- <e>
zo etre [e] e
ker
hag [?] e
kaer
:
karate
- <u>
zo etre [o] e
gor
hag [u] e
gour
:
sh?gun
- <g>
zo evel e brezhoneg, atav e vez [g] dirak ur vogalenn, nepred ne vez [?] :
gin
- <h>
a vez c'hwezhadennet e pep degouezh : (
Hiroshima
- <j>
zo [?] evel e brezhoneg (met distaget e vez [d?] e lod korniou, diwar blotadur <ch>) :
Fuji-san
- <r>
a zistager etre [l] ha [r]] :
samurai
- <s>
zo evel e brezhoneg ; nepred ne vez distaget [z] :
gakusei
- <sh>
zo tost d'ar [?] brezhonek e [?y?y'my?:y]
chuchumuchu
:
Roshia
- Digemm e chom an
anviou-kadarn
, n'eus
liester
ebet dezho.
- En anviou-tud japanek, anv an tiegezh zo dirak kentanv an den :
Kurosawa
Akira
.
源平合?
Brezel Genpei
|
E-kerzh Brezel Genpei
Kan? Motonobu (1476-1559)
|
Riez
|
大日本帝?
Impalaeriezh Japan Veur
|
Marevezh
|
Marevezh Heian
|
Padelezh
|
1180
-
1185
|
Bellerion
|
|
Disoc'h
|
? Diskar ar c'hlann Taira
?
Sh?gunelezh Kamakura
|
Brezel Genpei
(
japaneg
: 源平合?,
Genpei gassen
) a reer eus ur brezel diabarzh a voe e
Japan
a-bezh e diwezh ar
Marevezh Heian
adalek
1180
betek
1185
etre ar c'hlannou
Minamoto
ha
Taira
.
C'hoarvezout a reas a-c'houde un taol-Stad a-berzh ar re Daira e
1179
, ma lamjont pep kevezer eus ar
gouarnamant
kent o forbannan ; ar re Vinamoto a respontas dre voulc'han ar brezel e 1180. E-kichen
Heian-ky?
(
Ky?to
hiziv), ker-benn an impalaeriezh d'ar mare, e voe an emgann kentan a-douez an 19 a voe er brezel-se.
Goude ar gad diwezhan e voe diskaret ar c'hlann Taira, ha
Minatomo no Yoritomo
ar stalias e
Kamakura
ar c'hentan
sh?gunelezh
en Istor Japan er bloaz
1192
; evel un
diktatour
e renas war ar vro a-bezh.
Pouezus-kenan e voe Brezel Genpei en Istor Japan, pa verkas kresk galloud ar renkad vilourel, ar
samurai
ha diskar galloud trevourel an impalaer.
An anv 源平
genpei
zo 源
gen
, a lenner
minamoto
e japaneg, ha 平
hei
, a zo distaget
pei
er stummou kenstrollat, hag a lenner
taira
. Kement ha "brezel ar re Vinamoto enep ar re Daira" eo
genpei
neuze.
Un anv all zo d'ar brezel-se e Japan : 治承?永の?
jish?-juei no ran
, eus ar Marevezh Jish? (
1177
-
1181
) hag ar Marevezh Juei (
1182
-
1184
).
E-pad dekvloazhiadou e oa bet kevezerezh etre ar c'hlannou Minamoto ha Taira evit ar galloud el Lez, ha dre-se e Japan a-bezh. Da genver
Emsavadeg H?gen
(div sizhunvezh er bloaz
1156
) hag
Emsavadeg Heiji
(
1160
) en devoar klasket ar c'hlann Minamoto tapout an tu-krenv war ar c'hlann Taira, en aner avat.
[1]
Er bloaz 1180,
Taira no Kiyomori
(
1118
-1181) a zeuas a-benn da lakaat e vab-bihan yaouankan (2 vloaz hepken) da vout
impalaer Antoku
(
1178
-
1185
, ren
1180
-1185) goude dileze an
impalaer Takakura
(
1161
-1181, ren
1168
-1180). Gaou a voe graet d'ar prins
Mochihito
(
1151
-1180), trede mab an
impalaer Go-Shirakawa
(
1127
-1192, ren
1155
-
1158
) hag e her ; evit lemel ar vezhadenn ha gounit an tron e c'halvas
Minamoto no Yorimasa
(
1106
-1180]]) ha
manatiou
boudaek
d'an armou. Ur c'hwitadenn e voe, pa varvas Mochihito ha Yorimasa er gad kentan.
[1]
E miz Mezheven 1180, Taira no Kiyomori a zivizas dilec'hian ker-benn an impalaeriezh eus Heian-ky? da
Fukuhara-ky?
(ur c'harter eus
Kobe
hiziv), a oa e ger-benn dezhan abaoe ar bloaz 1160 : neuze e c'helle derc'hel e zorn war al Lez.
