Ur yezh komzet e
Suamerika
eo ar
c'hechuaeg
(kechuaeg:
runa simi
;
runa
, "pobl" +
simi
, "genou; komz"). Peurliesan e vez renket e-touez ar
yezhou aymarek
met n'eo ket ken sklaer-se al liamm-familh-se.
Gwechall-kozh e veze anezhi yezh
Impalaeriezh an Inkaed
hag hiziv e vez komzet c'hoazh e meur a doare tost pe dostoc'h gant tro-dro da 9.6 milion a vammyezherien ha 4 milion a dud all e su
Kolombia
hag
Ecuador
, e
Perou
hag e
Bolivia
a-bezh, e gwalarn
Arc'hantina
hag e norzh
Chile
. E-touez an holl yezhou komzet gant poblou orin
Amerika
eo ar c'hechuaeg an hini gant ar muian a dud a ra ganti.
Div
rannyezh
pennan zo :
Kechuaeg I pe
waywacheg
(
waywash
) komzet e kreiz Perou. Dishenvel-tre e c'hell bezan pep yezh er skourr-man an eil diouzh eben.
Kechuaeg II pe
wanpouneg
(
wanp'una
), isrannet d'he zro e tri skourr: Kechuaeg younkayek (lec'hiou zo eus Perou); Kechuaeg an norzh (
quichua
pe
runa shimi
) (dreist-holl e Kolombia hag Ecuador); Kechuaeg ar su (Perou, Bolivia, Arc'hantina ha Chile). Homan eo an doare-yezh pouezusan dre m'eman komzet gant ar muian a dud hag a-drugarez da live sevenadurel an dud a ra gantan.
Tost da 30% eus an holl c'heriou implijet er c'hechuaeg a-vreman a zeu eus ar
spagnoleg
ha ken don eo bet levezon ar yezh-se warni ma'z eo bet degemeret ganti
fonemennou
estren ( f, b, d, g).
