Birle?ken Milletler
?nsan aqlarınin umumiy beyannamesi
(
inglizce
Declaration of Human Rights
) ?
Birle?ken Milletler
Ba? Assambleyasının 1948 senesi dekabr 10-da qabul etilgen 217-nci A (111) qararı ile ilan olundı
[1]
[2]
.
?nsan ailesinin cemi azalarına has ol?an menlik duy?usı em de olarnın musaviy ve
ayırılmaz aqlarının tanılması adalet ve umumiy barı?ıqlıqnın temeli ol?anını nazar?a alaraq; ve
insan aqlarına laqaydlıq ve aqaret be?eriyetnin vicdanını ?adaplandır?an vah?iy
amellerge alıp kelgeni ve insanlarnın soz ve aqide serbestligine malik olaca?ı, qorqu ve
muhtaclıqtan azat olaca?ı bir dunyanın yaratılması insanlarnın en buyuk arzusı kibi beyan
etilgenini nazar?a alaraq; ve
insannın istibdat ve basqı?a qar?ı en son care olaraq ba? kotermege mecbur qalmamasını
temin etmek maqsadında insan aqlarının uquq ustunligi ile qorulmasının zarurlı?ını nazar?a
alaraq; ve
milletler arasında dostluq munasebetlerinin inki?afını desteklemeknin zarur ol?anını
nazar?a alaraq; ve
Birle?ken Milletler halqlarının Nizamnamede insannın esas aqlarına, insan ?ahsının
degerligi ve qıymetine, erler ve qadınlarnın musaviyligine ol?an i?anclarını tasdiqla?anları,
ictimaiy teraqqiyat ve ya?ayı? ?araitlerinin daa ziyade serbestlik muitinde yah?ıla?tırılmasına
qoltutma?a qarar bergenlerini nazar?a alaraq; ve
aza devletler Birle?ken Milletler Te?kilatı ile i?birlikte bulunıp, insan aqlarına ve temelli
uriyetlerine butun dunyanın kercekten de say?ı kostermesi ve riayet etmesini teminlemek
mecburiyetini al?anlarını nazar?a alaraq; ve
bu aqlar ve uriyetler er kes tarafından aynı ?ekilde anla?ılması yuqarıda qayd etilgen
mecburiyetnin tolusınen yerine ketirilmesi icun buyuk emiyetke malik ol?anını nazar?a alaraq,
Birle?ken Milletlernin Ba? Assambleyası
er kes ve cemiyetnin er bir qurumı mezkur Beyannameni daima koz ogunde tutaraq, bu
aqlar?a ve uriyetlerge, maarif ve tasil yolunen, terakqqiy milliy ve halqara tedbirler yolunen,
olarnın em de Te?kilatqa aza ol?an devletlernin halqları, em de bu devletlernin idaresi altında
ol?an topraqlarda ya?a?an milletler arasında bu aqlarnın dunyaca ve semereli ?ekilde tanılması
ve tadbiq etilmesini teminlemege ?ayret etmeleri icun mezkur ?nsan Aqlarının Umumiy
Beyannamesini ilan ete.
Butun insanlar serbestlik, menlik ve uquqlarda musaviy olıp dunya?a keleler. Olar aqıl ve vicdan
saibidirler ve biri-birilerinen qarda?casına munasebette bulunmalıdırlar.
1. Er kes ırqı, tusu, cınsı, tili, dini, siyasiy ve diger aqideleri, milliy ya da ictimaiy, bir de-bir
tabaqa?a mensupliginden, serveti ve diger er angi alından qatiy nazar mezkur Beyannamede ilan
etilgen tekmil aqlar ve butun serbestliklerge malik olmalıdır.
2. Bundan ?ayrı mensup ol?an memleketnin ya da hududnın siyasiy, uquqiy ve halqara
statusına, bu hududnın mustaqil, ozuni idare etmegen ve ya da mustaqilligi er angi bir ?ekilde
sınırlan?an olıp-olmamasından qatiy nazar insan?a nisbeten ic bir farq kosterilmemelidir.
Er kes ya?amaq, serbestlik ve ?ahsiy havfsızlıq aqqına maliktir.
?c bir kimse qullıq ya da esaret altında bulunmamalıdır; qullıq ve qul ticaretinin butun ce?itleri
yasaqtır.
?c kimse iskence ve yahut zalımane, ve ya da onın degerligini aqsımla?an munasebet ve ceza?a
o?ratılmamalıdır.
Er kes qayerde olsa olsun, kendisinin uquq subyekti olaraq qabul etiluv aqqına maliktir.
Qanun qar?ısında er kes birdir ve farqsız olaraq uquq tarafından musaviy qorcalanılmaq aqqına
maliktir. Er kes, i?bu Beyannameni boz?an er turlu aqsımlav ve boyle aqsımlavnı qızı?tıruvdan
qorcalanılmaq musaviy aqqına maliktir.
Er kes onın, anayasa ya da qanun teminlegen, esas aqları bozul?an taqdirde, selahiyetli milliy
mahkemeler tarafından bu aqları tiklenmek aqqına maliktir.
