Unvaniez Arvor
a oa un aozadur politikel gouestlet d'ar vuhez publik e Breizh ha kentan lodenn e anv a oa
Federation regionaliste de Bretagne
(FRB). Krouet e voe d'an 29 a viz Here
1911
, e
Roazhon
. Un disrann e oa eus
Kevredigez Broadel Breiz
(KBB) da vare an
Emsav kentan
, an eil aozadur oc'h embann mennozhou ar
Rannvroelouriezh
hag an
emrenerezh
e Breizh.
Pa voe krouet Kevredigez Broadel Breizh e
1899
e teuas un niver bras a skrivagnerien vrezhonek, hogos holl
varzhed
ha divizout a rejont en em vodan en ur vreuriezh drouized, anvet
Goursez Breizh
a voe krouet e
Gwengamp
tri miz goude. Tarzhan a reas an dizemglev e-barzh Kevredigez Broadel Breiz er vodadeg veur dalc'het en hanv 1912. E-doug bodadeg kentan Unvaniez Arvor e voe roet kazi holl ar c'hargou da izili ar Gorsedd. En o zouez e oa
Jos Parker
(Barz Kloarek Kerne) anvet da gadoriad,
Andre Mellac
(Barzh Gwenedour), anvet da denzorer (ur garg henvel a oa gantan e KBB),
Maurice Duhamel
, sonaozour,
Emile Masson
, kelenner lise ha stourmer eus an tu kleiz,
Camille Le Mercier d'Erm
, barzh ha skrivagner,
Jean Choleau
, anvet da veskadoriad,
Leon ar Berr
, kelaouenner ha skrivagner brezhonek, anvet da sekretour,
Fransez Vallee
(Drouiz Abherve), yezhoniour ar brezhoneg, anvet da veskadoriad,
Joseph Duchauchix
(Barz Ar Meneziad), anvet da sekretour,
Fransez Jaffrennou (Barzh Taldir)
,
mouller
ha rener kelaouenn brezhonek,
Iwan an Diberder
, kelaouenner ha dastumer lennegezh dre gomz, ha
Loeiz Herrieu
, labourer-douar ha skrivagner brezhonek, anvet da vessekretour.
E niverenn gentan ar
Bulletin de la Federation regionaliste de Bretagne
e voe skrivet n'en doa an aozadur nevez netra da welout gant un obererezh politikel. Un dislavar ne oa ket, pa ne oa ket intent, hervez
Alain Deniel
, eus ober kampagn ha kemer perzh en
dilennadegou
. Displeget e voe abegou an disrann :
- En emsilet ez eus (e-barzh KBB) mondianed estren hag a gemer ar plas a dlefe bezan roet d'ar Vrezhoned wir ha d'ar Varzhed, ken ez a an Emsav da vezan troet war-zu embannou politikel, kontrol-mik d'ar reolennou
- Dre faot aotrouniusted ar c'hadoriad a sav harzou da frankiz ar c'hevrennou en ur gemer plas an izili hag ar c'huzul-ren zoken ha sparlet eo al labour solut adal tri bloaz
- Doareou tud deuet evit gronnan ar c'hadoriad nevez zo hag a glask aozan ar Gevredigezh diwar o froudennou ma yafe-hi da vezan ur gevredigezh diduamant
E-doug ar c'hendalc'h kentan, dalc'het e
Ploermael
, e C'hwevrer 1912, e embannas ar c'hadoriad : "Un digreizennadur hag un emrenerezh normal evit ma vo diorroet krenv o teuriou ha perzhiou hor gouenn a fell deomp kaout ha doujan evit hengouniou hon hendadou ivez". […]. Pelloc'h e adlavar " e tleer skarzhan ar politikerezh kuit, pa 'z eo un abeg evit an droukrans hag ar gerteri."
Eus 1920 betek ar bloavezhiou 50 e chomas Jean Choleau, hag en her da
wiaderien
e
Gwitreg
hag ur greantour en obererezh-se, e penn an aozadur. Degas a reas ur savboent armerzhel ha ne oa ket anezhan en Emsav kentan. Ur renkad tud gant micheriou a denne d'an aferiou a zeuas da vezan dedennet gant Breizh ha ne oa ket an holl anezho brezhonegerien ha pa glaske lod anezho adpiaouin ar yezh. E komzou berr eo bet displeget an dra gant Michel Nicolas : "Un torradur diwar ar bloc'had maeziad, hag en an hini mestroniour betek-henn, ha dilec'hiadur ar rannvroelouriezh war dachenn an diorreadur lec'hel, heman armerzhel dreist-holl, koulz hini ar greanterezh hag hini ar c'henwerzh
[1]
". Tolpan
energiezhiou
evit kreskin pinvidigezhiou ar Vrezhoned e voe diaz ar prezeg broadel a gloto gant interestou darn eus ar
vourc'hizelezh
bihan hag ar vourc'hizelezh krenn e Breizh.
E 1920 e embannas Unvaniez Arvor e vefe gwelloc'h broudan
Breiz arvorigat
, ur rannvro armerzhel, Naoned ar ger-benn anezhi, a vefe enni
Anjev
,
Kotentin
,
Maine
ha
Poatev
ha ne voe ket resevet mat ar c'hinnig gant an holl izili. Ne oa ket dre zegouezh e klaske Jean Choleau klotan ouzh ar prederiadennou a rene en amzer-se, ar rannvroiou da vezan krouet ha deuriou ar pennadurezhiou naonedat a gave dezho e c'hell bezan ur rannvro re strizh pa oa ar ger-benn o kaout liammou stank gant
tiriadou
all.
Dre ma oa ar brezel o ren, ne voe nemet daou emvod en e brantad, e
Pondi
(Gwengolo 1917) hag
en Alre
(Gwengolo 1918) hag adlanset e voe e 1920 gant Fransez Vallee, kadoriad. Erlec'hiet e voe e diwezh ar bloaz gant Jean Choleau a oa bet pennibil an aozadur goude marv Jos Parker e
1917
.
E miz Kerzu
1921
, hervez ster he daou anv,
Unvaniez Arvor
a ya da vezan ur c'hevredad savet etre 5 aozadur breizhek : ar
Bleun-Brug
,
Brediah ar brehoneg
,
Breuriez Breiz
,
Goursez Breiz
hag
Unvaniez Yaouankiz Breiz
, Met nac'het e oa bet gant Kevredigez Vroadel Breiz mont e bourzh. Chenchet e voe titl ar gelaouenn ofisiel (ne voe nemet 4 niverenn anezhi) a yeas da vezan "Le Pays Breton", ur gelaouenn drimiziek.
- Georges Cadiou
, Emsav : Dictionnaire historique et critique, Coop Breizh, 2013. Pennad : Federation regionaliste de Bretagne.
- Michel Nicolas
,
Histoire de la revendication bretonne
, Coop Breizh, , 2007. ISBN978-2-84346-312-9
- Michel Nicolas,
Histoire du mouvement breton
, Pariz, Syros, 1982.
- Lukian Raoul
,
Un siecle de journalisme en Bretagne
, Ar Gelveneg, Le Signor, 1982.
- Alain Deniel,
Le mouvement breton (1919-1945)
, Pariz, Editions Maspero, 1976 (
ISBN 270710826X
).
- ↑
Michel Nicolas, Histoire du Mouvement breton : Emsav, 1982.