Stumm brudet ar vaionetez eus an XIXvet kantved
Commons
Baionetez
[1]
, pe
kleze-fuzuilh
[2]
, a reer eus un
arm
-troc'h a vez staget ouzh kanol ur
fuzuilh
pe ouzh un arm damhenvel evit kaout nerzh tagan ouzhpenn da hini an arm-tan evit ar stourm a-dost. Implijet-bras e oa bet dreist-holl da vare ar fuzuilhou untenn pe tenn-ha-tenn. Ral eo e implij hiziv an deiz. Ar vaionetez zo deuet da vezan muioc'h-mui un doare kinkladur evit an dibunadegou.
An anv
baionetez
evit an arm-se zo deuet diwar ar
galleg
baionnette
(
1575
) eus anv
Baiona
, ur ger en Norzh-
Euskadi
ma voe fardet ar baionetezou kentan er
XVI
vet
kantved
.
[3]
Krog e oa dija ar vaionetez da vezan un arm tost didalvoud abaoe an
XIX
vet
kantved
, dreist-holl abaoe
brezel diabarzh Stadou-Unanet Amerika
(
1861
-
1865
). Brasjedin a reer e oa bet ar vaionetez orin nebeutoc'h evit 1% eus ar c'hollou denel war tachennou emgann ar brezel-se. Gwelet eo evel unan eus merkou donedigezh ar brezel arnevez.
Implij ar baionetezou evit lakaat an enebourien da gilan e-kerzh brezel diabarzh Stadou-Unanet Amerika a c'hoarvezas aliezik met e-pad krogadou bihan ha tostik-tost nemetken. Al lajad amzer efedusan a oa pa veze an enebourien oc'h adkargan o fuzuilhou, ar pezh a gemere war-dro ur vunutenn memes evit soudarded gourdonet-mat. D'ar mare-se dija e weler e oa diamzeriet ar vaionetez dre ma oa nebeut a soudarded lazhet gant seurt armou, zoken pa veze gounezet krogadou bihan pe tapet lec'hiou pouezus. Un implij all d'ar mare-se a oa lakaat ar baionetezou ouzh ar c'hanol evit lakaat ur barrad aon da sevel e-touez an enebourien pe evit kadarnaat ar soudarded digalonekaet.
Daoust da se e oa bet implijet ar baioneteziou e argadou zo en XXvet kantved. An argad diwezhan a seurt-se a-berzh arme Frans a c'hoarvezas e miz Mae 1995, pa gargas Tokarniou Glas gall war bont Vrbanja e
Sarajevo
(
Bosnia-ha-Herzegovina
) evit dieubin soudarded all a oa dalc'het gant an arme serbian.
[4]
