Касак cар?сем XX ?м?р пуcне
т?рлет
1916
cулта пур касак шуч? 4,4 млн. cын пулн?.
П?ррем?ш Т?нче в?рcи
пуcлам?ш т?лне вунп?р касак cар? пулн?.
Раccей Империй? аркансан, граждан в?рcи тапх?р?нче касаксем темиcе патшалах й?ркелен?:
- Cичшыв касак cар?
(Алматапа Чуй, Казахстан)
- C?п?р касак cар?
(Кем?р, Томь, Алтай, C?н? C?п?р)
- Терек касак cар?
(Кабарда-Палкари, C. Осети, Чечня, Дагестан)
- Урал касак cар?
(Урал, Казахстанри Гурьев) ? 1918?1920 cулсенче саланн?, хал? сахал ушк?нсемпе пал?рса т?рать.
- Уссури касак cар?
(Тин?сcум)
- Хабар касак cар?
(Хабар)
- Ат?лcи касак cар?
(Самар, Сар?ту, Ч?мп?р, Тутарстан)
- Т?п касак cар?
(Раccей?н т?п облаc?сем), cав шутра:
- Хура тин?с касак cар?
(Крым тата к?нт?р Украина)
- Украин реестр касакл?х?
(Пур Украина касак cар?),
cаплах
Раccей касак?сен п?рл?х?
т?рлет
Раccей касак?сен П?рл?хне
1990 cулхи c?ртме, 28?30 Мускаври М?н касак cаврак?шне й?ркелен?. Унтах Устава, Атамансен канашне тата Атаман ерт?л?хне ?cл?хе к?ртн?. П?ррем?ш Атаман пулма Александр Мартынова суйлан?. Ерт?л?хе Атаманс?р пуcне атаман?н 2 cум?, кошевой атаман тата 8 cар старшинисем к?реcc?.
1990 cулхи юпа, 29 ? раштав, 1 Краснодар хулинче иртн? атамансен М?н канаш?нче ≪Раccей касакл?х?н Декларацине≫ йыш?нн?, ялав, палл?сене тата харc? атаман?н статутне йыш?нн?.
1990 cулхи юпа, 7?10 Ставрополь хулинче касаксен П?рл?х?н II М?н cаврак?ш? (съезд) ?cлет. М?н cаврак?ш Раccее Cурc?р Казахстана, К?нт?р Осетине тата ытти ≪авалхи выр?с≫ территорисене тав?рас шух?ша янравлан?, Раccей шут?нче касак республикисене й?ркелес ?м?те cир?плетн?.
Касак cар?сен тумтир уйр?мл?х?сем
т?рлет
- амур касак?сем - т?кс?м-сим?с мундирсем, сар? лампассем
- аcт?рхан касак?сем - к?вак мундирсем, сар? лампассем
- тан касак?сем - к?вак мундирсем, х?рл? лампассем
- байкал касак?сем ? т?кс?м-сим?с мундирсем, сар? лампассем
- ?ренпур касак?сем - т?кс?м-сим?с мундирсем, синкер лампассем
- урал касак?сем - к?вак мундирсем, шупка х?рл? лампассем
Х?йсене касак тесе Раccейре тата cыв?х c?рсенче 7 млн. cын йыш?нать.
1980
- м?ш
?1990
- м?ш cулсенче c?нетсе ик? вунл?ха ях?н касак cар? й?ркелесе хун?. В?сем Раccей касак?сен П?рл?х? (Тан касак cар?с?р пуcне) шутне к?реcc?.
Касаксем сахал мар c?лти т?п тыт?ма хир?c тухса к?решн? (выр?с
П?транч?к?нче
,
Разинпа
Пугачёв
п?лхав?сенче),
XIX ?м?рте
вара
Октябрь революций?чченех
в?сем Раccей патшал?хл?х?пе патша тыт?мл?х?н х?т?левcисем шутланн?.
1991 cулхи к?ркунне СССР арканн? тапх?рта суверенитет парач?сем анл? иртн? СССР чух касаксем те темиcе республика й?ркелеме пикенн?:
1991
cулхи
юпа, 20
Раccей К?нт?р?н касакл?х?н П?рл?х? ч?ннипе C?н? Черкас хулинче ирттерн? М?н cаврак?ш канаш?нче cак пур республик?на
Раccей К?нт?р?н Касак Республикисен П?рл?хне
пухса, пулас C?н? П?рл?хл? Патшал?хра (CПП) п?рл?х республики статусне йыш?нса, т?п хулине
C?н? Черкаса
т?вас т?ллев пал?ртса хун?.
П?рл?х?н тыт?м?н ?cт?вакан?сене й?ркелен?, Мускавра Элч? станицине ник?слен?, РККРП элчине ?c выр?нне пан?.
Анчах та Совет Союз? п?тсе ларать те Раccей Федерацинче касак республикисене й?ркелесе хута ярайман.