Шум?л?нск? раён
Герб Сцяг
Кра?на	Беларусь
Уваходз?ць у	В?цебская вобласць
Адм?н?страцыйны цэнтр	Шум?л?на
Дата ?тварэння	17 л?пеня 1924 , 30 л?пеня 1966
Дата скасавання	25 снежня 1962
К?ра?н?к	В?ктар Сяргеев?ч Гутара?
Аф?цыйныя мовы	Родная мова: беларуская 68,02%, руская 31,44% Разма?ляюць дома: беларуская 21,16%, руская 78,55% [1]
Насельн?цтва ( 2009 )	20 716 чал. [1]  (15-е месца)
Шчыльнасць	12,22 чал./км² (15-е месца)
Нацыянальны склад	беларусы ? 92,24%, руск?я ? 6,09%, ?ншыя ? 1,67% [1]
Плошча	1 695,40 [2] (13-е месца)
Вышыня над узро?нем мора	126 м [3]
Аф?цыйны сайт
Медыяфайлы на В?к?схов?шчы

Шум??л?нск? раён  (з 17 л?пеня 1924 года па 23 л?стапада 1961 года ? С?роц?нск? раён ) ? адм?н?страцыйна-тэрытарыяльная адз?нка ? складзе В?цебскай вобласц? Беларус? . Адм?н?страцыйны цэнтр ? гарадск? пасёлак Шум?л?на . Размешчаны ? цэнтральнай частцы В?цебскай вобласц?, мяжуе з Полацк?м , Гарадоцк?м , В?цебск?м , Бешанков?цк?м ? Ушацк?м раёнам? .

Прырода [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Паверхня раёна пераважна ра?н?нная . Большая частка раёна знаходз?цца ? межах Полацкай н?з?ны , усходняя ? па?днёва-?сходняя ? у межах Гарадоцкага ?звышша . Агульны нах?л паверхн? з усходу на захад. 85 % тэрыторы? на вышын? 130?150 м. Найвышэйшы пункт 177 м (за 2 км на по?нач ад вёск? Лескав?чы), найбольш н?зкая адзнака 110 м (урэз Заходняй Дзв?ны ).

У тэктан?чных аднос?нах раён прымеркаваны да па?ночна-?сходн?х сх?ла? Беларускай антэкл?зы . Сучасная паверхня складзена з паазерск?х марэнных ? азёрна-ледав?ковых адклада?, н?жэй залягаюць утварэнн? сожскага, дняпро?скага, месцам? бярэз?нскага зледзянення?. Агульная магутнасць то?шчы антрапагенавых адклада? 50?80 м.

Карысныя выкапн? : торф , цагляная гл?на , жв?р , буда?н?чы пясок .

У складзе сельгасугоддзя? пераважаюць дзярнова-падзол?стыя глебы ? дзярнова-падзол?стыя забалочаныя глебы . Паводле механ?чнага складу глебы пераважна сугл?н?стыя ? супясчаныя.

Найбольшая рака Заходняя Дзв?на з прытокам? Обаль (з Усысай ? Чарна?кай ) ? Сечна . Густата натуральнай рачной сетк? 0,45 км/км².

Азёры на тэрыторы? Шум?л?нскага раёна: Будавесць , В?ц?р , Гародна , Дабее?скае , Зарона?скае , Княжно? , Кругл?к, Лезв?нка, Лескав?чы , Мошня , Разван , Расалай , Сасно?скае , Сосна , Бубальскае , Хвоя ? ?нш.

На тэрыторы? раёна знаходз?цца геалаг?чны помн?к прыроды Вял?к? камень . Сярод 99 заказн?ка? рэспубл?канскага значэння 2 знаходзяцца на тэрыторы? раёна. Гэта ландшафтны заказн?к ≪ Казьянск? ≫ ? г?дралаг?чны заказн?к возера ≪ Сосна ≫, адз?н заказн?к мясцовага значэння ≪ Варануха ≫.

