?нн?, унта ч?ваш алфавич?н хушма символ?сем те пулн?.
2003
cулта в?л cак сар?м?н юникод версине
Windows NT
,
Windows 2000
,
Windows XP
[4]
валли ?сталан?. Виc? сар?мне те
Esa Anttikoski
ЙЦУКЕН (Выр?с)
сар?м?н ник?с?пе тун?.
Esa Anttikoski
сар?м?сенче хушма ч?ваш символ?сене икк?м?ш шайра (п?рле
AltGr
+
пуск?ч
),
А а
,
Е е
,
С с
,
У у
, сас? паллисен т?мисем cинче вырнаcн?. Унпа cырас тесен маларах
Alt Gr
пусмалла, кайран:
А
,
Е
,
У
,
С
,
Alt Gr
пулмасан сылт?м
Alt
я
Alt
па
Ctrl
.
2005
cулта
Н. А. Плотников
Esa Anttikoski
хат?рлен? юникод сар?мне улш?нусем к?ртн?,
? ?
,
? ?
,
? ?
кирилици саспаллисене с?н?пе п?р пекех
? ?
,
? ?
,
C c
латин сас паллисемпе ул?штарн?.
? ?
кирилици символ?сене cаплах х?варн?. Ул?штарн? сар?м?н файл?сене (?нлантарусемпе п?рле)
Chuvash.org
[5]
сайт?нче тупма пулать. Cак сар?мпа
Н. Плотников
Ч?ваш Википедин
контентне тун?, т?рлетн? чухне, х?й ?сталан?
Chuvash.org
,
Yumah.ru
тата ур?х сайтсенче те ус? курать. Буквисене
Microsoft Keyboard Layout Creator
, XP/Vista экран клавиатуринче п?хма пулать.
Унпа википедире cырас тесен Ctrl+M к?на пусмалла. Firefox 65.0 версинчен цифр?ли к?на ?cлеть. ?? - c?лти 8 cинче, ?? - 7 cинче, ?? - 3 cинче, ?? - 5 cинче
[6]
.
Mercen Ra??ej клавиатура cий?
[
т?рлет
|
кодне т?рлет
]
ЙЦУКЕН (Выр?с) сар?мен ч?ваш аслат?в?сен хушинче ≪Mercen Ra??ej≫ сар?ма ас?нмалла. ?на Viktor V.
Microsoft Keyboard Layout Creator
программипе
[7]
тун?. Унпа выр?с клавиатури cинче ч?ваш алфавич?н паллисене сар?м?н икк?м?ш шайринчи тата
≪ахаль выртакан≫
т?месемпе пичетлеме пулать.
Windows 2000
,
Windows XP
,
Windows Vista
cинче сар?м полхар сар?м?сен йышне хутш?нать. Юлашки версий? ? Mercen 11r
[8]
.
≪Chuvash Cyrillic≫ клавиатура cий?
[
т?рлет
|
кодне т?рлет
]
2007 cулхи ака уй?х?нче
Ik?ruk
ЙЦУКЕН (Выр?с)
комьютер ник?с?пе ч?ваш сар?мне хат?рлен?. Хушма 4 ч?ваш сас? паллисене цифр?сен блок? cинче вырнаcтарн?. Эхер те
Esa Anttikoski
сар?м?пе
Н. А. Плотников
тун? c?н?лет?сем выр?с
ЙЦУКЕН (Выр?с)
клавиатурин выр?н?нче пулать, Ik?ruk?н сар?м? п?лхар клавиатурин выр?н?нче. Полхар ушк?нне
ч?ваш ч?лхи
ан?c-хунн турач?н полхар ушк?нне к?нипе суйлан?.
Ik?ruk сар?м?н юлашки версий? ≪Chuvash Cyrillic≫ ятпа 2010 к?рлачра тухн?.
Тутарстан фирми
≪Jahat≫
с?нн? сар?мра
ЙЦУКЕН (Выр?с (Машинопись))
выр?с сар?м?н ч?ваш
≪??≫
,
≪??≫
,
≪Cc≫
,
≪?
y≫ сас? паллисене ч?ваш тексч?сенче сайра т?л пулакан выр?с сас? паллисен ≪Жж≫ ≪Ёё≫ ≪Щщ≫ ≪Ъъ≫ выр?н?сене пан?. Cакна пула, ≪Жж≫ ≪Ёё≫ ≪Щщ≫ ≪Ъъ≫ сас? паллисене пичетлене чухне выр?с сар?мне куcмалла.
Компьютер cине Jahat сар?мне вырнаcтаракан проприетарл? программа?на Тутарстанри м?нпур ч?ваш шкул?сене лартса пан?. Унпа Тутарстанра тухакан
≪Сувар≫
ч?ваш хаcач?н редакцинче ?cлеcc?. Фирма Jahat х?й?н сар?мне Шупашкарта к?тартн?, анчах та Ч?ваш c?р?нче ?на йыш?нман.
Jahat ч?ваш сар?м?н cитменл?х?сем:
- Ж ж, Ё ё, Щ щ, Ъ ъ сас? паллисем cукки
- ? ?, ? ?, C c, ? y сас? палисен символ?сен кодировки Юникод стандарч?пе п?р пек мар
≪Mercen T?nce≫ клавиатура cий?
[
т?рлет
|
кодне т?рлет
]
≪Mercen T?nce≫ сар?ма Viktor V. Windows NT операци системисен cемьи валли
Microsoft Keyboard Layout Creator
программин
[9]
ник?с?пе тун?, в?л
QWERTY
латин сар?м?н ч?ваш аслат?в? шутланать.
Ч?вашЛат
ч?ваш алфавич?н сас? паллисемпе ус? курма хат?рлен?. Ун йышне
Ч?вашЛат
алфавич?н тата тата ур?х т?р?к ч?лхисен алафавич?сен, cаплах
М?нпур т?нчери фонетика ассоциаций?
[10]
транскрипцин символ?сем к?реcc?, в?сене сар?м?н икк?м?ш шай?нче, cав?н пекех
≪ахаль выртакан т?месем≫
cинче, вырнаcтарн?. ≪Ак?лчан (АПШ)≫ сар?мсен йыш?нче пулать. Юлашки версий? ? Mercen 77t.
Ч?ваш буквисем 6.6.11.169977134 версинчен тыт?нса Gboard клавиатуринче пур, ?на андроидри Play Маркетра шырамалла. Бб - Вв, Ёё - Ее, Жж - Зз, Цц - Чч, Щщ - Шш, Ъъ - Ьь cинче.