[1]
Pa ne ouie ket Taira no Kiyomori piv a oa a-drek an emsavadeg e lakaas herzel ar prins Mochihito, a gavas repu en azeuldi boudaek Onj?-ji (Mii-dera hiziv, e ker ?tsu e
prefedelezh Shiga
). Pa ne c'helle ket ar
venec'h
e warezin e rankas tec'hel. Hetaet e voe gant soudarded Kiyomori betek azeuldi ar By?d?-in, a-vaez da ger Heian-ky?. Eno e c'hoarvezas an emgann kentan : Mochihito a voe paket ha lazhet tra m'en em lazhas Minamoto no Yorimasa dre sevenin
seppuku
.
[1]
,
[2]
Goude marv Yorimasa en em lakaas Minamoto no Yoritomo, penn nevez ar c'hlann, da rener an emsavadeg ; p'edo o foetan bro davit kevredidi e voe faezhet gant ar re Daira e miz Gwengolo 1180 e-kichen
Menez Fuji
.
[1]
Dont a reas a-benn da vont pelloc'h avat, war du ar Biz ma kavas skoazell digant klannou all evit diarbenn lu ar re Daira. E-keit-se, Kiyomori a beurzevas azeuldi Onj?-ji kent lakaas seziz war ger
Nara
ha distruj an hanter anezhi, kement-se evit kaout e zial
[3]
.
Er bloz 1181 e voe faezhet nerzhiou
Yukiie
(
†
1186
) gant ar re Daira, hep nemeur a heuliadou.
[1]
E nevezamzer ar bloaz-se end-eeun e varvas Taira no Kiyomori, tra ma krogas Japaniz da c'houzanv un naonegezh a badas betek diwezh 1182. Klask a reas ar c'hlann Taira argadin izili eus ar c'hlann Minamoto o devoa savet ul lu e norzh ar vro, hep dont a-benn d'o faezhan. Ne voe mui kad ebet betek derou ar bloaz
1183
.
[1]
D'an
2 a viz Mezheven
1183 e voe faezhet ar c'hlann Taira en
Emgann Kurikara
; ker gwazh e voe an drouziwezh m'en em gavas ar re Daira sezizet en Heian-ky? diwehatoc'h, tra m'edo
Minamoto no Yoshinaka
(
1154
-
1184
) o tont eus an Norzh ha Yukiie eus ar Reter. Ret e voe d'ar c'hlann Taira, renet gant
Taira no Munemori
(
1147
-1185) abaoe marv e dad Kiyomori, tec'hel kuit war-du ar C'hornog gant e armead, al Lez, hag an impalaer Antoku (a oa en e 4
vet
bloaz da neuze). Go-Shirakawa, an implaer kozh, a savas a-du gant ar Minamoto no Yoshikana kent gourc'hemenn dezhan mont gant Yukiie evit distrujan Munemori hag a lu.
[1]
P'edo oc'h hemolc'hin ar re Daira war hent ar C'hornog e klaskas Yoshinaka kemer ar galloud war ar c'hlann Minamoto dre dagan Yoritomo e Kamakura. Diouzh e du, ar c'hlann Taira a stalias ul Lez verrbad e Dazaifu,
[4]
met argaset e voent gant un emsavadeg itriket gant Go-Shirakawa ; dilojan al Lez a rejont arre, da Yashima
[5]
war un enezennig a-vaez da
Shikoku
. Eno e voent argadet d'ar
17 a viz Du
gant Yoshinaka, a zeujont a-benn da ziarbenn.
[1]
Minamoto no Yoshinaka a itrikas gant Yukiie evit lakaat seziz war ar ger-benn hag an impalaer, ha stalian ul Lez nevez en Norzh zoken mar bije tro. Yukiie avat a zikulias an itrikadenn d'an impalaer, a roas kelou da Yoritomo, penn ar c'hlann Minamoto. Pa verzas Yoshinaka e oa bet trubardet gant Yukiie e kemeras Heian-ky?, hag e derou ar bloaz 1184 e lakaas tan en zeuldi
H?j?jidono
m'edo kloastret an impalaer Go-Shirakawa, a voe bac'het da c'hortoz. Nepell goude ez erruas
Minamoto no Yoshitsune
(
c
.
1159
-
1189
) gant e vreur
Minamoto no Noriyori
(
1150
-
1193
) hag un arme vras, a argasas Yoshinaka eus ker. Goude ur gad d'an
19 a viz C'hwevrer
1184 war ur pont dreist ar ster Uji tost d Heian-ky?, Minamoto no Yoshinaka a stourmas ur wezh diwezhan en Awazu
[6]
daou zevezh goude, ma voe faezhet gant Minamoto no Yoshitsune ; lazhet e voe Yoshinaka p'edo o klask kemer an tec'h.
