Хасагууд

Ниитэ х?н зон
25 сая тухай [1]
Т?блэр?эн газар орон
Казахстан	11 748 179 (1.01.2016) [2]
БНХАУ	1 462 588 (2010 оной тоололго) [3]
Узбекистан	990 002 (2000) [4]
Орос	647 732 (2010) [5]
Монгол	101 526 (2010) [6]
Хэлэн аялгуу
Хасаг
Шажан
Лалын шажан

Хасагууд ( хас. ?аза?тар ) ? Казахстанай уугуул тюрк арад зон. Казахстанда шадархи Хитад Уласай ( Или-Хасаг автономито тойрог ), Оросой ( Астраханиин можо , Оренбургын можо , Тюмень , Омск , Самара , Алтай хизаар ), Узбекистанай , Туркменистанай , Киргизстанай х?н зоной ехэхэн хуби. Энэ?ээ гадна Монголой Баян-?лгы аймаг нютагта ажа?ууна. Антропологиин талаар, хасагууд европеоид болон монголоид томо расануудай хоорондохи Урда Сибириин расада агуулна ^[7] . Хэлэниинь ? тюрк хэлэнэй б?лэгэй хибчаг дэд б?лэгтэ агуулдаг хасаг юм.

Т??хэ [ За?аха | ?ндэ?эн бэшэгые за?абарилха ]

Хасагууд тюрк угсаатанай хибчаг , монгол угсаатанай найман , хэрэйд , жалайр , хонгирад , хатагин (2-3 сая? х?н), иран угсаанай скиф , сак , сармат , массагет зэргэ аймагууд?аа б?ридэ?эн ?ндэ?этэн юм. Хасагуудай дундахи найман , хэрэйд , жалайр , хонгирад тус б?ри олон зуун мянган х?нтэй томохон обогууд юм.

Хасагуудай ж?з г?, али ордониинь баруун, дунда, з??н гэ?эн гурбан жэг??р?ээ б?ридэдэг обог аймагай зохёон байгуулалта юм. Бии боло?он саг хугасаанай хубида эрдэмтэд янза б?ри ?аналтай байдаг ба XV-р зуун?аа эртэг?й бии боло?он т??хэтэй ^[8] .

Анха ж?з??д XVI зуун жэл?ээ З??нгарай хаанта уласта эсэрг?? байлдаанда т?рэ зуура нэгэдэдэг байгаа. М?н??нэй Казахстанда, аймгархахань амидаралда т?гээмэл. М?н??шье гэ?эн ушаралдахадаа ямар аймагайнхи бэ гэжэ бэе бэе?ээн асуусагаадаг. Гэхыдээ аймагуудай хоорондо ямар нэгэн ???? хоросол ?гы болоод аймаг харгалзахаг?йг??р тэдэ нэгэл ?ндэ?этэн гэжэ ?зэгдэдэг. М?н??нэй Казахстандахи ехэнхи Хасагуудынь:

• Ехэ (Аха) ж?з - хамгийн ?с??н х?нтэй
• Бага (Д??) ж?з
• Дунда ж?з гэхэ гурбан ж?зэй али нэгэндэнь хамаардаг.

Ж?з б?ри дотороо олон тооной аймагай б?лэг??д, аймагууд болон обогуудые багтаадаг.

Ехэ , дунда ж?з хасагуудай дунда монгол гаралтай х?н зон нилээдг?й байдаг бол бага ж?з т?рэг гаралай х?н зон зонхилдог гэжэ зарим т??хэшэд х??рэнэ. ^[9] Бага ж?зтэ адай зэргэ монгол обог бий. Ехэ ж?з х?н зоноор эгээн ?с??ншье, тэдэ Долоон у?анай г?, али баруун Моголистан ?аа гаралтай ушар хасагай т?рые тэриг??лхэ ??ргэ г?йсэдхэдэг бай?ан бололтой. Моголистанай ноёд Монголой Алтан ургын ноёд бай?ан тула хасагуудые ударидаха байра ?ууритай болоходо н?л??л?эн байжа болохо юм.

Хасагуудай обог аймагууд [ За?аха | ?ндэ?эн бэшэгые за?абарилха ]

З??лтэ [ За?аха | ?ндэ?эн бэшэгые за?абарилха ]

Холбоо?он [ За?аха | ?ндэ?эн бэшэгые за?абарилха ]

• Лица России: Казахи Архивировал?ан 1 зургаа ?ара 2013 оной. (ород)
• Ундасынов И.Н. История казахов и их предков Архивировал?ан 2 зургаа ?ара 2013 оной. (ород)
• Казахские поверья Архивировал?ан 12 найма ?ара 2013 оной. (ород)
• Фотографии из архива Российского Этнографического музея Архивировал?ан 4 хоёр ?ара 2014 оной. (ород)
• Казахи. Кочевать ? значит жить Архивировал?ан 31 гурба ?ара 2014 оной. (ород)
• Ш.К.Ахметова. "Пища казахов Западной Сибири: традиции и новации" (ород)