З В?к?педы?, свабоднай энцыклапеды?
Чуванцы
(
рус.
чуванцы
, ад назвы
р. Чавун
;
чук.
этэль, этал
, л?таральна ≪
юкаг?р
≫) ? карэнныя насельн?к?
Чукотк?
. Агульная колькасць у
Рас??
1 002
чалавек (2010).
У м?нулым чуванцы з'я?лял?ся родам
юкаг?ра?
або групай, бл?зкай па
мове
да
юкаг?ра?
. Качавал? ?здо?ж рак?
Чавун
, займал?ся аленегадо?ляй,
рыбало?ствам
?
паляваннем
, пасрэдн?цк?м
гандлем
пам?ж
чукчам?
? насельн?кам? па?ночнага ?збярэжжа
Ахоцкага мора
. Захавалася тольк? 210 сло? роднай мовы чуванца?, зап?саных у
XVIII
ст.
У
XVII
ст. трап?л? пад уплы?
Рас??
, был? абкладзены
ясаком
, прынял?
правасла?е
. У канцы XVII ст. каля 10% чуванск?х жанчын жыло сярод
руск?х
у якасц? жонак ? наложн?ц
[1]
. Удзельн?чал? ?
руска-чукоцк?х войнах
на баку Рас??, пацярпел? ад напада? чукча?. Да пачатку
XIX
ст. падзял?л?ся на 2 буйныя групы ? аселых марка?ца? (ад назвы сяла Маркава на
р. Анадыр
) ? качавых. Марка?цы пад уплывам руск?х стал? разма?ляць на мясцовым дыялекце
рускай мовы
. Качавыя чуванцы перайшл? на
чукоцкую мову
. Перап?с
1926
-
1927
гг. заф?ксафа? 707 чуванца? (55% з ?х был? аселым?). Да
1989
г. не вылучал?ся ? асобны народ, у перап?сах ф?ксавал?ся як руск?я або чукчы. З
1993
г. знаходзяцца ? сп?се карэнных малал?к?х народа?.
Культура аселых чуванца? зведала моцны ?плы?
рускага
насельн?цтва ?
правасла?най царквы
. З
1883
г. у Маркаве дзейн?чала школьная адукацыя на
рускай мове
. Большасць марка?ца? наведвала
царкву
, трымала дома
абразы
, запазычвала руск?я звыча? ?
фальклор
. Аселыя чуванцы займал?ся
рыбало?ствам
,
гандлем
, вырошчвал? на продаж ездавых
сабак
. У
XX
ст. пачал? разв?ваць
земляробства
.
Качавыя чуванцы знаходз?л?ся пад уплывам
чукча?
?
карака?
, займал?ся аленегадо?ляй. Сярод ?х было разв?та
шаманства
. Падзел чуванца? на аселых ? качавых захо?ваецца да нашых дзён.
Зноск?
- ↑
Народы России: Энциклопедия. - М.: Большая Российская энциклопедия, 1994 - С. 403