Лясныя ?частк? размеркаваны па раёне нера?намерна, больш у па?ночнай ? па?ночна-заходняй, менш у па?днёва-?сходняй частцы. У складзе лясо? хвоя , бяроза , елка ? ?нш.

На балоты прыпадае каля 10 % тэрыторы? раёна. Гэта мас?вы верхавых балот: Обаль-2, Обаль-1, Ям?шча ? ?ншых, адз?нае н?з?ннае балота ? Дабее?ск? Мох.

Г?сторыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

23 л?стапада 1961 года С?роц?нск? раён перайменаваны ? Шум?л?нск? раён. 25 снежня 1962 года раён скасаваны, М?калае?ск? сельсавет перададзены Бешанков?цкаму раёну , Дабейск? , Лескав?цк? , Пагарэл?цк? , С?роц?нск? сельсаветы , 9 населеных пункта? Ла?жанскага сельсавета ? гарадск? пасёлак Шум?л?на ? В?цебскаму раёну , 20 населеных пункта? Казьянскага сельсавета ? Гарадоцкаму раёну , Ла?жанск? , Казьянск? , Клётчынск? , М?шнев?цк? , Обальск? сельсаветы ? Полацкаму раёну .

30 л?пеня 1966 года Шум?л?нск? раён утвораны зно?, уключа? гарадск? пасёлак Шум?л?на ? 8 сельсавета?: Дабейск?, Клётчынск?, Ла?жанск?, Лескав?цк?, М?калае?ск?, Обальск?, Пагарэлецк? ? С?роц?нск?. 2 жн??ня 1966 года да раёна далучаны М?шнев?цк? сельсавет Гарадоцкага раёна. 12 студзеня 1968 года ?твораны Казьянск? сельсавет . 30 верасня 1968 года вёска Обаль набыла статус гарадскога пасёлка. 1 л?стапада 1968 года скасаваны Обальск? сельсавет, 26 сакав?ка 1973 года Лескав?цк? сельсавет перайменаваны ? Светласельск? , Клётчынск? сельсавет ? у Лявона?ск? , 19 красав?ка 1973 года Пагарэл?цк? сельсавет ? у Язв?нск? . На 1 студзеня 1974 года ? складзе Шум?л?нскага раёна 2 гарадск?я пасёлк?, 9 сельсавета?, 293 населеныя пункты ^[4] . 18 л?пеня 1985 года ? склад раёна з Бешанков?цкага раёна перададзены Ка?ляко?ск? сельсавет . 20 кастрычн?ка 1995 года Шум?л?нск? раён ? гарадск? пасёлак Шум?л?на аб’яднаны ? адну адм?н?страцыйную адз?нку. 8 лютага 2000 года Обальск? пассавет рэарган?заваны ? Обальск? сельсавет, скасаваны Лявона?ск? сельсавет. 26 верасня 2002 года скасаваны Казьянск? сельсавет ^[5] , 8 красав?ка 2004 года ? Язв?нск? сельсавет ^[6] .

Насельн?цтва [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

2001 ? 25,8 тыс.

2008 ? 21,4 тыс.

2015 ? 18806.

Гаспадарка [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Буйнейшыя прадпрыемствы:

• ≪Вежа≫, СП
• ДРБУП-204
• ≪Малако≫, ААТ
• Обальск? керам?чны завод
• Торфапрадпрыемства ?мя Да?мана
• Шум?л?нск? льнозавод, ААТ
• Шум?л?нск? лясгас, ДЛГУ

Сельская гаспадарка раёна спецыял?зуецца на малочна-мясной жывёлагадо?л? , вытворчасц? зерня ? льну .

Сацыяльная сфера [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Адукацыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

С?стэма адукацы? Шум?л?нскага раёна ? 2012 годзе складалася з 9 сярэдн?х, 3 базавых, 1 пачатковай, 4 сярэдн?х школы-сада, 2 базавых дз?цячых садо?-школ, 3 пачатковых дз?цячых садо?-школ, Шум?л?нскай раённай г?мназ??, у як?х навучалася 2733 навучэнца?.

