Si
Cleopatra Filopator Nea Thea
,
Cleopatra VII
(sa
Griniyego
, Κλεοπ?τρα Φιλοπ?τωρ; Enero
69 BK
?
30 BK
) usa ka Griyegong
rayna
sa
Ehipto
. Nakigsalo siyag pamunoan una sa iyang amahan nga si
Ptolomeo II
ug unya sa iyang kaigsoonan/kabanahan nga silang
Ptolomeo III
ug
Ptolomeo IV
hangtod nahimo siyang nag-inusarang hara sa Ehipto. Isip paraon (
pharaoh
), siya nakigpuyo kang
Julio Cesar
nga mipalig-on sa iyang paggunit sa trono. Human sa pagpatay ni Cesar nakigpuyo siya kang
Marco Antonio
ug nakaanak silag kaluha. Sa kinatibuk-an, usa ka anak gikan kang Cesar (si Caesarin) ug tulo gikan kang Antonio (silang Cleopatra Selene II, Alexander Helios, ug Ptolemeo Philadelfo). Ang iyang paglingkod sa trono nagtak-op sa
Panahong Griyegonhon
ug ang sinugdanan sa
Panahong Romanhon
sa sidlakang
Mediteranyo
. Siyay kataposan sa mga paraon sa
Karaang Ehipto
.
Bisan naghupot siya sa titulong paraon, Griniyego ang iyang unang pinulongan; sa pipila ka gatos ka tuig sa human sa paghupot niya sa trono, ang mga haring Ehiptohanon nga
Griyego
ang kagikan imbis Ehiptohanon. Ang pagkahimo sa mga tigsultig-Griniyego isip mga tagdumala sa Ehipto nahitabo sukad pa kang
Alejandro Bantogan
300 ka tuig ang milabay. Si Cleopatra maoy unang sakop sa iyang banay sa sulod sa 300 ka tuig nga pagdumala sa Ehipto nga nakat-on sa
Enihiptohanon
. Siya misunod sa mga pagtuo ug ginoo-ginoo sa mga Ehiptohanon. Ang patron niya nga ginoo-ginoo mao si
Isis
, ug maong sa iyang pagdumala, gituohang siyay pakatawo sa ginoo-ginoo sa kaalam.
Human malupig si Antonio ug Cleopatra sa Actium sa karibal ug legal nga eredero ni Cesar, si Gayo Julio Cesar Octavian (ang nahimong unang emperador sa Roma, isip Augusto), nagpakamatay si Cleopatra, ang tradisyonal nga pet?a
Agosto 12
30 BK
[1]
, pinaagi sa paak sa usa ka matang sa
bitin
. Hangtod karon, popular si Cleopatra sa
kuturang kasadpanon
. Ang iyang legasiya milungtad sa nagkalainlaing obra sa arte ug dramatisasyon sa iyang kaagi sa literatura (ang kang
Shakespeare
nga
Antony and Cleopatra
ug ang kang
George Bernard Shaw
nga
Caesar and Cleopatra
), pelikula, ug telebisyon. (sama sa depiksyon ni
Elizabeth Taylor
kang Cleopatra). Kasagaran, gihulagway si Cleopatra isip usa ka bantogan sa katahom ug kaanyag ug ang iyang malamposong pagtinguhang mahuptan ang labing gamhanang kalakin-an sa kalibotan giila isip pruweba sa iyang kinaiyanhong katahom ug alindog.
Ang inahan ni Cleopatra mao si
Cleopatra V
sa Ehipto nga isig ka tagdumala sa iyang anak nga si Berenice IV, sa usa ka tuig sa wala pa iyang kamatayon si Cleopatra nga gikan sa pagpakighiusa kang Ptolemy XII Auletes usa ka direktang sumsunod sa heneral ni
Alexander ang bantogan
nga si Ptolemy I Soter, anak nilang Arsinoe ug Lacus mga magnagsamang taga
Macedon
.
Ang sentralisasyon sa gahom ug pagpangurakot misunta sa usa ka rebusloyon ug pagkawala sa
Cyprus
ug sa
Cyrenaica
, nga naghimo sa paghari ni Ptolemy nga labing gubot nga dinastiya. Pagkahimo og paglakaw ni Ptolemy sa Roma uban ni Cleopatra, si Trphaena miilog sa Trono sa Ehipto. Human sa pagsabot-sabot sa mga Romahong motabang sa Ehipto, ang mga sumusunod ni Ptolemy mipatay kang Tryphaena ug iyang mga tigbantay. Ang mga tigbantay usab ni Berenice sa pagpanimalos mipatay sa mga mga sumusunod.