?c kimse esassız yaqalanmaz, tutuvlanmaz yahut surgun etilmez.
Er kes, onın aqları ve borcunı belgilemek em de ona qar?ı kosterilgen cinaiy qabaatlanuvnın
delilligini tesbit etmek icun, tolu musaviylik esasında, onın i?i mustaqil ve bitaraf mahkeme
tarafından a?kar ve adaletli tarzda baqılmaq aqqına maliktir.
1. Cinaiy sucı olmasında qabaatlan?an er kes, onın qabaatı qanuniy tertip ile, a?kar mahkeme
esnasında ve butun qorcalav imkanları teminlengen alda belgilenmegence, qabaatsız, dep
tanılmaq aqqına maliktir.
2. ?c kimse, nasıldır areket esasında cinayet etkeni ya da areketsizligi icun, olar yapıl?an vaqıtta
milliy yahut halqara uquq boyunca cinayet sayılmasa, mahkum etilmez. Yapıl?an cinayetke
kesilmek ihtimalı ol?an ceza, o berilgen vaqıtqa kore, daa da qattı ola bilmez.
Kimse, onın ?ahsiy ve aileviy omurine, meskenine tiyilmemezlik, yazı?maq sırına yahut onın
namus ve itibarına esassız kiri?mek, qast etmek areketlerine o?ratıla bilmez. Er kes, boyle
kiri?mek yahut qastlardan qanun qorcalavı aqqına maliktir.
1. Er kes, devlet cercivesinde serbest yurmek ve ya?a?an yerini secip almaq aqqına maliktir.
2. Er kes, er angi, ?u cumleden, oz memleketini terk etmek ve oz memleketine qaytmaq aqqına
maliktir.
1. Er kes, taqipke o?ra?anda ba?ka memleketlerde sı?ınaq bulmaq ve ondan faydalanmaq aqqına
maliktir.
2. Bu aq, taqip asılında siyasiy olma?an cinayetke ya da Birle?ken Milletlernin maqsadı ve
mevamlarına zıt kelgen areketke esaslan?an taqdirde, i?letile bilmez.
1. Er kes vatanda?lıq aqqına maliktir.
2. Kimse oz vatanda?lı?ından yahut, vatanda?lı?ını deni?tirmek aqqından esassız marum etilmez.
1. Ca?ına yetken erler ve qadınlar, ırq, milliy ya da diniy alametlerine baqmadan, evlenmek ve
aile qurmaq aqqına malikler. Olar, evlenecekte, evli ol?anda ve ayrılı?qanda aynı aqlarnı
qullanmaqtalar.
2. Nikah yalınız evlenecek eki tarafnın da serbest ve tolusınen razılı?ı ile olabilir.
3. Aile cemiyetnin tabiiy ve esas birlemidir em de cemiyet ve devlet tarafından qorcalanmaq
aqqına maliktir.
1. Er kes, ?ahsiy ve ba?qalarnen beraberlikteki mal-mulk saibi olmaq aqqına maliktir.
2. Kimse esassız alda oz mal-mulkunden marum etilmez.
Er kes fikir, itiqat ve din serbestligi aqqına malik; bu aq ? em ?ahsiy tarzda, em de ba?qalarnen
beraberlikte, alem-a?kare ya da hususiy alda, oquvda, ibadet etuvde ve diniy merasimlerni
becergende ? oz dinini yahut itiqatlarını deni?tirmek ve oz dinini yahut itiqatlarnı izar etmek
serbestligini icine almaqta.
Er kes, tı? qarı?uvına o?rama?an fikirler ve olarnı serbest ifade etmek aqqına malik; bu aq, oz
itiqatlarına riayet etmek serbestliginden ve istegen vastalarnen em de, sınırlardan qatiy nazar,
malumat ve ?ayelerni qıdırmaq, almaq ve darqatmaq serbestliginden ibarettir.
1. Er kes tınc topla?uvlar ve birle?meler serbestligi aqqına maliktir.
2. Kimse, qaysı bir birle?mege kirmek icun mecbur etilmez.
1. Er kes bivasta ya da serbest saylan?an vekiller vastasınen oz memleketinin idaresinde i?tirak
etmek aqqına maliktir.
2. Er kes oz memleketinin devlet qurumlarınla musaviy i?tirak etmek aqqına maliktir.
3. Halq iradesi ukumet akimiyetinin temeli olmalıdır; bu irade gizli ya da ba?qa boyle
serbest saylav usulları vastasınen umumiy ve musaviy saylav aqqı ile otkerilgen devriy ve acıq
saylavlarda oz ifadesini tapmalıdır.
Er kes, cemiyetnin azası olaraq, ictimaiy qorcalav aqqına maliktir; degerligi ve ?cahsiyetinin
serbest inki?af etmesi icun zarur ol?an iqtisadiy, ictimaiy ve medeniy saalardaki aqlarnın milliy
?ayret ve halqara i?birlik vastasınen ve er devletnin resursları ve qurulı?ına kore teminlev aqqına
maliktir.
