Jorg Haider e 2008.
Jorg Haider
(ganet d'ar
26 a viz Genver
1950
e
Bad Goisern
,
Aostria-Uhel
, marvet d'ar
11 a viz Here
2008
e Lambichl,
Karintia
) a oa ur
politikour
aostrian
deus an tu dehou pellan.
Nazied
a oa e dud, ha levezonet-don eo bet Haider gant o mennozhiou politikel
broadelour alamaneger
(
"deutschnational"
). Eus
1986
betek
2000
e oa e penn an
FPO
(
Freiheitliche Partei Osterreichs
, "Strollad ar Frankiz Aostrian"). E
2005
e krouas ur strollad nevez anvet
BZO
(
Bundnis Zukunft Osterreich
, "Emglev evit dazont Aostria") hag e tilezas an FPO. E miz Mae
2006
e lezas e blas e penn ar BZO da b
Peter Westenthaler
, met adkemer a reas anezhan e
2008
.
War a seblant ne oa ket a ideologiezh eeun da Haider. Meskan a rae elemantou broadelour, sokialour, frankizour, pro-arabek, pro-italian, enep-slovenek hag enep-amerikan, met chenchet en doa e savboenchou politikel gwech ha gwech all. Sklaer eo avat e oa bet levezonet gant ideologiezh e dud hag a oa nazied penn-kil-ha-troad.
| 1964
-
1968
|
E-pad e amzer el lise e ya Haider e-barzh ur strollad liseidi eus an tu dehou pellan (an "Albia")
|
| 1971
-
2005
|
Ezel eus kuzul-ren an FPO
|
| 1976
|
Dilec'hian a ra eus e vro c'henidik (Aostria-Uhel) da g
Karintia
|
| 1976
-
1983
|
Sekretour an FPO e Karintia
|
| 1979
-
1983
|
Kannad yaouankan er breujou
|
| 1982
-
13 a viz Mae
1983
|
Skridaozer ar gelaouenn ?Karntner Nachrichten“ ("Keleier karintian")
|
| 1986
|
Tagan a ra Haider ar c'hlasou divyezhek publik e Karintia ha mont a ra an trec'h gantan; rannet eo ar c'hlasou e slovenegerien hag alamanegerien a oa bet skoliet asambles er penn kentan
|
| 1986
-
1989
|
Kannad e Breujou
Aostria
(
Nationalrat
)
|
| 1983
-
1998
|
Lakaet e penn an FPO e Karintia
|
| 1992
-
1999
|
Kannad er breujou adarre
|
| 1986
-
2000
|
Lakaet e penn an FPO en Aostria a-bezh
|
| 30 a viz Mae
1989
-
21 a viz Even
1991
|
Pennrener Karintia; kollet e garg abalamour m'en doa difennet politikerezh an nazied war dachenn ar c'hrouin-labour
|
| 1991
-
1999
|
Eil-bennrener Karintia
|
| 18 a viz Ebrel
1999
|
Pennrener Karintia adarre
|
| 2000
|
Kengevredad an FPO gant mirourien an
OVP
. Haider a ya da gKarintia da vat; lakaet e vez
Susanne Riess-Passer
e penn an
FPO
war e lerc'h
|
| 2001
|
Urzhian a ra lez-varn pennan Aostria e vo savet panellou divyezhek (
alamanek
-
slovenek
) e tost da 200 kumun garintian. Nac'han a ra Haider hen ober abalamour ma'z "eo a-enep da se al lodenn vrasan eus alamanegierien Karintia" ha "n'o deus ar pennou bras e
Vienna
gwir ebet d'hon lakaat d'ober traou na blijont ket da boblans Karintia" (arroudennou
[1]
).
|
| Meurzh
2004
|
Pennrener Karintia evit an 3de gwech
|
| 2005
|
Savet ur strollad politikel nevez (BZO) gantan e kuita an FPO.
|
| 2006
|
Klask a ra Haider gounit dilennerien eus an tu dehou pellan evit e strollad nevez en ur zismantran panellou divyezhek bet savet dija e Bleiburg/Pliberk.
|
| 2008
|
10,7% a ya gant ar BZO en dilennadegou. Un nebeud deiziou goude e varv Jorg Haider en ur gwallzarvoud.
|
Kerkent ha lakaet e penn e strollad e Karintia e
1983
e krogas Haider da dagan ar vinorelezh slovenek er vro-se en ur c'houlenn e vefe krouet klasou evit ar skolidi sloveneger o-unan (lesanvet "klasou
ghetto
" gant stourmerien evit ar sloveneg). Dont a reas a-benn da zistrujan sistem hengounel ar skoliou divyezhek e
1986
, ha rannet e voe ar c'hlasou evel m'en doa bet goulennet.
Pa voe lakaet da bennrener Karintia e
1989
, e kinnigas rannan an arc'hant skoazell roet da gevredadou sevenadurel ar slovened ha rein ul lodenn anezhan da gevredadou an asimilanted hag a felle dezho e vefe alamanekaet ar rannvroiou slovenek.
- Friede durch Sicherheit
Freiheitliches Bildungswerk, Wien, 1992
- Europa der Regionen
Stocker, Graz:
ISBN 3702006761
, 1993 (Umberto Bossi, Joze Pucnik, Jorg Haider)
- Die Freiheit, die ich meine
Ullstein Verlag GmbH, Frankfurt/Main - Berlin, 1993
- The Freedom I Mean
Swan Books, New York 12567, Juli 1995
- Befreite Zukunft jenseits von links und rechts
Ibera Verlag/European University Press GmbH, Wien, 1997
- Zu Gast bei Saddam - Im Reich des Bosen
Ibera Verlag/European University Press GmbH, Wien, 2003
- Bewegung
Ibera Verlag:
ISBN 3850521745
, 2004
- de:Jorg Haider
(Wikipedia alamanek)
- Brigitte Bailer-Galanda, Wolfgang Neugebauer: Haider und die Freiheitlichen in Osterreich, Berlin 1997
- Brigitte Bailer-Galanda, Wolfgang Neugebauer: Handbuch des osterreichischen Rechtsextremismus, Wien 1996
- Michael Jungwirth: Von Haider bis Le Pen - Europas Rechtspopulisten. Styria, 2002
Commons