Pagka tuig 58 BK ang magulang nga igsuong babaye ni Cleopatra nga si
Berenice IV
miilog sa gahom gikan sa iyang amahan. Inubanan sa pagtabang sa Romanhong gobernador sa
Syria
, si
Aulus Gabinius
, si
Ptolemy XII
miluib sa iyang kamagulangang anak nga babaye pagka tuig 55 BK ug gipapatay niya. Ang labaw nga magulang nga igsuong babaye ni Cleopatra nga si Tryphaena miilog pagkahuman ato. Npatay usab siya nga nagbilin kang Cleopatra ug iyang bana ug manghod nga lalake, nga si
Ptolemy XIII
nga manag-ubang tagdumala sa trono.
Pagkamatay ni Ptolemy XII niadtong Marso 51 BK nahimo ang 17 ka tuig nga Cleopatra ug iyang manghod nga 12 ka tuig ang panuigon nga si Ptolemy XIII nga manag-ubang tagdumala. Ang unang tulo ka tuig sa ilang trono nagmalisuron, tungod sa mga ekonomikanhong suliran, sakit, kakulang sa pagbaha sa Nile, ug mga politikanhong panagsungi. Bisan si Cleopatra nakasal sa iyang manghod wala gayod siya buot nga makigsalo og bahom kaniya.
Pagka Agusto 51 BK, ang relasyon tali sa mga soberanya nangapusgay. Si Cleopatra mitangtang sa ngalan nga Ptolemy sa mga opisyal nga dokumento ug iyang nawong ra ang migawas sa mga salapi, nga wala mahisubay sa tradisyong Ptolemakanhon nga ang mga baayeng tagdumala ilalom ra sa ilang mga lalakeng isig ka tagdumala. Miresulta kini sa pagtangtang kang Cleopatra sa trono nga gipangulohan sa
eunuch Pothinus
, nga mihimo kang Ptolemy nga nag-inusarang hari niadtong 48 BK (kun posible nga labaw pang sayo tungod sa mga dokumento niadtong 51 BK nga naay ngalan lamang ni Ptolemy). Si Cleopatra misulay og usa ka rebelyon sa
Pelusium
apan siya napugos siya pagbiya sa Ehipto uban sa iyang nag-inusarang nakaluwas nga igsuong si
Arsinoe
.
Samtang si Cleopatra naa sa layo si
Pompey
nalambigit sa
Romanong gubat sibil
. Sa pagkatigpamulak sa tuig 48 BK, si Pompey miikyas gikan sa mga sundalo ni
Julius Caesar
padulong ngadto sa
Alexandria
aron mangitag dapit nga luwas. Si Ptolemy nga kaniadto napulo'g lima lamang ang panuigon niadtong higayona nagtukod og trono sa iyang kaugalingon didto sa pantalan diin siya nitan-aw kanidtong
Septebre 28
48 BK sa pagpatay kang Pompey sa kanhi niyang sundalo nga naa na sa Ptolemikong pag-alagad. Gipunggotan siya og ulo sa atubangan sa iyang asawa ug mga anak nga naa kaniadto sa barko nga ilang gisakyan. Giisip nga si Ptolemy mipabuhat atong kamatayon aron mapalipay si Julius Caesar ug aron mahimong alyado sa Roma diin ang Ehipto utangan. Apan usa kini ka dakong sayop ni Ptolemy. Sa pag-abot ni Caesar sa Ehipto duha ka adlaw human ato, si Ptolemy mipakita kaniya sa putol nga ulo ni Pompey ug si Caesar nasuiko pag-ayo. Tungod tingali kini kay bisan siya ang politikanhong kaatbang ni Caesar si pompey usa ka
Konsul sa Roma
ug siya ang
biyudo
sa nag-inusarang lehitimong anak ni Caesar nga si
Julia
(nga namatay sa pagpanganak sa ilang anak). Si Caesar mikuha sa kapital sa Ehipto ug gihimo iyang kaugalingon isip mao'y masunod sa nagkabanging pangangkon nilang Ptolemy ug Cleopatra.
Matinguhaon aron sa paggamit sa kalagot ni
Julius Caesar
ngadto kang Ptolemy, Si Reyna Cleopatra mibalik sa palasyo nga mipaligid og
Persiyanong karpeta
ug mipakita niini ngadto kang Caesar sa iyang mga tig-alagad: pagkahipos na sa karpeta si Cleopatra misirko. Gikatuohan nga si Caesar naanyagan sa iyang gibuhat ug siya nahimo nga kadidang niya. Siyam ka buwan human sa ilang panagkita si Cleopatra nanganak sa ilang anak. Niining mga tungora nga si Caesar mibiya saiyang plano sa pagsakpo sa Ehipto, inay giabagan niya ang pangankon ni Cleopatra sa trono. Human sa usa ka mubo nga gubat sibil, si Ptolemy XIII nalumos sa
Nilo
ug si Caesar mipabalik kang Cleopatra sa iyang trono, uban sa usa ka mas batang igsuong nga si
Ptolemy XIV
isip isig ka tigmamando.