1. Er kes calı?maq, i?ini serbest secmek, adaletli, onaytlı i? ?araitlerine malik olmaq ve i?sizlikten
qorcalanmaq aqqına maliktir.
2. Er kes, ic bir aqsımlavsız, musaviy emegi icun musaviy maa? almaq aqqına maliktir.
3. Er calı?qan insan, ozu ve qorantası icun insan?a munasip ya?ayı? teminlegen adaletli ve layıq
odev, lazim ol?anda, ba?qa qo?ul?an ictimaiy teminat vastalarını qullanmaq aqqına maliktir.
4. Er kes zenaat birliklerini meydan?a ketirmek ve oz menfaatını qorcalamaq icun zenaat
birliklerine qo?ulmaq aqqına maliktir.
Er kes raatlanmaq, eglenmek, ?u cumleden i? saatlerinin aqılane sınırlanması ve odenilgen devriy
tatil aqqına maliktir.
1. Er kes ozu ve qorantasının sa?lı?ı ve abadanlı?ı icun ?ıda, urba, mesken, tibbiy baqım ve
kerekli ictimaiy hızmetlerine saip olmaq aqqına maliktir. Er kes i?sizlik, hastalıq, saqatlıq, tullıq,
qartlıq ya da ona ba?lı olma?an ?artlardan asıl ol?an fuqarelik allarında qorcalanuv aqqına
maliktir.
2. Analıq ve balalıq ayrıca qay?ıruv ve yardım aqqını bere. Epsi balalar, nikah ile ya da nikahsız
dunya?a kelgenler, aynı ictimaiy qoruv?a maliktirler.
1. Er kes tasil aluv aqqına maliktir. ?c olma?anda, ba?lan?ıc ve umumiy tasil bedava olmalıdır.
Ba?lan?ıc tasil mecburiy olmalıdır. Tehnikiy ve zenaat tasilden er kes faydalanmalıdır, er kim
elde etken neticelerine kore musaviy ?ekilde aliy tasil alabilir.
2. Tasil insan ?ahsının tolu inki?afına, aqları ve esas serbestliklerine say?ı arttıruv?a
do?rultılmalıdır. Tasil halqlar, ırq ve diniy taqımlar arasında ozara anla?uv, sabır ve dostluqqa,
ve Milletler Birle?mesinin tınclıq saqlamaq faaliyetine qoltutmaq kerek.
3. Ana-babalarnın oz balalarına tasil ce?itini saylavda ustun olmaq aqqı bar.
1. Er kes cemiyetnin medeniy omurine serbest qatılmaq, sanattan zevqlanmaq, ilmiy teraqqiyatta
i?tirak etmek ve bundan faydalanmaq aqqına maliktir.
2. Er kes ilmiy, edebiy ya da bediiy eserlerinin muellifi olaraq, ahlaqiy ve maddiy menfaatı
qorcalanması aqqına maliktir.
Er kes, bu Beyannamede ifade etilgen aqlar ve uriyetler tolusınen omurge kecirilgende, cemaa ve
halqara tertip aqqına maliktir.
1. Er kes yalınız, onın ?ahsiyeti serbest ve tolu inki?af ola bilecek, cemiyet ogunde borcludır.
2. Oz aqları ve serbestliklerini omurge kecirgende, er kes yalınız, qanun ba?qalarnın aqları ve
serbestliklerini tanımaq ve urmet etmek em de demokratik cemiyetteki ahlaq, cemaa tertibi ve
umumiy eyiallıqnın adaletli talaplarını qanaatlendirmesini teminlemek maqsadınen belgilegen
sınırlanuvlar?a o?ratıla.
3. Bu aqqlar ve serbestlikler omurge kecirilgende Milletler Birle?mesinin maqsatları ve
printsiplerine zıt olması ic te mumkun degil.
??bu Beyannamedeki ic bir madde, nasıldır bir devlet, ?ahıslar taqımı ya da ayrı ?ahısqa, yuqarıda
kosterilgen er angi aqlar ve serbestliklerge zarar ketirilmesine do?rultıl?an faaliyetke ya da
areketke aq bere, dep izaa etilmez.
|
Этот материал извлечён из официального документа Организации Объединённых Наций. Организация придерживается политики, предполагающей нахождение собственных документов в общественном достоянии, для того, чтобы распространять ≪как можно более широко идеи (содержащиеся) в публикациях Организации Объединённых Наций≫.
Согласно
Административной инструкции ООН ST/AI/189/Add.9/Rev.2
, доступной только
на английском языке
, следующие документы находятся в общественном достоянии по всему миру:
- Официальные протоколы (протоколы заседаний, стенограммы и итоговые протоколы,...)
- Документы Организации Объединённых Наций, изданные с эмблемой ООН
- Общедоступные информационные материалы, созданные в первую очередь для информирования общественности о деятельности Организации Объединённых Наций
(за исключением общедоступных информационных материалов, предложенных для продажи).
|
- ↑
Universal Declaration of Human Rights
- ↑
?NSAN AQLARININ UMUM?Y BEYANNAMES?