Шаснаццатко?вая с?стэ?ма зл?чэ?ння ^{[1] [2]} ? паз?цыйная с?стэма зл?чэння , якая мае аснову 16. Гэтая с?стэма акты?на ?жываецца ? выл?чальнай тэхн?цы для кампактнага зап?су двайковых л?ка?.

У якасц? л?чба? шаснаццатковая с?стэма ?жывае арабск?я л?чбы ад 0 да 9, а таксама лац?нск?я л?тары ад a да f (або A ... F ? рэг?стр прынцыповага значэння не мае), як?я адпавядаюць дзесятковым л?кам ад 10 да 15.

Ужыванне шаснаццатковай с?стэмы для зап?су двайковых л?ка? абумо?лена простасцю пераходу м?ж гэтым? с?стэмам?. Для перакладу шаснаццаткавага л?ка ? двайковую с?стэму дастаткова паслядо?на зап?саць двайковае прадста?ленне кожнай з шаснаццатковых л?чба?. Пры гэтым неабходна, каб кожная шаснаццатковая л?чба прадста?лялася чатырма двайковым? (пры неабходнасц? злева трэба дап?саць нул?).

Напрыклад,

856 ₁₆ = 1000 0101 0110 ₂

d5fa ₁₆ = 1101 0101 1111 1010 ₂

26 ₁₆ = 0001 0110 ₂

Для адваротнага перакладу неабходна разб?ць двайковы л?к на тэтрады (групы з чатырох разрада? ) ? для кожнай з ?х зап?саць адпаведную шаснаццатковую л?чбу. Кал? колькасць двайковых разрада? не дзел?цца на 4, злева дап?сваецца патрэбная колькасць нулё?.

Напрыклад,

10011110 ₂ = 1001 1110 ₂ = 9e ₁₆

1011000111 ₂ = 0010 1100 0111 ₂ = 2c7 ₁₆

Такая простасць перакладу тлумачыцца тым, што аснова шаснаццатковай с?стэмы (16) складае чацвёртую ступень ад асновы двайковай с?стэмы (2). Таму дзяленне двайковага л?ка на 16 палягае ? пераносе дзесятковай коск? на чатыры знак? ?лева, у той час як для шаснаццатковага гэта азначае яе перанос улева на адз?н знак. Адсюль ? вын?кае адназначная адпаведнасць двайковай тэтрады да шастаццатковай л?чбы.

Пераход м?ж шаснаццатковай ? дзесятковай с?стэмам? зл?чэння больш складаны ? здзяйсняецца па агульных прав?лах пераходу м?ж с?стэмам? зл?чэння .

1. ↑ БелЭн, т. 6, с. 73.
2. ↑ Толковый русско-англо-белорусский словарь по информатике. Под общей редакцыяй проф. М. К. Бузы. = Тлумачальны руска-англа-беларуск? сло?н?к па ?нфарматыцы. Пад агульнай рэдакцыяй праф. М. К. Бузы. М?нск, Вышэйшая школа, 1994, с. 16.