[1]
Pa guitaas re re Vinamoto ar ger-benn e krogas ar c'hlann Taira da grenvaat o dalc'h war meur a lec'h kostez Mor Diabarzh Seto, a oa e diriad hengounel. An impalaer a ginnigas dezho kodianan a-benn sizhun en eskemm ouzh un harz-brezel gant ar re Vinamoto ? ar pezh a oa un touell, pa oa mennet da gas ar c'hlann Minamoto da argadin ar re Daira : gounez amzer e oa, evit klask adkemer ar galooud.
[1]
D'an
20 a viz Meurzh
1184, Yoshitsune ha Noriyori a dagas Ichi-no-Tani, ur c'hrenvlec'h d'ar c'hlann Taira e Suma, er c'hornog da Gobe war enez
Honsh?
. Faezhet e voe ar re Daira, hag ar re na voent na lazhet na paket a dec'has da Yashima en-dro. Ar c'hlann Minamoto ne oa ket gouest da argadin Shikoku, setu e kemerjont o diarbennou e-pad ar c'hwezh mizvezh war-lerc'h.
[1]
Tost da vloaz goude kad Ichi-no-Tanin d'an
22 a viz Meurzh
1185, e c'hoarvezas
Emgann Yashima
un emgann war vor a-vaez da Shikoku : klann Minamoto a glaskas treuzin ar mor, met kalz eus e listri a voe distrujet gant ur gorventenn ; gant pemp lestr hepken, Yoshitsune a dizhas an douar hag a lakaas enaouin tantadou evit lakaat al Lez da gredin e oa arsailhet. P'edo ar re Daira o c'hortoz un argadenn war vor e kuitajont o c'hrenvlec'h hag e kasjont al Lez hag an impalaer antoku d'ar mor. Trec'h e voe klann Minamoto en emgann a voe da-heul, met ar braz eus al lestraz Taira a zeuas a-benn da dec'hel. Miz diwezhatoc'h, d'ar
25 a viz Ebrel
1185, e voent faezhet adarre en un emgann war vor e Strizh-mor Shimonoseki, etre inizi Honsh? ha
Ky?sh?
; eno e varvas an impalaer yaouank, 6 vloaz hepken, ha kalz eus pennou bras ar c'hlann Taira.
E miz Kerzu 1185 e voe finvezh beli ar c'hlann Taira war ker-benn an impalaeriezh. An impalaer Go-Shirakawa a zeroas da Vinamoto Yoritomo ar gwir da zastum tellou ha da envel kargidi en holl rannvroiou. Goude marv an impalaer kozh e 1192 e voe anvet Minatomo no Yoritomo da
sei-i tai sh?gun
(征夷大?軍 "pennjeneral sujer ar varbared")
[7]
.
Kement-se a voulc'has marevezh Japan c'hladdalc'hel (1185-
1600
), m'edo an impalaer hag al Lez e-karg eus al lidou tra m'edo ar galloud gwirion gant ar
sh?gun
.
[1]
Gant staliadur ar sh?guneezh e Japan e kreskas galloud ar renkad vilourel, ar
samurai
, hag a nebeut da nebeut e wanaas hini an impalaer : da arouezius e troas, gouestlet d'al lidou hepken, betek
Assavidigezh Meiji
e
1868
tost da 700 vloaz diwezhatoc'h ? petra bennak ma c'hoarvezas
Assavidigezh Kenmu
e
1333
ma renas an impalaer betek
1336
.
Minamoto, da liviou broadel Japan.
A-c'houde Brezel Genpei e voe lakaet ar
ruz
, liv ar c'hlann Taira, hag ar
gwenn
, hini ar c'hlann Taira, war
banniel Japan
[8]
.
- Sansom, George.
A History of Japan to 1334
. Stanford : Stanford University Press, 1958
(
ISBN 978-0-8047-0523-3
)
- Turnbull, Stephen.
The Samurai ? A Military History
. London : Macmillan Publishers, 1977
(
ISBN 978-0-02-620540-5
)
- Turnbull, Stephen.
The Samurai Sourcebook
. London : Cassell Publishing, 2000
(
ISBN 978-1-85409-523-7
)
- ↑
1,00
1,01
1,02
1,03
1,04
1,05
1,06
1,07
1,08
1,09
1,10
1,11
ha
1,12
Sansom, 1958.
- ↑
Turnbull, 2000.
- ↑
Turnbull, 1977.
- ↑
E prefedelezh Fukuoka war enezenn
Ky?sh?
hiziv
- ↑
Takamatsu e prefedelezh Kagawa hiziv.
- ↑
?tsu hiziv.
- ↑
(en)
Law Insider
.
Kavet :
09 C'hwe 2022
.
- ↑
(en)
Web Japan / National Flag and Anthem
.
Kavet :
09 C'hwe 2022
.