A
filetta cumuna
(
Pteridium aquilinum
) he una pianta chi faci parti di a famiglia di i Dennstaedtiaceae.
[1]
Si tratta di una pianta arbacea vivaci di crescita trimenda (po aghjunghja sinu a 2 metri d'altezza), incu un grandi rizomu rampicanti, da induva emerghjini i frondi annuali. I frondi ani un cuntornu triangulari e poni aghjunghja un metru di longu, a piu larghezza grandi essendu supiriori a 50 cm. I divisioni piu chjuchi so lungarini, piu o menu, incu i marghjini di solitu intrei. Di vaghjimu, u culori passa da u verdi a u russicciu.
I sori so liniari, disposti longu a a marghjina annantu a a pagina infiriori e ricuparti da a marghjina piigata. A sporificazioni principia a a fini di u branu e dura l'istati sanu.
A filetta cumuna he una spezia cusmupolita, sparta in tutti i righjoni timparati, tantu in l'emisferu nordu ch'e in l'emisferu sudu, da u liveddu di u mari sinu a piu di 2000 metri d'altitudina.
Cresci annantu a i terri silicei, ancu aridi, in i boschi, l'aresti e i pasciali. In i chjarini e i pasciali, po furma una filicaghja, veni a di un cupartu stesu e densu. A so prupagazioni annantu a vasti stesi he u segnu di una prubabili digradazioni di l'ambienti chi l'incendii prupiziani a so ricrescita e a so multiplicazioni.
Datu i so prubita tossichi, he una gattiva arba di i pasciali.
A filetta cumuna he mori prisenti in Corsica.
[2]
A filetta he mintuvata a spessu in a cultura e in a litteratura corsa. Par esempiu:
- in a sprissioni:
un cunnoscia piu a filetta
chi significheghja
[3]
: ave sminticatu a Corsica e a so cultura
- Jeanmonod D. & Gamisans J. (2013)
Flora Corsica
(2 ed), Edisud.
- Ettori, Farrandu,
Antulugia di i sprissioni corsi - Anthologie des expressions corses
, Parighji: Rivages, 1984
- ↑
'Ss'articulu pruveni in parti da a wikipedia in talianu.
- ↑
Jeanmonod & Gamisans (2013).
- ↑
Ettori (1984).