Янка (?ван Андрэев?ч) Ф?л?сто?в?ч
(
14 студзеня
1926
, в.
Паняц?чы
, цяпер
В?лейск? раён
? пасля 11 л?стапада
1953
,
М?нск
) ? беларуск? грамадска-пал?тычны дзеяч на эм?грацы?, удзельнiк антысавецкага руху на Беларус?, публ?цыст.
Ранн?я гады Я. Ф?л?стов?ча прайшл? ?
Заходняй Беларус?
. У час
2-й сусветнай вайны
, у ма?
1943
г. (па ?ншых звестках восенню 1943 г.) Я. Ф?л?стов?ч бы? маб?л?заваны ?
13-ы пал?цэйск? батальён
(
В?лейка
,
М?нск
); перад прыходам Чырвонай Арм?? эм?грырава? у
Герман?ю
. У жн??н?
1944
г. вайсковая частка, дзе ён служы?, была нак?раваная ?
?тал?ю
, дзе да студзеня
1945
г. брала ?дзел у баях супраць англа-амерыканск?х войск. У лютым 1945 г. у
Чэхаславак??
за спробу перайсц? да чэшск?х партызана? Я. Ф?л?стов?ч бы? адпра?лены ? турму г. Паддуб?ца, адкуль бы? вызвалены
8 мая
1945 г.
Пасля вайны Я. Ф?л?стов?ч перабра?ся ?
Францыю
. Вывуча? г?сторыю ?
Сарбонск?м
(Францыя) ?
Лювенск?м
(
Бельг?я
) ун?верс?тэтах. Выдава? часоп?с ≪Моладзь≫, бы? адным з л?дара? Беларускай Незалежн?цкай Арган?зацы? Моладз? ? Францы? (створана на з'ездзе 26 сакав?ка
1949
). У Парыжы наладз?? кантакт з
М?колам Абрамчыкам
, з 11 сакав?ка
1951
? сябра
Рады Беларускай Народнай Рэспубл?к?
, упа?наважаны прадста?н?к
ураду БНР
. У сакав?ку 1951 узя?ся за м?с?ю наладжвання кантакту беларуск?х эм?грацыйных улада? з падполлем на тэрыторы?
БССР
. Пасля трохмесячнай падрыхто?к? на базе Ка?фбэрэн каля
Мюнхена
, бы? нак?раваны ? раён з якога паходз?? у складзе амерыканскага дэсанту
9 верасня
1951 г.
Праз сваяка Пятра Кушаля Я. Ф?л?стов?чу ?далося наладз?ць сувязь з групай С. М?кул?ча, якая складалася з 5 чалавек ? дзейн?чала на тэрыторы?
?ллянскага раёна
з 1949 г. Я. Ф?л?стов?ч пераня? камандаванне групай ? зраб?? спробу ператварыць яе ? вайскова-пал?тычную арган?зацыю. Увё? дысцыпл?ну, праводз?? ?дэйную ? падпольную падрыхто?ку, забаран?? раб?ць грабяжы ? напады на мясцовы акты?. Групе да? назву ≪Беларуск?я нацыяльна-вызвольныя ?зброеныя с?лы≫ ? распача? падрыхто?ку да пал?тычна-прапагандысцкай дзейнасц?
[1]
. З гэтай мэтай у красав?ку
1952
атрад правё? у
в. Вязын?
пад
Маладзечнам
напад на друкарню, якая друкавала газету ≪Шлях да камун?зму≫. Партызаны забрал? друкарскую машыну. На ёй планавалася друкаваць газету ≪Жыве Беларусь!≫, але адсутнасць друкарскага досведу, а таксама некаторых элемента? не дазвол?ла ажыццяв?ць план.
[2]
5 верасня
1952 г. аператы?най групай МГБ БССР была праведзеная аперацыя па л?кв?дацы? групы Я. Ф?л?стов?ча. Аднак яму ?далося ?цячы ? ён меркава? перайсц? мяжу з
Польшчай
, але
9 верасня
1952 г. у вёсцы Ярмол?чы Маладзечанскай вобл., у вын?ку здрады, бы? арыштаваны групай мясцовага ?пра?лення МГБ.
[3]
Судовы працэс пача?ся 17 кастрычн?ка 1953 г. у М?нску. Я. Ф?л?стов?ч бы? асуджаны ваенным трыбуналам Беларускай ваеннай акруг? да смяротнай кары. Апошн? дакумент, як? ?ласнаручна падп?са? Я. Ф?л?стов?ч, гэта яго касацыйная скарга ? Ваенную калег?ю Вярхо?нага суда СССР, якая датуецца 11 л?стапада 1953 г. (скарга нап?сана ? М?нску). Пасля гэтай даты Я. Ф?л?стов?ч, як мяркуецца, бы? расстраляны. Супраць яго сваяко? ? тых, хто дапамага? у яго дзейнасц?, праведзены рэпрэс??.
Крым?нальная справа № 3383 па абв?навачванн? ?вана Андрэев?ча Ф?л?стов?ча захо?ваецца ? Цэнтральным арх?ве КДБ Рэспубл?к? Беларусь у М?нску. У справе 23 тамы. Матэрыялы, гало?ным чынам пратаколы допыта? Ф?л?стов?ча, прадста?ляюць сабой кашто?ную крын?цу па г?сторы? паваеннай беларускай эм?грацы? ? Францы? ? Бельг??. У канверце, прыкладзеным да 23-га тома, захо?ваюцца арыг?налы ? коп?? данясення? Ф?л?стов?ча, зап?саных яго рукой; нумары эм?гранцкага часоп?са ≪Моладзь≫.
Тэксты шасц? шп?ёнск?х данясення? Ф?л?стов?ча разам з некаторым? ?ншым? матэрыялам? з крым?нальнай справы № 3383 надрукаваны ? часоп?се ≪Беларуская думка≫ (2009, № 8, с. 74-81).
Зноск?