Neolitski Orkney
je grupa 4
neolitska
spomenika i niz neiskopanih grobnih, ceremonijalnih i naseljenih, na ostrvu
Mainland
u
Orkneyu
, na sjeveru
?kotske
. Stariji su od
Stonehenge
-a i
Velike piramide
i nazvani ?kotski
Pompeji
, zbog izvanredne o?uvanosti. Oni pru?aju dokaze o materijalnim i duhovnim standardima, kao i o vjerovanjima i dru?tvenim strukturama neolitskog perioda ljudske civilazicije.
[1]
Upisani su 1999. godine na
UNESCO
-ovu listu mjesta
svjetske ba?tine
, pod imenom "Srce neolitskog Orkneya".Biti na listi svjetske ba?tine također je veliki uspjeh u turisti?kom smislu. Orkney ima gotovo najve?e stope rasta u cijeloj ?kotskoj sa rastom od oko 20 posto godi?nje. Zna?ajno je pove?an i obim posjetilaca sa krstarenja, koji se u posmatranom periodu gotovo udvostru?io. Ve?ina programa krstarenja sadr?i posjetu mjestima sa liste.
[2]
Kameni
tumulus
Stoje?e kamenje Stenessa
Prsten Brodgara
Maeshow
je kameni
tumulus
sa komorama koji izvana izgleda kao kupolna zemljana
humka
pre?nika 35 m i visine 7,3 m, s jarkom ?irine 14 m koji ga okru?uje, iz oko 3.000. pne. Unutra se nalazi izdijeljena grobnica koja je postavljena tako da je kroz dugi prolaz osvjetljena za zimskog
solsticija
. Kada su je poharali
Vikinzi
u 9. vijeku, ostavili su najve?u kolekciju
runa
na svijetu.
Stoje?e kamenje Stenessa
su ?etiri pljosnata kamena, preostala od 12, koji su ?inili neolitski
kromleh
iz oko 3.000. pne. Tri su visoki 5 m, a najvi?i ima 6 m.
Prsten Brodgara
je najsjevernije svetili?te od kamenja (
kromleh
) u krugu promjera 104 m, izvorno od 60 kamenja, ukopani u jarku 3 x 10 m.
Skara Brae
je neolitsko kameno naselje (3180. ? 2500. pne.) koje se sastoji od zbijenih ku?a uz morsku obalu, s uređenim interijerom u kamenu. Sastoji se od 8 grupisanih ku?a, dimenzija oko 40 m2, sa jednom kvadratnom sobom u kojoj je kamena pe? za grijanje i kuvanje. Ukupno je u naselju ?ivjelo oko 50 ljudi. Ku?e su iznutra bile premazane organskom teksturom nepoznatog sastava, radi ?uvanja toplote. Bile su opremljene kamenim namje?tajem, uklju?uju?i ormare, krevete, toaletni sto, stolice i ostave. Postojao je primitivni oblik toaleta i sofisticirani sistem drena?e. Jedna od 8 ku?a imala je sobu sa alatom.
"?kotski Pompeji", kako ih zovu, su sa?uvani jer ih je prekrio morski pijesak do njihova otkri?a 1850. godine. Tu su pronađeni mnogi nalazi koji svjedo?e o lon?arstvu, pekarstvu, lovu, sto?arstvu i uzgoju ?koljaka, ali i radionica gdje su pronađene "Izrezbarene kamene loptice".
Godine 2008., između Prstena Brodgara i Stoje?eg kamenja Stennesa, otkriveno je jo? jedno neolitsko naselje koje je nazvano Ness Brodgara. Na tom lokalitetu su 2010. godine iskopani ostaci velike građevine, s kamenim plo?ama dekoriranima geomatrijskim urezima i masivnim oslikanim kamenim zidom, koju su nazvali neolitskom "katedralom".