≪Википеди≫ ир?кл? энциклопединчи материал
Шывам?ш / Hydrogenium (H)
|
Атом номер?
|
1
|
Ансат япалал?х?н кур?м?
|
т?сс?р, тут?с?р тата ш?ршс?р
газ
|
Атом пал?р?м?сем
|
Атом масси
(
моль масси
)
|
1,00794
а. е. м.
(
г
/
моль
)
|
Атом радиус?
|
79
пм
|
Ионизаци энергий?
(п?ррем?ш электрон)
|
1311,3
кДж
/
моль
(
эВ
)
|
Электронсен конфигураций?
|
1s
1
|
Химилле пал?р?мсем
|
Ковалентла радиус
|
32
пм
|
Ион радиус?
|
54 (?1 e)
пм
|
Электронегативл?х
(Полинг шуч?пе)
|
2,20
|
Электрод потенциал?
|
|
Оксидлав капаш?сем
|
1, ?1
|
Ансат япалал?х?н термодинамик?лла пал?р?м?сем
|
Тач?л?х
|
0,0000899 (при 273
K
(0 °C))
г
/
см
³
|
Пайлавла ?ш?ш?н?cтар?ш
|
14,235
[1]
Дж
/(
K
·моль
)
|
?ш?ярасл?х
|
0,1815
Вт
/(
м
·K
)
|
Ш?рану температури
|
14,01
K
|
Ш?раннин пайлавла ?шши
|
0,117
кДж
/
моль
|
В?рев температури
|
20,28
K
|
П?спул?м?н ?ш?л?х?
|
0,904
кДж
/
моль
|
Моль кал?п?ш?
|
14,1
см
³/
моль
|
Ансат япалал?х?н
кристалл решетки
|
Решетке тыт?м?
|
гексагоналл?
|
Решетке периоч?
|
a=3,780 c=6,167
A
|
c/a танлаш?нни
|
1,631
|
Дебай температури
|
110
K
|
Шывам?ш
(
выр?сла
водород) ?
хими элеменч?сен периодик?лл? системинчи
п?ррем?ш тата чи c?м?л элемент.
Cутcантал?кра
анл? сар?лн?. Молекули
ик?
атомран т?рать: Н
2
. Атом?нче п?р
протон
.
1
H изотоп?н пал?р?м?семпе ус? курса,
ЯМР
-спектроскопи меслеч?пе, органик?лл? япалал?хсен анализ?сене ирттереcc?.
Шывамаш?н х?шп?р изотоп?сен пай?р яч?сем пур:
1
H ?
протий
(Н),
2
H ?
дейтери
(D) тата
3
H ?
трити
(T).
Ч?ртсе ярсан е
платин?
катализатор?
c?м?нче
й?cам?шпе
п?рлеш?нет.
- O
2
+ 2H
2
→ 2
H
2
O
, реакций? сирп?н?пе иртет.
Шывам?ш?н икк? кап?пе й?cл?ам?ш?н п?р кап? п?рлешнине
к?мс?рт? газ?
теcc?.
?ш?тн? чухне шывам?ш каялла тавр?нмалла
к?к?ртпе
хутш?нни:
- S + H
2
?
H
2
S
Азотпа
? ?ш?тн? чух, c?лл? пус?мл? катализатор (
тим?р
) пул?шнипе:
- N
2
+ 3H
2
→ 2
NH
3
Галогенсемпе
галогеншывам?шсене
туса хурать:
- F
2
+ H
2
→ 2
HF
, реакций? сирп?н?пе т?тт?мре пур температур?ра та пулса иртет,
- Cl
2
+ H
2
→ 2
HCl
, реакций? сирп?н?пе, cут? c?ртре к?на, пулса иртет.
Х?р?мпа в?ри ?ш?тн? чухне хутш?нать:
- C + 2H
2
→
CH
4
С?лт? тата с?лт? c?р металл?семпе хутш?нни
[
т?рлет
|
кодне т?рлет
]
Шывам?ш хастар
металлсемпе
хутш?нса
гидридсем
туса хурать:
- Na + H
2
→ 2
NaH
- Ca + H
2
→
CaH
2
Гидридсем
? т?вар ев?р, хыт? япала, c?м?лл?н шывра уйр?лса ир?леcc?:
- CaH
2
+ 2H
2
O →
Ca(OH)
2
+ 2H
2
↑
Металсен оксич?семпе (яланах тен? пекех, d-элеменч?семпе) хутш?нни
[
т?рлет
|
кодне т?рлет
]
Оксидсем
металлсене
таран ч?р?леcc?:
- CuO
+ H
2
→
Cu
+ H
2
O
- Fe
2
O
3
+ 3H
2
→ 2
Fe
+ 3H
2
O
- WO
3
+ 3H
2
→
W
+ 3H
2
O
Атомл? шывам?ш?пе
Атом-шывам?шне п?cерсе cып?cтарни
чухне ус? кураcc?. Водорда вакуумра пыс?к ток парсан нейтронсем cуралаcc?.
- ^
Редкол.:Кнунянц И. Л. (гл. ред.)
Химическая энциклопедия: в 5 т. ? Мускав: Советская энциклопедия, 1988. ? Т. 1. ?
100 000 экз
.
- Начала химии. Современный курс для поступающих в вузы: Учебное пособие для вузов /Н. Е. Кузьменко, В. В. Еремин, В. А. Попков. ? М.: Издательство ≪Экзамен≫,2005.