Был? адкрыты 8 г?мназ?чных ? 3 л?цэйск?я класы на базе Обальскай СШ ? СШ № 1 г. п. Шум?л?на.

Ахова здаро?я [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Медыцынскае абслуго?ванне насельн?цтва ? Шум?л?нск?м раёне ажыцця?ляе ?станова аховы здаро?я ≪ Шум?л?нская цэнтральная раённая бальн?ца ≫.

Памятныя мясц?ны [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

На тэрыторы? Шум?л?нскага раёна ?зяты на ?л?к 108 помн?ка? г?сторы? ? культуры, у тым л?ку 14 помн?ка? археалог?? (7 з ?х рэспубл?канскага значэння), 3 помн?к? арх?тэктуры, 91 помн?к г?сторы? (22 з ?х рэспубл?канскага значэння).

Старшын? Шум?л?нскага райвыканкама [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Аляксандр ?ванав?ч Снара?
• 13 л?стапада 2018  ? 29 л?пеня 2019  ? Алег Пятров?ч Быка?
• з 29 л?пеня 2019  ? В?ктар Сяргеев?ч Гутара?

Вядомыя ?раджэнцы ? жыхары [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Дан?ла Вас?ле?ск? (1889, в. Новае Сяло ? 1963) ? беларуск? краязнавец, г?сторык , л?таратуразнавец .
• ?ван Антонав?ч В?тко?ск?  ? беларуск? г?сторык.
• Е?фрас?ння Савелье?на Зянькова  ? Герой Савецкага Саюза.
• Аркадзь ?ванав?ч Лапо  ? беларуск? вучоны-расл?навод.
• М?калай Аляксеев?ч Ласкуно?  ? Герой Савецкага Саюза.
• Алег Уладз?м?рав?ч Салтук  ? беларуск? паэт, перакладчык.
• Людм?ла ?вана?на С?манёнак (нар. 1975, в. Обаль ) ? беларуская паэтэса .
• Соф’я Тараса?на Пальв?нская  ? Герой Сацыял?стычнай Працы .
• М?калай Бран?славав?ч Па?лов?ч (1897, в. Мазурына)  ? ваенна-марск? тэарэтык, контр-адм?рал.

Гл. таксама [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Герой працы

Зноск?

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Административно-территориальное устройство БССР: справочник: в 2 т. / С. Д. Гриневич и др. ? Главное архивное управление при Совете Министров БССР, Институт философии и права Академии наук БССР. ? Т. 2: (1944―1980 гг.). ? Минск: ≪Беларусь≫, 1987. ? 283 с.
• Административно-территориальное устройство Республики Беларусь (1981?2010 гг.): справочник. ? Минск: БелНИИДАД , 2012. ? 172 с.
• Беларуская энцыклапедыя : У 18 т. Т. 17: Хв?няв?чы ? Шчытн? / Рэдкал.: Г. П. Пашко? ? ?нш. ? Мн.  : БелЭн , 2003. ? Т. 17. ? 512 с. ? 10 000 экз.  ? ISBN 985-11-0035-8 . ? ISBN 985-11-0279-2 (т. 17).
• Энцыклапедыя прыроды Беларус? . У 5-? т. Т. 5. Ста?раструм ? Яшчур / Рэдкал. ?. П. Шамяк?н (гал. рэд.) ? ?нш. ? Мн. : БелСЭ ?мя Петруся Бро?к? , 1986. ? 583 с., ?л. ? 10 000 экз.

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• На В?к?схов?шчы ёсць медыяфайлы па тэме Шум?л?нск? раён
• Шум?л?нск? раённы выкана?чы кам?тэт Арх?вавана 3 верасня 2019.
• Рэсурс В?цебскай абласной б?бл?ятэк? ≪Прыдзв?нск? край: г?сторыя ? сучаснасць≫
• Сп?с населенных пункта? Шум?л?нскага раёна па сельсаветах
• Адметныя мясц?ны Шум?л?нскага раёна ? фотаздымках на Radzima.org