Bisan sa hapit napulo'g tulo ka tuig nga laktaw sa edad, silang Cleopatra ug Caesar nahimong managhigugmaay sa pagpabilin ni Caesar sa Ehipto kaniadtong 48 BC ug 47 BC. Nagkaila sila kanidatong si Cleopatra 21 ug si Cesar 50. Pag ka
Hunyo 23
47BK
si Cleopatra nanganak sa usa ka bata nga si
Ptolemy Caesar
(
angaa
"Caesarion" nga nagpasabot "gamayng Caesar"). Si Cleopatra miangkon nga si Caesar ang amahan sa bata ug buot niya nga hinganlan ang bata isip sumusunod apan si Caesar mibalibad, ug mipili sa iyang apo (anak sa iyang pag-umangkon) nga si
Octavian
hinuon. Si Caesarion giula unta isip tigdawat sa Ehipto ug Roma nga makahiusa sa Sidlakan ug Kasadpan.
Si Cleopatra ug Caesarion miduaw sa Roma kanidtong 47 BK ug 44 BK ug mamahimong atua sila kadtong sa pagpatay kang Caesar niadtong
Marso 15
, 44 BK. Sa wala pa o pagkahuman lang sa pagpatay mibalik siya sa Ehipto. Sa dihang si Ptolemy XIV namatay sa nagkabating panglawas, si Cleopatra mihimo kang
Caesarion
nga iyang isig ka tig-alagad ug sumusunod. Aron masiguro ang iyang kaugalingon ug si Caesarion siya mipapatay sa iyang igsuong si Arsinoe nga usa ka sagad nga bulohaton sa unang panahon.
[
gikinahanglan og tinubdan
]
Sa tuig 42 BK, si
Mark Antony
, usa sa
triyumbiro
nga milingkod sa Roma sa pagkabakante human sa kamatayon ni Caesar, mipatawag kang Cleopatra aron makigkita kaniya sa
Tarsus
aron pagtubag sa mga pangutana sa iyang loyalidad. Si Cleopatra miabot nga maanyag ug sa iyang katahom nga si Antony mapasugot niya nga makig-uban kaniya sa otonyo didto sa Alexandria. Pagka
Disyembre 25
40 BK siya nanganak sa duha ka mga bata nga silang
Alexander Helios
ug
Cleopatra Selene II
.
Upat ka tuig pagkahuman sa 37 BK, si Antony miduaw sa Alexandria pag-usab aron makiggubat sa
mga Parto
. Nakigbalik siya sa iyang relasyon tali kang Cleopatra ug gikan kaniadtong tungora ang Alexandria na ang iyahang panimalay. Nakigkasal siya kang Cleopatra subay sa Ehiptohanon nga rito (usa ka sulat nga gikan sa
Suetonius
nagpadayag niini), bisan si Antony kaniadtong tungora kasal pa ni
Octavia Minor
nga igsuong sa iyang isig ka triyumbiro nga si
Octavian
. Siya ug si Cleopatra nakabaton og lain nga anak nga si
Ptolemy Philadelphus
.
Sa
Mga Donasyon sa Alexandria
sa dugayng mga 34 BK, human sa pagkakuha ni Antony sa
Armenia
, si Cleopatra ug Caesarion gikoronahan nga isig ka tigdumala sa
Ehipto
ug
Cyprus
; si
Alexander Helios
gikoronahan nga tigdumala sa Armenia,
Media
, ug
Parthia
; si Cleopatra Selene II gikoronahan isip tigdumala sa
Cyrenaica
ug
Libya
; ug si Ptolemy Philadelphus mao ang tigdumala sa
Phoenicia
,
Syria
, ug
Cilicia
. Si Cleopatra usab mikuha sa titulo nga Reyan sa mga Hari.
[2]
Cleopatra "was planning a war of revenge that was to array all the East against Rome, establish herself as empress of the world at Rome and inaugurate a new universal kingdom."
[3]
Ang batasan ni Antony gitan-aw nga kataw-anan sa mga Romano ug si Octavian mipatuo sa Senado aron paglusad og gubat batok sa Ehipto. Pagka 31 BK ang mga kusog ni Antonyo nakig-atbang sa mga Romano sa usa ka nabal nga panagsangka sa dagat sa
Actium
. Si Cleopatra naa usay iyang kaugalingon nga plotilya. Usa ka inilang leyenda nag-ingon nga sa dihang nakakita siya nga si Antony hilabihang uyamota nga mga himan ug taw sa mga barko niya kapildihon na ngadto sa mga Romanong mas lig-on og mga barko, siya milakaw sa panagsangka ug si Antony misunod niya, apan ang mga makabag-ong ebidensya wala nagpakita niini.
Pagkahuman sa
Sangka sa Actium
, si Octavian misulong sa Ehipto. Samtang nagkaduol siya sa Alexandria ang mga taw ni Antonyo mibiya kang Octavian pag ka
Agusto 12
30 BK.
Naay daghang mga dili matino nga pangangkon mahitungod sa bantogan nga si Cleopatra, usa niana mao ang, sa usa sa iyang usa ka bonggang pagpanihapon uban ni Antonyo, sa pagyaga-yaga miingon siya nga makagasto siya og napulo ka milyon ka
mga sestetius
sa panihapon. Gidawat usab ni Antonyo iyang giingon ug pagkasunod gabii nangaon sila og usa ka sagad og dili nindot nga panihapon; ug gibugal-bugalan ni Antonyo si Cleopatra ani ug pagkuha sa ikaduhang kan-onon - usa ka tasa sa isog nga suka ang gidala. Gikuha dayon ni Cleopatra ang iyang mahal kaayo nga mutya nga aryos ug gihulog niya kini didto sa suka, gipatunaw dayon giinom niya. Ang labing sayong taho niining say-saya gikan kang
Pliny ang manghod
ug mikabat og 100 ka tuig human sa panihapon nga gisay-say ang nahitabo. Ang
calcium carbonate
sa mutya matunaw kun ma
dissolve
sa suka, apan hinay-hinay lamang gawas kon pusgayon una kini..
[4]
Ang mga karaang tinubdan labi na ang mga Romano nagkahiusa sa butang nga si Cleopatra mihilo sa iyang kaugalingon pinaagi sa la sa bitin nga
asp
nga mipapaak niya. Ang labing karaang tinubdan mao si
Strabo
nga buhi niadtong panahona ug mamahimong tua sa Alexandria kaniadto. Nag-ingon siya og duha ka sugilanon: nga mihilo si Cleopatra pinaagi sa la nga igpapahid, kundili mipapaak siya og bitin nga
asp
..
[5]
Daghang mga Romanong mamalak nga nagsulat napulo ka tuig human sa panghitabo tanan miingon sa pinaakan sa duha mga
asp
,
[6]
[7]
[8]
usab si [[Florus nga usa ka historyador 150 ka tuig human ato.
[9]
Si
Velleius
, kaunoman ka tuig human sa panghitabo, miingon usab og
asp
.
[10]
Si
Plutarch
, nga nagsulat kaniadtong 130 ka tuig human sa panghitabo, mao ang pang-unang kasayoran sa kamatayon ni Cleopatra. Miingon siya nga si Cleopatra nakit-ang patay, iyang tig-alagad nga babaye, si Iras nga namatay sa iyang tiilan, ug Charmion, nga mitarong sa iyang korona sa wala pa siya matumba.
[11]
Miingon dayon siya nga ang lang bitin gitagoan sa bukag sa mga
fig
nga gidala sa usa ka rustiko, ug nakita nga nikaon og pila ka mga sanga, iyang giduol iyang kamot aron paakon. Ang ubang mga sugilanon miingon nga gitagoan kini sa usa ka kaang, ug iyang gituslok og kahoy aron masuko aron paakon siya. Sa kataposan misulat siya sa martsang kadaogan ni Octabyano sa Roma.
- ↑
"Who Was Cleopatra? (page 2)"
. Smithsonian Magazine
. Retrieved
2008-01-22
.
- ↑
Ronald Syme,
The Roman Revolution
(Oxford: Oxford University Press, 1962), 270.
- ↑
Ronald Syme,
The Roman Revolution
(Oxford: Oxford University Press, 1962), 274.
- ↑
Ullman, Berthold L. (1957).
Cleopatra's Pearls
52
, 193?201.
- ↑
Strabo.
Geography
.
- ↑
Vergil.
Aeneid
.
- ↑
Horace.
Odes
.
- ↑
Sextus Propertius.
Elegies
.
- ↑
Florus.
Epitome of Roman History
.
- ↑
Velleius Paterculus.
Compendium of Roman History
.
- ↑
Plutarch
,
Parallel Lives
, LXXXV 2-3 (Life of Antony)
{{
citation
}}
: CS1 maint: location (
link
)